205
Драмалық шығарманы мектепте талдауда мұғалім алдында бірнеше
мәселе тұрады. Бұл мәселелер драманың тақырыбы мен идеясына, сюжеті
мен композициясына, кейіпкерлер мен әрекеттерге, тіліне, сахналық қойы-
лымына т.б. қатысты.
Драмалық шығарманы талдау мәтінмен жұмыс істеу арқылы іске
асады. Қашан да басты назар драманың тіліне аударылады. Тілдің қолданылу
аясы, — адамдардың сӛйлесуі — диолог. Диолог — тіл болмысы. Сондықтан
оған үңілу шығарманың сырын ашады. Драма тілі кейіпкердің жай ғана
сӛйлеуі емес, автордың мақсатты түрде саралап салған сӛздері болып
есептеледі. Демек, драма тілі — кӛркем тіл. Әлемге әйгілі драматургтер
Шекспир тілі шынайылығымен, дәлдігімен, ойнақылығымен, уытты-ӛткір-
лігімен ерекшеленеді. Драмада адамдар тілі іс-әрекеттер арқылы бейнеленеді.
Олардың бар болмысы, сӛйлеуі, киімі, жүріс-тұрысы, кейпі, мінезі — кӛруші
назарында болды.
Эпикалық тек пен лирикалық тектің жанрларында танылатын кейіп-
керлердің болмысынан драмалық кейіпкер болмысы ӛзгеше. Себебі драмалық
кейіпкер нақты іс-әрекетімен жанды қимылда кӛрінеді. Сахнадағы рӛлді
сомдаушы актердің бет-бейнесінде, іс-әрекетінде, сӛйлеуінде жанды кейіпте
танылады. Драмалық шығарманы оқып қабылдау мен оны нақты сахналық
қойылымда кӛріп қабылдаудың айырмашылығы кӛп. Оқушы үшін тиімдісі –
сахналық қойылымды кӛріп тамашалау. Себебі мектепте оқылатын
драмалық шығармалардың барлығы дерлік сахналанған. Дегенмен сахна-
лық қойылымды кӛрсету мүмкіндіктері үнемі бола бермейді. Сондықтан
драмалық шығарманы оқытқанда рӛлге бӛліп оқыту, мүмкіндігінше, оқу-
шылардың шама-шарқынша сахналату, рӛлмен оқыту аса маңызды. Бұл
дайындық тӛменгі сыныптарда қалыптастырылуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: