Хабаршы вестник bulletin «Филология ғылымдары» сериясы Серия «Филологические науки»



Pdf көрінісі
бет51/375
Дата06.01.2022
өлшемі4,16 Mb.
#11773
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   375
Қақ, қақар, қақты (қақты). Бұл сөздің арабша аудармасы – ғамаза, ол төрт түрлі мағына береді: 
1. 
Ощупывать,  трогать  руками;  2.  Сжимать  рукой  надавливать,  нажимать;  3.  Моргать,  давать  знак 
глазами;  4.  Злословить,  клеветать.  Осыған  орай  ғалымдар  бұл  лексемаға  әртүрлі  мағына  беріп 
аударады:  А.Зайончковский  –  1.  Бросать  клевенту,  натраслину;  порочить,  бесчестить;  2.  Моргать, 
мигать, давать знак глазами. Бұл автор осы екі мағынаны Ибн Муханна да келтірген деп көрсетеді. Ат 
– 
Туһфада осы сөздің үш түрлі мағынасы бар: 1. Бить, ударять, толочь, измельчать; 2. Подмигивать, 
делать  знаки  глазами;3.  Сердиться,  гневаться.  Абу  Хайян  мұның  (қақты  сөзінің)  бір-ақ  мағынасын 
көрсетеді: бить, ударять, стучать. ДТС М. Қашқари еңбегіне қарап, оның бір-ақ мағынасын келтіреді: 
стучать, ударять, бить. 
Осы айтылған мысалдарға байланысты айқындалатын екі мәселе бар: 1) қақты  сөзінің түбірі – 
көп  мағыналы  сөз  (полисемия,  яғни  полисем);  2)  оның  арабша  аудармасында  осы  соңғы  фактор 
үстемдік  алып  кеткен,  өйткені  осы  түбірден  тараған  басқа  тұлғалар  да  бар  (мысалы,  қақы  //  қағы, 
қақымақ).  Біз  олар  туралы  басқа  бір  жерде  сөз  етеміз  де,  олардың  мән-мағынасын  айқын  ашып 
береміз.  Сонда  бұл  жерде  келтіріліп  отырған  сөз  екі  түрлі  мағына  беру  үшін  жұмсалады:  1.  Бить, 
17 


Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, № 1 (55), 2016 ж. 
ударять, стучать;2. Подмигивать, делать знаки глазами. ат - Туһфада көз қақ  (көз қысу) деген де сөз 
тіркесі  бар.  «Түркі  –  араб  сөздігінде»  –  қаққыл  (бить,  ударять,  стучать  в  дверь  или  обо  что  –  то 
рукой); МҚ., тат., башқ., ноғ., ққ. – қақ; қарайым – қах. Қ.қақы.  


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   375




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет