ЭКОЛОГИЯ И ЕСТЕСТВЕННЫЕ НАУКИ

№ 2 (58), 2013   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ
УДК 343.851.5
Р.А. Орсаева
С. Аманжолов атындағы Шығыс қазақстан мемлекеттік университеті, өскемен қ.
КӘМЕЛЕТКЕ ЖАСЫ ТОЛМАғАНДАР қЫЛМЫСТЫЛЫғЫН ЕСКЕРТУДЕ 
ЖАНҰЯНЫң, МЕКТЕПТің, қОРШАғАН ОРТАНЫң ӘСЕРі
Mақалада  автор  кәмелетке  жасы  толмағандар  қылмыстылығымен  күрес 
жолдарын қарастырған. Жасөспірімдер қылмысының алдын алу жолдары қылмыстық­
құқықтық  деңгейде  сараланған.  Кәмелетке  жасы  толмағандар  қылмыстылығының 
алдын алуда мектептің, қоршаған орта, отбасының алатын орны қарастырылған.
 В статье рассматриваются проблемы преступности несовершеннолетних. Рас-
крываются причины правонарушений, показана роль школы, окружающей среды, семьи 
в предупреждении преступности. Раскрываются основные направления уголовной по-
литики в борьбе с правонарушениями, дается характеристика деятельности органов 
уголовной юстиции, показаны новейшие тенденции в контроле над преступностью не-
совершеннолетних. 
 In article the author considers the role of family in education of the minior. In article 
regards causes of infringement of the law and crime. Also given criminal legal peculiarities 
ties of criminal amenability of under­aged people. Criminal legal peculiarity of infringement 
of the law by under­aged people.
Егеменді  елімізде  кәмелетке  жасы  толмағандарға  қарсы  жасалатын 
қылмыстарға қылмыстық жауаптылық тағайындалып, қоғамға жат қылмыстық 
әрекетті  болдырмауға  тойтарыс  беру  жолында  көп  еңбек  істелу  үстінде  екені 
белгілі. Күнделікті тәжірибе кәмелетке жасы толмағандарға қарсы қылмыстар- 
дың да, керісінше, кәмелетке жасы толмағандар қолымен жасалған қылмыстардың 
да көбеймесе, азаймағанына куәгер етеді.
қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.  Назарбаев  кәмелетке 

93
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 2 (58), 2013
жасы  толмағандар  қолымен  жүзеге  асатын  қылмыстармен  күрес  мәселесіне 
көп  көңіл  бөліп,  оның  алдын  алу  жөнінде  үнемі  қүқық  қорғау  органдарының 
қызметкерлеріне  нұсқау  беріп,  оның  орындалуын  жіті  назарда  ұстайтыны 
белгілі.
Болашақ  тағдыры  бүгінгі  бала,  ертеңгі  жастың  қолында  екенін  баса 
айтқан Елбасы олардың жасампаз болашағының жарқын болуы үшін қолда бар 
жағдайдың барлығы жасалып жатқандығы жөнінде айтқандығын осы жерде айта 
кеткен орынды сияқты. 
Шынында да, қоғамымыздың өркениетті ел қатарына қосылып, өркендей 
беруі  болашақтың  үлесінде.  Ал  осы  болашақ  тағдыры  бүгінгі  бала,  ертеңгі 
жастың  қолында  десек,  артық  айтқандық  болмас.  Мемлекет  тізгінін  ұстар, 
ордалы  ойлар  мен  келелі  істерді  келешекте  жүзеге  асыратын  осы  болашақ 
кемеңгер жастар болмақ. Десек те, қазіргі кезде осы жастарымыздың арасында 
құқық бұзушылық пен қылмыстылықтың көбеюіне не себеп? Ата-ана ма? Әлде 
мектеп пе? Не болмаса қоршаған орта ма? қалай десек те, болашақ тағдыры бей-
жай қалдырмайтын кез келген адамды осы сұрақтың мазалайтыны хақ.
Отбасы бала тәрбиесінің негізін қалайтын қайнар көз десек, осы отбасынан 
алған тәлім-тәрбие кей кездері кері әсерін беріп жатады. Анасының жоқтығы, 
әкесінің  жоқтығы  немесе  екеуінің  де  бола  тұрып,  жаман  әдеттермен  көрінуі, 
дұрыс тәрбиенің, толық бақылаудың болмауы – бәрі-бәрі баланың қаңғыбастыққа 
салынуына, сабақ үлгерімінің төмендеуіне, жаман ортаға түсуіне, нашақорлыққа, 
ішімдікке  тағы  басқа  да  жат  әрекеттерге  әуестенуіне  алып  келеді.  Көптеген 
жағдайда  отбасында  ананың  аялы  алақанын,  әкенің  мейірімін  көрмеген  бала 
бойында қатыгездіктің қалыптасуы орын алып, оның ауыр қылмыстар жасауына 
жол ашады.
Мәселен, Шығыс қазақстан облысы бойынша кәмелетке жасы толмағандар 
қолымен  жасалған  қылмыс  саны  2009  жылы  барлық  қылмыстардың  19%-н 
құраса,  2010  жылы  бұл  көрсеткіш  азайғандығын  көрсеткен.  Кәмелетке  жасы 
толмағандар  қолымен  жасалатын  қылмыстар  көбінесе  ұрлық,  тонау  сияқты 
қылмыстар. Сондай-ақ өзі қатарлы балалардың қолындағысын (ұялы телефон, 
ақша) қорқытып тартып алу да жиі құбылысқа айналған.
Кәмелетке жасы толмағандар арасында ішімдікке әуестену – жиі ұшырай-
тын жайт. ішімдіктің салдарынан төбелеске бой алдырған жасөспірімдер саны 
соңғы  үш  айда  өскемен  қаласында  21  рет  тіркелсе,  Семей  қаласында  бұл 
көрсеткіш екі есе көп орын алған.
қоршаған орта – баланың бір қырынан көрінуіне ықпал ететін орта. Олай 
деуге себеп, баланың қоршаған ортаға бейімделуі, еліктеуі, өзін кейінгілерге күш-
ті көрсетуге талпынуы, кез келген нәрсеге қызығушылық танытуы, біріншіден, 
ЭКОНОМИКА И ПРАВО

94
№ 2 (58), 2013   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
осы  қоршаған  орта,  екіншіден,  өтпелі  жас  кезеңі,  үшіншіден,  бос  уақытының 
көптігі, төртіншіден, нақты айналысатын істің болмай, өз еркінің өзіне берілуі.
өтпелі  кезең  –  кәмелетке  жасы  толмаған  баланың  психологиялық 
жағынан тұрақсыз, алып-ұшып тұрған шағын сипаттайтын кезең. Бұл кезеңде 
бала  бойында  еліктегіш  әдеттің  көптеп  бой  көтеруі  жиі  орын  алып,  олардың 
құқық бұзушылыққа баруы жиілей бастайды. өтпелі кезеңді ғылыми деңгейде 
дәлелдеген ө. Жекебаев, Е. қайыржанов, М. Нарықбаев, Е.О. Алауханов сияқты 
белгілі ғалымдар өз еңбектерінде оның ең басты себептерін ашып көрсеткен [1, 
2].
ғалымдар пікірінше, өтпелі кезеңде қылмыстық әрекетке барған кәмелетке 
толмағандардың  көпшілігі  –  еліктеушілікпен  көзге  түскендер.  Ересектерден 
көргенін қайталап, еліктеушілікпен қылмыс жасағандар мен ересектер ықпалы-
мен қылмыстық әрекетке барғандар немесе өзінен жасы үлкен балалар ықпалына 
еріп қоғамға жат әрекет істегендер Шығыс қазақстан облысына қарасты Семей 
қаласында 2007 жылы 25%-ды құраған.
қазақстан  Республикасы  бойынша,  кейінгі  кезде  қылмысқа  баратын 
кәмелетке  жасы  толмағандардың  ішінде  үлгілі  отбасынан  шыққандар  бала-
лардың  да  жиі  кездесуі  ешкімді  таңқалдырмаса  керек.  қылмыстың  қатарын 
толтыратындар қатарында жарты отбасынан шыққан жасөспірімдер мен балалар 
үйінен шыққандардың да болуы жиі кездесуде.
Соңғы  кездегі  статистика  балалар  үйінен  шыққан  балалардың  30%-ға 
жуығы «қаңғыбас», 20%-ы қылмыскер қатарына қосылса, 10%-дайы өмірімен 
қоштасатынын  дәлелдеген.  Ал  Шығыс  қазақстан  облысында  балалар  үйінен 
шыққан  жасөспірімдердің  7%-ы  қылмыскерлік  жолды  таңдаса,  0,1%-ы  жеңіл 
жүріспен айналысып, 0,5%-ы нашақорлықты жанына серік еткен.
Сондай-ақ  республика  бойынша  жылына  «қаңғыбастыққа»  салынған 
2500-ден  аса  балаға  іздеу  салынса,  одан  Шығыс  қазақстан  облысы  да  кенде 
емес. өскемен қаласы бойынша, қаңғыбастыққа салынғандар мен құқық бұзып, 
әкімшілік жауапқа тартылғандар 13-15%-ды құрайды. 
Мектеп – балаға жан-жақты тәрбие беретін орта. Десек те, бала жиырма 
төрт  сағаттың  5-6  сағатын  ғана  осы  қабырғада  өткізеді  екен.  Осы  бес-алты 
сағаттың да кейбір балаларға ықпалы көп. Мектеп тарапынан болатын әртүрлі 
тәрбиелік шаралар мен полиция қызметкерлерімен өткізілетін шаралар көптеп 
болса, өз нәтижесін берер еді. 
Кәмелетке жасы толмағандар қылмыстылығына физиологиялық жағымен 
қоса психологиялық көзқараспен қарау да ғалымдар тарапынан тыс қалған емес. 
Бұл – әлемнің көптеген ғалымдарын алаңдатқан проблема.
Р.А. Орсаева

95
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 2 (58), 2013
ЭКОНОМИКА И ПРАВО
11-15  жас  –  жасөспірімдер  үшін  аумалы-төкпелі  кезең.  Сондықтан  осы 
кезде олардың тәртібіндегі тұрақсыздық жоғары сатыға көтеріледі. қалай десек 
те, бұл жаста жасөспірімнің адам айтқысыз жайттарға баруы, ықпалға еріп кетуі, 
зардаптарын ойламай жат қылық істеуі тәжірибеде көп кездесетін жай [3]. 
Жасөспірім  бойында  криминогендік  тәртіптің  қалыптасуы  көбінесе 
қоғамдағы талаптан, психологиялық сипаттан туып жатады. қоғам жасөспірімнің 
болашақта жеке адам болып қалыптасуына тікелей басшылық жасайды. 
Кәмелетке толмағандар қылмыстылығына қылмыстық-құқықтық тұрғыдан 
сипаттама бергенде, есте ұстар тағы бір нәрсе – әлеуметтік жағдай [4].
Отбасылардың ауқатты, ауқаты төмен болып бөлінуіне де жасөспірім өмірі-
не өзгешілік енгізіп, оның жетіспеушіліктен қылмысқа баруын қалыптастыруда. 
Сонымен қатар отбасында баламен қатал қарым-қатынас жасау, яғни ұрып-соғу, 
балағаттау, ар-намысына тию, тәрбиелеудің қатаң түрлерінің бала өміріне көп 
әсерін тигізетінін ескерсек, болашақта оның да осындай тәсілді пайдаланатынын 
ұстанбасына  кепілдік  беруге  болмайды.  Жалпы,  тәжірибе  көрсеткендей,  70% 
жарақаттың  отбасында  істелетінін  ойға  алсақ,  оның  барлығы  кәмелетке  жасы 
толмағандарға  қатысты  екен.  Міне,  осындай  жағдайлар  да  болашақта  жасы 
толмағандардың криминогендік ортаны таңдауына, қылмыстылыққа бой ұруына, 
қатыгез болуына, қатал мінез қалыптастыруына алып келеді [5]. 
Біздің  пікірімізше,  жалпы  кәмелетке  жасы  толмағандар  құқық  бұзу-
шылығына байланысты жүргізілетін шараларды толықтыра түскен дұрыс сияқты. 
Себебі бүгінгі құқық бұзушылық ертеңгі қылмысқа ұласпасына ешкім кепілдік 
бере  алмайтынын  күнделікті  өмірдегі  тәжірибе  дәлелдеп  беруде.  Сондықтан 
мектеп  тарапынан  жүргізілетін  шаралар  ауқымы  кеңейтіліп,  тәрбиелік  мәні 
бар шаралардың көбейе түскені абзал. Сонда ғана санасы тұнық, салихалы ой 
қозғайтын, жан-жақты жетілген ұрпақ тәрбиелей аламыз.
Жасөспірімдердің құқыққа қарсы іс-әрекеттерінің алдын алудың ұтымды 
шараларының  бірі  –  девианттық  іс-әрекетті  дер  кезінде  ашу,  яғни  қоғамдық 
жат  әрекетке  қарсы  бағытталған  жасөспірімдер  топтарының  басшыларын  дер 
кезінде  табу  арқылы  болатын  қоғамдық  жат  әрекетті  болдырмау.  Тәжірибе 
көрсеткендей,  бұл  құқық  бұзушылықтың  болуынан  және  қайталануынан 
сақтандырады,  сонымен  қатар  кәмелетке  толмағандарды  келесі  бір  іске  барар 
алдында ойландырары хақ.
Түрлі  қоғамдық  ұйымдардың,  бірлестіктердің,  клубтардың  қызметін 
реттейтін заңнамаларды жетілдіру кәмелетке толмаған балалардың ортасындағы 
құқық  бұзушылықты  болдырмау  және  баланы  қараусыз  қалудан  сақтандыру 
бойынша  мемлекеттік  саясаттың  келесі  бағыты  болып  табылады.  Заңнамада 

96
№ 2 (58), 2013   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
мәдениет,  бос  уақытты  ұйымдастыру,  спорт  және  туризм  мекемелерінің 
әлеуметтік-қауіпті жағдайдағы жасөспірімдерді көркемдік, техникалық, спорттық 
және  басқа  да  клубтардағы  дәрістерге,  үйірмелер  мен  секцияларға  қатыстыру 
жөніндегі міндеттері нақты көрсетілуі нәтижесін берері сөзсіз. 
Кәмелетке толмаған балаларды тәрбиелеуде бұқаралық ақпарат құралдары 
үлкен  рөл  атқаратыны  белгілі.  Біздің  пікірімізше,  мұнда  да  кемшіліктер  бар 
сияқты.  Олай  деуге  басты  себеп,  көп  жағдайда  теледидардан  жасөспірім 
санасында жатталып қалатын кісі өлтіру, қатыгездік, өзіне-өзі қол жұмсау т.б. 
сияқтылар  көрсетіліп  жататыны  жасырын  емес.  Санасы  сан  саққа  жүгіріп, 
аумалы-төкпелі өтпелі кезеңге аяқ басқан немесе мінез-құлқында өзгеріс пайда 
болып, жасөспірімдік шаққа қадам жасаған бала үшін мұндай көрсетілімдердің 
кері  әсерінің  болуы,  яғни  олардың  көргендерін  істеуіне  алып  келуі  мүмкін. 
Сондықтан  ондай  көрсетілімдердің  көрсетілуін  шектемесе  де,  көрсетілім 
уақытын кейінгі (түнгі) уақытқа шегерсе, құба-құп болар еді.
Сонымен кәмелетке жасы толмағандар қылмысының себептеріне көргенін 
істеу,  еліктеушілік,  көрсеқызарлық,  кейде  отбасындағы  келеңсіз  жайттар  әсер 
ететін болса, оның алдын алу – кезек күттірмейтін мәселелердің бірі. Мәселені 
түпкілікті  шешу,  әрине,  мүмкін  емес.  Дегенмен  де  өмірлік  тәжірибеге  сүйене 
отырып,  ескерту  шараларымен  әсер  ету  –  санасы  тұнық,  сындарлы  ой  ойлап, 
салихалы сөз қозғайтын жас ұрпақ тәрбиелей алатынымызға жол ашары сөзсіз. 
Ал санасы мен тәрбиесі тұнық ұрпақтың қолына болашақ тізгінін берік ұстату 
– қазіргі бала тәрбиесі жөніндегі ұстанған саясатымыздың бұрыс емес, дұрыс 
екендігін көрсетсе керек. 
ӘДЕБИЕТТЕР ТіЗіМі
1. Джекебаев У.С. Соучастие в преступлении / У.С. Джекебаев. – Алма-Ата, 1986. 
2. Нарикбаев С.М. Правовая охрана детства в Республики Казахстан / С.М. На-
рикбаев. – Алматы, 1996.
3. Гуковская Н.И. Профилактика правонарушений среди несовершеннолетних / 
Н.И. Гуковская. – М., 1997.
4. Трофимов Н.Ф. Уголовная ответственность несовершеннолетних / Н.Ф. Трофи-
мов. – М., 1988.
5. Алауханов Е.О. Кәмелетке толмаған қыздар жасаған қылмыстардың алдын алу 
мәселелері / Е.О.Алауханов, А. Бахаутдинов, Л. Мурсалова. – Алматы, 2008.
6. Абдрасулов Е.Б. Кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзышылықтың ал-
дын алу / Е.Б. Абдрасулов. – Заң. – 2005. – № 6. – 21 б.
Р.А. Орсаева

97
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 2 (58), 2013
УДК 349.9(517.3)
Насанжаргалын Ганбадрал
Академия милиции МНР, г. Улан-Батор, Монголия
ПРОБЛЕМЫ ПРИМЕНЕНИЯ МЕР
АДМИНИСТРАТИВНОГО ПРИНУЖДЕНИЯ ПОЛИЦИЕЙ МОНГОЛИИ
Әкімшілік­құқықтық  мәжбүрлеуге  қатысты  теориялық  ережелер  қарастырыл­
ған. Моңғолиядағы арнайы құралдарды әкімшілік­құқықтық және полицейлік­құқықтық 
ғылымда қолдану институтының жұмыстары бойынша тұжырымдар берілген. 
Рассмотрены  теоретические  положения  относительно  административно­
правового  принуждения,  в  частности  специальных  мер  пресечения.  Представлены  вы-
воды по разработке института применения специальных средств в административно­
правовой и полицейско­правовой науке Монголии. 
This  paper  discusses  theoretical  position  regarding  the  administrative  and  legal 
enforcement, in particular special preventive measures. The conclusions of the Institute to 
develop the use of special funds in the administrative and legal and police and legal science 
Mongolia.
Метод принуждения наряду с методом убеждения традиционно рассматрива-
ется в административно-правовой науке в качестве одного из основных методов 
государственного управления. По мнению Ж. Долгорсурэна, под административно-
правовым принуждением понимается применение государственными уполномочен-
ными органами (в случаях делегирования соответствующих государственно-властных 
полномочий – иными организациями) установленных законодательством, а также со-
ответствующими  актами  принудительных  мер,  направленных  на  предупреждение, 
прекращение правонарушений, осуществление административно-процессуального 
обеспечения и назначение административных наказаний в отношении граждан, орга-
низаций для исполнения ими возложенных на них юридических обязанностей [1].
Таким образом, он считает, что «в определении административно-правового 
принуждения  необходимо  взять  за  основу  обязанность  всех  лиц  и  организаций 
поступать строго в соответствии с предписанием правовых норм, всегда быть го-
товыми  отчитаться  за  исполнение  своих  правовых  обязанностей  перед  государ-
ственными органами, а в случае неисполнения (нарушения) претерпеть предусмо-
тренные законодательством меры правового принуждения, применяемые с целью 
предупреждения, прекращения правонарушений, осуществления административно-
процессуального обеспечения и на-значения административных наказаний» [1].
ЭКОНОМИКА И ПРАВО

98
№ 2 (58), 2013   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
Специфические  признаки  административного  принуждения  в  данном 
определении  можно  обнаружить  только  в  целях  его  применения,  так  наряду 
с его применением для «предупреждения, прекращения  правонарушений,  оно 
применяется  также  для  «осуществления  административ-но-процессуального 
обеспечения и назначения административных наказаний». В качестве субъектов 
административно-правового принуждения он указывает органы государствен-
ной власти, a также в случаях делегирования соответствующих государственно-
властных полномочий – иных организации, подразумевая под «иными органи-
зациями» – общественные организации
 
[2].
Д. Таванжин определяет административно-правовое принуждение как со-
вокупность административно-правовых методов и средств принудительного воз-
действия, применяемых с целью защиты и укрепления правопорядка
 
[3]. По его 
мнению, административное принуждение рассматривается, прежде всего, как 
отраслевой вид правового принуждения, закрепленный нормами администра-
тивного  права.  С  учетом  предмета  регулирования  административного  права, 
как отрасли монгольской правовой системы, административное принуждение 
реализуется при осуществлении государственного управления
 
[3]. Данный автор 
в качестве специфики административного принуждения как вида государствен-
ного принуждения отмечает то, что применяемая при этом система мер воздей-
ствия «основана на нормах административного права».
В  монгольской  административно-правовой  науке  сложилось  два  подхода  к 
определению круга оснований государственного принуждения. Г. Буянхишиг рас-
сматривает применение мер административного принуждения к лицу только как реак-
цию государства на совершенное этим лицом правонарушения. По его мнению, без 
правонарушения административное принуждение применяться не может
 
[4]. Предста-
вители первого (узкого) подхода считают, что основанием принуждения, в том числе 
административного, является правонарушение, т.е. когда норма нарушается либо на-
рушена.
Ж. Долгорсурэн, Д. Таванжин и др., то есть, сторонники второго (более ши-
рокого) подхода к рассматриваемой проблеме полагают, что административное при-
нуждение может применяться к лицу и при отсутствии в его действиях противо-
правного поведения, но в целях его предупреждения, а также для обеспечения об-
щественной безопасности. Они придерживаются классификации, по которой меры 
административно-правового принуждения в зависимости от целей применения, спо-
собов охраны правопорядка и особенностей применяемых мер подразделяются на 
четыре группы:
– меры административного предупреждения;
– административного пресечения;
– административно-процессуального обеспечения;
Насанжаргалын Ганбадрал

99
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 2 (58), 2013
ЭКОНОМИКА И ПРАВО
– административной ответственности (административные наказания).
  Таким образом, проведенный краткий обзор существующих в монгольской 
литературе определений административно-правового принуждения свидетельствует, 
о том, что среди специалистов административного и полицейского права нет единого 
подхода к определению понятия административного принуждения, как отраслевого 
вида государственного принуждения. В частности, налицо расхождения по поводу 
определения субъекта административного принуждения, оснований и целей его при-
менения.
Монгольские  административисты  [3,  4,  5]  все  меры  пресечения  делят  на  1) 
меры административного пресечения общего назначения; 2) меры административ-
ного пресечения специального назначения. К общим мерам, по их мнению, относят-
ся: требование о прекращении противоправного действия от граждан, организаций, в 
том числе хозяйственных; запрещение эксплуатации транспортного средства; депор-
тация иностранного гражданина с территории Монголии; принудительный разгон ми-
тингов и демонстраций; помещение на вытрезвление лица, находящегося в состоянии 
алкогольного  опьянения;  принудительное  лечение  лиц,  страдающих  хроническим 
алкоголизмом и наркоманией и душевнобольных лиц. Некоторые из них применяются 
только к гражданам, другие только к коллективным субъектам, а третьи – и к тем, и к дру-
гим. Перечисленные меры административного пресечения носят, по их мнению, общий 
ординарный характер и применяются уполномоченными сотрудниками полиции в каче-
стве обычной правоохранительной реакции на выявленное противоправного деяния 
при выполнении возложенных на них функциональных обязанностей.
Специальные  меры  административного  пресечения  применяются  только  к 
гражданам, они нарушают их физическую неприкосновенность для того, чтобы бы-
стро прекратить противоправное поведение. К ним, по мнению Ж. Долгорсурэна, от-
носятся:
– применение огнестрельного оружия;
– применение специальных средств и приемов.
Сравнительный анализ показывает, что целый ряд мер, таких, как отстранение от 
управления транспортными средствами лица, находящегося в состоянии алкогольного 
опьянения; задержание транспортного средства; задержание транспортного средства, 
находящегося в розыске; запрещение деятельности объектов разрешительной систе-
мы не рассматриваются монгольскими административистами в качестве мер админи-
стративного пресечения общего назначения.
Также выясняется, монгольские административисты употребляют термины «при-
менение» и «использование» огнестрельного оружия в качестве синонимов, так как в 
разных источниках мы находим словосочетания «галт зэвсэг хэрэглэх»
 
[6] (буквально, 
применение огнестрельного оружия), «галт зэвсэг ашиглах» [6] (буквально, использова-
ние огнестрельнопо оружия), используемые в одинаковом смысле.

100
№ 2 (58), 2013   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
Полицейско-правовая литература Монголии не содержит нормативного опреде-
ления понятия «специальные средства», только дает разъяснения дефиниции неко-
торых видов средств, таких, как «специальные средства группового воздействия», 
«специальные средства индивидуального воздействия» и «специальные средства 
для принудительной остановки транспортных средств». Нами также не обнаруже-
ны ни нормативные определения, не дефиниции в отношении таких специальных 
средств, как специальные средства защиты, приемы самозащиты, приемы самоза-
щиты без оружия, служебные собаки. 
На наш взгляд, монгольские полицеисты употребляют не очень точный тер-
мин «приемы самообороны без оружия»
 
[4], не раскрывая при этом суть данного 
понятия. В связи с этим следует обратить внимание на то, что российское законода-
тельство применяет термин «физическая сила» одной из разновидностей которого 
являются «боевые приемы борьбы». 
Анализируя,  таким  образом,  теоретические  положения  относительно 
административно-правового принуждения, в частности специальных мер пресече-
ния, можно констатировать, что не достаточно разработан институт применения 
специальных средств в административно-правовой и полицейско-правовой науке 
Монголии. И на этой основе, к сожалению, приходится делать вывод о том, что 
теоретическая  неразработанность  данного  института,  в  свою  очередь,  обуслав-
ливает  проблемы  законодательного  плана,  то  есть  отсутствие,  несовершенство 
нормативно-правового  регулирования  применения  органами  полиции  специаль-
ных средств непосредственно связанных с некоторой теоретической отсталостью 
института применения специальных средств в полицейско-правовой науке Монго-
лии. 
Проведенный нами анализ действующего законодательства Монголии, осо-
бенно, норм, регулирующих деятельность правоохранительных органов по приме-
нению специальных средств, в его динамике высвечивает немало проблем, которые 
представляются актуальными и нуждаются в квалифицированном решении. Несо-
вершенство, равно как и отсутствие нормативно-правового регулирования приме-
нения правоохранительными органами, в частности органами полиции специаль-
ных средств, как мы полагаем, приводит, в конечном итоге, к неэффективности и 
небезопасности применения этих средств в деле охраны общественного порядка.
Изучение законодательства и практики применения специальных мер адми-
нистративного пресечения органами полиции, показывает, что со стороны отдель-
ных  сотрудников  все  еще  встречаются  случаи  неправильного  и  неправомерного 
применения мер пресечения, что обусловлено рядом причин, среди которых наибо-
лее типичными и характерными являются незнание отдельными сотрудниками дей-
ствующего законодательства, отсутствие официального разъяснения законодательства 
в сфере применения специальных средств, неумение обращаться со специальными 
Насанжаргалын Ганбадрал

101
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 2 (58), 2013

жүктеу/скачать 8,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: