Айтылым белгілері: көмей қуы сты , кең
ш ығысты дауысты дыбыс.
Естілімі: 1. А дыбысы жуан үндесім әуезбен (тембр)
дыбысталады. Үндесім дыбысталуына қарай жуан
әуезді дауысты дыбыс болып табылады.
2. А дыбысы аш ы қ және езу жасалым әуез-
бен (тембр) дыбысталады. Жасалым дыбысталу-
ына қарай аш ы қ езу әуезді дауысты дыбыс бо-
лып табылады.
Естілім белгілері: жуан, аш ы қ езу әуезді
дауысты дыбыс.
Ә дауысты дыбысы
(4-сурет) Жасалымы: 1. Ә дыбысы ж ақтың кең аш ылып, тілдің
төмен түсуі арқылы (9) жасалады. Ж ақтың қаты-
сына қарай аш ы қ дауысты дыбыс болып табы-
лады.
2. Ә ды бы сы н айтқанда ерін (1 -3) бейтарап
қалады. Еріннің қаты сы на қарай езу дауысты
дыбыс болып табылады.
3. Ә дыбысын айтқанда тіл ауыз қуысының
орта тұсына (6) орналасады. Тілдің қатысына қарай
тіл ортасы дауысты дыбыс болып табылады.
Дауысты ж ақ қатысына қарай - аш ы қ, ерін
қаты сы на қарай - езу, жасалу орны на қарай -
тіл ортасы дыбыс.
Жасалым белгілері: аш ы қ, езу,
тіл ортасы
дауысты дыбыс.
Айтылымы: 1. Тілдің орта тұсы қатты таңдайға қарай
сәл көтеріліп (дөңес тартып), ауыз қуысын екіге
бөледі. Комей қуысы ауыз қуысынан үлкен бо-
лады. Тіл жаты сына қарай ауыз қуысты дауыс-
ты дыбыс болып табылады.
2. Ерін кең аш ылып, ауа еркін ш ығады.
Еріннің қалпы на қарай кең ш ығысты дауысты
дыбыс болып табылады.
Айтылым белгілері: ауыз қуысты, кең шы-
ғысты дауысты дыбыс.
Естілімі:
16
ФОНЕТИКА 1. Ә дыбысы жіңіш ке үндесім әуезбен ды-
бысталады. Үндесім дыбысталуына қарай жіңішке
әуезді дауысты дыбыс болып табылады.
2. Ә дыбысы аш ық және езу жасалым әуез-
бен дыбысталады. Жасалым дыбысталуына қарай
аш ық езу әуезді дауысты дыбыс болып табылады.