Метірмен орыс өлшеулерін салыстыру

Бес томдық шығармалар жинағы
88
Салмақ өлшеулері 
Орысша
Метірге салғанда
Шамасы
Дəл салғанда
Пұут =40 қадақ ...
Қадақ = 32 лот = 96 мысқал
Лот =3 мысқал ...
Мысқал ...
16 кійлоғырам
410 ғырам
13 ғырам
4 ғырам
16,380496 кійлоғырам
0,109512 кійлоғырам
12,797263 ғырам
4,265754 ғырам
Метір өлшеулері
Орысшаға аударғанда
Шамасы
Дəл салғанда
Тонна = 1000 кійлоғырам
Кійлоғырам = ғырам
Ғырам ....
61 пұут
2 ½ қадақ
4 ғырам = 1 мысқал
61,048211 пұут
2,441928 қадақ
0,234425
Аудан өлшеулері
Орысша
Метірге салғанда
Шамасы  
Дəл салғанда
Десетійне = 240 шаршы сажын
Шаршы сажын = 9 шаршы
Кез = 49 шаршы пұут 
Шаршы кез = 236 шаршы 
Бүршік =784 шаршы дүйім шаршы 
пұут = 144 шаршы дүйім
1 гектар 
4,5 шаршы метір
0,5 шаршы метір
0,1 шаршы метір 
1,09251 гектар 
4,55225 шаршы метір 
0,505805 шаршы метір
0,0929 шаршы метір
Метір өлшеулері 
Орысша аударғанда
Шамасы 
Дəл салғанда 
1 гектар = 1000 шаршы метір
1 шаршы метір =1000 шаршы 
сантійметір
2200 шаршы сажын 
1/5 шаршы сажын
2 шаршы кез
11 шаршы пұут
0,91593 десетійне
0,219672 шаршы сажын
1,97704 шаршы кез
10,7639 шаршы пұут 
Көлем өлшеулері 
Орысша 
Метірге салғанда
Шамасы 
Дəл салғанда 
Тікшесажын = 27 тікше кез = 343 
тікше пұут ...
Тікше кез = 4096 тікше бүршік 
=219 ½ тікше дүйім
Тікше пұут = 1728 тікше дүйім
Шетберіт = 8 шетберік
Шетберік = 8 гарніс 
Гарніс = 200 тікше дүйім
Шелек = 20 бөтелке = 750 
Тікше дүйім ...
Бөтелке ...
10 тікше метір
1/3 тікшеметір 
36/1 тікшеметір 
260 лійтір
26 лійтір
3 ¼ лійтір 
12 ¼ лійтір 
5 бөтелке = 3 лійтір
9,71268 тікше метір 
0,35973 тікшеметір
0,02832 тікшеметір 
20,0991 кектолійтір 
26,236 лійтір 
3,2798 лійтір 
12,299 лійтір
0,61497 лійтір
Метір өлшеулері 
 Орысшаға аударғанда 
Шамасы 
Дəл салғанда
Гектолійтір = 100 лійтір 
Лійтір ...
Тікшеметір = 100,000
Сантійметір ...
4 шетберік
1
/
12 
шелек = 61 
тікше дүйім
3 тікше кез 
3,8112 шетберік
0,0813 шелек
2,7798 87 тікше кез

Бес томдық шығармалар жинағы
89
Қағаз өлшеулері
Ыстапа = 480 табақ = 20 десне.
Десне = 24 табақ. 
Қағаздың  жақсы-жаманын  йа  нөмірінен  йа  ыстапаның  салмағынан 
біледі. 
Мал тамағы.
Мал өсімдікті де жейді, сүт, айран, іркіт сыйақты жандықтан шыққан 
нəрселерді де жейді. Мал бізге тамақ əзірлейтүн мəшійне: біз жей алмай-
тұн шөпті мал жеп денесіне таратады. Малдың етін біз жейміз. Малдың 
өсімдік тамағы төрт түрлі: 
1.  Қомақты  болмаса  ірі  тамақ.  Мұнымыз  шөп,  пішен,  салам,  қойан 
сықылдылар. 
2. Дəнді болмаса тығыз тамақ. Мұнымыз быйдай, сұлы, арпа сыйақты-
лар. 
3. Түбір тамақ. Мұнымыз катор, кешір сыйақтылар. 
4. Төгінді тамақ. Мұнымыз күнбағыс, кендір сыйақты нəрселерден май 
сығып шығарғанда қалған нəрселер. Ұн тартқанда шығатұн кебегі сықыл-
дылар. 
Мұнан соң малға ірбіз, поспұр қышқылы, тұз, сұу керек. 
Мал тамағының ішінде бойға сіңетүн мына нəрселер болады: 1) Өзекті 
зат (ұуыз, май, қант сықылды заттар), 2) мыйнарал заты (күл), 3) сұу.
Тамақты жұғымды жұғымсызын, күшті күшсізін осы нəрселер йа аз йа 
көп болыуына қарай біледі. Тамақтың жақсы жаманын тамақ өлшеуішіне 
салыстырып біледі. Араластырған бір қадақ күшті тамақ өлшеуім болады. 
Ол бір қадақ күшті тамаққа кіретүн ½ қадақ бійдай тартқанда түсетүн 
кебек, 1/3 қадақ  күнбағыстан  май  сығып  шығарғанда  қалатұн  нəрсе; 1/5 
қадақ ұн, міне осы үш нəрседен тең құралған бір қадақты тамақ өлшеуіші 
дейді. Төменде əр шөптің малға жұғымдылығын салыстырып көрсетеміз. 
Салыстырғанда тамақ өлшеуішін жүз қадақ аламыз. Жүз қадақ тамақ өл-
шеуішіне тары топаны – 32, бійдай топаны – 40 тамақ өлшеуіші деп көр-
сетілген. Ондай сандарды жоғарғы тамақ өлшеуішінің бір қадағына тұр-
майды. Тек 0,32, 0,42 бөлімдеріне тұрады деп түсініу керек. 

Бес томдық шығармалар жинағы
90
Мал тамағының аты 
Та
м
ақ
 
өлше
уші
 
Мал тамағының аты 
Та
м
ақ
 
өлше
уші
 
І Жасыл шөп күйінде 
тұрғанда
Ең жақсы жайылым шөбі
Тəуір жайылым шөбі
Гүл шашар алдындағы орташа 
тоғай шөбі 
Қолдан суарылатын тоғай шөбі 
Гүл шашар алдындағы қызыл 
жоңышқа
Басын жарған қызыл жоңышқа 
Ақ жоңышқа 
ІІ пішен күйінде
Тоғай шапқанда қалған аңыз 
(алсын)
Ең жақсы тоғай аңызы
Тəуір тоғай аңызы
Орташа тоғай аңызы
Жаман тоғай аңызы
Басын жарар алдындағы 
орылған қызыл жоңышқа
Басын жарған соң орған қызыл 
жоңышқа 
Ақ жоңышқа 
ІІІ салам күйінде 
Сұлы саламы 
Тары саламы
Жүгері саламы
Жазғы түрі себілген арпа са-
ламы
Күз себілген бійдай саламы
Қара бійдай саламы
IV топан мен қауыз күйінде 
Арпа топаны 
Сұлы 
Тары 
Қара бійдай
Ақ бійдай
21,7
18,4
21,5
16,2
15,9
14,9
14,7
58,8
58,2
50,2
41,2
32,2
53,2
48,9
52,2
27,6
36,4
33,6
32,9
17,9
17,3
39
40,6
32
36,4
40
V түбірі 
Орташа картоп түбірі
Сұлы картоп 
Кепкен картоп
Кешір
VI дəн күйінде 
Арпа (мал тамағына арналған)
Дəні 
Сұлы
Тары
Жүгері
Қарабійдай
Бійдай
Бұршақ кендір
 VIІ ұн қылып тартқан 
қалған нəрселер
Арпа тартқанда түсетін ірі 
ұнтағы 
Сұлы 
Жүгері
Қара бійдай
Бійдай
VIІІ майын сығып алғанда 
қалатын сығынды 
Мақта 
Кендір
Күнбағыс
ІХ жандықтан шығатын 
тамақ 
Кепкен қан 
Шыжық
Майын алған іркіт
Сыйыр сүты
Машинемен майын алған сүт
Ашыған сары сүт
 Ұнтаған ет
31,5
112
98,9
97,3
136
117,6
121,1
113,4
196
108,5
75
108,4
77,7
79,4
119,3
78,5
119
110,6
123,1
15
24,3
12,6
8,2
146,5
Мал тамағының бұлардан басқа дəм жағынан дене өсіу жағынан кəсій-
еттері де болады. Тамақтың жұғымдылығы азайып көбейіуі ауасына, топы-
рағына, жылына тағы сондайлардан да болады. 
Мал тамағының арзан қымбаттығы базардағы нарқына қарай емес, сол 
тамақтағы тамақ өлшеуішінің бəсіне қарай болады. 
Мыйсал: бір түп арпа 86 тыйын, бір пұт жүгері 64 тыйын тұрсын. Енді 
екеуінің де тамақ өлшеуішінің бəсін білелік. 100 пұт арпа 40:(100х86)=2 
сом 15 тыйын тұрады. 100 пұт жүгері 40:(100х64)=1 сом 60 тыйын тұрады. 
Арпаның тамақ өлшеуіші – 112, жүгерінікі – 136, сонда арпаның тамақ өл-

Бес томдық шығармалар жинағы
91
шеуіші 2 сом 15 тыйын: 112=192 тыйын тұрады. Жүгерінің тамақ өлшеуіші 
1 сом 60 тыйын: 136=118 тыйын тұрады. Мұнан базарда арзан жем кейде 
мал ійесіне тійімді бола бермейтіні аңғарылады. 
Сұраулар:  жоғары  көрсетілген  мал  тамақтарының  қайсысы  қазаққа 
тійімділігін есептеп шығарыңдар. 
Малды қалай асырайды.
Сауылмайтұн, жыныс қылмайтұн малды, болмаса қысыр малды аздыр-
май  да  семіртпей  де  бір  күнде  сақтайтын  тамақты  жан  сақтаушы  тамақ 
дейді.  Семіртіу  үшін  берілетүн  тамақты,  сүттендіріу  үшін,  күшін  артты-
рыу үшін берілетүн тамақты өністі тамақ дейді. Өністі тамақ малдан бір-
нəрсе өндіріуге беріледі. Бұуаз малға берілетін тамақ та өністі тамаққа қо-
сылады. Үйткені ол тамақ іштегі төлдің өсіуіне кетеді. 
Малды мөлшермен де, еркімен де асырауға болады. Еркінше асыраса, 
мал  тамақты  артық  жеп  күпті  де  болады.  Сондықтан  малға  еркінше  та-
мақ берілсе шарыуаға тійімсіз, малға зыйанды. Мал дені сау болып, тамақ 
босқа кетпес үшін мөлшер мен тамақтандырыу керек. Малды салмағына 
қарай асыраған дұрыс. Ауыр малға тамақты көп, жеңіл малға аз беріу ке-
рек. 
Малдың ас қазаны дұрыс болыу үшін ірі қол тамаққа (пішен, шөп, са-
лам сыйақты) қарыны толып тұрыуы керек. Малға мөлшер мен тамақты 
мынадай есеппен береді:
Малды бір күйде ұстау үшін малдың əр үш пұттық салмағына бір та-
мақ өлшеуішін беріу керек. Саулы малға мұның үстіне əр үш қадақ сүтіне 
бір  тамақ  өлшеуішін  арттырып  беріу  керек.  Жас  малдың  өсіуі  үшін  жай 
тамаққа тағы бір тамақ өлшеуішін қосыу керек. Бұаз малдың күні жақын-
дағанда,  іштегі  баласы  өсіуі  үшін  де  бір  тамақ  өлшеуішін  қосыу  керек. 
Малды сүттендіріуге жемнен соң ең артық тамақ көк шалғын. 
Малға қанша тамақ керек?
Айақ пен жайылған сыйыр күніне, жеріне қарай, 10-16 тамақ өлшеуішін 
жейді. Бұл жақсы жайылымда күніне 50-80 қадақ шөп жейді деген сөз. 
Жұмыс кезінде отыз пұттық салмағы бар 
Өгіз күніне:
Азбас-тозбас болыу үшін – 12 тамақ өлшеуішін жейді. 
Жеңіл жұмыс кезінде – 15,4 –«–
Орта жұмыс кезінде – 20,5 –«–
Ауыр жұмыс кезінде – 25,65 –«–
Қомақты тамақ – 17,24 қадақ керек. 
Жұмыс кезінде 30 пұттық салмағы бар.
Жылқы күніне: 
Азбас-тозбас үшін – 12 тамақ өлшеуішін жейді. 
Жеңіл жұмыс кезінде – 17,1 –«–
Орташа жұмыс кезінде – 23,92 –«–

Бес томдық шығармалар жинағы
92
Ауыр жұмыс кезінде – 30,75 –«–
Қомақты тамақ – 12,24 қадақ керек. 
Құрғақ тамақ жеген малға күніне мынадай сұу керек. 
Жылқыға 3-3½ шелек (шелекте отыз қадақ сұу)
Сыйырға 3-3¼ –«–
Өгізге 3 –«–
Жайылымдағы, көк шөп жеп жүрген, картоп сықылды тамақ жеген мал 
сұуды екі ірет кем ішеді. 
Малға қанша жайылым керек?
Малға қанша жайылым керек екенін біліу шарыуаға өте керек нəрсе: 
ғылым  малға  қанша  жайылым  керек  екендігін  шамалап  есептеп  береді. 
Тамақ жағынан да, басқа жағынан өзге малдарды сыйырға айналдырады. 
Бір  сыйыр  неше  малға  тең  саналатұнын  соңынан  көрсетеміз.  Əуелі  бір 
сыйырға орташа мөлшер мен қанша жайылым керектігін көрсетелік. Бір 
сыйырға:
500 пұттай пішен түсетүн жақсы жайылымнан ¼ десетійне керек. 
200-250 –«–тəуір жайылымнан ½ –«–
60-80 –«–орта жайылымнан 2-1½ –«–
50 пұттан кем пішен түсетүн жаман жайылымнан 3-5 –«–
Малдарды салыстырыу.
Бір ірі сыйыр... 2/3 жылқыға тең. 
Бір –«–он қойға тең. 
Бір –«–он екі ешкіге тең.
Бір –«– ¾ есекке тең. 
Сұраулар:  ауылдарыңдағы  жайылымдарың  десетійнесінен  қанша  пі-
шен түсетүнін білесіңдер? Бір десетійне қанша малға, қанша мезгіл асырау-
ға жететүнін білесіңдер?

Бес томдық шығармалар жинағы
93
Мал тұқымы
Мал тұқымы
Жылына
 неше
 
шелек
 сүт
 б
ере
ді
 
Путқа
 с
алғанда
 
тірідей
 с
алм
ағы
  Мал тұқымы 
Жылына
 неше
 
шелек
 сүт
 б
ере
ді
 
Путқа
 с
алғанда
 
тірідей
 с
алм
ағы
 
І сүтті сыйырлар 
Тұқымының аты:
Коллендскій 
Датскій қызыл сыйыр
Ярославскій (орыс 
сыйырлары)
Калмакор
Етті-күшті тұқым: 
қалмақы
300
250
100
150
36
35
30
25
25
25
Қазақы
 күшті тұқым: 
Шеркешски көк сыйыр 
ІІ қой тұқымының аты: 
Орыс сарығы 
Мəліш (қырымдікі)
Қазақы қой
Мерійнос
Аңгілшан тұқымы
30-15
31
Пұуттап 
тірідей 
салмағы
2 ½ 
2
3
3
4
140
Қадақтап 
жүні
5
6
6
10
12

Бес томдық шығармалар жинағы
94
Жыйнағы. 
Жазыушыдан 
1. Мал бағыудың керектігі.
2. Қай ел малды. Бөрійсүптен. 
3. Ресейдің қай ауданы малға бай. Ағанүпіскійден. 
4. Жылқы бағыу. Бөрійсүптен. 
5. Сыйыр. Бөрійсүптен.
6. Қой бағыу. Бөрійсүптен.
7. Қазағыстанда мал бағыу. Шадырійннен.
8. Қай гүбірнеде қандай мал көп. Есеп мекемесі санағынан.
9. Түркістенде мал бағыу.
10. Қазақ жылқысы. «Сəбетіскій Кіргійзійе»ден. 
11. Аттың сыны.
12. Қазағыстан сыйыры. «Сəбетіскій Кіргійзійе»ден.
13. Қазақы қой. Балашұптан. 
14. Қойшы. Бейімбет. 
15. Түйе.
16. Толғатар сыйырдың белгісі. «Нобій деребіне»ден.
17. Толғатқан сыйырға жəрдем. Бұл да. 
18. Сыйырдың теріс толғағы. Бұл да. 
19. Сыйырдың өлшемей салмағын біліу. «Ауыл шарыуашылығы»нан
20. Сыйырдың жасын біліу. «Білім мен еңбектен».
21. Жылқының жасын біліу. 
22. Қара шарыуаға қандай ат керек. «Білім мен еңбектен».
23. Сыйыр сатып алыу. 
24. Сыйыр сауыуы.
25. Қаймақ.
26. Ашқан қаймақ.
27. Сары май.
28. Сепаратұр. 
29.  Сүт артелі. 
30. Мал шарыуаларының ұйымы. Пырыйдолійн
31. Қайткенде шарыуа түзеледі. Пырыйдолійн
32. Тоғай. 
ІІ. Егіншілік. 
33. Егіншілікке жаратылыстың əсері. 
34. Ішкі Ресейде соғыстан бұрын қандай жерлер бар еді. 
35. Қазағыстан топырағы. Пыропессор Гылбійнкеден. 
36. Қазағыстан ауасы. Макейіптен. 
37. Ресейде егіншілік. Борыйсұптен. 
38. Қазағыстанда қанша егін салынады. 
39. Қазағыстанла қандай астық көп егіледі. 
40. Көп нəубетті егіс. 
41. Көп нəубетті егіс. Ағыраном Зұубірійлен мен Шылықұптен. 
42. Көп нəубетті егістің пайдасы. Бұ да солардан. 

Бес томдық шығармалар жинағы
95
43. Бір десетійне жоңырышқадан не өнеді. Ағыраном Борыйсұптен. 
44. Жоңырышқа əрі егінді əрі пішенді қылады. Қыр баласы. 
45. Отақ шөп. 
46. Егіннің жаулары.
47. Тырактұр. 
48. Егін құралдары. 
49. Қандай сабандар болады. 
50. Ауыл шарыуашылығының құралдары. 
51. Жер еңбекші қалыққа берілсін. 
52. Р.С.П.С.Р. негізгі заңынан.
53. Басыбайлы мен бай ійті. Кареленко. 
54. Кедейдің кійістігі. Шаңқан. 
55. Ескінің мұрасы. Ыстырұук. 
56. Қазағыстанда кімде қанша жана қандай жер бар. «Қызыл Қазағы-
стан»
57. Жаман ойлы. Шеқұп. 
58. От. Кареленко.
59. Мақта егіу. Бартенұп. 
ІІІ. Каперетсійе.
60. Каперетсійе. «Жасасын еңбек»тен.
61. Тұтыныс каперетсійесі. Содан.
62. Ауыл шарыуашылық каперетсійесі. Содан.
63. Каперетсійені ашыу жайы. Садыуақасұлы С.
64. Қазағыстанда тұтыныс каперетсійесі. Қазағыстан үкіметі есебінен. 
IV. Сайасы сауат. 
65. Ресейлік кіндік атқарыу кəмійтет.
66. Кемесерлер кеңесі. «Негізгі заңнан». 
67. Кеңестер одағы. Ынғолұп. 
68. Еңбекшілердің сайлау ұқыуқы. «Негізгі заңнан». 
69. Кеңес респүблійкесінде сайлауға қатыса алмайтұндар. 
70. Біздің сайасатымыз. Л.Каменіп. 
71. Партыйа деген не? «Жойылсын сауатсыздық» жорналы. 
72. Ресей ортақшыл партыйасы. Бұ да сонан. 
73. Р.К.П.не үшін тартысады. Бұ да сонан.
74. Ауыл мен қала жақындығы.Тыротыскій. 
75. Ұлттар бостандығы. «Коментерін» кітабынан. 
76. Қара шарыуа мен жұмысшылар төңкерістері. Боқырауыскій. 
77. Кырапоткійннің қашыуы. Істепнійк – Кырашійнскій. 
78. Еңбекшілер ұраны. 
V. Ленін өмірі мен ісі. 
79. Ленін өмірі мен жұмысы. «Жойылсын сауатсыздық» жорналынан. 
80. Ленін анкетесі. Бұ да сонан. 

Бес томдық шығармалар жинағы
96
81. Ленін мен қара шарыуа. Бұ да сонан. 
82. Қара шарыуа мен жұмысшылар арасын жақындастырыу жайында. 
Ленін өсійеті. Бұ да сонан. 
83. Азық түлік салығы. Бұ да сонан. 
VІ. Төңкеріс мійрамдары. 
84. 9-ыншы ғыныуар тарыйқы. «Жасасын еңбек» кітабынан. 
85. Паріж коммүунесі. «Коммүунійсіт календері».
86. Лене оқыйғасы. Өлмійлескій. 
87. 1-май. «Коммүунійсіт календері».
88. Пыйбырал төңкерісі. Акұунұп. 
89. Өктебір төңкерісі. «Коммүунійсіт календері».
90. Қазағыстан респүблійкесінің күні. 
91. Əйелдер күні. 
VII. Есеп білдіргіші. 
92. Есеп білдіргіші. 

Бес томдық шығармалар жинағы
97

Бес томдық шығармалар жинағы
98
Жер жүзінің пыралетарыйаты, бірігіңдер
ШОНАН ҰЛЫ Т.
Орыстар үшін қазақша əліппе
Одобрено УМС НКПроса КАССР для русских школ в 
качестве учебника для І года обучания казакскому языку.
Т. Шонанов
Казахский букварь
Для русских
ҚАЗАҒЫСТАН БАСПАСЫ
1931

Бес томдық шығармалар жинағы
99
№ 1.
 
 
 
 
 
 
 
Бала
2
 
Арба 
Ара
Бала арбада. 
 
   
Ара балада. 
Бала арбада. Ара балада. Ара арбада.
Ба-ла. А-ра.
Бала арбада. Ара балада. 
Бб, Лл, Дд, Аа.
Работа. Прочтите еще раз дома. Выпишите новые слова в особую те-
традь в алфавитном порядке. Заметьте, на каком слоге ставится ударение в 
каз. языке и какое значение просдает слову приставку да.
Вывод: напишите на доске совместно, а потом спишите в свою тетрадь.
2  Темные буквы, встречающиеся в словах, произносятся с ударением. 

Бес томдық шығармалар жинағы
100
№ 2
 
Адам 
Мама
 
 
 
 
Мал
Мама  далада.  Мал  далада.  Адам  малда.  Бала  малда.  Мал  аман  ба? – 
Мал аман. Бала аман ба? – Бала аман. Мама аман ба? – Мама аман. Адам 
аман ба? – Адам аман. Бала, мама, адам далада. Мал, арба, бала далада. 
Бала, адам, мама аман ба? Аман. 
А-дам. Ма-ма. А-ман.
Бала малда. Мал аман. Мал далада аман.
Мм, Лл, Рр, Нн. 
Работа. Прочтите еще раз дома и выпишите новые слова. 
Спишите весь текст. Пусть один спрашивает, а другой отвечает по сле-
дующему образцу:
Петр аман ба? – Петр аман. 

Бес томдық шығармалар жинағы
101
Мама аман ба? – Мама аман и т.д. 
Понаблюдайте, где ставится ударение и какое значение придает слову 
приставка да. 
№ 3.
Бала, апа, мама, папа, ата.
Ата аман. Ата далада. Ата, мал аман ба? Папа, мама, апа далада малда. 
Бала арбада. Ата далада. Папа малда. Ара апада. Ата, ара ал! Папа арба ал. 
Ата, папа, мама, апа, аман ба? – аман. Мал аман ба? – Мал аман. Бала 
аман ба? – Бала аман. Апа арбада ма? – Апа арбада. Ара балада ма? – Ара 
балада. 
А-та. Па-па. Апа. Папа. 
Атта. Па-па. А-па. Па-па.
Ара атада ма, апада ма?
Тт, Рр.
Работа. Прочтите еще раз дома. Выпишите новые слова в тетрадь. За-
метьте, после каких звуков вопросительная частица ба перешла в ма. Уз-
найте,где ставится ударение и как пишется вопросительная частичка ба-ма 
(слитно или раздельно с предыдущим словом)?

Бес томдық шығармалар жинағы
102
№ 4.
Мынау бау.
Мынау ауыл.
Мынау не? – Мынау бау. 
Мынау не? – Мынау ауыл. 
Мынау не? – Мынау арба.
Мынау не? – Мынау ара. 
Мынау не? – Мынау парта.
Мынау бор ма? – Бор.
Мынау ауыл ма? – Ауыл. 
Мынау ара ма? – Ара.
Мынау бау. Бау далада. Мынау ауыл. Адам ауылда. Мал ауылда. Ауыл 
далада. Бау арбада. 

Бес томдық шығармалар жинағы
103
Мынау. Бау. Ауыл.
Адам ауылда. Ауыл далада.
Ыы. Уу.
Работа. Задавайте друг другу вопросы по данному образцу и получай-
те  ответы.  Новые  слова  выпишите  в  тетрадь – словарик.  Отвечайте,  где 
ставится ударение в каз. языке. Подчеркните те буквы, которые сходны по 
начертанию с русскими буквами, но иначе, прозносится.
№ 5.
 
 
Мынау мен. 
Мынау сен. 
Мынау ол.
Мен Анна. Сен Антон. Ол Сара. Мен бала. Сен апа. Ол ата. Мен Алма-
тыда. Сен ауылда. Ол тауда. 

Бес томдық шығармалар жинағы
104
Мынау базар.
Мынау базар. Бала базарда. Базарда адам, арба, мал, тауар бар. Арбада 
алма бар. Адам алма алады. Алматыда алма бар. Орынборда орамал бар. 
Оралда зауыт бар. 
Алматыда зауыт бар. Базар да тауар бар. 
Оо, Зз, Сс.
Работа. Прочтите еще раз дома и спишите в тетрадь. Обратите внима-
ние, встречается ли у между согласными. Прислушайтесь к говору казака, 
произносит ли он о на манер а или нет?
№ 6.
 
   Мынау кісі – адам.  
 
Мынау Ленін. 

Бес томдық шығармалар жинағы
105
Мынау сарай. 
Мынау ай.
Мынау  кім? – Мынау  кісі.  Назар  сен  айт,  мынау  не? – Мынау  сарай. 
Петір сен айт, сарайда не бар? – Сарайда арба бар. Маша сен айт, арбада 
кім бар? – Арбада бала бар. Саша сен айт, партада кім отыр? – Партада 
Маша, Анна отыр.
Кісі. Ленин. Ай. Сарай. Отыр. Айт. Кім.
Кк, Іі, Йй.

Бес томдық шығармалар жинағы
106

жүктеу/скачать 3,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: