- ы //- і. С озж асам д ы қ бұл ж ұ р н а қ қазақ
тілінде ж алпы онім ді саналады . Ол бар лы қ
уақытта тек есім негізге ж алғанады . М ұндай
құрылымды сын атауларының бір бөлігі өздері
атрибуттық қатынасқа түсетін заттың (нәрсенің)
тектік сипатымен байланысты болып келеді, яғни
қай халы ққа тиісті екенін білдіреді.
Биыл Есе- нейдің қаскыр алатын арабы иттерін баптап жүр (Мүсірепов).
Базардың қазақы сөзге шеберлігі көрініп түр (М ағж ан).
Алтайы күмнан қашкан түлкідейін... (Х алық әні).
Бүлғары садак, Бүкар жай (Қобыланды).
Ірі ақша былғары күмаж ніг- іне сыйып кетті (Аймауытов). Бұл келтірілген
мысалдарда сөзж асам ды қ-ь///-/ф орм анты үнемі
ел атына,
араб, қазақ, болғар деген этнонимдер-
ге, тек б ір-ақ жерде <з./тшйтопониміне ж алған-
ған. М ұндай құрылымды туынды сын атаулары
қатары на сон д ай -ақ
қазақы бөрік, қазақы етік, қазақы кой, қазақы жылқы, қазақы ер, қалмақы ер тіркестеріндегі
казақы, /с<
2
/шя/£ь/ж:асалымдарын
да жатқы зуға болады.
Созжасамдық бұл формант түркі тілдерінде
жалпы өнімді саналады. Бірақ білдіретін м ағы -
налары ж ағы нан біркелкі емес. М ысалы, түрік,
азербайжан, түрікмен тілдерінде ол арқылы жа-
салған туынды сын атаулары кобінесе түспен бай-
ланысты болып келеді. О лардың кейбірі мына-
лар:
буғдаі+ы ‘смуглый’,
гарабуғда]+ы ‘смуглый’,
кэрпич+и ‘кирпичного цвета’,
күмүш +ү//%ити$+и ‘цвет серебра’,
бадымчан+ы ‘цвета баклаж ан’,
занбағ+ы ‘л и л о в ы й ’,
шабалыд+ы ‘каш тановы й
(о цвете)’,
кигшп+і ‘свинцового цвета
\ки?£ип+ і ‘цвета воронова кры ла’, А://7ш'г+/‘красный, алый,
рум яны й’ (Э.В.Севортян). Қ азақ тілінде түспен
байланысты мұндай құрылымды сы нды қ туы-
лымдар жалпы кездеспейді, тек тілімізде түбірімен
бірге тұтас күйінде кірген соңғы
