Адам ресурстарын басқару
202
Қаржылық жəне бухгалтерлік аудиті сияқты АРБ аудиті, бір
жағынан, бақылау жолы, тəсілі, ал екінші жағынан, басқару
құралы болып келеді.
Ұйым қызметін жетілдіруге бағытталған АРБ аудиті белгі-
ленген аудиторлық стандарттарға сүйену керек. Аудиттің келесі
жалпы ұстанымдарын – өзін-өзі ұстау этикасы, тəуелсіздік,
кəсібилік – сақтау, бұл жұмыстың тиімді болуын қамтамасыз етеді.
АРБ аудиті алдына қойылған мақсаттар мен оны жүргізу
деңгейіне қатысты келесі аудит стратегияларын атауға болады:
- салыстыру көзқарасы. Салыстыру аудиттің ең қарапайым
стратегиясы – басқа ұйымды үлгі ретінде қолдану;
- сыртқы сарапшыларды тарту. Сыртқы сарапшыларды тарту
– кеңес берушілер ұсынылған не жарияланған зерттеу стандарт-
тарын аудит жүргізгенде нормативтік база ретінде қолдану;
- статистикалық көзқарас. Статистикалық көзқарас ұйым-
дағы қолдағы бар ақпарат жүйесіне негізделеді;
- сəйкестік көзқарасы. Сəйкестік көзқарас ұйым қызметінің
нəтижесі заңға, ішкі нормативтік құжаттарға сəйкес келетіндігін
бағалайды;
- МВО тұрғысынан көзқарас. МВО-көзқарасы көбінесе бас-
шылар мен мамандардың алдына қойылған мақсаттар мен
жауаптылығын реттейді, ол мақсаттардың нақтылы орындалуын
өлшейді.
Аудиторлық тексеруді екі бағытта жүргізу керек:
- ұйымның еңбек потенциалын бағалау, қызметкерлерге
сандық жəне сапалық сипаттама беру;
- кадрлық үдерістер мен АРБ
функцияларына диагноз
қойып, оның тиімділігін бағалау.
Еңбек потенциалының аудитінің мақсаты – ұйым өзінің
қызметін жүргізу жəне одан əрі дамыту үшін қажетті адам
ресурстарымен қамтылғанын, қызметкерлердің нақты құрамын,
қызметкерлердің ерекшеліктерін, олардың бойындағы кəсіби
маңызды қасиеттерін бағалау.
Сонымен қатар ұйым мүдделерін қамтамыз ететін АРБ функ-
циялары мен барлық кадрлық басқару процедуралары зерттеліну
қажет.
Аудитті өткізіп, тиімді шешімдерді қабылдауда əлеуметтік-
Сейсембай Жұмамбаев
205
кадрлық қызметінің жетілдіру нəтижесінің тиімділігі көрсеті-
леді. АРБ аудитін жүргізгенде кадрлық қызметінің бюджеті
бүтіндей жəне жеке бағыттарда қалай пайдаланғанына көңіл
бөлу керек. Аудит пен бюджетті байланыстыру үшін келесі көр-
сеткіштерді қолдануға болады:
- АРБ бір маманына ұйымның қанша қызметкерлері келеді;
- АРБ бір маманына кететін шығын;
- оқытылған бір қызметкерге кететін оқытуға арналған
шығын;
- жұмысқа қабылданған қызметкерді іріктеп алуға кеткен
шығын;
- бос орынды толтыруға кеткен уақыт жəне т.б.
Аталған кезеңдер саны мен оның мазмұндары аудит объек-
тісінің ерекшеліктеріне сай өзгеріледі, мысалы қызметкерлердің
құзыреттеріне аудит жүргізу өзіне тəн ерекшеліктерімен алты
кезеңнен тұруы мүмкін [29].
Аудитті жүргізу, əдетте əртүрлі мамандар, қызметкерлер,
кəсіподақ өкілдері тартылады [8.37-кестені қараңыз]. Неғұрлым
құзыретті жəне қызығушылық танытатын адамдар АРБ қызме-
тіне аудит жүргізуге тартылса, соғұрлым оның жұмысына жан-
жақты жəне объективтік баға беріледі.
8.37-кесте
Достарыңызбен бөлісу: