Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi



Pdf көрінісі
бет16/102
Дата05.02.2017
өлшемі17,93 Mb.
#3475
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   102

Әдебиеттер

1 Кожахметова К. Казахская этнопедагогика: методология, теория, практика. – Алматы: ТОО «Қазына»,1998. -С.317. 

2 Аймауытов Ж. Педагогическое руководство (учебное пособие Оренбург, 1924), «Психология». – Алматы: Қайнар, 

1995. – С.120.

3 Қалиев С. Қазақ халқының салт-дәстүрі. – Алматы: Рауан, 1991. -Б.180.

4 Бабаев С.Б., Оңалбек Ж.К. Жалпы педагогика. - Алматы: Білім, 2005. - Б.248. 

5  Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасы. 

«Қазақстан  Республикасының  2020  жылға  дейінгі  Стратегиялық  даму  жоспары  туралы»  Қазақстан  Республикасы 

Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығы. -Астана, 2010.

References

1 Kozhahmetova K. Kazakh pedagogy: methodology, theory, practice.– Almaty: Kazina, 1998. - S.317.

2 Aymauytov J. Teacher Guide (manual Orenburg, 1924), «Psychology». -Almaty: Қaynar, 1995. -S.120.

3 Qaliev S. Qazakhк halкynyn salt-dastyrі. - Almaty: Rauan, 1991. -B.180.

4 Babayev S.B., Onalbek J.K. Zhalpy pedagogy. - Almaty: Bilim, 2005. - B.248.

5 Qazaqstan Respublikasynda bilim berudі damytudyn 2011-2020 zhyldarga arnalgan Memlekettik bagdarlamasy. «Qazakhstan 

Respublikasynyn 2020 zhylga deyіngі Strategiyalyk lady zhosparyturaly» Qazakhstan Respublikasy Prezidentіnіn 2010 zhylgy 1 

akpandagy №922 Zharlygy. -Astana, 2010.



Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

82

С.С. Байсарина - к.пед.н., доцент; А.Р. Мандыкаева - к.психол.н., доцент ЕНУ имени Л.Н.Гумилева.



Личность в контексте современного образования.

Образование представляет собой в том числе и реализованные, и реализующиеся установки и интересы личности, 

личностные запросы и устремления, жизненные ценности и идеалы. Актуальная научная задача состоит в том, чтобы 

рассмотреть образование через призму личности, личностных потребностей и устремлений. 

Ключевые слова: сфера образования, личность, индивид, жизненные ценности, индивидуальность.

Baisarina Sandugash - Associate Professor of the Eurasian National University named after L.N.Gumilev; Mandikaeva 

Almagul - Associate Professor of the Eurasian National University named after L.N.Gumilev.

Person in the context of modern education. 

Education is including realized , and implements installations and interests of the individual , personal needs and aspirations, 

life  values  and  ideals.  Current  scientific  task  is  to  consider  education  through  the  prism  of  individual,  personal  needs  and 

aspirations.

Key words: the sphere of education, personality, individual, life values, individualnost.

Редакцияға 04.02.2016 қабылданды.

ӘОЖ 371 

 

С.С. БАЙСАРИНА

1

, Т.С. СЛАМБЕКОВА

2

п.ғ.к., Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ доценті

1

,

п.ғ.к., Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ профессор м.а.

2

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ЖҮЙЕСІНДЕГІ ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ОРНЫ

Этнопедагогика  –  білім  беру  және  әлеуметтену  салаларын  зерттеуде  негізгі  бағыт  болып  табылады.  Ол  ХХ 

ғасырдың 2-жартысында этнологиялық және педагогикалық-психологиялық пәндердің өзара байланысы нәтижесінде 

пәнаралық сала болып қалыптасты. Этнопедагогика дәстүрлі мәдениет, салт, тұрмыс, туыстық қатынастардың жеке 

тұлғаның қалыптасуына әсер етуін қарастыра отырып, педагогика категориялары тұрғысынан тұжырымдалады.

Түйін сөздер: этнопедагогика, педагогика, ғылым, ұлт, салт-дәстүр, ұлттық тәрбие, мінез-құлық.

Салт-дәстүрлер  ұлттың  ұлт  болып  қалыптасуымен  бірге    туып,  бірге  дамып  келе  жатқан  тарихи  және 

көне процесс. Ол ұрпақ тәрбиесінен, мәдени тұрмысы мен шаруашылық  тіршілігінен көрініс бере отырып, 

адамның дүниеге келуімен  бірге өрбіп, о дүниеге аттанып кеткенше құндақтайтын,  тербететін алтын  бесігі 

іспеттес.

Философия ғылымының докторы, профессор Н.Сәрсенбаев өзінің «Әдет-ғұрып, дәстүр және қоғамдық 

өмір»  атты еңбегінде әдет-ғұрып пен дәстүрдің қоғамдық  өмірден алатын орнына, атқаратын қызметіне 

философиялық  тұрғыдан талдау жасап: «Дәстүрге әдет-ғұрыптың өткен  қоғамнан қалған озық түрлері мен 

тұрмыстың формалары,  ырым-жоралары, рәсімдер жиынтығы, кіреді», - дейді [1].

 Белгілі  бір қоғамда немесе ұжымда қалыптасқан дәстүр, өзінің өмір сүру заңдылығына толық ие болғаннан 

кейін сол қоғамдық  өмірден жалғасын табады да, тұрақты орын алады. Екіншіден,  дәстүр әдет-ғұрыптың 

жинақталған,  көпшілікке  ортақ    салтанатты  түрде  қолданылатын  түрлері  мен  рәсімдерін  де    қамтиды. 

Мысалы, әскери салтанатты шерулер, әнұран ойнау,  елтаңбаны, тудықұрметтеуді дәстүрлерге жатқызамыз. 

Үшіншіден, дәстүрге қоғамдық сананың ғылым мен  әдебиеттегі, көркемөнер мен саясаттағы бағыттары 

енеді.  Дәстүр  –  тарихи  тұрақтанған,  қоғамдық  қарым-қатынастық  нормада  бір  ұрпақтан  екінші  ұрпаққа 

жалғасып жататын, көпшілік қоғам мүшелеріне ортақ әдет-ғұрыптардың жинақталған түрі.

Әдет-ғұрып – рәсім арқылы көрсетілетін әрекет, қимыл. Ол да көпшілікке ортақ іс-әрекеттен көрініс береді. 

Ал жол-жоралар, ырымдар - әдет-ғұрыптың бөлшектері, сонан келіп салт пен дәстүр тоғысып, туындайды. 

Бір әдет-ғұрыптың бірнеше ырымдар мен рәсімдерден, жол-жоралардан тұруы мүмкін.

 Ескере кететін жағдай, осы уақытқа дейінгі орысша-қазақша, қазақшаорысша сөздіктерде немесе пәндерге 

арналған түсіндірмелі сөздіктерде салт-дәстүр бір мағынада беріліп келеді. Сондай-ақ ырым,  жол-жоралар, 

рәсімдердің мағынасы ашылып ажыратылмаған. Тек соңғы 1993 жылғы «Ғылым» баспасы арқылы шыққан 

профессор  Қ.Жарықбаев  пен  Ж.Наурызбаевтың  қазақтың    ұлттық  тәлім–тәрбие  атауларының  қысқаша 

түсініктемесінде: «Жол-жоралғы ( жөн-жосық) салт, дәстүр, әдет бойынша берілетін ырым, кәде деп, біртабан 

дұрыс анықтама беруге талпыныс жасаған [2]. 

С. Қалиев зерттеулерінде ырым, рәсімдер, жол-жоралар салттың құрамдас бөлшектері болып саналады 



№ 3 (112) 2016

83

да, дәстүр осылардың сұрыпталып, өмір өткелінен өтіп, тұрмыста тұрақты орын  алған  синтездік формасы 



демекпіз. Ал, әдет-ғұрыпқа салттың синонимі деп қарау керек [3]. Бұл пікірді профессор Н. Сәрсенбаев та 

қуаттап,  салт-дәстүрлер  бір    жағынан  халықтың  тұрмыс-тіршілігімен  байланысты  туған  этнографиялық 

құбылыс болып саналса, екінші жағынан ұрпақ тәрбиесінің ритуалы болып саналатынын айтады. Сондықтан 

ұлттық салт-дәстүрлердің мән-мағынасын тәлімдік тұрғыда қарастырып,  тозығынан озығын айыра қарау, 

бүгінгі заман талабына  сай келетін  прогрессивтік мәнді  дәстүрлерді ұрпақ тәрбиесінің пәрменді құралы 

ретінде орынды пайдалана білу қажет.

Академик  С.Кон  өзінің  «Ұлттық  мінез-құлық  ерекшеліктерінің  проблемасы»  атты  еңбегінде  «Ұлттық 

мінез-құлықты  анықтауда  әр  ұлтқа  тән  этностық  мінез-құлықты  шартты  түрде  алып  қарау  керек»,  -  деуі 

орынды [4]. Дегенмен, бір халықта ерекше басымырақ болып көрінетін мінез-құлық сипаты сол халықтың 

психикалық ерекшелігі болып саналады. Сондықтан да салт-дәстүрлердің оқу-тәрбие процесінде практикалық 

та, ғылыми теориялық та мәнділігі зор екені даусыз.

Жалпы,  шетелдік  тарихи-педагогикалық  әдебиеттерде  «халықтық  педагогика»  және  «этнопедагогика» 

ұғымдарына бір-бірінен өзгеше әр түрлі анықтамалар берілген. Енді сол анықтамаларды берелік: 

1-кесте  –  Шетелдік  тарихи-педагогикалық  әдебиеттерде  берілген  «Халықтық  педагогика»  және  «Этнопедагогика» 

ұғымдарының анықтамалары

Берілген анықтама мазмұны



Ғылымға ендірген ғалым

Кезең


1

2

3



4

1

Халықтық педагогика - білімдер мен дағдылардың 



жиынтығы

Г.С.Виноградов

1926 

жылы


2

Халықтық педагогика – халықтың тәрбиелік мәселелер 

жөніндегі эмпирикалық мағлұматтары мен білімдерінің 

жиынтығы


Г.Н.Волков

1958 


жылы

3

Халықтық педагогика  - халықтың эмпирикалық білімдер 



саласы, оларда тәрбиенің мақсаттары мен міндеттері, 

еңбекшілердің кең бұқарасы қолданатын тәрбие мен 

оқытудың халықтық құралдарының, іскерліктерінің және 

дағдыларының жиынтығы көрініс тапқан

Я.И.Ханбиков

1967 


жылы

4

Халықтық педагогика - кең мағынада алғанда 



халық бұқарасының тәрбие мәселелері жөніндегі 

көзқарастарының, идеяларының, салттарының, 

дәстүрлерінің жиынтығы

А.Ш.Гашимов

1970 

жылы


5

Халықтық педагогика – халықтың ауыз әдебиетіндегі, 

салттарындағы, ырымдарындағы, балалар ойында-

ры мен ойыншықтарындағы сақталған педагогикалық 

мағлұматтары мен тәрбиелеу тәжірибесінің жиынтығы

Г.Н.Волков

1974 

жылы


6

Халықтық педагогика – балалардың және халықтың 

өзінің күнделікті өмірі үшін қажетті білімдерді меңгеруді 

қамтамасыз еткен және қамтамасыз етіп келе жатқан халық 

бұқарасы білімдерінің жиынтығы. Жинақталып, практи-

када тексерілген бұл білімдердің қосындысы халықтық 

педагогиканың мәнін құрайды

В.Ф.Афанасьев

1979 

жылы


7

Халықтық педагогика – осы жергілікті халықтың 

қабылдаған тәрбиелеу әдіс-тәсілдері

Г.Н.Филонов

1983 

жылы


8

Халықтық педагогика – халық бұқарасының таптық 

педагогикалық санасы

Е.Л.Христова

1988 

жылы


9

Халықтық педагогика – халықтың тарихи және әлеуметтік 

тәжірибесінің жемісі ретінде ұрпақтан-ұрпаққа көбінесе 

ауызекі беріліп келген, жинақталған және практикада  

тексерілген эмпирикалық білімдердің, мағлұматтардың, 

іскерліктердің және дағдылардың жиынтығы

А.Э.Измаилов

1991 


жылы

Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

84

10



«Этнопедагогика» - халықтың жасөспірімді тәрбиелеу 

тәжірибесі, олардың педагогикалық көзқарастары, тұрмыс, 

отбасы, ру, тайпа, ұлт педагогикасы туралы ғылым. 

Этникалық педагогика тарихи жағдайда қалыптасқан 

ұлттық мінездегі ерекшеліктерді зерттейді

«Этнопедагогика» ұғымын 

тұңғыш рет ғылымға ендірген 

чуваш ғалымы Г.Н.Волков

1974 

жылы


2-кесте – Қазақтың тарихи-педагогикалық әдебиеттерінде берілген «Халықтық педагогика» және «Этнопедагогика» 

ұғымдарының анықтамалары

Берілген анықтама мазмұны



Ғылымға ендірген ғалым

Кезең


1

2

3



4

1

Халық педагогикасы – халықтың рухани мәдениетіне 

толқын-толқын ұрпақтардың көп болып, қауымдасып 

қосқан шығармашылық үлесінің нәтижесі. Халық пе-

дагогикасы – халықтың рухани мәдениетінің бір бөлігі, 

еңбеккер қалың көпшілік мүддесінің айқын көрінісі. 

Халықтың мұң-мұқтажына, қажетіне сай бұл педагогика 

тәрбиенің ең адамгершіл, ең демократияшыл мұраттарын 

ұсынады

М.Әлімбаев



1977 жылы

2

Халықтық педагогика – халықтың тәрбиелеу және оқыту 



туралы педагогикалық білімдерінің қосындысы

Қ.Жарықбаев

1992 жылы

3

Халықтық педагогика - тәрбие мен оқыту саласындағы 



халық бұқарасы білімдерінің, іскерліктерінің 

дағдыларының жиынтығы

С.А.Ұзақбаева

1993 жылы

4

Халықтық педагогика - халық бұқарасының тәрбиелеу 



және оқыту туралы ғасырлар бойы жинақталған 

тәжірибелері мен білімдері, өйткені халық «ғылым негізі 

– тәжірибе, даналық негізі- білім» - деген

Қ.Б.Бөлеев

1992 жылы

5

Халықтық педагогика – халықтың өзіне ғана тән 



ерекшеліктеріне негізделген,  өзін қоршаған қоғамдық-

әлеуметтік орта мен табиғат жағдайына бейімделе 

қалыптасқан, халықтың шаруашылық-экономикалық 

жағдайына байланысты атадан балаға мұра болып келе 

жатқан тәрбие туралы ақыл-ой үлгілерінің жиынтығы

Е.Сағындықов

1993 жылы

6

Этнопедагогика – әрбір этностың оқыту және тәрбиелеу 

туралы ғылымы

Қ. Жарықбаев

1992 жылы

7

Этнопедагогика – ұлттар мен ұлыстардың ұрпақ 



тәрбиесіндегі бала тәрбиелеу әдістемелері мен оның 

мазмұнын зерттейтін ғылым

С. Қалиев

1993 жылы

8

Этнопедагогика – халықтық педагогиканы зерттейтін 



педагогика ғылымының саласы

Қ.Б. Бөлеев

1993 жылы

9

Этнопедагогика – ұлт тәрбиесінің құрамды бөлімдерін 



нақтылы материалдармен қамтамасыз етіп, жабдықтап 

отыратын базасы, нәр алатын қайнар көзі

Е. Сағындықов

1993 жылы

10

Этнопедагогика – халықтық тәлім-тәрбиені, оның 



тәжірибесін қорытындылап, жүйелейтін теориялық 

сипаттағы ғылым саласы

Қ. Жарықбаев

1995 жылы

Қорыта келе, жоғарыда келтірілген № 1,2 кестелердегі анықтамалардан  байқағанымыз, олар бір-біріне 

қайшы келмейді, керісінше, бірін-бірі толықтыра түседі[5]. Мазмұндары жағынан жақын, теориялық деңгейі 

дамып, қалыптаса түскенін айқындаймыз.Ендеше, этнопедагогика - фольклорлық   шығармалар мен ұлттық 

салт-дәстүрлердің тәлім-тәрбиелік  мән-мағынасы мен оны оқу-тәрбие жүйесінде қолданудың  әдіс-тәсілдерін 

зерттейтін педагогика ғылымының бір саласы болып табылады.

Әдебиеттер

1 Сарсенбаев Н.Обычаи, традиции и общественная жизнь. – Алма-Ата: Казахстан, -1974. – С.150.



№ 3 (112) 2016

85

2  Жарықбаев  Қ.Б.  Наурызбаев  Ж.,Қазақтың  ұлттық  тәлім-тәрбие  атауларының  түсіндірмелі  сөздігі.  –Алматы: 



«Ғылым», -1993.-Б.300

3 Қалиев С. Халық педагогикасының ауыз әдебиетіндегі көрінісі. – Алматы: Білім, 1987. - Б.86.

4 Кон А.К. Этнический словарь. - Москва: Педагогика, 1983. -С.350.

5 Байсарина С.С. Қазақ этнопедагогикасы. - Алматы: «Халықаралық жазылым Агенттігі» ЖШС, 2009. – Б.200



References

1 Sarsenbaev N. Customs, traditions and social life . - Alma-Ata: Kazakhstan, 1974 . -S.150.

2 Zharyкbaev К.B., Nauryzbaev  J. Кhazaktyn ulttyk talіm - tarbie ataularynyn tysіndіrmelі sozdіgі . – Almaty: Gylym, 1993. 

- B.300.


3 Кaliev S. Halyk pedagogikasynyn auyz  adebietіndegі korіnіsі . - Almaty: Bilim, 1987. - B.86.

4 Kon A.K. Ethnic slovar. - Moscow: Pedagogy, 1983. -S.350.

5 Baysarina S.S. Kazakh etnopedagogikasy. – Almaty: «Halyqaralyq zhazylym Agenttіgі» ZHSHS, 2009. - B.200.

Этнопедагогика  -  особое  направление  в  исследовании  социализации  и  образования.  Она  сформировалась  во  2-й 

половине ХХ века как междисциплинарная отрасль знаний на стыке этнологических и психолого-педагогических наук. 

В этнопедагогике традиционная культура, быт, семейно-родственные отношения рассматриваются в их влиянии на 

становление личности и интерпретируются в категориях педагогики. 

Ключевые слова: этнопедагогика, педагогика, наука, национальность, традиция, народное воспитание, характер.

Ethnopedagogics - special direction in the study of socialization and education. It was formed in the 2nd half of the twentieth 

century as an interdisciplinary branch of knowledge at the intersection of ethnological , psychological and pedagogical sciences 

. In ethnopedagogics traditional culture , everyday life , family and kinship relations are considered in their influence on the 

formation of personality and interpreted in pedagogy categories.

Key words: pedagogy, education, science , nationality , tradition, popular education, character.

Редакцияға 24.02.2016 қабылданды.

УДК 372.8

А.В. БАРЬБЕ, М.А. ЕРМАГАНБЕТОВА

Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СОДЕРЖАНИЯ ПРОФИЛЬНЫХ КУРСОВ ИНФОРМАТИКИ В ШКОЛАХ РК

В исследовательской работе рассматривается необходимость совершенствование профильных курсов по предмету 

информатика  для  подготовки  специалистов  IT-сферы.  Проанализированы  текущие  образовательные  стандарты, 

ситуация c преподаванием информатики в школах РК, а также предлагается примерное содержание профильного курса 

информатики для подготовки IT специалистов.

Ключевые слова: информатика, профильные курсы, профильное обучение, подготовка IT специалистов.

В  стремительно  развивающемся  мире  инновационных  технологий  IT  специальности  сохраняют  свою 

популярность  среди  выпускников  школ  на  протяжении  нескольких  лет.  На  сегодняшний  день  в  системе 

образования  поднимаются  вопросы  преемственности  в  обучении  школьников  и  студентов,  в  частности, 

акцентируется внимание на  несоответствие между требованиями, которые предъявляют ВУЗы к абитуриентам 

и школы к своим выпускникам. Особенно это наблюдается в системе образования по предмету информатика. 

Старшеклассники,  которые  учатся  в  лицеях  с  физико-математическим  уклоном  или  информационно-

технологическим  профилем,  имеют  возможность  углубленно  изучать  информатику.  Несмотря  на  это,  во 

многих школах Казахстана мало уделяется внимание дисциплине информатика, так как экзамена по этому 

предмету  в  системе  Единого  Национального  Тестирования  не  предусмотрено.  Для  поступления  на  IT-

специальности сдают экзамен по физике в формате ЕНТ, а полученные знания по информатике забываются 

и не имеют большого значения в школе. Но при обучении  в ВУЗах на IT-специальности, где информатика 

является профильным предметом, приходится начинать с азов.


Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

86

В концепции 12-летнего среднего общего образования, которая сейчас планомерно вводится в Казахстане, 



четко сформулирована мысль о необходимости перехода старшей ступени школы к профильному обучению. 

Профильное обучение в школе должно давать представление о будущей профессии, об интеллектуальном 

труде,  необходимом  для  осуществления  профессиональной  деятельности.  По  мнению  П.С.  Лернера, 

«ключевым  словом  содержания  любого  профиля  и  его  специализации  необходимо  считать  слово 

ТЕХНОЛОГИЯ: медицинские или педагогические технологии, технологии управления производством или 

банковских услуг, технологии проведения рекламных кампаний или работ с природными материалами. Таким 

образом,  профильное  образование  школьников  должно  создавать  образы  действий,  давать  представления 

о  том,  как  работают  люди  той  или  иной  профессии»  [1].  То  есть  профильное  обучение  в  старшей  школе 

должно не только давать углубленные знания по предмету, но также должно быть направлено на овладение 

технологией учебного труда.

В соответствии с нормативно-правовой базой, профильное обучение в школах РК сейчас ведется по двум 

направлениям:  естественно-математическому  и  общественно-гуманитарному.  Исходя  из  анализа  учебных 

программ, утвержденных приказом Министра образования и науки Республики Казахстан [2], содержание 

профильных  курсов  по  предмету  информатика  в  общественно-гуманитарном  направлении  способствует 

развитию  навыков  работы  с  текстом  и  графическими  редакторами  для  создания  иллюстраций  и  развития 

навыков работы с издательскими системами. В естественно-математическом направлении существует уклон на 

программирование, 3D графику и Web-технологии. При этом в связи с расширением доступности компьютеров 

и Интернета, с внедрением ИКТ по многим школьным дисциплинам,  изучение некоторых разделов курса 

информатики становится неактуальным. Например, согласно требованиям  к уровню подготовки учащихся 

учебной  программы  для  10  -11  класса,  учащиеся  должны  знать  технологию  сканирования  документа, 

основные возможности текстового редактора, уметь оформлять разрывы в тексте, выравнивать объекты и 

пр.  Эти  и  многие  другие  знания,  умения  и  навыки  могут  быть  неинтересны  учащимся,  так  как  давно  им 

известны.  Уровень  знаний  у  современных  детей  в  области  ИКТ  значительно  выше,  чем  у  предыдущего 

поколения, так как они практически с малого возраста пользуются различными электронными устройствами. 

Тем более что программы и устройства, которые школьники  изучают сейчас, сменятся более совершенными, 

когда  они  достигнут  трудоспособного  возраста.  Учебники  по  информатике  быстро  устаревают  в  связи  с 

развитием технологий и растущими темпами процесса информатизации. Развитие прикладных навыков по 

информатике может быть интегрировано с другими предметами в базовом курсе информатики. Например, 

работа с форматированием текста может изучаться в контексте подготовки реферата по истории, а изучение 

виртуальных  лабораторий,  прикладных  программ  можно  связать  с  конкретными  разделами  по  предметам 

физики, химии, математики. В таком случае знания по информатике будут актуальны для учащихся и будут 

использоваться ими в дальнейшем процессе обучения. 

Необходимость совершенствования содержания профильных курсов по информатике в РК обусловлено 

также с тем фактом, что некоторые школы  для углубленного изучения информатики используют платные 

российские  программы.  Особенно  популярны  программы  Томского  образовательного  центра  «Школьный 

университет». Сотрудниками центра были разработаны комплекты из 36 учебных курсов по профильной IT-

подготовке старшеклассников, которые успешно применяются в школах стран СНГ. 

При  этом  во  многих  школах  Казахстана  учителями  информатики  разрабатываются  собственные 

профильные курсы, ведутся занятия по авторским программам в рамках элективных курсов по информатике, 

например,  такие  как  компьютерное  моделирование,  математические  основы  информатики,  изучение 

различных графических и видео-редакторов. Содержание таких курсов чаще всего зависит от интересов и 

заинтересованности конкретного учителя и от оснащения школы. 

Профильное обучение преследует следующие цели: 

• обеспечить углубленное изучение отдельных предметов программы полного общего образования; 

• создать условия для существенной дифференциации содержания обучения старшеклассников с широкими 

и гибкими возможностями построения школьниками индивидуальных образовательных программ; 

•  способствовать  установлению  равного  доступа  к  полноценному  образованию  разным  категориям 

обучающихся в соответствии с их способностями, индивидуальными склонностями и потребностями; 

•  расширить  возможности  социализации  учащихся,  обеспечить  преемственность  между  общим  и 

профессиональным образованием, более эффективно подготовить выпускников школы к освоению программ 

высшего профессионального образования [2].

Исходя  из  вышеперечисленных  факторов,  можно  сделать  вывод  о  необходимости  совершенствования 

содержания  отечественных  профильных  курсов  информатики  для  школ  РК.  Текущий  общеобязательный 

стандарт образования по информатике в старших классах не охватывает требований ВУЗов к абитуриентам, 



№ 3 (112) 2016

87

поступающим на IT-специальности. Тем более, что никаких срезов знаний или экзаменов по информатике 



в школах не проводится. Если в ВУЗы придут выпускники школы, подготовленные на уровне требований 

профильного ГОСО по информатике, то эффективность вузовского обучения значительно повысится. 

Согласно  концепции  развития  профильного  обучения  в  Казахстане,    общеобразовательные  школы 

Республики Казахстан выбирают одно из двух основных направлений с учетом потребностей учащихся и 

запросов родителей. Внутри направления формируются профили, например, физико-технический, экономико-

математический,  химико-биологический,  географо-экологический,  художественный,  лингвистический, 

историко-правоведческий и пр. Содержание профильного курса информатики в  старших классах должно 

включать в себя разделы с фундаментальными основами по предмету и интегрированными с содержанием 

будущей профессии.

Для  реализации  связи  между  требованиями  школы  и  ВУЗов  наиболее  важным  является  разработка 

профильного курса информатики направленного на подготовку специалистов IT-сферы. Основной задачей 

такого курса должно стать освоение методов решения практико-ориентированных задач. Учащиеся должны 

применять информационные технологии и информационные ресурсы для улучшения работы процесса или 

системы, а для этого необходимо научиться анализировать работу системы, составлять модель, представлять 

информацию в виде схем и таблиц, а также указывать, на каком этапе работы системы или процесса вносятся 

изменения. Кроме того, нужно уметь правильно выбирать информационные системы и технологии для этих 

задач.

Функционирование  модели  профильного  обучения  на  старшей  ступени  школы  должно  исходить  из 



следующих основных принципов:

• школа с профильным обучением должна совмещать в себе общеобразовательную (общекультурную) и 

профессионально-ориентирующую функции;

• для всех учащихся должна быть обеспечена возможность смены профиля в процессе обучения;

•  при  организации  профильного  обучения  за  счёт  гибкой  системы  курсов  по  выбору  должна  быть 

обеспечена значительная вариативность старшей школы;

• для учащихся, не определившихся в выборе или не намеренных получать профильную подготовку и 

продолжить образование в профессиональной школе, должны быть предусмотрены возможности получения 

“непрофильного” общего полного среднего образования;

• основное общее образование должно в качестве одной из задач включать подготовку учащихся к более 

осознанному выбору (готовности к выбору) направления профильной ориентации в старшей школе;

• профилирование не может осуществляться с ориентацией на отдельные профессии, ибо это является 

функцией учреждений профессионального образования.

Естественно,  что  разработка  методики,  содержания  и  организации  такого  курса  требует  достаточно 

глубокой научно-педагогической проработки, пересмотра многих устоявшихся стереотипов, разработку новой 

системы практикумов и проектов, поскольку практическая составляющая в профильном обучении выходит 

на первый план. Некоторые примеры таких практических работ, посвященных статистическим функциям, 

приведены ниже.

Российскими авторами при разработке профильного курса информатики для подготовки IT-специалистов 

используются следующие принципы:

• Принцип дидактической спирали. Перечень основных содержательных линий школьной информатики 

практически инвариантен к этапу обучения предмета: в основной или старшей школе.

•  Принцип  системности,  структурированности  материала.  Важным  дидактическим  средством, 

поддерживающим этот принцип, являются структурограммы системы основных  понятий, присутствующие 

в конце каждого параграфа.

• Деятельностный подход к обучению. Каждая тема курса, относящаяся либо к теоретическим вопросам 

информатики,  либо  к  ИКТ,  поддерживается  практическими  заданиями  для  учащихся,  выполняемыми  на 

компьютере.

• Ориентация на формирование информационно-коммуникационной компетентности  (ИКК) учащихся. 

Переход  от  уровня  компьютерной  грамотности  к  уровню  ИКК  происходит  через    комплексность 

рассматриваемых  задач,  привлекающих  личный  жизненный  опыт  учащихся,  знания  других  школьных 

предметов. 

•  Сквозная  линия  программирования.  На  профильном  уровне  обучения  информатике  линия 

программирования  является  одной  из  ведущих.    Приоритет  этой  линии  объясняется  квалификационными 

требованиями к подготовке  IT-специалистов. 

• Сквозная историческая линия. Важным образовательным и системообразующим фактором построения 



Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы

88

учебного  курса  является  присутствие  в  нем  исторической  линии.  История  предметной  области  проходит 



через все разделы учебников.

•  Поддержка  вариативности  обучения  предмету.  Необходимость  вариативности    связана  с  тем,  что 

обучение информатике на профильном уровне происходит для двух профилей: физико-математического и 

информационно-технологического. 

При  достаточном  количестве  часов,  выделенных  на  программирование  для  изучения  в  школе,  можно 

развить  у  учащихся  алгоритмическую  форму  мышления,  что  особенно  важно  для  IT-специалиста.  Даже 

если учащийся не поступает на специальности, связанные с программированием, ему необходимо освоить 

принципы  работы  с  компьютерами,  научиться  правильно  формулировать  задачу  и  иметь  представление  о 

системе команд. 

Деятельность специалиста IT-сферы в любом случае связана с передачей, хранением, поиском и обработкой 

информации, поэтому важными разделами профильного курса информатики должны быть темы, связанные с 

сетевыми технологиями и телекоммуникациями, базами данных и вопросами безопасности, сетевым этикетом 

и авторскими правами. При этом обучение должно быть построено на решении практико-ориентированных 

задач. Примеров ситуаций для формулировки таких задач множество, так как компьютеры прочно вошли 

в  наш  быт.  Большинство  профессий  на  сегодняшний  момент  предполагают  владение  информационными 

технологиями.

В случае перехода к 12-летнему обучению наличие профильных курсов информатики особенно востребовано 

для дифференциации содержания обучения.  В настоящее время в соответствии с Концепцией 12-летнего 

среднего общего образования в Республике Казахстан ведется интенсивная научно-исследовательская работа, 

проводятся организационные мероприятия. 

Из всего вышесказанного следует, что если для поступления в ВУЗы на IT-специальности ввести экзамен 

по  информатике  и  пересмотреть  содержание  профильных  курсов  по  данной  дисциплине,  разработать 

отечественные учебно-методические  материалы профильных курсов по информатике для  IT-специальности, 

то качество подготовки специалистов в этой сфере намного повысится. 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   102




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет