П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет98/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ққ: 1. 0 
(кездеспейді, жоқ);
2. 
тараққа, таққа, таққан, соққы, соққыла;
3.аққар, аққайың, аққүс, баққонды,
атаққүмар;
қк: 1. 0
2

0
3. 
ақкоңіл, ақкөйлек, ақкелін, бақкетті.
қс: 
1

жақсы, бақсы, тақсыр, ақсақ-тоқсақ;
2. 
бақса, бақсын, бақсыз, жақса, жақсыз.
3. 
ақсандық, ақсауыт, ақсаусақ, ақсойле.
Б айы рғы қазақ тіліне тән 
19 
дауыссыз ф о-
неманың өзара тіркесу мүмкіндігі анықталды.
Іштей жіктеуге келмейтін түбірлерді ан ы қ- 
таудың өз қ и ы н д ы ғы бар. Бұлар қазіргі тіл 
тұрғы сы н ан ж еке қолданы латы н м ағы налы
сөздер түрінде танылады. Соның өзінде байыр- 
ғы түбірлер бір буынды болады, көп буынды 
сөздер түбір мен қосымшаға айрылуға бейім тұра- 
ды. Көп буынды бір бүтін түбірлер - негізінен 
кірме сөздер.
19 дауыссыздың үш түрлі позицияда өзара 
тіркесу жүйесі бар.
2.2.1. Қатаң-қатаң дауыссыздар тіркесі
Қ+ қатаңдар:
ққ: 1. 
(кездеспейді, жоқ);
2. 
таққа, таққан, таққалы, таққыш, таққы-
сы; еңбекқор (еңбекқор);
3. 
аққайың, аққар, аққала, аққүс, аққайнар,
аққалпақ, аққүм ан және осында
кқ тіркесі=цц:
көкқарға, кокқүтан, көкқүнан, текқана, бекқайрат-
ты, Бекқали.


ДЫБЫСТАР ТІРКЕСІ
69
қк: 1 .0
2

0
3. 
ақкөйлек, ақкөңіл, ақкелін, бақкелін, сақ-
келін, ақкүл (ақ гүл).
қп: 1. 
ақпан, ақпар, сақпан, дақпырт, ықпал,
сықпыт, мақпал;
2. 
атақпен, бақпен, бақпа, акпа, тықпала, шақ-
пак;
3. 
ақпышақ, ақпала (ақ-бала), ақпалт а (ақ
балта), акпақай (ақ бақай), бақберген (бақ берген),
қакпас (қакбас).
қс: 1. 
бақсы, жақсы, тақсыр, ақса, үксау, м ақ-
сат, нүқсан, токсан, рүқсат;
2. 
ақса, ақсын, ақсыз, жақса, жаксыз;
3. 
ақсандык, ақсауыт, ақсаусак, ақсары, ақсүр,
ақсүт.
қт: 1. 
мақта, мақтан, ноқта, ықтияр, тақта,
тақтай, ықтимал;
2. 
оқты, оқтың, оқтан, оқта, оқтык;
3. 
ақтайлак, ақтауык, ақтамак, ақтүйғын,
ақтүлкі, актілек.
қш: 1. 
ақша, боқша, шақша, жақша, ықшам,
бақша, мақшар, оқшыраю;
2. оқша, шақша, жақша, ықшам, бақша, м ақ-
шар, оқшыраю, сақшы, жақшы, лақша, лақсыз;
3. 
ақшабақ, ақшағала, ақшаш, ақши, ақшулан.
1. О рф ограф иялы қ сөздік соңы ак, әк, ок 
тіркестеріне біткен сөздерге барыс жалғауы жуан 
(-қа түрде) ж алғанаты ны н көрсетеді. Мысалы: 
бракқа, бурлакқа, гудокқа, казакқа, катокқа, кәниз-
әкқа, токқат.б.
Бұларда да кқ айтудакқ болады. 
Бірақ бұлар ойлануды қажет етеді.
2. Сөйлеу тілінде 
екі
сөзінің соңы ндағы
і
түсіп қалып, 
екқатар, еққабат, еққыз
түрде айту 
да ұшырайды.
К + қатаңдар:
кк: 1. 
әккі, әккіс (диал.);
2. көкке, текке, түкке, жүккен, үккіз, үккіш,
жекпі;
3. 
көккөйлек, көккептер, жеккөрді; шеккелтірді,
түккөрмеді, көккүл (көк гүл).
кқ=ққ;
кп: 1. 
өкпе, шекпен, көкпар, кэкпір, секпіл, екпін,
жекпе-жек;
2. 
екпе, шелекпен, серікпін, көйлекпен, күрек-
пен;
3. 
көкпөрі (кок бөрі), көкпақа (көк бақа),
көкпет (көк беті), кәкпурыл (кок бурыл), түкпол-
мады (түк болмады), түкпілмеді (түк білмеді),
Бекполат (Бек болат);
кс: 1. 
бөксе, ексім, жексенбі, жексүрын, кексе,
көксе, өксі, көксау, сексен, сексеуіл;
2. 
бүксе, төксе, түксіз, тексіз, күрексіз, керексіз,
бексіз, ексін;
3. 
көксағыз, көксары, көксерек, көксандық,
көксүңгі, кексүр.
кт: 1

мектеп, бөктер;
2. білектен, білекті, білекте, білектей, кектен,
текті, түкті;
3. 
көкт ас, көкт ікен, кокт ал, көкт ерек,
коктөбет, көктүман.
кш: 1

екше, өкше, кекшеңдеу, кекши, текше,
шекшек, шекши;
2. көкше, бүкшең-бүкшең, ішекте, төкші, сөкші,
жікшіл, кекшіл;
3. 
көкшей, көкіиандыр, кәкш олақ, көкшулан,
көкшыбық, көкшыбын.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет