ққ: 1. 0
(кездеспейді, жоқ);
2.
тараққа, таққа, таққан, соққы, соққыла;
3.аққар, аққайың, аққүс, баққонды,
атаққүмар;
қк: 1. 0
2
.
0
3.
ақкоңіл, ақкөйлек, ақкелін, бақкетті.
қс:
1
.
жақсы, бақсы, тақсыр, ақсақ-тоқсақ;
2.
бақса, бақсын, бақсыз, жақса, жақсыз.
3.
ақсандық, ақсауыт, ақсаусақ, ақсойле.
Б айы рғы қазақ тіліне тән
19
дауыссыз ф о-
неманың өзара тіркесу мүмкіндігі анықталды.
Іштей жіктеуге келмейтін түбірлерді ан ы қ-
таудың өз қ и ы н д ы ғы бар. Бұлар қазіргі тіл
тұрғы сы н ан ж еке қолданы латы н м ағы налы
сөздер түрінде танылады. Соның өзінде байыр-
ғы түбірлер бір буынды болады, көп буынды
сөздер түбір мен қосымшаға айрылуға бейім тұра-
ды. Көп буынды бір бүтін түбірлер - негізінен
кірме сөздер.
19 дауыссыздың үш түрлі позицияда өзара
тіркесу жүйесі бар.
2.2.1. Қатаң-қатаң дауыссыздар тіркесі
Қ+ қатаңдар:
ққ: 1.
(кездеспейді, жоқ);
2.
таққа, таққан, таққалы, таққыш, таққы-
сы; еңбекқор (еңбекқор);
3.
аққайың, аққар, аққала, аққүс, аққайнар,
аққалпақ, аққүм ан және осында
кқ тіркесі=цц:
көкқарға, кокқүтан, көкқүнан, текқана, бекқайрат-
ты, Бекқали.
ДЫБЫСТАР ТІРКЕСІ
69
қк: 1 .0
2
.
0
3.
ақкөйлек, ақкөңіл, ақкелін, бақкелін, сақ-
келін, ақкүл (ақ гүл).
қп: 1.
ақпан, ақпар, сақпан, дақпырт, ықпал,
сықпыт, мақпал;
2.
атақпен, бақпен, бақпа, акпа, тықпала, шақ-
пак;
3.
ақпышақ, ақпала (ақ-бала), ақпалт а (ақ
балта), акпақай (ақ бақай), бақберген (бақ берген),
қакпас (қакбас).
қс: 1.
бақсы, жақсы, тақсыр, ақса, үксау, м ақ-
сат, нүқсан, токсан, рүқсат;
2.
ақса, ақсын, ақсыз, жақса, жаксыз;
3.
ақсандык, ақсауыт, ақсаусак, ақсары, ақсүр,
ақсүт.
қт: 1.
мақта, мақтан, ноқта, ықтияр, тақта,
тақтай, ықтимал;
2.
оқты, оқтың, оқтан, оқта, оқтык;
3.
ақтайлак, ақтауык, ақтамак, ақтүйғын,
ақтүлкі, актілек.
қш: 1.
ақша, боқша, шақша, жақша, ықшам,
бақша, мақшар, оқшыраю;
2. оқша, шақша, жақша, ықшам, бақша, м ақ-
шар, оқшыраю, сақшы, жақшы, лақша, лақсыз;
3.
ақшабақ, ақшағала, ақшаш, ақши, ақшулан.
1. О рф ограф иялы қ сөздік соңы ак, әк, ок
тіркестеріне біткен сөздерге барыс жалғауы жуан
(-қа түрде) ж алғанаты ны н көрсетеді. Мысалы:
бракқа, бурлакқа, гудокқа, казакқа, катокқа, кәниз-
әкқа, токқат.б.
Бұларда да кқ айтудакқ болады.
Бірақ бұлар ойлануды қажет етеді.
2. Сөйлеу тілінде
екі
сөзінің соңы ндағы
і
түсіп қалып,
екқатар, еққабат, еққыз
түрде айту
да ұшырайды.
К + қатаңдар:
кк: 1.
әккі, әккіс (диал.);
2. көкке, текке, түкке, жүккен, үккіз, үккіш,
жекпі;
3.
көккөйлек, көккептер, жеккөрді; шеккелтірді,
түккөрмеді, көккүл (көк гүл).
кқ=ққ;
кп: 1.
өкпе, шекпен, көкпар, кэкпір, секпіл, екпін,
жекпе-жек;
2.
екпе, шелекпен, серікпін, көйлекпен, күрек-
пен;
3.
көкпөрі (кок бөрі), көкпақа (көк бақа),
көкпет (көк беті), кәкпурыл (кок бурыл), түкпол-
мады (түк болмады), түкпілмеді (түк білмеді),
Бекполат (Бек болат);
кс: 1.
бөксе, ексім, жексенбі, жексүрын, кексе,
көксе, өксі, көксау, сексен, сексеуіл;
2.
бүксе, төксе, түксіз, тексіз, күрексіз, керексіз,
бексіз, ексін;
3.
көксағыз, көксары, көксерек, көксандық,
көксүңгі, кексүр.
кт: 1
.
мектеп, бөктер;
2. білектен, білекті, білекте, білектей, кектен,
текті, түкті;
3.
көкт ас, көкт ікен, кокт ал, көкт ерек,
коктөбет, көктүман.
кш: 1
.
екше, өкше, кекшеңдеу, кекши, текше,
шекшек, шекши;
2. көкше, бүкшең-бүкшең, ішекте, төкші, сөкші,
жікшіл, кекшіл;
3.
көкшей, көкіиандыр, кәкш олақ, көкшулан,
көкшыбық, көкшыбын.
Достарыңызбен бөлісу: |