142
Кестенің соңы
Күшті жəне
қатты
20 дейін - 50 1000 100 110
Бағалы
сортты бидай
19
жоғары
Бірінші
Екінші
45
70
70
80
Азық-түлік
қара
Бастапқы
ылғалдыл
ығына
қарамаста
н
- 60
150
130
160
Бидай, азық-
түліктік жəне
жемдік сұлы
15 дейін - 55 120 120 135
Күнбағыс
тұқымы
15...20 - 55 115 115 130
Рецеркуляциялық кептіргіштерде камераларда құйылып
жатқан қабатта қыздыру арқылы астықты кептірудің
тəртібі, %
14-кесте
Дақылдар
Астықтың
бастапқы
ылғалдылығы,
%
Астықты
қыздыру
о
C
Қыздыру
камерасында
кептіру агентінің
шекті температу-
расы
о
С
Азық-түліктік бидай:
ақ ұлпасы күшті
20дейін 50
300
\ИДК-сі 40бірліке
дейін\
20жоғары 45
250
ақ ұлпасы жақсы
20 дейін 60
350
\ИДК-сі 45-тен 75
бірлікке дейін\
20 жоғары 55
330
Əлсіз ақұлпасымен
20 дейін 65
370
\ИДК-сі 80 бірлікке
дейін\
20 жоғары 60
350
Күшті, қатты жəне
бағалы
сортты бидай
20 дейін
20 жоғары
55
50
330
300
Сыра қайнататын арпа
19 дейін
20 дейін
50 45
300
250
Азық-түліктік жəне
жемдік арпа
20 жоғары 55
330
Бастапқы
ылғалдылығын
а қарамастан
55 330
143
Кестенің соңы
Сұлы
Сондай 60
350
Азық-түлітік қара бидай 20дейін 50
300
Тары
20...25
25жоғары
20 дейін
45
40 55
250
210
330
Күріш дəндері
20...25
25жоғары
15дейін
45
40
40
280 250
250
Құмық
20...25
25 жоғары
20 дейін
55
50
55
330
320
330
Күнбағыс тұқымы
15...20
20 жоғары
55 50
220
200
Күріш дəндері мен крахмалдық – тасқынды өнеркəсіп үшін
арналған жүгеріні кептіру кезінде шығатын температура тəртібі
қолданылады. Бұл астықтың төмен ылғалдылығы кезінде əсіресе,
арта түсетін шетінеулердің жедел түрде ұлғаюына жол бермейді
жəне де шығынықтың шығуын, сонымен бірге крахмалды-
тасқынды өнеркəсіп үшін шикізаттың шығынын азайтады.
Мəселен, тамақтық қоспа өнеркəсібіне арналған жүрегіні
тұқымдық тəртіпті, қолдану арқылы кептіреді. Крахмалды-
тасқынды өнеркəсіпке арналған аса жоғары температурада
кептіреді, ал жемдік жүгеріні кептіру кезінде температураны одан
əрі арттыра түседі.
Күшті, қатты жəне бағалы бидай сорттарын кептіру кезінде
астықтың жоғары сапасын неғұрлым сақтап қалу үшін
төмендетілген температура қолданылады. Кептіру қуаты
неғұрлым жеткілікті астық қабылдау кəсіпорындарында ақ
ұлпасы жақсы азық-түліктік бидайды кептіру кезінде, сондай-ақ
қатты бидай сорттары үшін белгіленген тəртіпті, қолдану
ұсынылады.
Тікелей комбаиннан жеткізілген астықты кептіру кезінде
төменгі температура тəртібі қолданылады.
Шахталық (тікелей ағынды) кептіргіштерде бір рет өткізу
кезіндегі ылғалдылықты төмендету күріш дəндерін кептіру
кезінде 3%, басқа Дəнді дақылдар үшін – 6%-ға тең, аспауы
керек, ал барлық рециркулярлық кептіргіштерде ылғалдылықты
төмендетуге шек қойылмайды.
144
Тұқымдық дəндерді кептіру. Шахталық тікелей ағынды
астық кептіргіштерде тұқымдық астықты кептіру тəртібі
ылғалдылығы 19 %-ға дейінгі бидайдың, қара бадайдың,
арпаның, сұлының, күнбағыстың, қарақұмықтық, жəне тарының
тұқымдарын кептіру кезінде қарастырылғандай, оларды 40
о
С-қа
дейін шекті қыздыру, ал кептіру агентіндегі температураны 70
о
С-
қа дейін ұстау арқылы қолданылып отырған нұсқаумен
белгіленеді. Бұршақтың, сиыр жоңышқаның, жасымықтың, үрме
бұршақтың, люпиннің жəне күріш дəндердің тұқымдарын
кептірген кезде қыздырудың шекті температурасы төмендетілуі
керек: астықтың температурасы- 35
о
С-қа, кептіру агентінікі –
60
о
С –ға дейін. Егер кептіргішке ылғалдылығы 19%-тен асатын
тұқым келіп түссе, кептірудің бірінші агентінің температурасы
шекті мөлшерден 10
о
С-қа, алтұқымды мөлшерлі қыздыруды 5
о
С-
қа кеміте отырып, оларды сатылы кептіру тəртібін қолдану керек.
Бір рет өткізген кезде бұршақ пен үрме бұршақтың
ылғалдылығын төмендетуді 3...4 пайыздан, ал күріш дəндердің
ылғалдылығын 2…3 пайыздан кемітпеу керек.
Бақылау сұрақтары:
1. Жылу мен ылғалдың ауысу жиілігі қандай мөлшерде
болады?
2. Конвективті кептіру.
3. Кондуктивтік кептірудің маңыздылығы.
4. Кептірудің изотермиялық əдісі.
5. Рециркуляциялық кептірудің неше əдісі бар?
6. Астықты кептірудің тəртіптеріне нені жатқызуға болады?
7. Шахталық тік құралатын астық кептіргіштерде астық
кептіру тəртібі.
8. Рецеркуляциялық кептіргіштерде камераларда құйылып
жатқан қабатта қыздыру арқылы астықты кептірудің тəртібі.
9. Ұлпасы əлсіз көрсеткіштегі бидайды кептіруде қыздыру
камерасында кептіру агентінің шекті температурасы
о
С қанша
болу керек?
10. Тұқымдық дəндерді кептіруде қыздыру температурасы
о
С
қанша?