ИННОВАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ АРҚЫЛЫ

214 
 
 Оқыту  технологиясы  педагогикалық  әдістерге  негізделген.  «Педагогикалық  технология 
дегеніміз тәжірибеде жүзеге асырылатын белгілі бір педагогикалық жағдайларға сай қолданылатын 
әдіс, тәсілдер оның құрамды бөлігі ғана» В. Беспалько. 
 Оқыту  үрдісін  жобалау,  уйымдастыру,  оны  өткізу  формасы  –  педагогикалық  технология. 
Оқыту  технологиясының  жалпы  сипаттамасы.  "Оқыту  технологиясы"  ұғымы  педагогикада  және 
жеке  әдiстемеде  әсiресе  соңғы  уақытта  кең  таралып  отыр.  Байқауымызша,    бұл  ұғымның 
педагогикада  пайда  болуы  техногендiк  өркениеттiң  дамуымен  байланысты  және  ХХ  ғасырдың 
басындағы  Еуропаның  елдерi  мен  АҚШ–та  "технология”  ұғымының  өзi  де,  оған  байланысты 
мәселелер  де  арнайы  зерттеулерге  арқау  бола  бастаған  кезге  жатады.  ХХ  ғасырларда  педология 
шеңберiнде  "педагогикалық  технология”  терминi  туындады.  Осы  кезеңде  педагогикалық  техника 
ұғымы  да  кеңiнен  қолдалынады.  "Педагогикалық  технология”  ұғымы  рефлексология  идеяларына 
негiзделген.   
"Бiлiм  берудегi  технология”  терминi  оқытудың  техникалық  құралдарын  (ОТҚ)  қолдаумен 
техникалық  құралдарын  қолдану  әдiстемесi  мәселелерiн  қарастыруда  оқыту  технологиясы  (50-60 
жж.),  сондай-ақ  педагогикалық  технологиялар  терминi  қолданыла  бастады.  60-жылдары 
педагогикалық  технология  қандай  да  бiр  әдiстеменi,    мысалы,  бағдарламалық  оқытуды  ғылыми 
негiздей  отырып  қолданылуы  тиiс  деген  түсiнiк  қалыптасты.  70–жылдарға  қарай  педагогикалық 
тәсiлi туындады.  
Педагогикалық  әдiстер  технологиясы,  яғни,  оқу  процесiн  өзiн  немесе  оқытуды  құру 
технологиясы пайда болды. Осы бағыттың тұңғыш перзентi және педагогикалық технологиялардың 
салынатын iргетасы бағдарламалық оқыту болды. Оған тән сипат – оқу мақсаттарын нақтылап алып, 
соларға  бөлiк-бөлiгiмен  бiрiздiлiкпен  жету.  Бұл  сипаттамада  оқыту  технологиясының  арқауы 
мектептегi оқыту жүйелерiн құрастыру болып табылады.  
70-жылдары 
жүйелiлiк  тәсiлдiң  дамуына  байланысты  педагогикада  педагогикалық 
технологиялар нақты белгiленген мақсаттарға сай оқу процесiн басқаруға бағытталған дидактикалық 
мiндеттердi  шешуi  тиiс  деген  идея қолданыс  тапты.  Бұл  бағыттың  мәнi  мектеп жұмысының  толық 
басқарымдылығы идеясында жатыр.  
70-80  жылдары  оқыту  технологиясы  және  оқу  процесiнiң  технологиясы  терминi  пайда  бола 
бастады.  Кейiнiрек  педагогикалық  технология  терминi  көбiнде  оқыту  технологиясы  терминiмен 
теңестiрiлдi.   
Кеңiнен  қолданылатын  "оқыту  технологиясы",  "бiлiм  беру  технологиясы",  "оқу  процесiнiң 
технологиясы",  терминдерi ақыр аяғында оқу-тәрбие процесiн ұйымдастыру және басқару дегенге 
келiп сақты.  
Жаңа  педагогикалық  технологиялар  білімді  демократияландыруға  және  ізгілендіруге, 
оқытудың  сапасын  арттыруға,    басқару  тиімділігін  жетілдіруге,  білім  алушылардың  дамуына 
бақылау жасауға негізделген. Оқушылар мен тыңдаушыларды ХХІ ғасырдың ақпараттық заманында 
еркін өмір сүруге, өмірде еркін бағдар алатындай және өзінің жеке ойы мен пікірі қалыптасқан тұлға 
тәрбиелеуде инновациялық технологиялардың алар орны ерекше.  
Қазіргі таңда елімізде заман талабына сай білім беруді ізгілендіруге үлкен мән берілуде. Бұрын 
орта  білім  беретін  мектептің  негізігі  міндеті  білім  беру  мен  дағды  біліктіліктерін  қалыптастыру 
болып  келсе,  қазіргі  міндеті  –  ойы  ұшқыр,  жан-жақты  дамыған  жеке  тұлғаны  тәрбиелеу.  Соңғы 
жылдары педагогикалық теорияда уақыт талабына сай жаңа терминдер, жаңа ұғымдар пайда болып, 
педагогика ғылымының басқа да пәндермен байланысын тағы да толықтырып отыр.  
Мысалы,  ағарту  саласында  жиі  қолданылып  жүрген  «инновация»  (латынның  innove  –  жаңа, 
жаңа  әдіс,  әдістеме,  технология,  бағдарлама)  терминінің  өзі  ауызекі  тілдік  айналымда  ХҮІІІ 
ғасырдың өзінде пайда болса, ХІХ ғасырда ол ғылыми арнада кеңінен қолданыла бастаған.  
Қазіргі  таңда  жаңа  технологияларды  ағарту  саласында  тиімді  әрі  сапалы  қолдану  үшін  оның 
бірнеше  әдіс-тәсілдері  де  айқындалып  отыр.  Бұл    инновациялық  әдістер  оқытушының  педагог 
ретінде жұмыс істеу әдіс-тәсілін, тыңдаушылармен қарым-қатынасын біршама өзгертіп отыр. Соңғы 
кездері «оқыту үрдісі» ұғымы педагогтың оқушыға белгілі бір білім, дағды, білік пен құндылықтар 
беру  мақсатындағы  үрдіс  ретінде  түсіндіріліп  жүр  және  интерактивтік  оқытудың  кеңінен 
қолданылып жүрген мынадай әдістер топтамасы аталады:  
Инновациялық  технологиялар  –  ол  білім  саласындағы  қолданатын  жаңа  ақпараттық 
технологиялар,  ғылым жетістіктеріне негізделіңген әдістер  
Технологияның артықшылықтары:  
Біріншіден, технологияда түпкі нәтиже дәл анықталады. Дәстүрлі педагогикада мақсатқа жету 
жолдары анық болмайды.  Мақсат дәл болғандықтан,  оны дәл анықтауға мүмкіндік бар.  

215 
 
Екіншіден,  мақсат  диагностикаға  сүйеніп  қойылғандықан,  оған  жету  үшін  істелетін 
жұмыстардың нәтижесі объективтік  әдістер арқылы тексеріледі.   
Үшіншіден, мұғалім дайындықсыз оқыту процесін жүзеге асыра алмайды.  
Төртіншіден,  әдістемеде  сабақ  жоспарлары  –  мұғалімнің  жоспары,  оқыту  процесінде  жұмыс 
істейтін  мұғалім.  Ал  технологияда  оқушылардың  оқуіс-әрекетінің  түрлері  және  көрсетілген  жоба 
жасалады.  әдістеме  бойынша  әр  мұғалім  сабақ  жоспарын  өзінше  жасайды,  демек  сабақта 
оқушылардың іс-әрекеті де түрліше ұйымдастырылады.  
Технологияның кезеңдері:  
Оқытудың мақсатын диагностика арқылы қайта тұжырымдау  
Жаңа мақсатқа жету кезеңдерін белгілеу  
Диагностика негізінде оқытудың жаңа мақсатын қою 
Технологияда оқушыда қалыптасқан сапа,  іскерлік,  қасиет анық суреттеледі 
Тексеру құралдары арқылы оқушының сапасы,  қажеттіліктері,   
іскерліктері,  даму,  қалыптасу деңгейлері анықталады. Оқушының  
деңгейі бұрынғы деңгейімен салыстырылады, жаңа мақсат қойылады. Сонымен,  мақсат анық 
болмаса оқу процесінің  жетілдірілуіне кедергі жасалады.  
Баяндау әдістер.  
Белсенді әдістер.  
Интербелсенді әдістер.  
  Әрине,    бұл  әдістердің  өзіндік  ерекшелігі,    құрылымы  және  сипаты  бар.  Осының  ішінде 
біздің тоқталатынымыз интербелсенді әдістер.  
Жалпы,  интербелсенді әдіс дегеніміз не? Бұл әдістің тиімділігі мен ерекшелігі неде?  
Интербелсенді әдіс («Inter» - бұл өзара,  «act» - әрекет,  қарым-қатынас) – бұл әңгіме,  сұхбат 
және  диалог  режиміндегі  өзара  әрекет  дегенді  білдіреді.  Басқаша  сөзбен  айтқанда,    тыңдаушының 
оқытушымен  қарым-қатынасы  ғана  емес,    сонымен  қатар,    бір-бірімен  болған  қарым-қатынасын 
білдіреді.  Интерактивтік  сабақтағы  мұғалімнің  ролі  тыңдаушының  білімді  алудағы  мақсатына 
түбегейлі жеткізу болып табылады.   
Интербелсенді әдіс-тәсілдер бүгінгі таңда барлық оқу орындарында кеңінен қолданылып отыр. 
Мысалы,    шығармашылық,  жұппен  жұмыс,    шағын  топтармен  жұмыс,    аквариум,    рөлдік  ойын,  
пікірталас,  пікірсайыс және т.  б.  
Интербелсенді  оқу/оқыту  білім  игеру  процесін  келесідей  ұйымдастыруға  ынталы:  -  Барлық 
үйренушілерге бірлескен таным процесіне белсенді араласуға мүмкiндік жасау.  - Әp6ip үйренушінің 
өзінін  үйренгені  мен  өз  білімі  туралы  түсініктерін  ортаға  салып,  бірлесе  талқылап,    олар  туралы 
ойтолғауына мүмкіндік жасау. - Үйренушілер бiлiмдi өздігімен құрастыратын орта құру (кесте).   
Интербелсенді  оқыту  технологиясы  –  бұл    ұжымдық,  өзін-өзі  толықтыратын,  барлық 
қатысушылардың  өзара  әрекетіне  негізделген,  оқу  процесіне  оқушының  қатыспай  қалуы  мүмкін 
болмайтын оқыту процесін ұйымдастыру.   
Интербелсенді оқыту технологиясына:   
Жұптасып жұмыс істеу.   
Ротациялық (ауыспалы) үштік.  
Шағын топтармен жұмыс.  
Аяқталмаған сөйлем.  
Есептеу ағашы. /Дерево решений/ 
Өз атынан сот. /Суд от своего имени/ 
Азаматтық тыңдау.  
Рөлдік /іскерлік/ ойын.   
Өз көзқарасына ұстану.  
Дискуссия.   
Интepбeлceндi  оқуда/үйренуде  білім  алушылар  келесідей  бiлім,    білік,    дағды,    машықтарға 
үйренеді:  
- терең ойлану,  жеке рефлексиялық қaбiлeттepдi дамыту 
- өз идеялары мен әрекеттерін талдау және оларға баға беру: 
- ақпаратты өздігімен түсініп,  оны таразылап,  екшеп,  оның ішінен керектісін таңдап алу;  
- ақпаратты жан-жақты талдау;  
- өздігімен жаңа түсінік пен білім құрастыру;  
- оқу барысында жеке басыньң құндыльқтары мен сезімдерін калып 
тастырып,  белсенді өмірлік позиңия (көзкарас,  дүниетаным) ұстану;  

216 
 
- пікірталастарға қатысып,  өз ойы мен пікірін дәлелдеу;  
- баска да балама пікірлерді ескеру; 
- шешім қабылдау және қиын мәселелерді шешу;  
- ортақ жұмысқа жұмыла білу;  
- басқалармен тиімді қарым-қатынас құру,  өзара әрекеттесу;  
-  үйренушілер  ұжымына  ортақ  бірлесе  жұмыс  жасаудың  рухани  және  моральдік  ережелерді 
қабылдау;  
- студенттік топты ұжым ретінде қабылдау.   
Дәстүрлі және инновациялық оқыту технологиялар 
Дәстүрлі  технология  білім,  ептілік  және  дағдыларды  ұсынуға  бағытталған.  Ол  өтіліп  жатқан 
материалдың  игерілуін,    қайта  жасау  деңгейіндегі  білім  сапасының  бағалануын  қамтамасыз  етеді. 
Бұл технологияның ежелгі түрі, ол бүгінгі таңда да кең таралған (әсіресе орта мектепте). Оның мәні: 
жаңаны игерту – бекіту – қадағалау – бағалау сұлбасы бойынша оқу процесін жүргізу. Технология 
негізіне табысты өмір тіршілігін қамтамасыз ететіндей білім ауқымын анықтауға мүмкіндік беретін 
және  оқушыға  жеткізу  жолын  көрсететін  білімдік  бағыт-бағдарлама  алынады.  Осыған  орай  оқу-
оқтудың  басты  әдістері  ретінде  1)  көрнекілік  және  онымен  бірге  жүретін  түсіндіру,  2)  оқушының 
жетекші іс-әректтері түрлеріне – тыңдау мен есте қалдыру,  3) басты талап және тиімділіктің негізгі 
көрсеткіштеріне – игерілгенді қалтқысыз қайталап жаңғырту ептілігі алынады. Мұғалім қызметтері – 
түсіндіру,  әрекеттерді көрсету,  оқушылар орындағандарды бағалау,  реттеу және түзету.  
Оқу  технологиясы  бірқатар  маңызды  да  да  ұнамды  тараптармен  еленген.  Олар  –  үнемділігі, 
күрделі материалды түсінуді жеңілдетуі,  білім-тәрбие процесін тиімді басқаруды қамтамасыз етуі, 
білім  ұсынудың  жаңа  әдіс-тәсідерін  пайдалануға  икемді  келуі.  Сонымен  бірге  дәстүрлі  технология 
біршама  кемшіліктерге  де  жол  береді  –  оқу  процесін  дараландыру  мен  жіктеуге  қолайсыз, 
оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға мүмкіншілігі кем.   
Мұғалімнің  кәсіби  құзіреттілігі-оның  жан-жақты  білімінен  ұстаздық  шеберлігімен,  оқытудың 
жаңа  әдістерін  меңгерумен  өлшенеді.  Мұғалім  қаншалықты  білімді,    шығармашыл  болса,    оның 
құзыреттілік аясы да соғұрлым кең болмақ. «Құзыреттілік» ұғымы педагогика саласында тұлғаның 
субъектілік  тәжірибесіне  ерекше  көңіл  аудару  нәтижесінде  ендіріліп  отырған  ұғым.  Құзырлылық-
белгілі  сала  бойынша  жан-жақты  хабардар,    білгір  деген  мағынаны  қамти  отырып,  қандай  да  бір 
сұрақтар төңірегінде беделді шешім шығара алады дегенді білдіреді.  
Мұғалімнің кәсіби құзіреттілігінің негізгі шарттары:  
Тұлғааралық және еңбектегі байланыс.   
Қызметтің  эканомикалық,  әлеуметтік,  құқықтық,  адамгершілік,  психологиялық  аспектілерін 
меңгеруі.  
Қызметті жаңа жағдайға бейімдеудегі,  басқару шешімін қабылдаудағы дайындығы.  
Практикалық кәсіби тапсырмаларды орындаудағы дайындық әлеуеті  
Нақты жағдайларға байланысты қандай да бір әдістерді пайдалану біліктілігі.   
Тиімді шешім қабылдау қабілеті.  
«Құзырлылық  –  тек  кәсіби  білімі  емес,  тұлғаның  жалпы  мәдениеті  мен  шығармашылық 
әлеуетін дамыту қабілеті»- деп түйіндейді  белгілі оқымысты 
Т.Г.  Браже.  Сондықтан  бүгінгі  ұстаз  тек  кәсіби  білімін  толықтырып  қана  қоймай,    үнемі 
шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет.   
Оқу  үрдісі  оқушы  мен  мұғалімнің  оқу  сұхбатына  негізделген,  ол  бағдарламалық  қызметті 
бірлесіп  құруға  бағытталған.  Бұл  жерде  оқушының  ынтасы,  оқу  материалының  мазмұнын,  
формасын,  түрін  жеке  таңдауы,  алған  білімін  оқытуға  қатысты  емес  жағдайда,  қажет  болған  соң 
өздігінен пайдалануға талабы есепке алынады.  
Сыртқы  дүниеден  қабылдағанның  барлығына  оқушы  таңдаумен  қарайды.  Ғылыми- 
педагогикалық  логиканың  барлық  ережелері  бойынша  бір  жүйеге  біріктірілген  түсініктердің 
барлығын  оқушылар  игере  алады  деп  айта  алмаймыз,  оқушы,  көбінесе,  өзінің  жеке  тәжірибесінде 
пайдаланатын  түсініктерді  ғана  меңгереді.  Сондықтан  оқу  үрдісін  ұйымдастырғандағы  бастапқы 
нүкте  субъектік  тәжірибені  көкейтестілендіру,  байланыстарды  іздеу,  дамудың  жақын  аймақтарын 
анықтау.  
Бұл  технологияда  барлық  білім  беру  жүйесінің  орталығы  баланың  даралық  қасиеттері  болып 
табылғандықтан  оның  әдістемелік  негізінде  оқу  үрдісін  даралау  және  саралау  принциптері  жатыр. 
Кез-келген пәндік әдістеменің негізгі идеясы – әр оқушының жеке ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін 
ашу  болып  табылады.  Одан  кейін  бұл  мүмкіндіктер  ұтымды  жүзеге  асырылатын  құрылым 
анықталады;  

217 
 
мектеп  ортасы  құрылады.  Бұл  мүмкіндікті  педагог  кәсіптік  тұрғыдан  анықтаған  кезде  оның 
дамуы  үшін  қажетті  жағдай  тудыратын  оқытудың  саралау  формасы.  Ең  басынан  әр  бала  үшін 
оқшауланған орта құрылмайды,  керісінше,  ол өзін көрсете алу мүмкіндігі болатын ашық жан-жақты 
н ұсынуға болады;  
Педагогтың  сабақта  қолданатын  икемді,  жалықтырмайтын,  түсінікті  даралау  мен  саралаудың 
формалары  оқушының  таңдаған  танымдық  қызығушылығын,  олардың  көрінуінің  тұрақтылығын, 
оқушының  оны  оқу  қызметінің  тәсілдері  арқылы  жүзеге  асырудағы  өзіндік  жұмысы  мен 
белсенділігін анықтауға мүмкіндік береді.  
 
 
А.М. Турмухамедова 
 
СОДЕРЖАНИЕ И СТРУКТУРА СОЦИАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ 
КЛАССНОГО РУКОВОДИТЕЛЯ 
 
В  данной  статье  рассматривается    вопрос  о  важности  и  необходимости  формирования    у  педагога  социальной 
компетентности. Приводятся примеры деятельности классного руководителя по организации воспитательной работы, в 
которой 
социальная 
компетентность 
является 
важнейшей 
интегративной 
характеристикой 
человека. 
Компетентностный  подход  классного  руководителя  в  воспитании  позволяет  сформировать  у  учащихся    умения 
разрешать проблемы,  давать оценку ситуации,  проектировать действия и отношения,  которые требуют тех или иных 
решений.  Компетентностный  подход,  социальная  компетентность,  среда,  социум,  классный  руководитель, 
профессиональное образование.  
 
В настоящее время социальная компетентность становится все более значимой во всех сферах 
социальной  жизни  человека,  а  не  только  в  профессиональной  деятельности,  и  признается 
интегративной характеристикой современного человека. Само качество социальной компетентности 
характеризует  человека,  успешно  прошедшего  социализацию  и  способного  к  адаптации  и 
самореализации в условиях современного общества.  
 До сих пор существует большое разнообразие мнений относительно видов и форм социальной 
компетентности,  ее  структуры,  не  определена  специфика  проявления  социальной  компетентности. 
Сохраняется  традиция  определения  социальной  компетентности  как  совокупности  усвоенных 
знаний,  умений,  навыков,  шаблонов,  стереотипов,  моделей  поведения.  Однако  в  новых  социально-
экономических условиях только усвоенных знаний и навыков уже недостаточно,  развивающемуся 
обществу  нужны  люди,  отличающиеся  мобильностью  и  гибкостью,  способные  самостоятельно 
принимать решения в ситуациях выбора и обладающие чувством ответственности. Несмотря на то, 
что  среди  прочих  навыков  указывается  и  навык  принятия  альтернативных  решений  в  структуре 
социальной  компетентности  ему  уделяется  недостаточно  внимания.  В  современном  обществе  этот 
навык представляется одним из основополагающих в общей структуре социальной компетентности.  
Содержание  понятия  социальной  компетентности  приходит  в  соответствие  с  ее 
лингвистическим  значением.  Поскольку  термин  «социальный»  понимается  как  общественный, 
относящийся к жизни людей и их отношениям в обществе, то лингвистически понятие «социальная 
компетентность» определяется как знания и способности в области общественных отношений.  
Социальная  компетентность  сегодня  играет  главную  роль  везде,  где  люди  встречаются, 
взаимодействуют, сотрудничают друг с другом.   
Таким  образом,  на  основе  обобщения  существующих  подходов  социальную  компетентность 
можно  определить  как  интегративное  личностное  образование,    включающее  знания,  умения,  
навыки и способности,  формирующиеся в процессе социализации и позволяющие человеку быстро 
и адекватно адаптироваться в обществе и эффективно взаимодействовать с социальным окружением. 
Социальная  компетентность  позволяет  в  достаточно  эффективной  степени  решать  проблемы  в 
социальной среде.  
Социальная компетентность человека включает в себя: 
- знания об устройстве и функционировании социальных институтов в обществе; о социальных 
структурах; о различных социальных процессах,  протекающих в обществе;  
- знания ролевых требований и ролевых ожиданий,  предъявляемых в обществе к обладателям 
того или иного социального статуса;  
- навыки ролевого поведения, ориентированного на тот или иной социальный статус;  

218 
 
-  знания  общечеловеческих  норм  и  ценностей,    а  также  норм  (привычек,  обычаев,  традиций, 
нравов,  законов,  табу  и  т.п.)  в  различных  сферах  и  областях  социальной  жизни  –  национальной,  
политической, религиозной,  экономической,  духовной и др. ;  
-  умения  и  навыки  эффективного  социального  взаимодействия  (владение  средствами 
вербальной и невербальной коммуникации, механизмами взаимопонимания в процессе общения).  
- знания и представления человека о себе,  восприятие себя как социального субъекта и т.д.  
Данный  перечень  составляющих,  безусловно,  является  далеко  не  полным.  Само  понятие 
социальной компетентности будет и далее развиваться и обогащаться. Социальная компетентность, 
таким  образом,  становится  важнейшей  интегративной  характеристикой  человека,  своеобразным 
интегральным социально-личностным и поведенческим феноменом.  
Современная  социальная  ситуация  в  казахстанском  обществе  характеризуется  ростом  числа 
правонарушений  среди  подростков,  усилением  жестокости  и  насилия  в  подростковой  среде, 
увеличением  количества  беспризорных  детей  и  т.д.  Подростковый  возраст  является  возрастом 
социального  риска,  сами  по  себе  возрастные  особенности  подростков,  маргинальность  их 
социального  положения  способны  порождать  кризисные  ситуации,  тем  не  менее,  рост  этих 
негативных явлений настолько значителен,  что достигает уже критического уровня. Это становится 
социально опасным для всего общества и с трудом поддается контролю.  
Современная  обстановка,  в  которой  оказалось  наше  общество,  потребовала  поиска  новой 
модели общественного воспитания подрастающих поколений. Жизнь выдвинула задачи воспитания 
личности  в  открытой  социальной  среде,  тесного  взаимодействия  всех  воспитательных  структур 
нашего  общества  –  учебного  заведения,  семьи,  трудовых  коллективов,  общественности.  Для 
решения  задач  воспитания,  развития  и  социализации  личности  в  учебном  заведении  требуется 
компетентностный подход.  
Компетентностный  подход  выдвигает  на  первое  место  не  информированность,  а  умения 
разрешать  проблемы,  давать  оценку  ситуации,  проектировать  действия  и  отношения,  которые 
требуют тех или иных решений.  
Современный  специалист  любой  области  деятельности  должен  владеть  социальной,  
поликультурной,  коммуникативной,  информационной  компетентностями  и  компетентностью 
саморазвития.   
Классный руководитель осуществляет деятельность по созданию условий для саморазвития и 
самореализации личности обучающегося,  его успешной социализации в обществе.       
Деятельность  классного  руководителя  представляет  собой  управление  ресурсами 
общеобразовательного  учреждения  и  окружающей  среды  для  реализации  задач  воспитания 
учащихся вверенных ему учащихся. Ответственность классного руководителя охватывает различные 
стороны жизнедеятельности воспитанников и может быть выражена в инвариантном и вариативном 
содержании воспитательной работы.   
Инвариантный компонент деятельности классного руководителя включает:   
1)  обеспечение  жизни  и  здоровья  учащихся  (контроль  за  посещаемостью,    контроль  причин 
пропусков,  информированность о состоянии здоровья учащихся группы,  ведение документации о 
заболеваемости учащихся,  работа с листком здоровья,  совместно с врачом и родителями реализация 
комплексных мер по охране и укреплению здоровья,  вовлечение учащихся в занятия физкультурной 
и  спортивной  деятельностью,    проведение  инструктажей  и  ведение  документации  по  технике 
безопасности),   
2) обеспечение позитивных межличностных отношений между учащимися и между учащимися 
и  учителями  (информированность  о  межличностных  взаимоотношениях  в  классе,  о  характере 
взаимоотношений  учащимися  класса  и  ведущих  в  классе  учителей,  проведение  диагностики 
межличностных отношений,  оперативное регулирование возникающих противоречий,  определение 
задач оптимизации психологического климата в классе,  выявление учащихся имеющих проблемы в 
сфере  межличностных  отношений,  привлечение  для  этой  работы  психолого-педагогическую 
службу),  
3)  содействие  освоению  учащимися  образовательных  программ    (информированность  об 
особенностях  содержания  образования,  предусмотренного  учебным  планом,  о  проблемах  и 
перспективах  реализации  образовательной  программы  в  группе,  координация  деятельности 
учителей-  предметников  и  родителей,    прогнозирование  и  мониторинг  успеваемости,  содействие  в 
разработке  и  реализации  индивидуальных  траекторий  образования,  планирование  и  реализация 
работы с одаренными,  с неуспевающими учащимися,   

219 
 
4)  осуществление  патриотического,  гражданско-правового  воспитания,  формирование 
социальной  компетентности  учащихся  (разработка  годового  цикла  мероприятий,  содействующих 
воспитанию  патриотизма  и  гражданственности,  расширяющих  правовую  и  социальную 
компетенцию  учащихся,  содействие  в  формирование  опыта  гражданского  поведения  в  процессе 
ученического  самоуправления,  поддержка  в  ученическом  самоуправлении  высоких  эталонов, 
осуществление  планомерного  развития  ученического  самоуправления  на  основе  исходного 
состояния  дел  в  классном  коллективе,  осуществление  договорных  начал  во  взаимодействии 
классного руководителя и учащихся),   
Вариативный компонент деятельности классного руководителя:  
1)  определение  целей  воспитания  учащихся  на  основе  учета  возрастных  особенностей, 
существующей  ситуацией  в  группе,  планирование  работы  с  коллективом  (комплексное  изучение 
состояния, проблем и определение перспектив в воспитании, обучении и развитии учащихся группы, 
качественное  и  обоснованное  целеполагание,  программирование  и  планирование  работы  с 
учащимися,  ведение  отчетной  документации,  осуществление  мониторинга  эффективности 
собственной деятельности, организация участия учащихся в конкурсах и соревнованиях городского, 
областного и Республиканского уровня)  
2) определение зон риска для учащихся класса,  планирование профилактической деятельности 
(определение  учащихся,  вызывающих  наибольшее  опасение  как  потенциальные  нарушители 
дисциплины,  разработка  согласованного  с  психологом,  администрацией  школы,  родительским 
комитетом  план  по  профилактике  правонарушений,  реализация  комплекса  профилактических  мер,  
привлечение  к  профилактическим  мероприятиям  широкий  круг  участников,  использование 
возможности различных организаций).  
В качестве ресурсов обеспечивающих воспитание учащихся могут рассматриваться:  
- деятельность классного руководителя,  педагогического коллектива; 
-  программы  воспитания,  воспитательные  технологии,    методическое  обеспечение 
воспитательной деятельности; 
- сотрудничество с родителями учащихся,  семьями школьников; 
- СМИ,  деятельность социальных организаций,  учреждений культуры;  
- социально значимая деятельность самих воспитанников,  их общественная саморганизация.  
Успех  воспитательной  работы  школы  в  значительной  степени  определяется  тем,    насколько 
эффективно  школа  взаимодействует  со  средой,    использует  потенциал  социума,    в  котором 
находится,  насколько  тесны  ее  контакты  с  семьей.  Основное  внимание  сегодня  школа  призвана 
уделять  той  среде,  где  дети  и  подростки  проводят  большую  часть  свободного  времени.  Задача  же 
классного  руководителя  заключается  в  том,  чтобы  педагогизировать  эту  среду,  способствовать 
созданию наиболее благоприятных условий для развития и самоутверждения личности.  
Компетентностная  готовность  педагога  к  реализации  деятельности  классного  руководителя 
включает:  
-  его  ориентацию  в  современных  педагогических и  психологических  подходах  к социальному 
воспитанию; 
- его технологические умения (как умение реализовывать относительно эффективные системы 
педагогических действий); 
- его умение отобрать и внести в воспитательный процесс содержание,  адекватное социальным 
тенденциям,  личностным устремлениям школьников и собственным индивидуальным интересам.   
Повышение компетентности классных руководителей реализуется по различным каналам:  
-  через  собственное,    нестимулируемое  извне,  чтение  методической  и  педагогической 
литературы,  а так же индивидуальный практический педагогический поиск; 
- через методическую и обучающую деятельность в самом образовательном учреждении (в том 
числе через приобретение учреждениями качественной методической литературы); 
- через обучение на курсах повышение квалификации; 
- через применение в своей деятельности опыта коллег.   
Подростки  недостаточно  подготовлены  к  взаимодействию  с  усложнившейся  нестабильной 
средой,    их  компетентность  низка  в  решении  возникающих  перед  ними  социальных  проблем. 
Подросток,  в  силу  своих  возрастных  особенностей,  не  может  достичь  уровня  социальной 
компетентности взрослого человека,  но у него должны быть свои формы социальной компетности,  
помогающие ему адаптироваться к требованиям ситуации. Особое значение в современном обществе 
приобретает  психолого-педагогическая  помощь  учащимся  в  процессе  включения  их  в  активную 
жизнь,  формирование социальной ответственности и «ключевых компетентностей»  
И.А.Зимняя  отмечает:  «Ключевые  компетентности  –  это  те  обощенно  представленные 
основные  компетентности,  которые  обеспечивают  нормальную  жизнедеятельность  человека  в 
социуме»:  

220 
 
-
 
компетентность в сохранении здоровья:  знание и соблюдение норм здорового образа жизни,  
знание  вредности  курения,  употребления  спиртных  напитков,  наркомании,  СПИДа;  знание  и 
соблюдение  правил  личной  гигиены,    обихода;  физическая  культура  и  спорт  в  жизни  человека,  
свобода и ответственность в выборе образа жизни;  
-
 
компетентность  в  гражданственности:  знание  и  соблюдение  прав  и  обязанностей 
гражданина; свобода и ответственность, уверенность в себе, собственное достоинство,  гражданский 
долг; знание и гордость за символы государства. Опыт и готовность проявления гражданственности 
в  активной  гражданской  позиции  в  общественной  жизни,  отношение  к  статусу  гражданина  как 
ценности; 
-
 
компетентность социального взаимодействия с обществом, общностью, коллективом, семьей, 
друзьями,  партнерами;  конфликты  и  их  погашение,  сотрудничество,  толерантность,  уважение  к 
людям  другой  национальности,  к  другой  религии,  статусу,  полу,  социальная  мобильность.  Опыт  и 
готовность  взаимодействовать  с  другими  людьми,  сотрудничать  в  группе,  находить  адекватные 
разным ситуациям решения; отношение к социальному взаимодействию как ценности.   
 
Литература  
1.
 
Справочник заместителя директора школы по воспитательной работе. /М.: Центр «Педагогический поиск» 
2.
 
Ожегов С.И. Словарь русского языка 
3.
 
Научно-методический журнал «Классный руководитель» №4, 2009 г.  
4.
 
Зимняя  И.А.  Ключевые  компетентности  как  результативно-целевая  основа  компетентностного  подхода  в 
образовании; Москва,  2004 
 
 
Л.Т. Уразбаева 
 

жүктеу/скачать 4,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: