Халықтын, «хан> деп отырғаны — правитель — аға сұлтан

а л д ы н д а , қ ы л ы ш а с тын д а т ұ р с а да «жер менікі» д е у де к
т а й с а л м а ғ а н .
Ж а р л ы - ж а л ш ы ж а л а ғ а н д ы — т а м а қ , ж а м а ғ а н д ы киім 
ғып, а я ғ ы а т қа , ауз ы а қ қ а ж а р ы м а й ж ү р г е н д е б ай л а р ек 
ж а й ы л ы м , мол ш а б ы н д ы қ қ а т а л а с ып - т а р т ы с у ғ а а р л а н б а -
ған. Е л д і ң ішкі бірлігін, берекесін кетіретін 
ондай іші 
т а р л ы қ , қ ы з ғ а н ш а қ т ы қ м і н е з - қ ұ лы қ т а р д ы д а а йы пт а йт ы н 
сөздер бар. Мол ш а б ы н д ы қ қ а т а л а с қ а н екі б ай ғ а бір ж і -
гіт б ыл ай дейді:
Мені ң а тым Күдері,
Ер К өш е к т і ң б ал асы.
Т а л а с с а ң б а ғ ы ң кетеді,
Т а л а с п а с а ң д а р не етеді?
Б і р л і к қ ы л с а ң , а ғ а л а р .
Ж е р б а й л ы ғ ы үші н б а й л а р а р а сы н д а өткен д а у - ж а н ж а л -
д а р д ы ң бір елесі болып т а б ы л а т ы н бұл м ы с а лд а б а й ла р-
д ың ныс ап с ы з ды ғ ы, б а й ы ғ а н үстіне байи берсем дейтін 
п иғ ыл ы әшкере ле не ді . Х а л ы қ б а л а жі гі т атынан 
онда й 
д үни е қ о р б а й л а р ғ а ә л і - а қ ы р ы л да с у ме н өтерсіңдер, іш- 
пей-жемей, ү р л а п - ж ы р м а л а п
ж и ғ а н д а р ы ң
а р т т а р ы ң д а
қ а л а р деп ескертеді.
Үлға түсау, қ ы з ғ а б үғ ау болғ ан р у ш ы л д ы қ - ф е о д а л -
д ы қ қ о ғ а м ж а ғ д а й ы н д а қ а з а қ қ а у ы м ы н д а
дау-шардын.
көзі болғ ан бір ж е л е у — әме ң ге р л ік әдет, же сі р 
дауы.
А қ с а қ а л д а р бас мүжіп, б а т а оқып о тыр ып ә л де
к ш г е
«әумиін» деген қыз, қ а л ы ң мал төленген әйел берісі ағ а - 
йынның, әрісі р у дың меншігіне ай н а л ғ ан . Ауыз әдебиетін- 
де сүйгенімен қ а ш қ а н қы з ғ а , же сі р қ а л ғ а н әйелге дәме- 
гөй ә м ең г ерл ер а р а с ы нд а болған қиян-кескі
айтыс-тар- 
т ы с т а р д ы көрсететін н ұ с қ а л а р көп.
Ер т ед е ү л ы ж ү з д і ң бір жесі рі н кіші ж ү з д і ң бір жігіті 
а л ы п қ а шы п, содан б а р ы м т а л а с ы п ел а р а с ы ығыр б о л а ­
ды. Осы д а у д ы ше шу үшін ү ш ж ү з д і ң белгілі билері бас 
қос ад ы. Сонд а ү л ы ж ү з Төле би тұ'рып:
— 
М е н ағаньің б алас ы м ы н , жасым ү лк ен, билікті м ен
айтамын,
— дейді.
Кіші ж ү з Әйтеке:
— 
М е н атаның ңа р а іи а ң ы р а ғы н д а ғы кенж есш ін, жа­
сым кііиі б о л ғ а н м е н , ж олым ү л кен , төбе б и л і к менікі,
— 
дейді.
Орт а ж ү з қ а з д а у ы с т ы Қ а з ы б е к би күледі.
—
Ж ы л а ғ а н д ы сұрама,
— 
м ұ ң ы бар, к ү л г е н д і сұра
— 
сы ры бар д е у ш і еді. Қ а зы б ек , не ге к ү л д і ң ?
— дейді Төле.
Анау тұ р ға н ш а б ы н д ы қ
Б а р ш а ң ы з ғ а жетеді. 
Д ү н и е шіркін ж а л ғ а н ғой. 
Б а с т а р ы ң н а н әлі а қ өтеді.
118

— 
С ендер атадан туысыңды б іл е с ің д е р
де өсиетін
үмытқан екенсіңдер,
— дейді Қ аз ы б е к. — 
А т алары қ ұ лы
ж үзді қ о л ы н а қ а у ғ а беріп м а л ғ а қой, кіш і жүзді қольіна
на й за беріп ж ауға қой, орта жүзді қ о л ы н а қаміиьі беріп
д а у ғ а қ ой дегені қайда?! С үрінсем сүйер а л д ы м д а ағам,
артымда інім б ар төбе б и л і к жөні м е н ік і емес пе?
Бұл сөзге екі ж а ғ ы да тоқтап, төбе билікті Қ а з ы б е к к е
береді. Сонд а қ а з д а у ы с ты Қ а з ы б е к шешен б ыл а й деп тө- 
релі к айтады:
— 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: