Сборник статей по материалам LXIII международной научно-практической конференции №3 (62) Февраль 2017 г

105 
pathology. As well, modern methods of treatment are directed to increasing 
of  mucosa  resistance  due  to  stabilization  of  cell  membranes  integration, 
cellular and subcellular components. 
Main  mechanisms of disorders of cell  membranes are defined, which 
include  impairments  of  osmotic  processes,  phospholipids  influence, 
immunologic  influence.  All  these  mechanisms  activate  the  processes 
of lipid  peroxidation,  which  cause  the  development  of  pathological 
impairments in cells. 
Having  regard  to  the  above,  it  is  useful  to  define  the  content 
of circulating  extracellular  nucleic  acids  at  complications  of  peptic  ulcer 
disease in molecular and cellular level. 
Materials  and  methods  of  research.  We  have  examined  the  blood 
of 60  people,  including  30  people  with  complicated  form  of  peptic  ulcer 
disease,  30  conditionally  healthy  people,  residing  in  Karaganda  region, 
Temirtau  city.  Blood  collection  was  made  under  the  consent  of  analyzed 
patients,  in  the  morning,  on  an  empty  belly.  All  the  patients  had  the 
diagnosis confirmed by fibrogastroduodenoscopy (EGD), they were having 
in-patient  treatment  in  Central  hospital  of  Temirtau  city.  All  analyzed 
patients  are  men  and  women  of  reproductive  age  (18-45)  with  diagnosis 
«Peptic  ulcer  disease,  complicated  form».  Control  group  included 
conditionally  healthy  people  that  do  not  suffer  from  peptic  ulcer  disease. 
We were studying the circulating DNA at complicated form of peptic ulcer 
disease among people of reproductive age. Extracellular DNA was defined 
under the method of Marcusheva L.I. et al. (2000) Principle of quantitative 
definition  of  ASF,  RNA  and  DNA  was  in  extraction  of  nucleic  acids  after 
hydrolysis  carried  at  different  temperature  in  water  bath,  with  further 
centrifugal  separation  of  15  minutes,  at  3000  rpm  and  spectrophotometery 
of ASF, hydrolyzates of RNA and DNA. [5].  
Statistical  analysis  was  performed  using  the  package  STATISTICA 
6.0  (Stat-  Soft,  2001)  and  the  program  BIOSTATISTICA  4.03  [20].  The 
data in the text and tables are presented as M (25, 75), where Me-median; 
1st and 3rd quartiles. For the sample means was indicated 95 % confidence 
interval. The critical level of significance when testing statistical hypotheses 
set at 0.05 (p <0.05). 
Results of the research and their discussion. Literature sources have 
the  researches  defining  the  relation  between  the  content  of  several  protein 
fractions  of  chromatin  and  quantitative  content  of  DNA,  which  influences 
the proliferative capacity of cells. Cells also include the extracellular DNA, 
which  was  found  in  blood  plasma  in  the  result  of  death  of  cell  nucleus 
and further elision of DNA to extracellular space [4]. 

106 
Carried researches allow suggesting that change of extracellular DNA 
concentration  in  blood  among  people  with  complications  of  peptic  ulcer 
disease  (perforation,  bleeding,  penetration,  stenosis,  malignant  change), 
may be conditioned by intoxication. 
Research results for extracellular DNA in blood of patients presented 
in table 1. 
Table 1. 
Nucleic acids and their predecessors in blood of healthy people 
and patients with complicated form of peptic ulcer disease. 
Indications 
Patients with complicated 
form of peptic ulcer disease 
n=30 
Control 
n=30 
plasma ASF, standard units 
per ml 
1,42 ± 0,037* 
0,80 ± 0,10 
plasma RNA, standard units 
per ml 
0,23 ± 0,004* 
0,16 ± 0,13 
plasma DNA, standard units 
per ml 
0,18 ± 0,010* 
0,11± 0,07 
Note: * indications compares to control; p< 0.05* 
 
According  to  research  results,  blood  of  patients  with  peptic  ulcer 
diseases  includes  the  ASF  increased  1,8  times  compared  to  the  same 
indications among conditionally healthy people. 
Content  of  extracellular  RNA  in  blood  is  increased  1,4  times  as  well 
compared to control.  
Obtained  data  show  the  increasing  tendency  for  the  content 
of extracellular  DNA  in  blood  of  patients  with  active  peptic  ulcer  disease 
1,6 times.  
As  well  simultaneous  increase  of  level  of  acid-soluble  fractions 
of nucleic  acids,  i.е.  DNA  predecessors  was  noted,  which  is  a  true  signal 
of intense DNA elimination from the cell. 
Thus it was defined that people with active peptic ulcer disease show 
the  statistically  significant  increase  of  extracellular  DNA  concentration 
in blood.  To  our  opinion,  change  of  content  of  extracellular  DNA, 
extracellular RNA and ASF at peptic ulcer disease lead to the development 
of  cells  pathology  accompanied  with  apoptotic  death.  Our  opinion 
corresponds to the result of other researches. 
As it is known, reason for ingress of DNA fragments to blood circulation 
may happen due to apoptosis of great number of cells, which leads to inhibition 
of  elimination  processes  of  apoptotic  bodies,  as  in  terms  of  intoxication 
speed  of  cell  death  exceeds  the  ability  of  phagocytes  to  scavenge  and 
destroy DNA, which explains the increase of its level in blood [4, 7].  

107 
Conclusion.  To  our  opinion,  peptic  ulcer  disease  aggravates  the 
process of cells degradation, and due to this the accumulation of circulating 
DNA in blood is registered compared to the values of conditionally healthy 
people, which certifies the development of oxidative stress in cells. 
Carried  researches  allow  making  the  conclusion  that  change  of 
extracellular DNA concentration in blood among patients with active peptic 
ulcer  disease  may  be  conditioned  with  endointoxication  resulted  by  the 
materials  of  oxidative  stress.  These  suggestions  meet  the  data  of  other 
researches.  
It was defined that level of extracellular nucleic acids in blood increases 
at  pathogenesis  of  several  malignant  tumors,  pregnancy,  stomach  cancers  [3]. 
Change  of  content  of  circulating  extracellular  nucleic  acids  at  different 
pathological  processes  stress-alarm  is  developed.  As  it  is  known,  stress 
situations  result  the  recrudescence  of  peptic  ulcer  disease  at  exhaustion 
of antioxidative system of the organism.  
 
References:  
1.
 
Muravleva  L.E.,  V.B. Molotov-Luchanskii  and  D.A. Klyuev,  et  al.  Extracellular 
nucleic  acids:  origin  and  functions.  Mini  review.  The  modern  problems  a 
science and education. 2010; 2:15-20. 
2.
 
Tuayeva  N.O.,  Abramova  Z.I.  and  D.M. Mustafina.  Extracellular  DNA  in  the 
bloodstream of a human II. Biological role of extracellular DNA. Science notes 
of  Kazan  State  Medical  University.  Addition:  Natural  sciences.  2008; 
150(2):59-70. 
3.
 
Belonogov  R.N.,  Titova  N.М.,  Dykhno  Yu.А.  et  al.//  Siberian  oncologic  journal. 
2009; 4 (34):48-53. 
4.
 
Tuayeva N.О., Sofronov V.V., Yemikeyeva V.А., Abramova Z.I., Vinter V.G., 
Mustafina D.М., Tutochkina K.V. Interrelation of extracellular DNA concentration 
in  blood  plasma  and  antibodies  content  and  native  DNA  among  new-born 
babies with pneumopathy // Kazan medical journal. – 2006; 87(4):254-257. 
5.
 
Markusheva L.I., M.I.Savinab and V.M.Reshina. Nuclear proteins of chromatin 
as  an  estimate  of  efficiency  of  making  treatment  people  with  psoriasis 
and others. Clinical laboratory diagnostics. 2000; 7:18-20. 
 
 

108 
КАЗАҚ ТІЛІНДЕ КОНФЕРЕНЦИЯ 
БАЯНДАМАЛАРЫ 
 
БӨЛІМ 1. 
ҚҰҚЫҚТАНУ 
 
ҚАЗАҚСТАНДА ОРАЛМАНДАР КӨШІ-ҚОНЫН 
ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ 
Өміртай Роза 
«Құқық» кафедрасының доценті, 
 заң ғылымдарының кандидаты, «Нархоз» университеті, 
 Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы 
 
Abstract. In this article, one of the subjects of the rights of immigratin 
(oralman`s)  regional  migration  analyzed  the  legal  framework  for  the 
introduction  of  the  quota.  The  order of  the  regional  quota  and  the  purpose 
of the state migration policy mechanisms. 
 
Keywords:  repatriate,  immigrants,  migrants,  permanent  address, 
commissions, regional quota, status of repatriate 
 
Оралмандар  мәселесімен  айналысып  жатқан  әлем  елдерінің  бірі 
ретінде  Қазақстан  Израйль  мен  Германиядан  кейін  өз  тәжірибесімен 
халықаралық  қаймдастықты  мойындатып  отыр.  Ширек  ғасырлық 
репариация мәселесін құқықтық ретту тарихы бар танымал мемлекетке 
айналды. 
«2016  жылғы  статистикалық  деректер  бойынша  Қазақстанға 
2016 жылы  11  мың  оралман  көшіп  келген.  Бұл  2015  жылмен 
салыстырғанда 6 есе көп.» - деп [1]». 
Ал,  1991-  2016  жыл  аралығында  Қазақстанға  әлем  елдерінен 
1 млн-ға жуық оралмандер көшіп келген екен. Оған дәлел: «1991 жылдан 
бастап 2016 жылдың бірінші жартыжылдығына деін елімізге шетелден 
шамамен 1 млн-ға жуық этникалық қазақ қоныс аударды, деп хабарлайды 
Ult.11» [2].  

109 
Қазақстан  Республикасының  тәуелсіздігінің  25  жылдығы 
қарсаңында  мемлекетіміздің  қоғамдық  өмірінің  бірқатар  салаларындағы 
заңнамаларымыз  орнығып,  тұрақтана  түсті.  Замана  талаптарына  сай 
халықаралық стандарттарға сәйкестендірілген заңнамалардың жаһандану 
үрдісінде  өміршең  болатындығын  өмірлік  тәжірибеден  анық  көруге 
болады.  
Қазақстан Республикасының (әрі қарай – ҚР) Конституциясының 
21-  бабында  көші-қон  құқығына  қатысы  бар  деп  санауға  болатындай 
ереже  анықталған:  «Қазақстан  Республикасы  аумағында  заңды  түрде 
жүрген  әрбір  адам,  заңда  көрсетілгеннен  басқа  да  реттерде,  оның 
аумағында  еркін  жүріп-тұруға  және  тұрғылықты  мекенді  өз  қалауынша 
таңдап алуға құқығы бар [3. 8 б]». 
2011  жылғы  22  шілдеде  қабылданған  Қазақстан  Республикасының 
(әрі  қарай  –  ҚР)  «Халықтың  –көші  қоны  туралы»  заңына  тоқталар 
болсақ, осы Заңның 8- бабының 5- тармағының 1- тармақшасына сәйкес: 
ҚР Үкіметі өз құзіреті шегінде оралмандар мен қоныс аударушыларды 
қоныстандыру үшін өңірлік квотаны белгілейді» [4. 1 б] .  
Осы құзіреті шегінде ҚР Үкіметі  халықтың  көші-қоны бойынша 
өңірлік квоталарды анықтап, бекітеді. Өңірлік квоталарды ҚР Үкіметінің 
бекітуі  мемлекеттің  көші-қон  саясатын  реттеуінің  бір  тетігі  болып 
табылады.  
ҚР  «Халықтың  –көші  қоны  туралы»  Заңының  8-  бабының 
5 тармағының  1-  тармақшасына  сәйкес  ҚР  Үкіметі  өңірлік  квотаға 
байланысты  2016  жылы  18  ақпанда  № 82  қаулысына  сәйкес  өңірлік 
квоталарды мынадай деп анықтап берді:  
«1)  1259  отбасыдан  тұратын  оралмандарды  қабылдаудың 
2016 жылға арналған өңірлік квотасы;  
2)
 
463 отбасыдан тұратын қоныс аударушыларды қабылдаудың 
2016 жылға арналған өңірлік квотасы белгіленсін [5. 1 б]».  
Ендеше,  «ҚР  Үкіметінің  қабылдаған  осы  қаулысы  негізінде 
еліміздің  қандай  өңірлеріне  оралмандар  қоныс  аудара  алады  ?»  - 
деген сұрақ  туатыны  анық.  Осы  тұрғыдан  келетін  болсақ,  ҚР  Үкіметі 
2016  жылы  18  ақпанда  қабылдаған  №  83  қаулысы  «Оралмандар  мен 
қоныс  аударушыларды  қоныстандыру  үшін  өңірлерді  айқындау 
туралы»  деп  аталады.  Осы  аталып  отырған  ҚР  Үкіметінің  № 83 
қаулысына сәйкес, осы қаулының 1- қосымшасына бойынша мынадай 
өңірлер  оралмандарды  қоныстандыру  мақсатында  анықталып  отыр: 
Оралмандарды қоныстандыру үшін өңірлер: 
1. Ақмола облысы 123; 2. Атырау облысы 28; 3. Шығыс Қазақстан 
облысы - 260; 4. Батыс Қазақстан облысы - 29; 5. Қостанай облысы -21; 
6. Павлодар облысы - 690; 7. Солтүстік Қазақстан облысы – 108 [6. 2 б]. 

110 
Яғни, осы биылғы жылға республика деңгейінде 1259 отбасынан 
тұратын оралмандарды өңірлерге қоныстандыру мәселесі қарастырылып, 
ҚР  Үкіметінің  «Оралмандарды  қоныстандыру  үшін  өңірлерді  айқындау 
туралы»  2014  жылғы  20  наурыздағы  №  248  қаулысына  өзгертулер 
енгізіліп отыр [7].  
Ал,  осы  № 83  қаулының  2-қосымшасына  сәйкес:  «Қоныс 
аударушыларды  қоныстандыру  үшін  өңірлер  де  анықталып  отыр,  ол 
өңірлерге:  1.  Шығыс  Қазақстан  облысы;  2.  Қостанай  облысы; 
3. Павлодар  облысы;  4.  Солтүстік  Қазақстан  облысы  жатады  [4.  3  б]. 
Бұл 4 облыстың қоныс аударушылардың  - 463 отбасына арналғандығын 
да естен шығармағанымыз жөн.  
Қарап отырсақ, ҚР «Халықтың көші-қоны туралы» заңына сәйкес 
өңірлерге  квота  бойынша  қоныстандыру  ережелері  көшіп  - 
қонушылардың екі категориясына арналып отыр, олар: 

 
Оралмандар; 

 
Қоныс аударушылар.  
Осы  екі  категорияға  жеке-жеке  талдау  жасайық.  Ендеше,  ҚР 
Халықтың  көші-қоны  туралы  заңның  1-  бабының  12-  тармақшасында 
«қоныс  аударушы  –  Қазақстан  Республикасының  Үкіметі  айқындаған 
өңірлерге қоныс аударатын ішкі көшіп-қонушы [4. 2 б]» - деп анықталған. 
Ал,  осы  қоныс  аударушыларды  қабылдаудың  өңірлік  квотасы 
дегеніміздің өзі Осы Заңның 1 - бабының 12 тармағының 1 - тармақ-
шасында былайша анықталған: «қоныс аударушыларды қабылдаудың 
өңірлік  квотасы  –  Қазақстан  Республикасының  Үкіметі  айқындаған 
өңірлерге  тұрақты  тұру  үшін  келетін,  Қазақстан  Республикасының 
халықты  жұмыспен  қамту  туралы  заңнамасына  сәйкес  жұмыспен 
қамтуға  жәрдемдесудің  белсенді  шараларына  қатысушыларға 
көзделген  мемлекеттік  қолдау  шараларымен  қамтамасыз  етілетін 
қоныс аударушылар отбасының шекті саны [4. 3 б]». 
Көріп  отырғанымыздай,  көшіп  -  қонушылардың  бұл  санаты 
елімізде  жұмыссыз  деп  танылған  тұлғаларды  жұмыспен  қамтамасыз 
етудің бір тетігі ретінде қарастырылып отыр.  
Ал,  оралмандарға  ҚР  Халықтың  көші-қоны  туралы  заңының 
1 - бабының  13-  тармағына  сәйкес  мынадай  анықтама  берілген: 
«оралман  –  тарихи  отанында  тұрақты  тұру  мақсатында  Қазақстан 
Республикасына  келген  және  осы  Заңда  белгіленген  тәртіппен  тиісті 
мәртебе  алған,  Қазақстан  Республикасы  егемендік  алған  кезде  оның 
шегінен  тыс  жерде  тұрақты  тұрған  этникалық  қазақ  және  оның 
Қазақстан  Республикасы  егемендік  алғаннан  кейін  оның  шегінен  тыс 
жерде туылған және тұрақты тұрған қазақ балалары [4. 3 б]».  

111 
Сонымен  қатар,  «ҚР  Халықтың  көші-қоны  туралы»  заңының  1- 
бабының  13-  тармағының  2-  тармақшасына  сәйкес:  «оралмандарды 
қабылдаудың  өңірлік  квотасы  дегеніміз  -  Қазақстан  Республикасының 
Үкіметі айқындаған өңірлерге  тұрақты тұру үшін келетін, Қазақстан 
Республикасының  халықты  жұмыспен  қамту  туралы  заңнамасына 
сәйкес  жұмыспен  қамтуға  жәрдемдесудің  белсенді  шараларына 
қатысушыларға  көзделген  мемлекеттік  қолдау  шараларымен 
қамтамасыз етілетін оралмандар отбасыларының шекті саны [4. 3 б]. 
Осы  аталған  екі  категориядағы  тұлғаларды  өңірлерге 
қоныстандыру квотасының түп-тамыры жұмыспен қамтамасыз етуде 
жатқандығын  көруге  болады.  Себебі,  «ҚР  Халықтың  көші-қоны 
туралы» заңының 1- бабының тиісті тармақшаларында анықталғандай, 
Қазақстан  Республикасының  халықты  жұмыспен  қамту  туралы 
заңнамасына  сәйкес  жұмыспен  қамтуға  жәрдемдесудің  белсенді 
шараларына  қатысушыларға  оралмандар  да,  қоныс  аударышылар 
да жатқызылып отыр.  
Егер,  квота  бойынша  анықталған  өңірлерге  тоқталар  болсақ, 
оралмандарға  республиканың  7  облысы,  ал  қоныс  аударушыларға 
4 облысы  қарастырылып  отыр.  Бұл  жерде  біз  оралмандардың 
тұрғылықты  мекенді  таңдау  құқығының  мүмкіншілігінің  көбірек 
екендігіне  көз  жеткіземіз.  Біз  сөз  етіп  отырған  мәселе,  жалпы 
халықтың  көші-қоны  бойынша  тұрғылықты  мекенді  таңдау  құқығын 
шектемейді.  Себебі,  бұл  мәселе  тек  квота  бойынша  қоныстанғысы 
келетін оралмандар мен қоныс аударушыларға арналған.  
Сонымен  қатар,  бұл  мәселе  мемлекеттің  халықтың  көші-қоны 
кезінде  халықты  орналастыру  саясатымен  де  астасып  жатыр.  ҚР-ның 
Денсаулық  сақтау  және  әлеуметтік  даму  министрлігіне  арнайы 
тапсырмалар да беріліп, оның нәтижесі бойынша 2016 жылғы 1 тамызда 
және 2017 жылғы 1 ақпанда орындалуы бойынша есеп берілуі күтілуде.  
Өңірлік  квотаға  оралмандарды  қабылдау  арнайы  құрылған 
комиссия арқылы жүзеге асады. 2016 жылы 6 қаңтарда ҚР Денсаулық 
сақтау  және  әлеуметтік  даму  министрлігінің  №  4-  бұйрығымен 
«Оралмандарды  қабылдаудың  өңірлік  квотасына  енгізу  жөніндегі 
комиссияның  үлгілік  ережесін  бекіту  туралы»  [8]  ереже  қабылданды. 
Осы  министрліктің  Еңбек,  әлеуметтік  қорғау  және  көші-қон  комитеті 
аталған бұйрықты ҚР Әділет органдарында тіркеп отыр. 
Комиссия әкімшілік - аумақтық бірліктерде тұрақты әрекет ететін 
алқалы орган болып табылады. Оның құрамы:  

 
төраға; 

 
төраға орынбасарынан; 

 
комиссия мүшелерінен; 

112 

 
комиссия хатшысынан тұрады. Осы ережеге сәйкес комиссия 
құрамы  жалпы  алғанда  5  адамнан  кем  болмауы  шарт.  Комиссияның 
Төрағасын облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың 
әкімі  бекітеді.  Ал,  комиссияның  құрамына  мәслихат  депутаттары, 
қоғамдық  ұйымның  және  мемлекеттік  органдардың  өкілдері  кіреді. 
Оралмандар өңіріл квотаға ену үшін арнайы оралман мәртебесін алған 
болуы  шарт.  Осы  өңірлік  квотаға  ену  үшін  оралмандардың  барлық 
отбасы мүшелерінің өзара келісімі қажет. Комиссия өзіне келіп түскен 
өтініштерді қарап шығып, оралмандарды өңірлік квотаға енгізу немесе 
енгізбеу туралы шешімді қабылдайды.  
Оралмандар өңірлік квотаға енгізілуі үшін басты шарт - олардың 
белгілі  бір  мамандық  бойынша  жұмыссыздығы  болып  отыр.  Себебі, 
осы мақсатта  өткізілетін құжаттар тізімінде олардың белгілі саладағы 
білімі мен біліктілігін дәлелдейтін құжаттар сұралады. 
«Оралмандарды  қабылдаудың  өңірлік  квотасына  енгізудің 
қағидалары»  атты  ҚР-ның  Денсаулық  сақтау  және  әлеуметтік  даму 
министрлігінің  2016  жылғы  15  қаңтардағы  №  20  бұйрығына  сәйкес 
оралмандардың  өңірлік  квотаға  қабылдау  туралы  өтінішке  мынадай 
құжаттар қоса тіркелуі қажет: 
1.
 
Өмірбаян, ерікті нысанда жазылады; 
2.
 
Этникалық  қазақтың  және  оның  отбасы  мүшелерінің  жеке 
басын куәландыратын құжаттар көшірмесі; 
3.
 
Неке  куәлігі,  немесе  неке  бұзылғандығы  туралы  куәлік 
көшірмелері; 
4.
 
Білімін, біліктілігін және белгілі бір мамандық бойынша жұмыс 
тәжірибесін растайтын құжаттардың көшірмесі 
Өңірлік  квотада  арқылы  оралмандарды  ел  аумағында  орналастыру 
мәселесінің  құқытық  реттелуі  ұлттық  көші-қон  құқығының  ерекше 
қырын аша түседң, әрі халықтың қоныстандыру тығыздығын реттеуге 
мүмкіндік береді.  
 
Әдебиеттер тізімі: 
1.
 
Қазақстанға 2016 жылы 11 мың оралман отбасы келді. // primeminister.kz. 
2.
 
Қазақстанға  қоныс  аударған  этникалық  қазақтардың  саны  миллионға 
жетті. // Қазақ үні. 24 қаңтар 2017. 
3.
 
ҚР Конституциясы 1995ж 
4.
 
Қазақстан  Республикасының  «Халықтың  –көші  қоны  туралы»  заңы 
2011 жылғы  22  шілде  //  «Егемен  Қазақстан»  2011  жылғы  6  тамыз, 
2016 сәуірдің 6 енгізілген толықтырулар мен өзгертулерді қоса алғанда.  

113 
5.
 
«Об установлении региональной квоты приема оралманов и переселенцев 
на  2016  год»  Постанавление  Правительства  Республики  Казахстан  от 
18 февраля 2016 года № 82.  
6.
 
«Оралмандар  мен  қоныс  аударушыларды  қоныстандыру  үшін  өңірлерді 
айқындау  туралы»  Қазақстан  Республикасы  Үкіметінің  2016  жылғы 
18 ақпандағы № 83 қаулысы. 
7.
 
ҚР  Үкіметінің  «Оралмандарды  қоныстандыру  үшін  өңірлерді  айқындау 
туралы» 2014 жылғы 20 наурыздағы № 248 қаулысы. 
8.
 
«Оралмандарды  қабылдаудың  өңірлік  квотасына  енгізу  жөніндегі 
комиссияның үлгілік ережесін бекіту жөніндегі туралы » ереже // 2016 жылы 
6  қаңтарда  ҚР  Денаулық  сақтау  және  әлеуметтік  даму  министрлігінің 
№ 4- бұйрығы. 

жүктеу/скачать 2,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: