112
113
Әлемді түгел білсе де,
Қызығын қолмен бөлсе де,
Қызықты күні қырындап,
Қисынсыз күйге түссе де,
Өмірге тоймас адамзат!
Жақындап ажал тұрса да,
Жаныңа қылыш ұрса да,
Қалжырап көңіл қарайып,
Қарауытып көзі тұрса да,
Үмітін жоймас адамзат.
Ал қазір ше? Жер-көкті алып кеткен Қожаберген жыраудың «дауыл-
паз жырлары», «Баба тілі», «Ата тек» деген «ғажайып» дастандары.
Сонда қалай болғаны? Мәселеге шындап үңілсек, ХVІІІ
ғасырдың
жуан ортасына
дейін өз билігі өзінде болған, ешкімге басын имеген,
ханнан қарасына дейін қазақ тілінде сөйлеген арда жұрттың тіл про-
блемасымен бетпе-бет келуі – еш мүмкін емес еді ғой. Бірақ, біздің
«қожабергеншілеріміз» қасиетті хандарымызды «өзбек тілінде» «сөй-
леттіріп», ол
проблеманы табан астынан, қолма-қол жасай салады. «Баба
тілі» деген күлдібадам дастан шығарып, оны Қожаберген жыраудың
аузына тығады.
Ата-бабамыз қастерлеген, ардақ тұтқан – сөз өнерін
осыншама былғап, былапыттап қорлауға жол беріп отырған академик,
профессор, жазушы, ақындарымыздың көксегені не сонда? Доспамбет,
Шалкиіз, Бұқар жыраулардың алапалы жырларын оқығанда арқаңа аруақ
бітеді, санаңда жасын ойнағандай ғажайып күй кешесің. Ал, «Қожаберген
жыраудың» үнемі жер бауырлап жататын, рухсыз, ділсіз, ерінбесе етікші
де құрай алатын ергежейлі «жырларын» оқи бастасаң: алдымен тілің
тұтығады, сонан соң еңсең түсіп, рухың жаншылады, бойыңды бір бей-
жайлық басып, кәдімгідей ауырып қаласың. Сенбесеңіз, Қожаберген
жыраудың «Елім-ай» «дастанының» бір үзігін бірге оқиық, оқырман:
Достарыңызбен бөлісу: