Мемлекет және қуқықі теориясы Оцу ццралы


 тақырып. ҚҮҚЫҚТЫҢ ҚАЙНАР КӨЗДЕРІ



Pdf көрінісі
бет45/75
Дата07.09.2023
өлшемі7,78 Mb.
#106478
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   75
20 тақырып.
ҚҮҚЫҚТЫҢ ҚАЙНАР КӨЗДЕРІ
1. Құңықтың қайнар көздерінің түсінігі жэне түрлері
.
2. Нормативтік актшердің түсінігі және түрлері.
3. іаңдардмң түсінігі, белгілері жэне түрлері.
4. Нормативтік актілердің күші
1. 
Қүкықтың 
қайнар 
көздерінің түсініі і және түрлері. 
Пози- 
тивтік қүқыктың өзіме гэн белгісі болып оның формальды сипаты 
табылады. Оны қүрайтын нормалар зандарда немесе мемлекетпен 
танылатын басқа да қайнар көздерде көрініс тапқан жағдайда заң- 
ды, жалпыға міндетті болып танылуы мүмкін.
Құқықтың қайнар көздері - бүл қүқық нормаларының бекітілу 
жэне көрініс табуының мемлекег шығаргап немесе ол таныған 
ресми-күжаггык нысандары, оларға заңды, жалпыға міндеггі ма- 
ғына беру.
Қүқықтың қайнар көздеріне ресми сипат тэн, оларды мемлекет 
таниды; бүлар ондагы нормаларды мемлекеттің қолдауын қам- 
тамасыз етеді. Құқықтың қайнар көздеріне ресми сипат екі жол- 
мен беріледі:
1) қүқыкшығарсашылық жолы арқылы; бүд жағдайда норма- 
тивтік құжаттарды қүзіретті мемлекеттік органдар қабылдайды, 
яғпи, тікелей мемлекет шығарады.
2) санкциялау жолы арқылы; бүл жағдайда мемлекетік орган- 
дар белгілі бір түрде элеуметтік нормаларды (әдет-ғұрып, корпо- 
ративтік нормалар) қолдап, оларға занды күш береді.
Қүқықтың қайнар көздерінің түрлері:
1. Нормативтік заң актілері - бүл кұзіретті мемлекеттік орган 
қабылдайтын, құқық нормаларынан қүралған және белгілі бір 
қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған ресми қүжаттар. 
Оларга Конституция, заңдар мен заңға сэйкес актілер жатады.
2. Санкцияланған әдет нормалары - бұл адамдардың санасынан 
орын алған жэне көп рет қолданылуының нәтижесінде эдетке 
айналған, тарихи қалыптасқан жүріс-тұрыс ережелеріне мемле- 
кеттің жалпыға міндетті мэн беріп, оларды орындауды өзінің 
мәжбүрлеу күші арқылы кепілдеуі. Әдет-ғұрым нормаларына 
зацды мағына беретін мемлекет санкциясы екі түрлі жолмен 
беріледі: а)нормативгік актілерде әдет нормаларына сілтсме жасау 
арқылы; ә)оларды сот шешімдерінде және басқа да мемлекеттік 
органдар актілерінде іс жүзінде тану арқылы.
3. Занды прецедент - бүл үқсас істерді шешуде басшылыққа 
алынатын жэне жалиыға міндетті занды магынаны иеленетін 
нақты бір занды ісгі шешудегі соттық немесе әкімшілік шешім.
4. Нормативтік шарт - бүл екі пемссе одан да көгі субъекті- 
лердің жалпыга міндетті заң нормаларынан кұрапган келісімі.
5. Құқықтың жалпы кағидалары - бүл қүқыктық жүйенің не-
62


гізгі бастамалары. Мысалы, заңнамалық норма, міндетті преце­
дент немесе әдет нормасы болмаған жағдайда заңгерлер әділет- 
тілік, ар-ождан, қүқықтың әлеуметтік бағыттылық қағидаларына 
негізделуі 
мүмкін (Грецияның, Испанияның, Ауганстанның 
Азаматтық кодекстері).
6. 
Діни мәтіндер - бұлар, әсіресе, мұсылмандық кұқыққа тэн. 
Ең алдымен, бүл Құран мен Сүннет. Қүран - бүл Алланың сөздері, 
өсиеттері жэне ақылдарының жиынтығы түріндегі қасиетті кітап; 
Сүннет-бүл Мухаммед Пайғамбардың омірін сипаттайтын жинақ.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   75




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет