99
Астық массасының сусымалылығы. Ол дəндердің пішіні
мен көлеміне, беткі қабатының күйіне, сонымен қатар
қоспалардың сипатына байланысты табиғи еңіс (құлама)
бұрышымен сипатталады. Əр дақылдың өз ішінде табиғи
бұрышы ылғалдылығына байланысты (9-кесте).
Астық массасының табиғи бұрышы
9-кесте
Көрсеткіштер
Бидай
Қарабидай
Жүгері
Арпа
Күнбағыс
тұқымы
Ылғалдылық, ω,
%
Табиғи
еңіс
бұрышы, град
15
30
35
38
11
23
18
34
15
30
25
40
12
28
18
32
7
31
25
42
Ылғалдылық өскен сайын сусымалылығы төмендейді (табиғи
еңіс бұрышы жоғарылайды). Астық массасының сусымалылығы
астықкептіргіштердің (қораптар, өздігінен ағылатын құбырлар,
іске қосылатын құрылғылар, жалюзилі торлар), əртүрлі
тораптарының еңіс бұрышын, пішінін, көлемін таңдауда есепке
алынады.
Астық
массасының
өздігінен
сұрыпталуы.Астық
массасына кіретін, үйіндінің əртүрлі бөліктеріндегі тығыздығы
əртүрлі құрам бөліктердің қабатталуымен бейнеленеді де, орын
алмастыру кезінде байқалады. Мəселен, астық кептіру агрегаты
қорабына құйылу барысында еркін құлаған кезде өздігінен
сұрыпталуына оның аэродинамикалық қасиеттері ықпал етеді.
Бұл жағдайда ауыр дəндердер төгілу нүктесінің астындағы тік
тұрған қабатқа түседі, ал жеңіл қоспалар, жіңішке, жұқа
дəндердер ауа ағынымен қабырғаға қарай лақтырылады немесе
шошақтың бетімен ылдиға қарай домалап төседі. Өздігінен
сұрыпталу нəтижесінде кей жерлерде сусымалылығы төмен
жеңіл қоспалар жиналып қалады. Бұл сондай жерлерде дəндер
қозғалысының тежелуіне, тым кеуіп кетуіне, көмірленуіне, тіпті,
жеңіл сабан қоспаларының күюіне əкеп соғуы мүмкін. Бұл
құбылыстың алдын алу үшін бір емес, бірнеше құю құбырларын
қолдануға тура келеді.
