~\а{т)<іт
A + \ Q ( s ) e "
ds
8
Бұл өрнекке £)(s) -тің монін қойсақ,
Ф ) = і
х
joHcJr
\ K{ s , t } e а
ds
j"
1
)d\
J" n( г )
+ \ f ( s ) e a
ds.
Мұнда,
_
,
j “(T)dr
K( x, t ) = \ K( s , t ) e a
ds,
/
x
X
—J«(rVr
f ( x ) = Aea
+ ] f ( s ) e «
ds
a
белгілеулер енгізсек, онда біз Вольтерраның 2-текті сызықгық
ф ) = \ К(х, t)cp{t)dt + f ( x )
теңдеуін аламыз. Осы эдіспен (5) теңдеуін Фредгольмнің 2-текті сызықтық
интегралдық теңдеуіне келтіруге болады.
§1.2. Интегралдық теқдеуге келтірілген есептер
1. Абель есебі.
вертикаль жазыктығында материалдық нүкте өзінің
ауырлық күші әсерінен қисық сызық бойымен қозғалады. Берілген f { y ) - t уақыт-
та дене алғашқы жылдамдықсыз ординатасы у болтан нүктеден £ осіне жететін
қисық сызықты табу керек. Қозғалатын нүктенің жылдамдығының абсолютгі
шамасы: v = yj2g(y - rj).
Егер a = a(rj) арқылы белгісіз қисықтың ( £ ,//) нүктесіне жүргізілген жана-
маның £ осімен жасайтын бұрышын белгілесек, онда
drj _
~di ~
J 2 g ( y - r j ) s m a
шамасы жылдамдықгың ij oci бойынша құраушысы болады. Соңғы тең діктен
drj
dt =
J 2 g ( y - r j ) s i n a
Мұны 0-ден у -ке дейін интегралдап, эрі
=
біз Абель теңцеуін аламыз:
деп белплесек, онда
9
i p ^ L drj - -< Д ~gf{y\
Ч У - Ч
Егер бұл өрнектен (f{y) функциясын анықтасақ, онда іздеген қисық сызықты
1
табу қиын емес. (р{ц\
sin a{rj)
теңдігінен 77 = ij/{a) екенін анықтаймыз. Содан
кейін n'(^) = ^ l = tga болғандықтан, cU; =
^
Бұл өрнекті инте-
d%
6
t g a
t g a
гралдап, 8 - f ^ ^ d a = ц/ ,(#) екенін анықтаймыз. Сонымен, анықтайтын сызық
tga
8, = \j/x{a),rj = у/2{а) параметрлік тендеулерімен беріледі екен.
2.
Шектің тербелуі. Ұзындығы і серпімді (2-сурет) шек тыныштық кезінде
Ох осіндегі ОА кесіндісімен дэл келсін. Шектің шекаралары О мен А нүкте-
лерінде бекітілген. Т шектің керілу күші. Шекке х - 8, болатындай В нүктесінде
вертикаль Р күші эсер етсін. Бұл күштің әсерінен ОА шегі ОВхА сынық сызығы
түрін қабылдайды. Сонда ВВ] = S шамасын ОВ -мен жэне В А -мен салыстырғанда
өте аз шама деп қарастырамыз. Тепе-теңцік заңының шарты бойынша шығатыны:
Т sin a + Т sin р - р . 8 -ның өте аз шама екенін ескерсек,
олай болса, алдыңғы шарт
8
■ а
8
s i n s i n / ? « - ---
j 8 _|_ j 8
S
t - z
түрінде жазылады. Бұл соңғы өрнектен 8(<%)= р ^
• V
Абсциссасы х-ке тең С нүктесіндегі шектің иілуін у(х) арқылы белгілейік.
х < £ болсын. AОСС, жэне AОВВ, үқсастығынан
У(х)
У y ( x ) = ^ ) = (L
^
P y o < x < i
Tl
10
Дол осылай х > £ болса, онда
У(х) = — Т* ^ р, £ < х < / .
Сонымен у(х) = pG(x,d;), мұнда,
G(x,%) =
* ( / - £ )
77
TI
0 < x < £,
£ < x < /
Грин функциясы деп аталады. Бұл өрнектен G(x,^) = G(^,x) екенін оңай
көруге болады. Егер шектің барлық нүктелеріне сызықтық тығыздығы p(d) үзі-
ліссіз таралған күш осер етсе, онда шектің иілуі
y ( x ) = \ p ( £ ) G ( x tg)dg
(6)
0
өрнекпен анықталды.
Мына есептерді қарастыралық.
а) Шектің иілуі у = / ( х ) болғанда оған осер етуші күштің /?(£) тығыздығын
табу керек болсын. Сонда Фредгольмнің 1-текті
I G ( x ,g )p (£ ) d £ = f ( x )
0
тендеуін шешуге келеміз, яғни бұл тендеуден белгісіз /?(£)-ді тапсақ, есеп ше-
шілген болады.
о)
Шекке уақыт өткен сайын өзгеріп түратын абсциссасы d; болатын нүктеде
тығыздығы p(d;)smcot болатын күш осер етсін. Бүл күштің осерінен шек қозға-
лысқа түседі. Ол y ( x ) = cp{x)s\r\cot периодты тербеліспен қозғалсын. Ол кезде уа-
қыттың t мезетте шектің Д£ бөлігіне жоғарыдағы күштен басқа - / ?( £) —
=
d v
= р(%)(р(%)со2 sin cod, инерция күші осер етеді. Сондықтан (6) тендік
ср(х) sin cot = J G(x, Z)\p{£) sin cot + ®2/KfM £)sin о
түрінде жазылады. Міне, бүл өрнектен
11
(p{x) = со2 \K{x,Z)(p{Z)d% + f { x ) ,
о
яғни (p{x) -ке қатысты, Фредгольмнің 2-текті интегралдық тендеуі алынды, мұнда,
К ( х , ^ ) = p(x)G(x,J;), f ( x ) = \Gix,%)pi%)d%.
о
Достарыңызбен бөлісу: |