Философия пәнінен қорытынды бақылау сұрақтары Ойлау мәдениеті. Көркемдік рефлексия
Асан Қайғы: Жерұйық философиясы. Қазақстан тәуелсіздігі тарихының
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
Философия ответы
- Бұл бет үшін навигация:
- 68.Дін және философиялық білім. «Дүниежүзілік діндер» феномені. Діннің алғашқы формалары.
| 67.Асан Қайғы: Жерұйық философиясы. Қазақстан тәуелсіздігі тарихының
философиясы. Асан Қайғы филосоыиясының негізігі мәнін осы Жерұйықты іздеумен байланыстырамыз. Ол Қазақстанның қай жеріне келсе де, әрбір жердің тауы мен тасы, нуы мен суы жайлы сөз қозғамай өтпеген екен. Мысалы: Балқаш көлі туралы: «Балығы тайдай тулаған, құстары қойдай шулаған несібелі көл екен. Кедейін аш қылмайтын, балығы азық болғанымен, суы ащы, іргесі шөлге тиіп тұр екен, бораны көп болар. Қамысы боранға қалқа, малға азық, қысы болмаса, жазы қапырық, ордалы елге орын болмас», деген екен. Яғни, қазақтың қайсыбір жерін алып қарасаң да өзіндік ерекшелікке ие екіндігі тайға таңба басқандай көрініп тұр. Десе де, Асан Қайғының алты жыл жүріп бармаған жері қалмады. Әрбір жердің артықшылықтарымен қоса кемшіліктері де болды. «Көп ақылдан-көп қайғы» демекші, осыны ойлап Асан Қайғы мұңға батты. Бұл жерден біз өз жұртына деген сүйіспеншілікті және халқыма қалай көмек қылсам деген тілекті көре аламыз. Оның философиялық терең мұңды ойларын заманның өзі тудырған. Турашылдығы мен тек шындықты айтуы арқылы ханның адында да, халықтың алдында да беделінің болғанын көрсетеді. Данышпан, дана, Ойшыл, философ ретінде дүниетаным негіздері сол бір қиын заманмен қиысып, бағдарланып, ұштасып жатты. Асан Қайғы тек қана құр сары уаймға саланып, қайғырып кеткен жоқ, қайраткерлік көрсетті, азаттық үшін күресті, жанын берді. Сондай- ақ жарқын болашақтан үміт үзген емес. 68.Дін және философиялық білім. «Дүниежүзілік діндер» феномені. Діннің алғашқы формалары. Дінді философиялық зерттеудің ерекшеліктері: 1) философия діннің адам мен қоғамның рухани өміріндегі құбылыс, қоғамдық сананың формасы ретіндегі мәнін анықтайды; 2) көзқарастың түрі ретінде зерттейді; 3) діннің пайда болуының әлеуметтік және гносеологиялық себептерін талдайды; 4) діннің қоғамда атқаратын функцияларын жіктейді; 5) сенім мен ақылдың арақатынасы мәселесін қарастырады; 6) діннің адам бойында адамгершіліктікті қалыптастырудағы рөлін көрсетеді; 7) діни сенім бостандығы мәселесін зерттейді. Ақыл мен сенімнің арақатынасы мәселесіне философия тарихында үш көзқарас бар: 1 сенімді, діни сенімді ақыл-ойдан жоғары қою оны «Құдайдың жаратылыстан жоғары сәулесі, нағыз ақиқат» деп түсіну; 2 сциентистік көзқарас сенімге негізделген дінді ақылға негізделген ғылымнан төмен қояды және діни сенім түбінде жоғалады деп есептейді; 3 «екі ақиқат» - сенім мен ақыл-ой қатар өмір сүре алады деп мойындау «Дүниежүзілік діндер» феномені. Әлемдік діндер: Буддизм. Христиан діні. Ислам діні. (тарихи-философиялық сипаты). Тарихи фактілерге жүгінсек, әлемдік діндердің ішінде ең ежелгісі - буддизм, яғни Үндістанда б.э.д. І мыңжылдықтың ортасында туындаған. Одан кейін Үндістанда 15 ғасыр бойы билік еткен буддизм орнын индуизмге береді. Алайда буддизм широко Азияның Оңтүстік-Шығыс елдерінде кең таралады, сол сияқты Шри-Ланкаға, Қытайға, Кореяға, Жапонияға, Тибетке, Монголияға таралады. Буддизм жақтастарының саны жуық шамамен - 500 млн. адам. Негізін салушы - Сиддхартха Гаутама Шакъямуни. Буддизмнің өзіндік ерекшелігі-оның этикалық-практикалық бағыты. Буддизм басынан бастап діни өмірдің сыртқы формаларының маңызына ғана емес, ең алдымен ритуализмге қарсы, сонымен қатар брахманий-ведия дәстүріне тән абстрактілі-догмалық ізденістерге қарсы шықты. Буддизмдегі орталық мәселе ретінде тұлғаның болмыс мәселесі қойылды.Буддизм мазмұнының өзегі-Будданың төрт асыл ақиқат туралы уағызы. Осы Ережелерді түсіндіру және дамыту, атап айтқанда, жеке тұлғаның автономиясы туралы, буддизмнің барлық құрылыстарына арналған. Азап пен босату буддизмде біртұтас болмыстың әр түрлі жағдайы ретінде берілген: азап — білінгеннің болмысының жағдайы, босатылуы — білінбеген. Алайда, ерте буддизмде психологиялық шындық ретінде, буддизмнің дамыған нысандарында-ғарыштық шындық ретінде көрінеді.Босату буддизм, ең алдымен, қалауды жою, дәлірек айтқанда, олардың құмарлығын жою. Будда принципі орта (орта) жол деп аталатын шектен шығуды ұсынады — сезімдік рахат және бұл емделудің мінсіз басылуы. Діннің алғашқы формалары. Алғашқы діни формалардың мәселелері: эволюционизм (У. Тейлор), структурализм (Леви-Строс) Діннің қоғамдық-рухани көрінісінің әралуандылығына қараңыз: шексіздіктен адамдардың тәуелділік сезімі ретінде (Ф.Шлейермахер); табиғат туралы алғашқы мифтердің символикасы (М.Мюллер); көрінбейтін рухани мәндерге сенім (Э.Б.Тайлор); құдіреттік сенім (Дж. Хаксли); сенуші адамдардың мінез құлқын қайта жасауға мүмкіндігі бар ақиқаттар жүйесі (А.Н.Уайтхед); тағдырға сену (Д.Б.Пратт) және тағы басқа. Дін – күрделі жүйе, ол діни сананы, діни институттарды, діни қатынастарды және діни қызметті қамтиды. Дін құрылымына келсек, оған: 1) діни ілім; 2) діни сезімдер; 3) діни салттар; 4) діни ұйымдар мен секталар кіреді. Леви-Стросс дінді құрылымдық тұрғыдан түсінді. Діни феномендердің жүйелі динамикасының негізінде іргелі құрылымдар жатыр деп санады. Діни феномендер тұлғасыз құрылымның «функциясы» болып табылады. Осылайша, құрылым – мәнділік, ал дін – феномен ретінде бекітіледі. Леви-Стросс үшін дін, магия және ғылым, символдық жүйелерден құралатын бүтін мәдениет сияқты, бұл символдар бейсаналық құрылымдармен реттелген. Оның пікірінше, дін – табиғат заңдарын адамиландырудан, ал магия – адам іс-әрекеттерін табиғи қылудан тұрады. Леви-Стросс мифологияны тілмен салыстыра келе, тілдің қалыптасуы сияқты мифологияның қалыптасуы да түсініксіз екендігін көрсетеді. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|