саламын,  яғни  отпен  сурет  саламын)

366 

 

1)  Өнімнің  табиғилығы:  ағаш  діңі  кесінділері,  бояу,  түрлі  түсті  табиғи 

тастар пайдаланылатын болғандықтан зиянсыз. 

2)  Өнімнің  сыйымдылығы:  бұйым  ағаш  діңі  кесінділерінен  жасалатын 

болғандықтан,  бөлменің  шағын  ғана  бөлігін  алады,  әрі  бұйым  ағаштан 

жасалғандықтан өте жеңіл болады.  

3) Өнімнің ұзақтылығы: ағаш-өте төзімді, шыдамды, ұзақ уақытқа жететін 

материал  болғандықтан,  ағаш  діңінің  жасалатын  бұйымдардың  көп  уақытқа 

жарайды.  

4)  Өнімнің  сыртқы  бейнесі:  ағаш  діңінен  жасалған  әсемдік  бұйымдар 

сыйлыққа  ұсыну  ретінде  және  бөлменің  сәнін  келтіру  үшін  қабырғаға  ілуге, 

үстелдің үсті әдемі болып тұру үшін қоюға болатындықтан, сыртқы бейнесі өте 

әдемі болады. 

5)  Өнімнің  шығыны:  бұйымға  ағаш  діңі  кесінділері,  бояу,  электр 

күйдіргіш,  қашау,  табиғи  түрлі-түсті  тастар  қолданылатын  болғандықтан  көп 

шығын кетпейді. 

6)  Өнімнің  артықшылғы:  бұйымды  ағаштың  кез  келген  түрінен  жасай 

беруге болады[3]. 

Қорыта айтқанда, ағаш діңінен жасалған әсемдік бұйымдар үйде, кеңседе, 

қонақүйлерде және тағы басқа бөлмелік аумақтарда ілулі не сувенирлік тұғыр 

ретінде  тұратын  болса,  әрқашан  бөлменің  интерьерін  көркейтіп  тұрады. 

Әсемдік  бұйымдар  ағаш  діңі  кесінділерінен  жасалған  болғандықтан,  жеңіл, 

ыңғайлы,  әрі  сыйымдылығымен  ерекше  назарды  аудартып,  бөлмеге  өзіндік 

әдемілік сыйлап тұрады.  

Жұмыстың мақсаты: Ағаш діңінен жасалатын әсемдік бұйымдар жасау. 

Міндеттер: 



 

Тақырыпқа байланысты ғылыми әдебиеттерге талдау жасау; 



 

Ағаш діңінен жасалатын әсемдік бұйымдарға сараптау жасау; 



 

Ағаш  діңінен  жасалатын  әсемдік  бұйымдардың  технологиялық 

картасын құру; 



 

Ағаш  діңінен  жасалатын  әсемдік  бұйымдарды  жасаудың 

экономикалық есебін құрастыру 

Зерттеу  нысаны:    ағаш  діңінен  жасалатын  әсемдік  бұйымдарды  жасау 

үрдісі 

Зерттеу пәні: ағаш діңінен жасалатын әсемдік бұйымдар. 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Технология. К.Өстеміров, Г. Шымекеева, М.Ырсымбетов.-Алматы: 

Атамұра,  2001.-192 б. 

367 

 

2.

 

ҚР Статистика агенттігі 

3.

 

Дұрманов Б. Ағаш шебері: оқулық / Р. Асанбаева.- Астана: Фолиант, 

2011.- 416 б. 

4.

 

Н.Н.Альдибеков.  Срезы дерева Мастер-классы, 2004, №98. 4-6л. 

 

 

Демина Н.Ф. 

1

, Бородина А.А.

2

 

1.Научный руководитель, кандидат педагогических наук, доцент 

2. Студент 4 курса, кафедра физико-математических и общетехнических 

дисциплин, специальность «Физика» 

 

РАСЧЕТ ПАРАМЕТРОВ ЧЕЛЯБИНСКОГО МЕТЕОРИТА 

 

Болид,  пролетевший  15  февраля  2013  г.  над  Челябинской  областью, 

взбудоражил,  без  преувеличения,  весь  мир.  Имя  города,  о  существовании 

которого не подозревало большинство населения планеты, мгновенно попало в 

мировые  сводки  новостей  и  начало  склоняться  на  разных  языках  всеми 

средствами  массовой  информации,  хотя  наблюдавшийся  болид  не  был  ни 

самым крупным в истории, ни самым ярким.  

Ударная  волна  от  болида  разрушила  крышу  склада  Челябинского 

цинкового  завода,  а  самый  крупный  фрагмент  пробил  толстый  лёд, 

покрывавший озеро Чебаркуль, оставив на месте падения полынью диаметром 

несколько  метров.  Можно  считать  везением,  что  в  Челябинске  не  было 

человеческих  жертв  и  что  в  радиусе  десятков  километров  над  городом  в 

воздухе не оказалось ни одного гражданского самолёта.  

Особенностью  пролетевшего  над  Челябинском  болида  является  его 

многочисленные  регистрации  из  различных  пунктов,  расположенных  на 

расстояниях  до  нескольких  сотен  километров  от  Челябинска  [1].  Этому 

способствовала  и  безоблачная  погода,  и  раннее  утреннее  время,  когда  много 

людей  ехало  на  работу  в  автомобилях  с  работающими  видеорегистраторами. 

Это  позволило  учёным  разных  стран  предпринять  попытку  вычисления 

траектории  полёта  Челябинского  болида,  а  также  установить  происхождение 

метеороида  и  предполагаемые  параметры  его  изначальной  орбиты.  Обычно 

такой  ретроспективный  анализ  крайне  затруднён,  но  в  этот  раз  полёт  болида 

наблюдали тысячи очевидцев и его полёт записали многочисленные камеры.  

На  сегодняшний  день  мы  знаем  из  статей  в  интернете  многое  об  этом 

метеорите, его массу, состав, с какой скоростью он летел, откуда вылетел, но в 

них не приводятся подробные математические расчеты. 

Нам  удалось  изучить  материалы  с  видеорегистраторов  местных 

автомобилистов [2], многочисленных очевидцев, как наблюдавших это явление, 

так и посетивших место падения большого обломка на озере Чебаркуль.  

Используя  эти  данные  мы  решили  просчитать  некоторые  характеристики 

Челябинского метеорита. 

 

368 

 

Для  расчета  высоты,  над  которой 

произошел 

взрывмы 

измерили 

по 

фотографии 

высоту 

электрического 

столба  и  длину  тени  от  этого  столба  в 

момент вспышки. 

Высота  столба  ℎ

столба

= 3,7 см , 

длина тени– ??????

столба

= 2,4 см,  

?????????????????? =

3,7

2,4

. 

По  карте  мы  нашли  расстояние  от 

изображённого  на  видеорегистраторе 

перекрёстка  до  площади  Революции: ?????? =

22 км. 

Высота,  на  которой  произошёл 

взрыв, будет равна (см. рис. 2): 

ℎ = 22 ∙ ?????????????????? = 22 ∙

3,7

2,4

= 33,9 км. 

Таким образом, мы оценили высоту, 

на  которой  произошёл  взрыв  метеорита 

над площадью Революции г. Челябинска: 

33,9 км (стратосфера). 

 

 

Момент вспышки метеорита 

 

Для  оценки  скорости  полёта  метеорита  мы  воспользовались  записью 

видеорегистратора  [3]  ,  из  которой  обнаружили,  что  за  время ≈ 3,4 с тень  от 

столба  повернулась  на  угол 

??????

2

 (мы  пренебрегаем  незначительным  изменением 

размера тени). Угловая скорость ?????? =

3,14

2∙3,4

= 0,46 рад/с. 

Учитывая  найденную  нами  высоту,  на  которой  произошёл  взрыв 

метеорита, мы найдём линейную скорость метеорита: 

?????? = ?????? ∙ ??????. 

α 

ℎ

столба

 

ℎ

взрыва

 

??????

столба

 

?????? 

Рисунок 2 

369 

 

?????? = 0,46 ∙ 33,9 = 15,7 км/с. 

Кинетическая  энергия,  которой  обладала  падающая  масса,  перешла  во 

внутреннюю энергию, способствующую таянию льда, т.е. 

????????????

2

2

= ??????

общ

. 

Попытаемся приблизительно оценить массу большого обломка метеорита. 

По данным, полученным экспедицией на озере Чебаркуль, размеры найденных 

кусочков метеорита, примерно 0,5 см = 0,5 ∙ 10

−2

м. 

Площадь полыньи: 

?????? = ????????????

2

= 3,14 ∙ 3,5

2

= 38,5 м

2

. 

Следовательно, масса, если кусочки упали в три слоя: 

?????? = ???????????? = ??????ℎ?????? = 3 ∙ 0,5 ∙ 10

−2

∙ 38,5 ∙ 7000 = 4042 кг. 

Найдём массу растаявшего льда: 

?????? = ???????????? = ??????ℎ?????? 

?????? = 917 кг/м

3

 

ℎ = 0,33 м 

?????? = ??????ℎ????????????

2

 

?????? = 917 ∙ 0,33 ∙ 3,14 ∙ 3,5

2

= 11639,9 (кг) 

На нагревание льда до 0 °С ушло количество теплоты: 

??????

1

= ??????

л

∙ ??????∆??????. 

??????

л

= 4190 кг/м

3

, 

??????

1

= 4190 ∙ 11639,9 ∙ 20 = 48771151 ∙ 20 = 975423020 (Дж). 

На плавление льда ушло количество теплоты: 

??????

2

= ?????? ∙ ??????. 

??????

2

= 334 ∙ 10

3

∙ 11639,9 = 3887724,2 ∙ 10

3

Дж. 

??????

об

= ??????

1

+ ?????? 

975423020 + 3887724200 = 4863147220 Дж = 48631472,20 кДж 

Таким  образом,  общее  количество  теплоты,  пришедшее  на  плавление  и 

нагревание льда равно 48631472,2 кДж. 

Так  как  через  15  дней  после  падения  метеорита,  при  оттепели  на  домах, 

расположенных  под  местом  взрыва  метеорита  сосульки  с  крыш  на  площади 

Революции  были  красного  цвета,  то  можно  предположить,  что  метеорит  был 

железно-каменный. Поэтому мы взяли плотность 7000 кг/м

3

.  

Найдём, какой была температура падающих осколков. 

Количество  теплоты,  полученное  льдом,  с  другой  стороны  равно  ??????

3

=

????????????∆??????, где с – удельная теплоёмкость метеорита, m – масса метеорита, ∆?????? = ?????? −

0 . 

48631472,2 ∙ 10

3

= 0,45 ∙ 10

3

∙ 2694 ∙ ∆??????. 

Отсюда  ∆?????? = 4010 ℃ .  -  температура  метеорита  в  момент  вхождения  в 

озеро была 4 010°С. 

Таким образом, используя  законы  физики и данные, полученные нами от 

очевидцев  и  с  видеорегистраторов  позволили  нам  определить:  массу  куска 

метеорита, упавшего в озеро Чебаркуль - ?????? = 4042 кг, температуру этого куска 

- 

?????? = 4010 ℃,высоту, на которой взорвался метеорит  - ℎ = 33,9 км, и скорость 

его перед взрывом - ?????? = 15,7 км/с. 

370 

 

 

Список использованных источников: 

1.

 

РИА  Новости/  Автора.  Евгений  Фатькин,  Вадим  Титов,  Студия 

«Уральское телевидение» http://ria.ru/science/20130217/923384188.html 

2.

 

http://ria.ru/incidents/20130218/923457175.htm 

3.

 

РИА 

Новостиhttp://ria.ru/incidents/20130218/923457175.html#ixzz2PD01cYfV\ 

 

 

Шагиахметова Л.М.

1

, Бохаева А.Н.

2 

1.Ғылыми жетекшісі, аға оқытушы, жаратылыстану ғылымдарының 

магистрі 

2.Студент 4 курста, физика-математика және жалпы техникалық пәндер 

кафедрасы, мамандықтың «Кәсіптік оқыту» 

 

«СЫМНАН БҰЙЫМДАРДЫ ҮЛГІЛЕУ ЖӘНЕ ЖАСАУ» 

Қазіргі  мектептерде  технология  сабағында  оқушылар  әр  түрлі 

материалдармен  танысады,  сол  тұрғыда  сыммен,  оны  өңдеу,  сондай  -  ақ: 

кесу,  майыстыру,  түзету,  егеумен  шеттерін  тазарту  және  қабығын  қырнау  

операцияларын  оқиды.  Ұсталық  жұмыстың  негіздерінен  ептілік,  біліктілік 

пен білімділікті меңгереді. 

Жалпы  білім  берудің  мектеп  бағдарламасында  мына  бөлім 

қарастырылған:  металл  өңдеу  технологиясы,  осы  бөлімде  бізді 

қызықтыратын  тақырып  ретінде  сымнан  бұйымдар  жасау  тақырыбын 

ұсынамыз. 

Сымнан  бұйым  жасау  бағдарламасы  өте  үлкен  емес  және  қарапайым 

тақырып.  Мысалы, бұл  қарапайым  бір деталды бұйымдар  -  сызба,  перделер 

үшін  сақина,  токарлы  станоктағы  шыққан  қалдықтарды  жинайтын  қармақ 

және  қарапайым  көп  деталды  –  кітапқа  арналған  сөрелер,  аспалы  қармақ, 

сәнді алқалар жатады. 

Иілгіш  сымдарды  өңдеген  кезде  оқушылардың  біліктілікпен, 

білімділікпен және машықтанумен қаруландырып, олардың қызығушылығын 

арттыру керек, құрастыруға  деген құштарлығын, әдемілікке деген талғамын 

пән  әлеміне,  эстетикалық  идеалмен  қаруландыру,  әрі  қарай  кең  көлемде 

мүмкіндіктерді  игеріп  және  сымдардың  қасиеттері  арқылы  мектепішілік 

шараларға  тез  және  шығынсыз  бұйымдар  жасай  алады.  Әдемiлiктiң 

заңдарына  арналған  белсендi  шығармашылыққа  араласуға  оқушылардың  

талпынысын тудыра алады. 

Мұның  барлығы  үшін  зерттеу  обектісін,  оқушылардың  технология 

сабағында  жасаған  бұйымдарын  түрлендіру  қажет.  Оқушылардың  елестету 

қабілетін жақсарту үшін, көріністі өте тартымды етіп жасау керек[1]. 

Сымнан бұйымдар жасау - ежелгі өнер, бәлкім жобамен б.э.д. 3000 жыл 

бұрын  Египетте  пайда  болған.  Архиологиялық  нанымдарға  сенетін  болсақ, 

б.э.д.  2600  жылы  Шумерде  алтын  және  күміс  ленталар,  сарай  маңы 

371 

 

әйелдеріне  шаш  үлгісін  жасау  үшін  пайдаланған.  Бірте  -  бірте  бұл  кәсіп 

Азияда, одан соң Константинопольдан бастап Европаға дейін жетті. 

Сымды  алғашқыда,  металл  бетінен  жолақтарды  ұзынша  етіп  кескен, 

өткір  жиектерін  тегістеу  үшін,  айналдырып  немесе  екі  жазық  металдың 

үстінде жайған және спиральды өзекке домалақ етіп ораған. 

Қазіргі  уақытта  сымдарды  созу  әдісі  арқылы  өңдейді.  Бұл 

технологияның  мәні  -  металдарды  шыбық  тәрізді  етіп  созып,  оны  арнайы 

жіңішке  конустық  саңылаулардан    шығару.  Бұл  әдіс  Персияда  б.э.д.  VI 

ғасырда  пайда  болған,  бірақ  Европаға  ол  б.э.д.  X  ғасырда  келді,  ол  кезде 

алғаш  рет  өнеркәсіптерде  сымдарды  өңдей  бастады  еді.  Құрыш  сымдарды 

сауыт  жасау  үшін  пайдаланған,  сонымен  қатар  жүн  түтетін  щеткалар,  ат 

әбзелі  үшін,  шынжырлар,  балық  ұстайтын  қармақтар  және  инелерді  жасау 

үшін  қолданылған.  Алтын  және  күміс  сымдарды  зергерлік  бұйымдар  жасау 

үшін  өндіре  бастаған,  бірақ  Орта  ғасырларда  оның  тағайындалуы    кестелеу 

болды. 

XVI ғасырдың ортасында тек  Лондонның өзінде 6000-ға жуық сым созу 

машинасы  болды,  бұл  уақытта  Англияда  алғашқы  механикалық  созу 

станоктары  пайда  бола  бастаған  еді.  Рудольф  Нюргсберски  XVI  ғасырда 

жетекті  су  доңғалағы  бар  сым  созу    машинасын  ойлап  тапты,  бірақ  бұл 

машина  Англияда  1564  жылға  дейін  пайдаланылған  жоқ.  Ұлы  француз 

рефололциясы  кезінде  алтын  және  күміс  сымдардан  бұйым  жасау  өте  кең 

ауқымда  өркендеді,  одан  соң  алдыңғы  алтынмен  кестелеу  сәнге  айналды, 

кейін бұл өнеркәсіпте төмендей бастады. 

Қазіргі  таңда  бұл  өнер  Африка  мен  Мексидада  көп  қолданылады,  ал 

Европа халқының қызығушылығына байланысты екінші рет пайда болды [2]. 

Сымдар әр түрлі диаметрде болуы мүмкін. Нөмірі жоғары болған сайын, 

сымның  жуандығы  аз  болады.  Мысалы:  №  20  сым  (диаметрі  0,8  мм)  №  28 

(0,4  мм)  сымнан  жуанырақ.  №  20  (0,8  мм)  сымдар  көптеп  таралған.  Үлкен 

диаметрлі сымдар - № 18 (1 мм) және № 14 (1,5 мм) - өте үлкен бұйымдарды 

жасауға  қолданылады.  Кіші  диаметрлі  сымдар,  мысалы  №  24  (0,6  мм), 

моншақтарды  тізуге  және  әсем  әшекейлер  жасауға  қолданылады.  №  28  (0,4 

мм) сым байлау мен қиылыстыруға өте тамаша болады. 

Мыс сымдары тартымды жылы түсті болады. Ол әр түрлі қаттылық пен 

диаметрде сатылады. Жұмсақ мыс сымдарымен жұмыс жасау өте жеңіл. Мыс 

сымдары  өткізгіштерді  жасауға,  кабельдерді,  сонымен  бірге  басқа  да 

электротехникалық  мақсаттарға  арналған  және  ішкі  нарық  пен  сыртқы 

нарыққа  шығарылады.  Мыс  сымдарының  қатты  маркасы  МТ  және  жұмсақ 

маркасы ММ атаулы диаметрмен жасалады 1,80 – нен 8,80 мм-ге дейін қоса 

саналады. 

Құрыш  сымдар  –  өте  қатты  сымдар.  Майыстырудан  кейін  ол 

бірнешеуге  бөлінеді.  Сондықтан,  тік  бұрышта  майысқан  құрышты  сымдар 

алу  үшін,  оны  біршама  көбірек  майыстыру  қажет.  Ал    керекті  диаметрдегі 

құрыш  сымнан  жасалған  спираль  алу  үшін,  өзекті  біршама  жіңішке  қылып 

372 

 

алады.  Мысты  және  темірлі  сымдар  майыстырудан  кейін  берілген    пішінін 

сақтайды және бөлінбейді. 

Жіңішке  құрышты  арқан  бұл  –  бұрауларға  тоқылған  жіңішке  өзек 

мырышпен  қапталған  сымдар.  Ол  әдемі  өрнекті  және  беріктігі  өте  жоғары 

болады. Онымен жұмыс жасаған кезде абай болған жөн. 

Алюминді сымдар. Көмескі көгілдір-сұр түсті болады. Онымен жұмыс 

жасау өте қарапайым, өйткені өте жұмсақ және иілгіш. Соңғы жылдары көп 

қолдануға байланысты ерекшеліктері бар: 

-жоғары иілімділік, 

-металдық тот басуға деген өте жоғары төзімділігі, 

-өте жақсы электр өткізгіштік – алюминді сым жақсы өткізгіштердің бірі, 

-өндірістегі құны төмен. 

Бірақ  тікелей  алюминді  сым  өндірісінен  басқа  әлемдік  өнеркәсіп 

балқымалар, сонымен бірге оның «қатысуымен» - силумин, дюралюмин және 

магнали шығарады. 

Металдық  сымнан  жасалған  кез  келген  бұйымсыйлық  ретінде  де, 

әсемдік бұйым ретінде де қолдануға болады. Бұл сымнан тоқылып жасалған 

жекеше  бөлшектер  немесе  бүтін  бұйым  болуы  мүмкін  және  ол  әлдебір 

композиция бола алады. 

Әр түрлі сымдардан жасалған бұйымды басқа материалдармен мысалы, 

ағаштармен, кәрістаспен және металдармен әсемдеуге болады.Оны төмендегі 

суреттерден көруге болады [3]. 

Адам  баласының  тарихи  сарқылмас  өмір  жолында  таңғажайып 

заттардың көптеген түрлері пайда болды. Осы тұрғыда ерекше орын алатын 

сымдар  болып  табылады.  Сонымен  сымдардан  әр  түрлі  себеттер,  металдық 

торлар  мен  дәнекерлегіш  электродтар  жасауға  және  де  темір  бетонды 

бұйымдар жасау өндірісіне және шоғырсым (кабель), шынжыр мен құрышты 

арқандар  өндірісіне  жіберіледі,  сонымен  бірге  әр  түрлі  серіппелер  және 

қарапайым  электрлі  күш  беретін  шоғырсымдарды  да  қарапайым  сымдардан 

жасайды. 

 

П

АЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

: 

1.

 

Мэри Магер. Плетение из проволоки. / Перевод с анг. Пьянковой С.А. 

– М.: Эксмо, 2005. – 96 с.,ил.; 

2.

 

Кузьмина М.А. история плетения с древних времен до сегодняшнего 

дня. – М.; наука, 2003. – 257 с.; 

3.

 

Лямин  И.В.  Художественная  обработка  металлов.  –  2-е  изд.,  -  М.: 

Машиностроение, 1984.-144 с.; 

 

 

Абдимоминова Д.К.

1

, Бүркітбаева А.Қ.

2

 

1.Ғылыми жетекшісі, аға оқытушы, жаратылыстану ғылымдарының 

магистрі 

373 

 

2. Студент 4 курста, физика-математика және жалпы техникалық пәндер 

кафедрасы, мамандықтың «Кәсіптік оқыту» 

 

НОУТБУКҚА

 

АРНАЛҒАН

 

ЖИНАЛМАЛЫ

 

УСТЕЛДІН

 

КОНСТРУКЦИЯЛЫҚ

 

ЕРЕКШЕЛІГІ 

 

Ақпараттық  процестерді  жүзеге  асыратын  негізгі  ақпараттық  құрылғы 

болып  табылатын  ноутбуктер  заманауи  тұрғын  үйлерде  адамдардың  негізгі 

қажеттіліктерінің  біріне  айналды.  Себебі,  ғаламтор  желісі  қосылған  ноутбукті 

пайдалану  арқылы  адамдар  өзінің  күнделікті  тұрмыста,  келесі  қажеттіліктерін 

қанағаттандыра алады: 

-

 

жылдам, әрі нақты ақпараттар алу, өңдеу және тарату; 

-

 

әлемнің  кез  –  келген  жеріндегі  адамдармен  жылдам,  әрі  арзан  байланыс 

орнату; 

-

 

көп мөлшердегі ақпараттарды сақтау және тасымалдау; 

-

 

сондай - ақ тәрбие мен білім алып, әрі көңіл көтеруді ұштастыру. 

Менің  айтпағым,  ноутбуктың  адам  өміріндегі  маңызы  мен  жетістіктері 

емес,  сол  техника  құралын  дұрыс  пайдаланудың  жолдарын  қарастыру. 

Біріншіден,  тұрмыста    лаптоптарды  дұрыс  пайдаланбау  құрылғының  жұмыс 

жасау  ұзақтығын  азайтыпқана  қоймай,  пайдаланушының  денсаулығына  зиян 

келтіреді. Мысалы, компьютерді дұрыс пайдаланбау адамның көздеріне, жүйке 

жүйесіне,  тірек  қимыл  мүшелері  мен  бұлшық  еттерге  де  зиян  келтіреді. 

Айталық,  монитордың  алдында  ұзақ  отыру,  әрі  құрылғының  дұрыс 

орналаспауы - көздің талуы, бас ауруы, желке тарту, арқа, аяқ бұлшық еттерінің 

шаршауы сияқты денсаулыққа кері әсерін тигізеді.Көптеген ноутбуктың иелері, 

құрылғыменкереуетте  жатқанда,  өзінің  үстіне  қойып,орындықта  отырғанда 

тізесіне  қойып  жұмыс  жасайды.  Осы  орайда  Швейцария  зерттеушілері 

жүргізген  ғылыми  зерттеу  жұмысынан  мысал  келтірсек,  АҚШ  –  ташығатын 

«Балаларғылымы»  журналында  жариялаған  зерттеу  жұмысының  ғылыми 

қортындысында 12 жастағы жасөспірімнің күніне 4  – 5 сағат бойы ноутбукты 

тізесіне  қойып  ойын  ойнағандығы  себепті  «Әмбебап  тері  күйігі  ауруына» 

душар  болғаны  жайында  айтылған.  Мамандардың  айтуынша,  ноутбук  тізеде 

тұрғанда  52  градусқа  дейін  көтеріліп,  жоғарыда  аталған  ауырудан  басқа  ұзақ 

мерзімді тері реңінің өзгеруіне, тіпті тері рагіне шалдықтыруы мүмкін екендігі 

айтылған.  Ноутбуктан  тараған  элекро  –  магинт  өрісінің  көбінесе  ерлердің 

денсаулығына әсер ету мөлшері жоғары екені де дәлелденіп отыр[1,12 б.].  

Ноутбукпен дұрыс жұмыс жасамау,құрылғының қызымет ету ұзақтығында 

айтарлықтай төмендетеді. Құрылғы жақсы жұмыс жасау үшін кем дегенде оның 

астына  қатты  тұғыр  керек.  Техникалық  құрылғыны  кез  –  келген  жерге  қойып 

жұмыс жасау, оның шаң басуына және желдету жүйесінің жұмысы  нашарлап, 

ноутбуктың  тез  қызуына  алып  келеді.  Ал  жазғы  күндері  ноутбуктың  қызып 

кетуден сақтау үшін қосымша желдету қажеттілігі туындайды.  

Осы  мәселелерді  болдырмау  үшін,  ноутбукты  қойып,  жұмыс  жасайтын 

арнайы  жиһазға  қажеттілік  туындайды.  Бұл  техникалық  құрал  кез  –  келген 

374 

 

жерде  қолданылатын  және  жиі  тасымалданатын  болғандықтан,  оған  қажетті 

арнайы тұғыр  келесі талаптарға сай болуы қажет: 

-

 

кез  –  келген  жағдайда  жұмыс  жасау  (диванда  жатып,  креслода  немесе 

еденде отырып); 

-

 

қолданылатын материалдардың жеңіл әрі зиянсыз болуы; 

-

 

қолдануға және тасымалдауға оңай болуы; 

-

 

көп функцияналды болуы қажет. 

Жоғарыда  айтылған  критерилерге  ноутбукқа  арналған  жиналмалы  үстел 

сәйкес келеді. 

Жұмыстың мақсаты: Ағаштан ноутбукқа арналған жиналмалы үстел жасау 

Міндеттер: 

-

 

Тақырыпқа байланысты ғылыми әдебиеттерге талдау жасау; 

-

 

Ноутбукқа арналған жиналмалы үстелге сараптама жасау; 

-

 

Ноутбукқа арналған жиналмалы үстелдің технологиялық картасын құру; 

-

 

Ноутбукқа  арналған  жиналмалы  үстелді  жасаудың  экономикалық  есебін 

құрастыру; 

Зерттеу нысаны:  Ноутбукқа арналған жиналмалы үстелді жасау үрдісі 

Зерттеу пәні: Ноутбукқа арналған жиналмалы үстел. 

Жиналмалы үстелдің артықшылығы 

Ноутбукқа арналған жиналмалы үстелдің дизайні   оның таңдалған үлгісіне 

байланысты  әртүрлі  болады.  Бұл  жиһаз  тек  жиналмалылығымен  ғана 

ерекшеленбейді, сонымен қатар онда желдеткіш те орналастырылған. 

Жиналмалы  үстелдің  артықшылықтарына  қолдануға  және  тасымалдауға 

қолайлылығын, қорғаныш қызыметін жатқызуға болады. 

Қорғаныс қызыметіне жиналмалы үстелдің ноутбукты қызып кетуден және 

құлап кетуден сақтауын жатқызуға болады. Ноутбукты жұмсақ және қылшықты 

жерге қоюға болмайды. Себебі ноутбуктың желдету аймағы шаңданып, жұмыс 

істеуі нашарлайды, нәтижесінде құрылғы қызып, оның тез істен шығуына алып 

келеді.  Ноутбукпен  жатып  немесе  отырып  жұмыс  жасау  тұғырлы  үстелсіз 

ыңғасыз.  Құрылғыны  тізеге  немесе  ішке  қойып  жұмыс  жасағанда  құлап 

кетпеуін  барлық  уақытта  қадағалап  отыру  қажеттілігі  туады.  Сондықтан  бір 

қолмен оны барлық кезде ұстап отыруға , ал екінші қолмен жұмыс жасауға тура 

келеді. Егерде кішкене бұрылсаңыз онда ноутбукты жаңадан қолайлы жағдайға 

бұру  керек  болады.  Компьютері  пайдалану  талаптарына  сәйкес,  құрылғымен 

жұмыс  жасау  кезінде  көзге  қатты  зиян  келмес  үшін,  монитор  көз  деңгейімен 

бірдей орналасуы қажет.    

Осындай  жағдайлар  туындамас  үшін  –  ноутбукқа  арналған    жиналмалы 

үстел  жобаланды.    Ноутбукқа  арналған  үстел,  құрылғыны  өзінде  жақсы  ұстап 

тұрадыжәне  де  сіз  емін  –  еркін  жұмыс  жасай  аласыз.  Жиналмалы  үстелді 

отырып  жұмыс  жасағанда,  өзіңізге  қалаған  биіктікке  дейін  көтеріп  алуға 

болады[2, 103б.].  

375 

 

Қорыта  айтқанда,    ноутбукқа  арналған  жиналмалы  үстел  –  бұл  тек  қана 

сәндік жиһаз емес, ноутбукпен жұмыс жасау кезінде қолайлықты тудырып қана 

қоймай, сіздің және құпылғыңыздың қауіпісіздігін қамтамасыз етеді. 

Жиналмалы үстелдің түрлері:Ноутбукқа арналған жиналмалы үстелді 

тауық аяқты, супер-трансформалы және классикалық деп үшке бөлуге болады. 

Төмендегі 1-ші суретте жиналмалы үстелдің түрлері берілген. 

 

 

 

1 – сурет. Жиналмалы үстелдің түрлері  

 

Тауық аяқты - екі жағдайда ғана қоланылады: керуерт жанына қойлатын  

үстелше  және  тұғыр  түрінде.  Кереует  түрінде  қолдану  қарастырылмаған 

немесе оны кереуетте қолдану қиынырақ. 

Супер-трансформалы – қолдану шектеулігі  қолданушының қиялына және 

оның  трансформалы  бұйымды  қолданып  жұмыс  жасау  тілегіне  байланысты. 

Бұл  бұйымды  көбіне  керуертте  қолдану  өте  ыңғайлы.  Соның  ішінде    еңкею 

түрінде. 

Классикалық – трансформалау саны басқалармен салыстырғанда  көп емес. 

Бірақ,  көптеген  үлгілерде  үш  нұсқа  қарастырылған:  тұғыр,  керуерт  және 

кереует  жанына  төселетін  нұсқалары.  Алайда  барлық  үлгілер  арасында  екі 

түрде  де  пайдалануға  болатын  түрлері  де  бар,  яғни  тіреу  ретінде  және  диван 

түрінде [3,203б.].  

Бұл  жиһаз  жиналмалы  және  тасымалдауғаыңғайлы  болуы  үшін    жеңіл 

материалдардан  жасалынады.  Жиналмалы  үстелдерді  негізінен  пластмассадан, 

алюминийден немесе фанерадан жасайды. Жиналмалы үстелді жасауға металды 

пайдалану жоғары беріктік қасиет бергенімен, металл жылуды жақсы өткізетін 

болғандықтан,  ол  тез  жылып  немесе  жылдам  салқындап,қолданушыға 

жағымсыз әсер қалдыруы мүмкін. Пластикер жиналмалы үстел жасауда кеңінен 

қолданылады.  Оның  кемшіліктеріне  беріктігінің  төмендігін  және  тез 

сынғыштығын жатқызуға болады.Ағаш – ноутбукқа арналған жиналмалы үстел 

жасауда  қолданылатын,  өте  сирек  кездесетін  материал.  Бекітпе,  тірек  және 

кейбір басқа да компоненттері  металлдан жасалады.Ноутбукқа арналған ағаш 

үстелді сирек кездеседі.Ағаш, матриал ретінде беріктігі жағынан металдан кем 

376 

 

түспейді  жәнеде  пластмассамен  салыстырғанда  экологиялық  таза  өнім  болып 

табылады. 

Ноутбукка  арналған  үстелдің  маңызы,  түрлері  және  жасалатын 

материалдардың артықшылығы мен кемшілігі сараланып,  арнайы жиналмалы 

ағаштан  үстел  жобаланды.Төменде  2-ші  суретте  ноутбукка  арналған 

жиналмалы ағаш үстел көрсетілген. 

 

2 – сурет. Ноутбукке арналған жиналмалы ағаш үстел 

 

Техникалық мінездеме: 

-

 

материал — ағаш; 

-

 

ноутбукқа арналған тұғыр — бұрыш бойынша реттелгіш; 

-

 

тышқанға  арналған  жұмыс  орны  —  реттелмейтін,  стаканға  арналған 

ойық; 

-

 

ноутбукқа арналған желдеткіш — белсенді, 2 желдеткіш; 

-

 

желдеткіштің қоректенуі — USB-арқылы ноутбуктан; 

-

 

жайылған түрдегі габариттік өлшемі — 55x35 см; 

-

 

үстелдің биіктігін реттейтін ауқым —25 – 33см; 

-

 

салмағы — 2,8 кг. 

Жасалған ноутбукқа арналған жиналмалы үстелдің артықшылығы: 

-

 

жиһаз ағаштан дайындалғандықтан сәнді көрінеді және экологиялық таза 

болып табылады, сондықтан сапасына қарай таңғы асқа арналған үстел ретінде 

де пайдалануға болады; 

-

 

үстелдің аяқтары әртүрлі қозалғалмалы конструкциялы, ұзындықтарын 25 

–  33  сантиметр  диапозон  аралығында  өзгертуге  болады.  Бұл  үстел  әртүрлі 

биіктіктегі  адамдарға,  ноутбукты  кез  –  келген  жерге  орналастыруға  

қолайлылық туғызады; 

-

 

кез  –келген  жағдайға  реттелетін  үстелдің  үстіңгі  қабаты  ноутбукпен 

жұмыс  жасау  барысында  жатыпта  пайдалануға  жағдай  туғызады,  және  де 

кітапқа арналған тұғыр ретінде қолдануға болады; 

-

 

әртүрлі ұсақ – түйекке арналған қозғалмалы жәшік қарастырылған;  

-

 

үстелдің  беткі  қабатында  ноутбукты  қызып  кетуден  сақтайтын  екі 

желдеткіш  орнатылған.  Желдеткіш  қосымша  токты  қажет  етпейді,  ол  USB 

арқылы ноутбукқа жалғанады; 

-

 

үстелдің  тағы  бір  артықшылығы,  төрт  аяғының  болуы,  ол  өз  кезегінде 

өлшемді  үстелдер  сияқты  аударылып  кетуден  сақтайды.  Сонымен  қатар  оның 

аяқтары жиналады, үстелдің биіктігін кішірейтеді, нәтижесінде сізге ноутбукты 

377 

 

тасымалдауда,  сақтауда  қолайлылық  туғызады.  Үстел  жайылған  түрде 

ноутбуктан  сәл  ғана  үлкен,  сондықтан  ешбір  кедергісіз  кез  –  келген    сөмкеге 

сиып кетеді. 

-

 

ноутбуқа  арналған  жиналмалы  үстелді  ноутбукты  қарау  кезінде  немесе 

мәтінді теру кезінде пайдаланушы өзінің ыңғайына қарай бұру үшін, бұрыштық 

иілімі бар. 

Қорыта  айтар  болсақ,  ноутбукка  арналған  жиналмалы  үстел  жұмыс 

жасауға қолайлы, тасымалдауға ыңғайлы. Бұл жиһаз компьтермен жұмыс жасау 

талаптарына сай жасалып, ноутбукпен жұмыс жасауды қауіпсіз, әрі жеңіл етеді 

[4, 340 б.]. 

 

жүктеу/скачать 11,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: