Актуальные проблемы образования и науки в XXI веке

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
город Актобе, Республика Казахстан 
 
Түйін 
Мақалада 
математиканы 
оқытудың, 
ғ
ылым, 
математика, 
технология  және  инженерияны  интеграциялау  идеясына  негізделген,    жаңа 
ә
дістері  қарастырылады.    Жекелеген  тақырыптарды  оқу  барысында    осы 
тәсілдерді қолдануға мысал келтірілген. 
Аннотация 
В  статье  рассматривается  современный  подход  в  обучении 
математике,  основанный  на  идеи  интеграции  таких  областей,  как  наука, 
математика,  технологии  и  инженерия.  Приводится  пример  применения 
такого подхода при изучении отдельно взятой темы. 
 
В  настоящее  время  в  мире  происходит  четвертая  технологическая 
революция:  стремительные  потоки  информации,  высокотехнологичные 
инновации  и  разработки  преобразовывают  все  сферы  нашей  жизни. 
Меняются и запросы общества, интересы личности. 
Если  раньше  на  уроке  труда  девочки  шили  фартуки,  а  мальчики 
работали  с  деревом  или  металлом,  то  в  настоящее  время  этого  просто 
недостаточно.  Робототехника,  конструирование,  программирование, 
моделирование,  3D-проектирование  и  многое  другое  –  вот  что  теперь 
интересует  современных  школьников  всего  мира.  Для  реализации  этих 
интересов  необходимы  более  сложные  навыки  и  компетенции.  Важно  не 
только  знать  и  уметь,  но  также  исследовать  и  изобретать.  Необходимо 
одновременно  развиваться  в  таких  ключевых  академических  областях,  как 
наука,  математика,  технологии  и  инженерия,  которые  можно  объединить 
одним словом – STEM (science, technology, engineering and mathematics).  
STEM  представляет  собой  интегрированный  подход  обучения,  в 
рамках которого академические научно-технические концепции изучаются в 
контексте  реальной  жизни.  Цель  такого  подхода  –  создание  устойчивых 
связей между школой, обществом, работой и целым миром, способствующих 
развитию  STEM-грамотности  и  конкурентоспособности  в  мировой 
экономике (Tsupros, 2009). 
В  Казахстане  положено  начало  активному  развитию  STEM-
образования.  Подтверждением  тому  является  обозначенный  переход  на 
обновленное содержание школьного образования в контексте STEM в рамках 
Государственной программы развития образования и науки на 2016-2019 гг. 
Для реализации новой образовательной политики планируется включение в 
учебные  программы  STEM-элементов,  направленных  на  развитие  новых 
технологий, научных инноваций, математического моделирования. [1] 
Не  исключением  для  внедрения  «STEM  образования»  стали  и 
Назарбаев  Интеллектуальные  школы.  Например,    в  Назарбаев 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
Интеллектуальной школе физико – математического направления г.Актобе 
на  уроках  математики  активно  применяется  идея  STEM.  Немаловажно, 
что  реализация  этой  идеи  играет  большую  роль  при  выборе  учащимися 
своей  будущей  профессии.  Этому  способствует  идея  интегрированного 
подхода  в  обучении.  Кроме  того,  интеграция  в  идеи  STEM  показывает 
прикладное  применение  математики.  С  целью  развития  данной  идеи  на 
уроке,  используются  задания,  которые  включают  в  себя  все  четыре 
направления.  
В Назарбаев Интеллектуальных  школах для учащихся 11 классов есть 
предметы  по  выбору,  а  именно:  биология,  химия,  информатика,  физика  и 
др., поэтому на уроках математики мы имеем возможность  формировать 
группы в соответствии с выбором учащимися определенного предмета. Для 
деления на группы мы практикуем использование программного обеспечения, 
которое  позволяет  дифференцировать  задания  для  учащихся  в 
соответствии с выбором. Рассмотрим, как можно использовать идею STEM 
при изучении такой темы в 11 классе как «Решение задач на многочлены». 
Суть  применения  этого  метода  будет  заключаться  в  постановке 
исследовательских задач. 
Приведем примеры таких задач: 
Группа №1 
(
предметы: химия, биология, физическая культура). 
Задача №1. 
Для одной группы людей было найдено, что колличество шагов  S для 
человека на Гарвард-степ тесте было связано с количеством гемоглобина x (в 
граммах  на  100  мл  в  крови)  согласно  следующей  модели: 
19
4
.
2
6
,
0
015
.
0
2
3





x
x
x
S
. 
Обычное  количество  гемоглабина  12-18г  на  100  мл  крови.  Найдите 
примерное количество гемоглобина у человека, который сделал 75 шагов. 
Группа №2 (предметы: физика, информатика). 
Задача №2. 
Вам  необходимо  изготовить  свечи.  Причем,  вам  предлагается  воск 
объемом  25  кубических  дюймов  и  формы  для  отливки  свечей  в  виде 
пирамиды,  такой  же  формы  как  пирамида  в  Музее  Лувр  в  Париже.  Вам 
необходимо вылить такую свечу, чтобы ее высота была на 2 дюйма меньше, 
чем длина квадратного основания свечи. 
Группа №3 (предмет: экономика). 
Задача №3. 
You are account for a manufacturer of radios. The demand function for the 
radios is 
2
4
40
x
p


 where x is the number of radios produced in millions. It costs 
the company $15 to make a radio. a) Write an equation giving profit as a function 
of the number of radios produced. b) The company currently produced 1.5 million 
radios  and  makes  a  profit  of  $24 000 000,  but  you  would  like  to  scale  back 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
production. What lesser number of radios could the company produce to yield the 
same profit? [2]. 
Так  как  предметы  по  выбору  в  Назарбаев  Интеллектальных  школах 
изучаются на английском языке, то у учащихся не возникает трудностей, 
если исследовательская задача сформулирована на английском языке.  
Примеры  предложенных  задач  позволяют  учащимся  увидеть 
прикладной  характер  и  необходимость  математических  знаний  в 
современном  мире.  Конечно,  хочется  отметить,  что  при  планировании 
таких  уроков  много  времени  уходит  на  поиск  и  подборку  задач 
вышеуказанного  плана.  К  сожалению,  в  отечественных  учебниках  такого 
плана задачи, можно встретить довольно редко. Поэтому приходится часто 
обращаться  к  зарубежным  источникам  и  затем  переводить  эти  задачи  на 
язык обучения. Это в свою очередь, также требует затрат времени. Тем не 
менее,  после  решения  таких  задач  у  учащихся  повышается    интерес  к 
предмету,  что  ведет  к  более  глубокому  пониманию  вопроса  применения 
математики, как предмета, в решении задач прикладного характера. 
В заключении, еще раз подчеркнем, что отличительной особенностью 
STEM  является  смешанное  обучение,  которое  показывает  учащимся,  как 
научный  подход  может  быть  применен  к  решению  задач  практического 
характера в повседневной жизни.  
Список литературы: 
1 "Білімді ел - Образованная страна" №20 (57) от 25 октября 2016г. 
2. McDougal Littell Algebra 2. 
 
ХАЛЫҚТЫҚ ПЕДАГОГИКА ИДЕЯЛАРЫН МАТЕМАТИКА 
САБАҒЫНДА ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ҰЛТТЫҚ 
ҚҰ
НДЫЛЫҚТАРЫМЫЗДЫ БАЛА БОЙЫНА СІҢІРУ 
 
Жадыра Оразовна НУРАКОВА 
«Екібастұз қаласы білім білім бөлімінің №21 жалпы орта білім 
беретін мектебі» КММ, 
І санатты математика пәні мұғалімі, 
Екібастұз қаласы, Қазақстан Республикасы 
 
Түйін 
Мақалада  оқушылардың  математикаға  қызығушылығы  мен  ынтасын 
қ
алыптастыру  бала  бойына  руханилықты  дарытудың  негізі  болып 
табылатыны, математика сабақтарында халқымыздың ұрпақ тәрбиелеудегі 
ө
мір 
тәжірибесінен, 
салт–дәстүрлерінен, 
шаруашылық 
жүргізу 
тәсілдерінен,  ұлттық  табиғи,  экономикалық,  экологиялық  ерекшеліктерін 
тиімді қамтып отыру, математикалық білімнің өзіне тән: ақыл алғырлығы, 
зерттеу  ынталылығы,  заңдылықтарды  табуға  қызығушылығы,  логикалық 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
ойлау  арқылы  дәлелдей  білуі  ой  тұжырымы  арқылы  іске  асырылатыны  сол 
арқылы білім мазмұнын жаңарту жағдайында  бала бойында математикалық 
ілім–білімге  тән  ынталылық,  қызығушылық,  логикалық  ойлай  білу, 
ықшамдылық, сапалылық, үнемшілдік қалыптасатыны көрсетілген. 
 
Аннотация 
В  статье  рассматривается  эффективный  подход  и  таких  вопросов 
как формирование математического интереса , стимулирование и развитие 
духовных  основ  учащихся.  Развитие  и  обеспечение  экономических, 
экологических  особенностей  и  использование  жизненнего  опыта  для 
развития подростающего поколения. 
 
Ө
зімізді  өзіміз  бағалай  білуге  бет  бұру,  бұл  –  ұлттық  байлығымызды 
игеру, ұлттық санамызды дамыту. Ұлттық құндылықтарды іріктеп, оқыту 
процесіне  енгізу  арқылы  ұлттың  тұнып  тұрған  асыл  мұралық  рухани 
байлығынан болашақта ел билейтін ұрпақтарды сусындатып, отбасында да, 
мектепте  де  ұлтжандалылық  пен  отаншылдыққа  баулып,  өз  халқын,  өз 
мемлекетін көздің қарашығындай қорғайтын тұлғаларды тәрбиелеп шығару. 
Ө
з  ұлтын  қадірлеп-қастерлеген,  ұлт  қадірін  білген  азаматтың  бірі 
Ж.Аймауытов:  «Мен  халыққа  кіндігіммен  байланып  қалғанмын.Оны  үзе 
алмаймын.Үзу қолымнан келмейді» - дейді. Сырым Датұлы: «Мен ағайынды 
екеумін:бірі  -өзім,  екіншісі-халқым»  -  дейді.  Қазақ  халқының  осындай 
дәріптеуге,  қастерлеуге,  дамытуға  тұрарлық  ұлттық   рухани  және 
материалдық  құндылықтары  туралы  ұлағатты,  құнды  ойларын  халық 
игілігіне,  келешек  ұрпақты,  ел-жұртқа  ие  болар  азаматтарды  тәрбиелеуге 
неге қолданбасқа?  
Халық  педагогикасы  ежелден  халықпен  бірге  жасасып  келе  жатқан 
тәлім-тәрбие  мектебі.  Оқушылардың  математика  пәніне  қызығушылығын 
қ
алыптастыру  үшін  қазақ  халық  педагогикасы  идеяларын  ұтымды 
қ
олданудың маңызы зор. Мысалы: 

 
Ауыз әдебиетіндегі аңыз әңгімелер, ертегілер; 

 
Санамақтар, жұмбақтар; 

 
Мақал-мәтелдер; 

 
Ұ
лттық ойындар; 

 
Қ
азақтың қара есептері; 

 
Төрт түлік туралы өлеңдер мен тақпақтар. 
Бала  дүниетанымы  еліктегіш,  сенгіш  келетіндіктен,  математика 
сабағында  ұлттық  құндылықтарымызды  ұтымды  қолдану  арқылы  бала 
бойында ұлтымызға ғана тән терең ойлау,шебер сөйлеу дағдыларын дамыту 
бүгінгі таңда жүрегі ұлтым деп соққан әрбір мұғалімнің міндеті. 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
 
Мысалы  оқушылардың  математикаға  қызығушылығы  мен  ынтасын 
қ
алыптастыру  бала  бойына  руханилықты  дарытудың  негізі  болып 
табылады.  Математика  сабақтарында  халқымыздың  ұрпақ  тәрбиелеудегі 
ө
мір 
тәжірибесінен, 
салт–дәстүрлерінен, 
шаруашылық 
жүргізу 
тәсілдерінен,  ұлттық  табиғи,  экономикалық,  экологиялық  ерекшеліктерін 
тиімді қамтып отыру, математикалық білімнің өзіне тән: ақыл алғырлығы, 
зерттеу  ынталылығы,  заңдылықтарды  табуға  қызығушылығы,  логикалық 
ойлау арқылы дәлелдей білуі ой тұжырымы арқылы іске асырылады. 
 
Осы  арқылы  бала  бойында  математикалық  ілім–білімге  тән 
ынталылық, қызығушылық, логикалық ойлай білу, ықшамдылық, сапалылық, 
ү
немшілдік қалыптасады.  
 
Халық  ойындарын  математика  сабағында  пайдалану  оқушының  алған 
білімін  күнделікті  өмірмен  ұштастыруына  мүмкіндік  туғызады.  Ойын 
есептері оқушының ой-өрісін, ізденімпаздығын дамытуға арналған логикалық 
есептер  қарастырылған.  Логикалық  есептер  оқушының  тереңнен  ойлау 
қ
абілетін,  шығармашылығын  дамытып,  пәнге  деген  қызығушылықтарын 
арттырады.  
«Қораға қамалған қой» есебі. 
 99 қой 15 қораға қамалған. Неліктен ең болмағанда қораның біреуінде қойдың 
саны тақ болады? Ақ сандығым ашылды, ішінен жібек шашылды. 
 Жауабы. Егер әрбір қорада жұтан қой қамалса, онда олардың қосындысы жүл 
сан болады. Ал 99-тақ сан. Демек, ең болмағанда қораның біреуіне тақ санды 
қ
ой қамасақ, қана, тақ сан шығады.  
Он құмалақ. 
Он құмалақты суреттегідей төмен қараған үшкіл ретінде орналастырайық. 
Ү
ш құмалақты қозғап, үшкілді жоғары қарату керек. (1-сурет) Ойланбаса ми 
сасиды, Қозғалмаса су сасиды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
1-сурет 
 
Бесжұлдыз. 
 Қамауға алынған мүсәпірге сұлтан бір есеп берді.- Егер шешсең босатам да, 
шеше алмасаң басыңды алам, -деп үкім шығарды. Сұлтан талабы:-Мына бес 
таяқшаны көзіңше жартылай сындырамын да, суреттегідей қоямын. Қолмен 
қ
озғамай,  осыдан  бесжұлдыз  жасасаң  бас  бостандығыңды  аласың,  -деді 
Найранбаз.  -Әрі  ойланып,  бері  ойланып  көз  жасы  көл  болған  мүсәпір 
бесжұлдыз құрастырды. Қалай? 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
 
Ә
рине  бұл  жерде  балалардан  тапқырлық  талап  етіледі.  Оқушы 
қ
исынды ойлауға үйренеді.Есептер оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеріп, 
оқушыны  жасытпай,  қайта  жігерлендіретін,  ойлауға  жетелейтін  болғаны 
дұрыс.  Есептер  зерделілікке,  қиялдауға,  логикалық  ойлауға,  тапқырлыққа 
баулуға бағытталады. Қызықты есептер өлең, ермек, әзіл түрінде жазылуы 
мүмкін. 
 
Ө
лең  есепте  өлеңді  жазу  заңдылығын  пайдалана  отырып, 
математикалық  есеп  құрастырылады.  Онда  не  белгілі,  не  белгісіз  екені 
айтылады.  Олар  есепті  шешуде  байланыстырылады,  табылған  жауаптың 
дұрыстығы  тексеріледі.  Кейде  есепті  өлең  түрінде  тұжырымдау,  оқушыны 
ә
деттегіден  тыс  күйге  түсіріп,  өзіне  баурап  алады.  Өлең  есеп  оқушыларды 
ұ
йымшылдыққа,  адамгершілік  қасиеттерге,  математикалық  заңдылықты 
байқауға,  тыңдай    білуге,  негізгіні  қосымшадан  ажырата  білуге 
тәрбиелейді.Мысалы: 
«Бәрін бірге ойлап қой» есебі. 
Түйе, бота маң басқан, 
Төрт аяғын тең басқан. 
 Шұнақ құлақ бес ешкі,  
Қ
ос-қос лақты қос ешкі,  
 Төрт қозылы екі қой,  
Бәрін бірге ойлап қой. 
 Бұл  есеп  Қырық  бір  түйір  құмалақ,  өтірік  айтпай,  шынын  айт,  - 
түйіндеуімен  бітеді  де  қазақ  даласында  да  құмалақшының  да  өз  есебі  бар 
екендігі,  оның  құрмет  пен  сенімге  ие  болғанына  құмалақшы  да  бірлікке 
шақырғанына күмәнданбаймыз. Жауабы: 19 бас мал. 
 
Ә
зіл есептер өлең түрінде де, қара сөз түрінде де кездеседі. Есеп шарты 
дұрыс  берілгенімен,  қорытындысы  әзіл  түрінде  ұшқары  айтылады.  Алайда 
есеп дұрыс есеп болғандықтан, оның астарлы сыры болады. Сондықтан жауап 
тез  талап  етіледі.  Соңынан  жауапты  талдап,  жауаптың  дұрыстығын 
дәлелдеу керек. Мысалы: 
«Ескісіз жаңа болмайды» есебі. 
 Екі сегіз - он алты. Және сегіз және алты. Жандап жүрген бір алты. Барлығы 
қ
анша? 
 Ескісіз жаңа болмайды,  
Есепсіз  дана  болмайды.  Бүл  есептің  ауызша  айтқанда  жауабы  түрліше 
болады,  себебі  екпінді  түрліше  түсіруге  болады.Жазбаша  келтірілген  есеп 
соның бір жағдайы ғана, яғни 
1)  2*8+8+6+6  =36.  Бұдан  басқа есептің  бірінші  буынында  мынандай  жағдай 
болуы 
мүмкін: 
2) 2+8+10+6= 26, демек 26+8+6+6= 46; 
 3) 2+8+16= 26, демек 26+8+6+6 =46; 
4) 2*8+10+6= 32, демек 32+8+6+6= 52; 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
5) 2*8+16 =32, демек 32+8+6+6= 52; 
6) 2+80+6 =88, демек 88+8+6+6= 108. 
 Бұл  қарастырғанымыз  есептің  бірінші  буыны  өзгеріп,  екінші  және  үшінші 
буыны  өзгермегендегі  жағдайлар.  Есептің  бірінші  және  үшінші  буыны 
ө
згеретін болса не болады?Үшінші буында екі жағдай болады: 
7) бір алты, демек 6, мұны талдадық. 
8) Бір және алты, демек 7. 
Сегізінші  жағдайды  бірінші  буыннан  шыққан  алты  жағдаймен 
ә
рекеттестіреміз. Сөйтіп мына жауаптарды аламыз: 
 1) 2*8+8+6+7 =37,  
2) 26+8+6+7 =47,  
 3) 32+8+6+7 =53,  
4) 88+8+6+7 =109. 
 Сонымен,  есептің  бірінші  және  үшінші  буындарының  өзгерісіне  сай  мына 
жауаптарды аламыз: 36, 46, 52, 108, 37, 47, 53, 109. 
«Үнді шәйі» есебі. 
 Сәске  кез  болатын.  Анам  кесеге  шәйді  толтырып  қоя  салды.  Кенже  інім 
қ
олындағы қантын сол кесеге түсіріп алды. Алайда қант құп-құрғақ күйінде 
қ
алды. Неліктен деп ойлайсың? 
 Бұта түбі кеуегі,  
 Кеуегінде көжегі. 
 Бұлай деп айтуы есепті шешуге болатындығын, әрі ол өзіне таныс нәрседен 
басталады дегенге тіреледі. 
 Жауабы: қант құрғақ шай үстіне түсті. 
 
Қ
азақ  халқының  өлшемдерді  пайдаланған  ауызша  есептерін 
қ
арастырайық.  
Алтын айқабақ  
Той сән- салтанаттың бірі- жамбы ату, айқабақ ілу, жаяу жарыс, күрес. 10 
құ
лаштық  діңгектің  басына  алтын  айқабақ  ілінген.  Біріншісі-  8  құлашта, 
екіншісі-  9  құлашта,  үшіншісі-  ең  төбесінде.  Жалаңаяқталған  жігіттер 
діңгекпен өрмелеп барып, алтын теңгелерді – айқабақты алуы тиіс. Кім оған 
жетсе – алтын айқабақ соныкі. төмен сырғып түссе, екінші жігіт 1,5 құлаш 
демалыссыз  алға  өрмелеп,  1,5  қарыс  кейін  түссе,  үшінші  жігіт  2,5  құлаш 
жоғары  өрмелеп,  2,5  құлаш  төмен  сырғыса,  әрбір  жігіт  неше  дем  алғаннан 
кейін алтын айқабаққа жетеді? 
1 құлаш = 8 қарыс 
Жылқыға жем беру  
Егерде бірінші жігіт 2 құлаш өрмелеп, 2 қарыс 
Біреу  алты  жылқысына  күн  сайын  он  қадақ  сұлы  беріп  жүреді.  Жем 
жылқының  жасына  қарай  бөлінеді:  биеге  –  үш  қадақ,  құнандарына  –  екі 
қ
адақтан, ал тай басына бір қадақтан жем береді. 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
Мал  иесі  үйіне  алыстан  келіп,  қонақ  болып  отырған  жекжатына  әңгіме 
арасында өзінің осы тіршілігін айтып қалады. 
 «Сонда бие нешеу, құнан нешеу, тай нешеу болғаны?» 
- деп, қонақ жылқы санын іштей есептеуге көшті. 
Шөп.  
Ү
йде 40 қой, екі құлынды бие, 4 бұзаулы сиыр бар болатын. Бір күнде 10 қойға 
1 тай шөп, 1 құлынды биеге 1 тай шөп, екі бұзаулы сиырға 3 тай шөп 
бкріледі. 9 күнде бір тай шөп рәсуа болып тапталып қалады. 
Қ
азақша жыл санау дәстүрі қазақ халқының күнтізбесі,аспан денелеріме
н уақытты, 
жыл мезгілдерін анықтаудағы халықтық тәжірибе туралы мағлұмат берілед
і.Қазақтарда хайуанататауы бойынша адамның туған жылы белгілі болғанда
 жасын табуға және жасы белгілі  
болғанда,туған жылын анықтауға арналған есептер бар. 
«Жыл қайыру» есебі. 
- Нешедесің?- деді ақсақалға жігіт ағасы 
. -4 жылқы, тоқтымын, - деді Тәттімбет күйші. 
Тәттімбет неше жаста? Дананың сөзі асыл тас. 
Жауабы.Тәттімбет 4 жылқы деу арқылы өзіне төрт мүшел толғандығын 
айтты және тоқты деу арқылы 2 жас қос деді, яғни 49+2=51. 
Ертегі  есептерге  келетін  болсақ:  Ертегі  есептер  десек  те  олардың  ой 
орамы, түйіні - шындыққа жүгінеді. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні 
бар  дегенді  ескерсек,  ертегі  есептердің  көбінің  бір-ақ  жауабы  бар.  Есеп 
шығарғанда бірден осыған көңіл аударып, басты мәселені ажыратып алған 
жөн. Ертегі есептерге мысалдар қарастырайық. 
 «Жүз қаз» есебі. 
Келеді үшып бір топ қаз,  
Суалып көлі болып саз. 
 Ескі жерге оралмақ,  
 Мүны білмей жалғыз қаз. 
Есенсіз бе, жүз қаз, 
Деді келіп бір қаз. 
Мойнын бұрып бастаушы,  
Білдірді оған былай наз. 
- Топқа тағы осындай 
Жетпей түр ғой қосылмай. 
Оның және ширегі,  
Болсын жарты керегі. 
Ө
зің жалғыз кезіккен,  
Қ
осыларын сезіп пе ем?! 
Бәрін бірге жинайық,  
«Жүз» атауын сайлайық,  

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
Қ
анша едік баста біз? 
Деп Сізді де қинайық.  
Жауабы: 36 қаз. 
Халқымыздың асыл қазынасын сабақта тиімді пайдалану, оқушыларды 
ө
з ұлтын сүюге оның салт – дәстүрлері мен мәдениетіне құрметпен қарауға 
ү
йретері сөзсіз. 
Ғ
алым  әрі  ұстаз  С.Елубаев    мынандай  тұжырым  жасайды:  «Әртүрлі 
есептерді  пайдалану  оқушылардың  жас  шамасына  шақталып  оқушыны 
жасытпай  ,  қайта  жігерлендіретін,  ықыласын  арттырады.  Қызықты 
есептер,  математикалық  өлең,  әзіл  ертегі  ,  тақпақ  ,  жаңылтпаш 
тапқырлықты  талап  етеді.  Логикалық  есептер  кеңірек  ойлануды  қажет 
етеді.  Оны  шешу  қатаң  дәлелге  сүйенеді.  Тақпақ-  есеп  арқылы 
математиканың  өмірден  алатын  орнын,  қоғамды  дамытудағы  рөлін 
сипаттаймыз  .  Мұндай  есеп  оқушыларды  ұйымшылдыққа,  ұстамдылыққа, 
адамгершілік қасиетке, математиканы құрметтеуге, адал еңбекті бағалауға 
, достыққа тәрбиелейді». 
Ұ
лттық  ойындар  халық  педагогикасының  бір  саласы  болып 
табылады.Ол  сандаған  ұрпақтың  керегіне  жарап,оларды  өмірге  әзірлеу 
қ
ажетін  өтеген,  сыннан  өткен  сенімді  тәрбие  құралы.  Қазақ  халқы  өмірге 
дені  сау,  шыныққан,  әділетті,  өнерлі,  елін,  жерін  сүйетін  азаматтарын 
тәрбиелеу жөнінде өз ұрпақтарына таусылмас мұра қалдырған.  
 
Бүгінгі  таңдағы  біздің  міндетіміз  ұлттық  дәстүрдің  аясын 
тарылтпай,  халық  педагогикасы  негізінде,    ұлттық  құндылықтарымызды 
пайдалану  арқылы,  білім  мазмұнын  жаңарту  аясында,  ұлттық  сана  сезімі 
оянған,  рухани  ойлау  дәрежесі  биік,  мәдениетті,  эстетикалық  талғамы 
жоғары,  ар-ожданы  мол,  еңбекқор  жас  ұрпақты  тәрбиелеу,  олардың  әдепті, 
ә
демі,  сұлу, білімді болып өсуіне мүмкіндік жасау. 
 
Яғни,өзіміз  не  үйретсек,  соның  жемісін  көреміз,  сол  үшін  береріміздің 
мәні мен маңызы зор болуға тиісті. 
 
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1. Қазақтың байырғы қара есептері.С.Елубаев-Алматы 1996 
2. Қырық қазына.Ә.Доспамбетов-Алматы 1997 
3 Қазақ халқының салт-дәстүрі.С.Қалие,М.Оразаев-Алматы 1994. 
4. .Дүние өлшеммен жасалған.Ғ.Ақпанбет. 
 
ФИЗИКА В ШКОЛЕ СЕГОДНЯ И ЗАВТРА 
 
Акмарал Касеновна НУРКЕНОВА 
Общеобразовательная средняя школа села Жана жулдыз, 
учитель физики, 
село Жана жулдыз, 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
Республика Казахстан 
 
Түйін 
Мектеп бағдарламасында физика пәні басқа пәндерге қарағанда жалпы 
білім  беру  жүйесіндегі  пәндер  арасында  ерекше  орын  алады.  Физика  пәні 
табиғат, философия туралы ғылымдармен тығыз байланыста және қазіргі 
кездегі    техниканың  теориялық  қалаушысы  болып  табылады.  Физика 
теориясы және әдісі химия, астрономия, биология, геология, басқа техника 
саласында 
қ
олданылады. 
Сондықтан 
физика 
пәні 
оқушылардың 
политехникалық  білім  алуларына  ықпал  етеді.физика  пәнінің  басқа 
ғ
ылымдармен  терең  байланысы  төмендегідей  жаңа  білім  салаларын  енгізді: 
астрофизика,  биофизика,  геофизика,  космонавтика.  Физика  заңдарының 
негізін  қалаушы,  яғни  сақталу  заңдары  философиялық  мән-мағына 
береді.физика  пәнін  білмей  қазіргі  заманға  сай  толыққанды  орта  білімді 
елестету мүмкін емес. 
Аннотация 
Место  школьной  физики  в  системе  общеобразоваиельных  предметов 
определяется особенностями положения физики среди других наук. Физика 
тесно  связана  со  всеми  науками  о  природе,  с  философией  и  служит 
теоретическим  фундаментом  современной  техники.  Ее  теории  и  методы 
широко применяются в химии астрономии, биологии, геологии и во многих 
областях  техники;  это  обязывает  физику  –  учебный  пердмет  – 
способствовать  политехническому  образованию  школьников.  Глубокая  по 
своему  содержанию  связь  физики  с  другими  науками  вызвала  появление 
новых  отраслей  знания:  астрофизика,  биофизика,  геофизика  и 
космонавтика.  Фундаментальные  физические  законы  как  закон  сохранения, 
имеют  важный  философский  смысл.  Без  знания  физики  невозможно 
представить современного полноценного среднего образования. 
 
 
Основными целями изучения физики являются: 
Освоение  знаний  о  механических,  тепловых,  электромагнитных  и 
квантовых явлениях; законах, которым они подчиняются; методах научного 
познания  природы  и  формирование  на  этой  основе  пресдтавлений  и 
физической  картине  мира;  знакомство  с  основами  фундаментальных 
физических  теорий;  классической  механики,  ,  молекулярно-кинетической 
теории,  термодинамики,  классической  электромдинамики,  специальной 
теории  относительности,  элементов  квантовой  теории;  строение  и 
эволюции Вселенной. 
Овладение  умениями  проводить    наблюдения  природных  явлений, 
описывать 
и 
обобщать 
результаты 
наблюдений, 
использовать 
измерительные  приборы  для  изучения  физических  явлений;  планировать  и 
выполнять  эксперименты,  представлять  результаты  наблюдений  или 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
измеренийс  помощью  таблиц,  графиков  и  выявлять  на  этой  основе 
эмпирические  зависимости;  применять  полученые  знания  для  объяснения 
разнообразных  природных  явлений  и  процессов,  принципов  действия 
важнейших  технических  устройств,  для  решения  физических  задач: 
выдвигать  гипотезы  и  строить  модели,  устанавливать  границы 
применимости. 
Применение  знаний  для  объяснения  явлений  природы,  свойств 
вещества, принципов работы технических устройств, решения физических 
задач,  самостоятельного  приобретения  и  оценки  достоверности 
информации  физического  содержания,  использования  современных 
информационных  технологий  для  посика,  переработки  и  предъявления 
учебной и научно-популярной информации по физике. 
Развите позновательных интересов, интеллектуальных и творческих 
способностей  в  процесе  решения  физических  задач  и  самостоятельного 
приобретения новых знаний с использованием информационных технологий. 
Воспитание  убежденности  в  возможности  познания  законов  природы,  в 
необходимости  разумного  использования  достижений  науки  и  технологий 
для  дальнейшего    развития  человеческого  общества;  уважение  к  творцам 
науки  и  техники;  отношение  к  физике  как  элементу  общечеловеческой 
культуры;уверенности 
в 
необходимости 
обосновывать 
позицию, 
уважительно  относиться  к  мнению  оппенента,  сотрудничать  в  процессе 
совместного  выполнения  задач;  готовности  к  морально-этической  оценке 
использования научных достижений. 
Использование  приобретенных  знаний  и  умений  для  решения 
практических,  жизненных  задач,  рационального  природоиспользования  и 
защиты  окружающей  среды,  обеспечения  безопасности  жизнедеятельности 
человека и общества. 
Преподование физики в условиях модернизации образования 
Модернизация образования – объективное требование, вытекающее из 
главной  задачи  образовательной  системы,  заключающейсяв  обеспечении 
современного 
качетсва 
образования 
на 
основе 
сохранения 
его 
фундаментальности  и  соответствия  актуальным  и  перспективным 
потребностям личности, общества и государства. 
Образовательный  стандарт  по  физике  направлен  на  реализацию 
деятелностного  и  личностно  ориентированного  подходов.  Учитель  должен 
контролировать  не  запоминание  текстов  учбеника,  а  правильные  и 
успешные познавательные действия ученика. Образовательный стандарт по 
физике  предусматривает  формирование  у  учеников  общеучебныхумений, 
универсальных способов деятельности и ключевых компетенций. он ставит 
пррриоооритетами  для  школьного  курса  физики  на  этапе  основного  и 
среднего  образования  следующие  виды  деятельности:  познавательная 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
деятельность, 
информационно-коммуникативная 
деятельность 
и 
рефлексивная деятельность. 
Образовательный  стандарт  по  физике  направлен  также  на 
реализацию  деятельностного  и  личностно  ориентированного  подходов. 
Учитель  должен    контролировать  не  запоминание  текстов  учебника,  а 
правильные 
и 
успешные 
познавательные 
действия 
ученика. 
Образовательный стандарт по физике включает систему знаний и умений, 
значимых  для  самого  ученика,  востребованных  в  повседневной  жизни, 
важных для сохранения окружающей среды и собственного здоровья. 
Школе нужна современная физика 
Даже  беглого  взгляда  на  любую  из  утвержденных  программ  по  физике  для 
общеобразовательной  школы  достаточно  для  того,  чтобы  убедиться  в 
необходимости срочного расширения. 
Содержание существующих программ создает впечатление, будто бы 
все  они  были  составлены  в  начале  прошлого,  двадцатого  века. 
Действительно, максимальную долю в них составляют давно устоявшиеся 
разделы физики: классическая механика, термодинамика, электродинамика, 
геометрическая и волновая оптика, молекулярная физика. 
При  этом  современные  разделы  физики,  такие  как  квантовая  и 
ядерная  физика,  физика  элементарных  частиц  и  конденсированного 
вещества  либо  просто  отсутствуют,  либо  имеют  минимальный  размер. 
Эти  программы  нашли  отражение  в  многочисленных  учебниках. 
Исключение  составляют    лишь  насколько  из  них,  где  имеются  разделы, 
посвященные некоторым вопросам современной физики. 
Можно  указывать  на  три  очевидные  причины,  по  которым  вес 
перечисленных выше разделов современной физики должен быть увеличен. 
Первая  причина  –  существенная  роль  в  повседневной  жизни  людей 
двадцать первого века. Такие темы, как ядерная энергетика, ядерное оружие, 
радиоактивное загрязнение окружающей среды, полупроводниковая техника, 
исследование космического пространства, жизнь Вселенной  – это все темы 
сегодняшнего дня, с которыми каждый из нас встречается ежедневно. 
Вторая  причина  –  именно  эти  главы  современной  физики  лежат  в 
основе  тех  отраслей  науки,  наукоемких  техноологий,  техники,  которые 
определяют общий уровень современной жизни в передовых государствах. 
Третья  причина  –  качественное  отличие  основных  положений  и  законов 
квантовой  физики  и  микрофизики  от  првычных  положений  и  законов 
физики макроскопического вещества. Квантовая физика – это не очередная 
глава классической физики, а «революция» в физике. 
Возможности использования электронных образовательных изданий по 
физике.  Современный  этап  обучения  в  школе  -  это  реализация  в 
образовательной  практике  личностно-ориентированных  педагогических 
систем,  когда  учитель  становится  не  только  источником  знаний,  но  и 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
организатором  собственной  познавательной  деятельности  учащихся,  что 
требует  поиска  новых  организационных  форм,  адекватных  для 
формирования ключевых компетенций. 
Компетентностный  подход  в  образовании,  и  в  частности  в 
физическом  образовании,  предполагает  признание  того,  что  подлинное 
знание  -  это  индивидуальное  знание,  создаваемое  в  опыте  собственной 
деятельности  и  связанное  с  формированием  конкретных  навыков 
деятельности в определенных ситуациях. 
Так,  реализуя  данный  подход,  применение  новых  информационных 
технологий  позволяет  практически  безгранично  разнообразить  и 
комбинировать  средства  педагогического  воздействия  на  учащихся.  Но,  в 
свою  очередь,  компетентностный  подход  требует  изменения  привычного 
учебного  процесса,  так  как  формирование  компетенций  требует  создание 
определенных ситуаций. 
Поиск 
эффективных 
моделей 
педагогической 
деятельности 
происходит  непрерывно.  Одним  из  первых  к  реализации  проектирования 
конкретных  учебных  ситуаций  в  обучении  физике  подошли  авторы  и 
организаторы  работы  с  таким  телекоммуникационным  средством 
обучения, как моделирующая среда. В ней учащиеся самостоятельно создают 
модели, возможна проектная и даже исследовательская работа.
  
Одновременно с этим системная работа с данным программным средством 
позволяет  адекватно  оценивать  приобретенные  знания,  стимулирует 
приобретение новых знаний и расширение информационного пространства. 
Как  указывалось  выше,  развитие  физического  образования  в  школе  - 
объективный  закономерный  процесс.  Он  определяется  задачами, 
выдвигаемыми  обществом  перед  школой  на  данном  историческом  этапе, 
уровнем  развития  науки  и  техники  и  достижениями  педагогики, 
разрабатывающей  и  совершенствующей  содержание  и  методы  обучения  и 
воспитания. 
Основная цель школьного курса физики - формирование у школьников 
представлений  о  физике  как  науке,  о  природе,  методах  и  методологии 
научного  познания,  роли,  месте  и  взаимосвязи  теории  и  эксперимента  в 
процессе  познания,  о  структуре  Вселенной,  месте  человека  в  окружающем 
мире.  Этот  предмет,  прежде  всего,  учит  рационально  мыслить.  А  такое 
мышление  необходимо  для  того,  чтобы  понять  главное  -  происхождение  и 
эволюцию  природных  явлений.  Почему  какие-либо  процессы  происходят 
именно так, а не иначе. И физика это позволяет сделать. 
 
Список литературы: 
1. Алехина Т.Н., Силина Л.И. О практической направленности обучения 
физике. // Физика в школе. - 2004,№3. 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
2. Бугаев А.И. Методика преподавания физики в средней школе: Теорет. 
основы: Учебное пособие для студентов пед. ин-тов по физ. - мат. спец. - М.: 
Просвещение, 1981. - 288 с., ил. 
3. Генденштейн Л.Э., Кирик Л.А., Дик Ю.И. Физика не должна быть не 
любимой! // Физика в школе. - 2006,№5. 
4. Гомулина Н.Н. Возможности использования электронных 
образовательных изданий по физике. // Физика в школе. - 2006,№4. 
5. Делоне Н.Б. Школе нужна современная физика. // Физика в школе. - 
2006,№5. 
6. Каменецкий С.Е. Теория и методика обучения физике в школе: Общие 
вопросы: Учебное пособие для студ. высш. пед. учеб. заведений. - М.: 
Издательский центр "Академия", 2000. - 368 с. 
7. Костицын В.А. Физика в школе. // Физика в школе. - 2006,№3. 
 
 
МАТЕМАТИКА САБАҚТАРЫНДА ФУНКЦИОНАЛДЫҚ 
САУАТТЫЛЫҚТЫ ДАМЫТУ 
 
Нургуль Медияровна СЕРИКОВА 
№ 40 негізгі мектеп, 
математика пәні мұғалімі 
Қ
арағанды қаласы, Қазақстан Республикасы 
 
Түйін 
       Математика    сабақтарында  функционалдық  сауаттылықты 
дамытудың 
мақсаты  –  оқытуда  инновациялық  әдістерді,  заманауи  білімдік  және 
ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану.  
Математика 
сабақтарында 
оқушылардың 
функционалдық 
сауаттылығын  екі    негізгі  міндеттерді  шешу  арқылы  қалыптастыру 
мүмкіндігі бар:  
 1.  Оқушының  әлеуетіне  сәйкес  келетін  білімдік  деңгейге  және  жеке 
тұлғаның одан әрі дамуын қамтамасыз ететін және білім беруді іске асыру 
мүмкіндігіне, оның ішінде өзіндік білім алу жолымен жету. 
2.  АКТ  құралдары  мен  өз  қабілеттерін  іске  асыруда  әр  оқушыда 
шығармашылық әлеуметтік мәнді қызмет тәжірибесін қалыптастыру 
 
Қ
азақстан күн сайын қарқынды дамып келеді және ұлттың зияткерлік 
ә
леуетін қалыптастыруға батыл қадам жасап отыр. Елдің білім беру жүйесі 
терең де сатылы стратегиялық жаңғырту кезеңін бастан өткеруде. 
Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  арттыру  –  білім  беру 
процесінің  негізі  болып  табылады.  Қазақстанда  кеңестік  кезеңнен  кейінгі 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
кеңістікте  алғаш  рет  2012-2016  жылдарға  арналған  функционалдық 
сауаттылықты  дамытудың  Ұлттық  іс-қимыл  жоспары  дайындалды,  онда 
оқушылардың  құзыреттілік  біліктерін,  алған  білімдерін  шынайы  өмірлік 
жағдаяттарда тиімді қолдана білу қабілеттерін дамыту көзделген [1]. 
Қ
азақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаев  «Қазақстанның 
ә
леуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай жиырма 
қ
адам» атты мақаласында стратегиялық жаңғырту барлық саланы, сонымен 
қ
атар,  білімді  де  түрлендіруді  қажет  ететінін  атап  көрсетті  [2].  Осы 
орайда, өскелең ұрпақтың сапалы білім алуының маңызы зор. 
Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  дамытудың  бес  жылдық 
Ұ
лттық  іс-қимыл  жоспарын  қабылдау  бойынша  нақты  міндеттер 
Мемлекет  басшысының  2012  жылдың  27  қаңтардағы  «Әлеуметтік-
экономикалық  жаңғырту  –  Қазақстан  дамуының  басты  бағыты»  атты 
Жолдауында белгіленді [3]. 
Ел  үшін  маңызды  осы  стратегиялық  міндеттерді  шешу  жағдайында 
тұлғаның  ынталылығы,  шығармашылықпен  ойлауы  мен  дәстүрлі  емес 
шешім қабылдау қабілеттері, кәсіби жол таңдау білігі, өмір бойы білім алуға 
даярлығы– 
оның 
басты 
функционалдық 
қ
асиеттері 
болып 
табылады.Аталған  функционалдық  біліктер  мектеп  және  отбасында 
қ
алыптасады.  
Функционалдық  сауаттылықты  дамытудың  жалпы  бағдары  Қазақстан 
Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған 
Мемлекеттік  бағдарламасында  анықталған,  басты  мақсаттардың  бірі  – 
жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан Республикасының зияткерлік, 
дене  бітімі  және  рухани  дамыған  азаматын  қалыптастыру,  тез  өзгеретін 
ә
лемде  оның  табысты  болуын  қамтамасыз  ететін  білім  алудағы 
қ
ажеттілігін қанағаттандыру болып табылады [4]. 
  Қазіргі  кездегі  шапшаң  жүріп  жатқан  жаһандыру  үрдісі  әлемдік 
бәсекелестікті  күшейте  түсуде.  Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  Қазақстанның 
ә
лемдегі  бәсекеге  қабілетті  50  елдің  қатарына  кіру  стратегиясы  атты 
жолдауында  «Білім  беру  реформасы-  Қазақстанның  бәсекеге  нақтылы 
қ
абілеттігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдардың 
бірі»  деп  атап  көрсетті.  [  1]    Қоғамның  әлеуметтік  –  экономикалық 
ө
міріндегі  түбірлі  өзгерістерге  байланысты  білім  жүйесінде    және  оның 
мазмұны мен оқыту технологиясында да өзгерістер болып жатыр. 
       Қазіргі  таңда  білім  жүйесі  туралы  түсінік  кеңейді,  мақсат  міндет, 
мазмұны  көзқарасы  өзгерді,  негізі  мақсат  жеке  тұлғанының  қалыптасуы, 
ойлай және сезе алатын адам дайындық, сонымен қатар алған білімін өмірде 
қ
олдана білу. 
Осы мақсатта оқушылардың функционалдық сауаттылығын дәстүрлі емес 
сабақтар арқылы көрсетуді негізге алып отырмын. 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
  1.      Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығынарттыру 
жағдайы.  Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  арттыру-жаңаша 
педагогикалық  теория  мен  практиканың  өзекті  мәселесі  болып  тұр. 
Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту-оқу тәрбие процесіне 
ықпал  етудегі  өмір  талабы.  Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын 
дамыту жолдары, олардың танымдық қабілеттері мен өзіндік іс-әрекеттерді 
дамыту  педагог,  психолог,әдіскерлер  және  мұғалімдердің  міндеті. 
Оқушылардың  функционалдық    сауаттылығын  дамыту-мәселені  шешуде, 
оқу сапасының артуына, технологияларды ұтымды қолдануға  көмек беретін 
негіз  болып табылады. [ 2]. 
Мектептік білім беру жүйесін жаңа уақыт талабына орай өзіміздің ұлттық 
болмысымызға,  негізге  алынған  ұстанымдарымызға  сай  жетілдіру  үшін 
«Нәтижеге  бағдарланған  білім»  моделін  ұсынады  [7].  Мектеп  түлектерін 
ө
мірде болып жатқан өзгерістерге дайындау және білім беруді заман ағымына 
сай  өзгерту  мақсатында  оқытудың  түпкі  нәтижесі  ретінде  оқушылардың 
игерген құзыреттіліктері алынған  (2-сурет). 
 
1.1    Математика  сабағында  функционалдық  сауаттылығын 
дәстүрлі емес  сабақтар арқылы көрсетуге қажетті құралдар. 
Сабақта  дұрыс  алынған  проблемалық  ситуациялар,  құбылыстар  мен 
шамалар  арасындағы  тәуекелдікті  дұрыс  анықтай  білуге  дайындайды.Бұл 
кезде оқушылардың ойлауы белсенді, үдемелі жұмыс жасайды. 
Мәселені сәйкестендіру кезінде сұрақтар қою арқылы –практикалық есептер, 
мына талаптарды қамтамасыз етуі қажет. 
Оқушылардың  есептерді  кез-келген  әдіспен  шешу,  оқушылардың 
шығармашылық қабілетін кеңейту. 
 Дәстүрлі емес сабақтардың классификациясы. 
Дәстүрлі  емес  сабақтардың  көбеюіне  байланысты  оны  классификациялау 
қ
ажет болды. 
   Классификациялау    үлкен  көлемді  ақпараттан  өзімізге  қажетті  және 
қ
ызықты,  бөлімдерді  бөліп  алуға  көмектеседі.  Қазіргі  кезде  нақты 
нұсқаулармен  ғана  жүре  алатын,  өзіндік  пікірі,  көзқарасы,  ойлау  қабілеті 
төмендеп  кеткен,  осының  негізінде  сабақ  пен  әдіс  тәсілдердің  бір-біріне 
сәйкес  келмейді.Осыдан келіп өзіндік «мені»,өзіндік көзқарасы бар «ой-пікірі» 
қ
алыптасқан  тұлғаны  қалыптастыру  үшін,  мұғалімнің  бойында  да 
тұлғаның қасиеті болу керек. 
Іскерлік,  шығармашылық  бірлесіп  жасау,топтық  түрде  жұмыс  жүргізу  –
дәстүрлі емес сабақтың маңыздылығы болып табылады.Олай болса кез-келген 
оқу пәні оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту құралы бола 
алады. 
     Математика  сабақтарында функционалдық сауаттылықты дамытудың 

XXI Ғ АСЫРДАҒ Ы БІЛІМ ЖӘНЕ Ғ ЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ                                                                                    
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ В XXI  ВЕКЕ 
 
мақсаты – оқытуда инновациялық әдістерді, заманауи білімдік және 
ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану.  
Математика сабақтарында оқушылардың функционалдық сауаттылығын 
екі  негізгі міндеттерді шешу арқылы қалыптастыру мүмкіндігі бар:  
 1. Оқушының әлеуетіне сәйкес келетін білімдік деңгейге және жеке 
тұлғаның одан әрі дамуын қамтамасыз ететін және білім беруді іске асыру 
мүмкіндігіне, оның ішінде өзіндік білім алу жолымен жету. 
2. АКТ құралдары мен өз қабілеттерін іске асыруда әр оқушыда 
шығармашылық әлеуметтік мәнді қызмет тәжірибесін қалыптастыру.   
 
8-сыныпта «Сын тұрғысынан ойлау» әдісімен өткізілген «Квадрат 
теңдеу тарауын қайталау» сабағы – оқушының функционалдық 
сауаттылығын қалыптастыруға арналған  АКТ-ны пайдалану аймағындағы 
жаңа басымдықтарды, қажетті шарттарды нақты белгіледі. Оқушылар 
«Кубизм» , «Серпілген сауалдар» әдісі бойынша үй тапсырмасын тексерді. 
 

жүктеу/скачать 6,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: