252
оқу дағдыларын мҧғалім меңгерген деген Б (оқушы) тарапынан
туындаған ойдың ауқымына байланысты.
6. Ақпараттық билік. Ол А (мҧғалім) қолында Б (оқушыны) мінез-
қҧлқының салдарын мектепте немесе ҥйде жаңаша кӛруге мәжбҥр ете
алатын ақпарат болған жағдайларда ғана орынды.
Мак-Клелланд бойынша билікпен мотивтендірілудің жастық
сатылылығы да қызықты болып кӛрінеді. Билікке деген осы кӛзқарасты
талдай отырып, Н.А. Аминов атап кӛрсетуінше, Мак-Клелланд билікпен
мотивтендірілудің дамуының тӛрт сатысын (ассимиляция, автоном-
дылық, ӛзіндік бектіту және продуктивтілік) бӛліп ғана қойған жоқ,
сондай-ақ олардың әрқайсысына жастық даму контекстінде тҥсінік
берді. Мысалы, бірінші сатының негізі («Маған бір нәрсе кҥш береді»)
ана мен бала қатынасы болып табылады. Билікке бағдарлану
тҧрғысынан одан кейінгі жылдары ол қолдап, қорғап, дем беріп,
жігерлендіре алатын, яғни индивидтің ӛз кҥшін тҥйсінуін ҧлғайта
алатын адамдармен қатынасты білдіреді. Екінші саты («мен ӛзіме ӛзім
кҥш беремін») балалықтың орта кезеңіне жауап береді, ол анадан
тәуелсіздік алумен және ӛз мінез-қҧлқын қадағалаудың ӛсуімен
байланысты. Ҥшінші саты («Мен басқаларға әсер етемін») жеткіншекті
сипаттайды, ол ҥшін беделдер ӛмір сҥруден қалған, оның ҥнемі достары
ауысып отырады, оның жарысқа қатысуы басқа адамдардан артық болу
мҥмкіндігімен анықталады. Тӛртінші саты («Мен ӛз парызымды
орындағым келеді») ересек қалыпқа, яғни ӛз ӛмірін қандай да бір іске
немесе белгілі бір әлеуметтік топқа қызмет етуге арнайтын кемелді
адамға ҥйлеседі.
Әрине, педагогикалық іс-әрекет мотивациясын талдау ҥшін билік
тҥрткісінің дамуының соңғы сатысы неғҧрлым қызықты болып келеді.
Н.А. Аминов арнайы атап кӛрсеткендей, педагогикалық іс-әрекетті
таңдаудың мотивациялық негізінде билік тҥрткісі қашанда басқалардың
игілігіне бағдарланған (білім арқылы кӛмек). Бҧл педагогикалық іс-
әрекеттің табыстылығын болжау ҥшін де маңызды. Кӛмек кӛрсетудің,
қамқорлықтық (просоциалды) мінез-қҧлықтың астарында, Н.А. Аминов
бойынша, басқа адамдардың ырыстылығына мақсатты бағытталған кез-
келген әрекеттер тҥсініле алынады. Бҧл позиция,
басқа негізде
тҧжырымдалған және басқа терминдермен білдірілсе де, оқыту
мотивациясының гуманистік тҥсініктемесімен ҥндес.
Достарыңызбен бөлісу: