ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
111-cypem.
Онаяқты шаяндар: A - кәдімгі креветка (Crangon crangon); Б - Норвеж
омары (Nephros norvegicus); В - тақуа шаян (Pagurus setosus) актинияларды арқасына
қондырған; Г - тақуа шаян (Pagurus setosus); Д - тас крабы (Cancer pagurus)
31 8
ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
қоректенеді. Жұмыртқадан личинка шығар кезде аналығы теңізге
көшеді. Личинкалар бірнеше ай планктонды тіршілік етеді де, кейін
су түбіне шөгіп моллюскалардың бақалшақтарын тауып ішіне кіреді
де, осындай түрінде олар құрлыққа шығып, біраздан кейін бақал-
шағын тастап ересек түріне айналады. Камчат крабы (Paralithodes
camtschatica) кәдімгі крабтарға ұқсас, бірақ та олардың алға карай
иілген құрсағы жұмсақ, асимметриялы. Моллюскалардың бақал-
шағын ешқашан пайдаланбайды. Карапаксы жақсы дамыған,
жүректәрізді, көлемі 26 см-ге дейін жетеді. Кеуде аяғының соңғы
жұбы қысқарып, карапакстың бүйір қақпағының астына иілген,
сөйтіп желбезекті тазалау қызметін атқарады. Жапон, Охот, Беринг
теңіздердің жағалауларыңда кездеседі.
Келте құйрықтылар немесе крабтардың (Brachyura) құрсағы
келтеленген, сегменттерінің саны азайған, симметриялы құрылысты
және баскеуде бөлімінің астына иіліп жатады. Мұртшалары қысқа,
карапаксы жалпақ, дорзо-вентральды бағытта қысыңқы. Кеудесіндегі
алдыңғы жүру аяқтарының ұшында үлкен қысқышы бар. Бұлар-
ға теңіз крабтары Carcinus, Caneer, тұщы су крабтары Potamon,
Егіосһег және құрлықта тіршілік ететін Uca туыстарының өкілдері
жатады.
Онаякты шаяндардың практикалық маңызы зор. Олардың көбісі
бағалы тамақ өнімі ретінде қолданылады. Мысалы, өзен шаяндары
(Potamobius, Astacus), омарлар (Homarus), лангустар (Palinurus),
креветкалар (Crangon, Pandalus) және крабтар (Cancer, Callinestes).
Бұрынғы КСРО-да орасан ірі камчат крабынан (Poralithoides
camtschatica) консервілік өнімдер даярлайтын крабоконсервілік
өнеркәсіп күшті дамыған болатын.
Достарыңызбен бөлісу: