Адам физиологиясы
Жүрек етінін қозгыштық кезеңдері
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Жүрек етінін қозгыштық кезеңдері
Жүрек етінің қозғышгығы каңқа етінен едэуір төмсн, ал бірыңғай салалы етке қарағанда біраз жогары. Осыған байланысты жүрек етінің қозу табалдырығы қаңКа етінен жоғары, ал бірыңгай салалы етінен төмен болайы. Жүрек еті козғанда оның қозғыштык касиеті озгеріп отырады. Мүны жогарыда қелтірілген эрекет потенциалымен жиырылу және козғыштық кезендері үлгілерінен (33-сурет, в) көруге болады. Әрекет потенциалыныц ен жоғаргы нүктесінен ("шың") бастап баяу реполяризация кезеңінде жүрек етінің козғыштығы құлдырап тіпті "0"-ге дейін төмендейді. Бүл кезде (0,27 с) жүрек сті систолада болады жэне ең күшті тітіркендіргішгерге де жауан бермейді. Жүрек етінің осы "козбайтын" кезеңі абсолюттік рефрактерлік кезең ден аталады. Бүл кезеңнен кейін жүрек етінің козгыштык дэрежесі бастапқы кезде өте томен болады да біртіндеп көтеріліп бүрынғы жиырылмаган кездегі қалнына келеді. Жүрек еті қозғыштығының бастапкы деңгейінен томен мезгілі салыстырмалы рефрактерлік кезең ден аталады. Бүл кезеңде жүрек еті оган эсер егетін күш қозу табалдырығынан элдекайда жоғары болса гана жауап береді. Журек қозғыштыгының салыстырмалы рефрактерлік кезеңі эрекет потенциалыныц шап-шаң реполяризация кезеңіне сәйкес келеді жэне жүрск еті босай бастағанда, яғни диастола басталған кезде кездеседі. Салыстырмалы рефрактерлік кезеңнен соң жүрек етінің козғыштык дәрежесі бастапқы тыныштык жағдайдағы калпынан жоі арылап барып қайта төмендейді. Қозғыштық дэрежесінің күшею уақыты супернормальдық (калыптағыдан жоғары) кезең деп аталады. Бүл кезеқде жүрек еті қоздыргыш күші қозу табалдырығынан томен болса да жауап бере береді. Қозғыштык 217 дәрежесінің супернормальдык кезеңі әрекет потенциалының босаңсу мезгіліне жэне жүрек етінің толық босаган уақытына тап болады. Қорыта келгенде, жүрек етінің козғыштыгы үш кезеңнен (абсолютгік, салыстырмалы рефрактерлік, супернормальдык) тұрады, олар әрекет потенциалы кезінде туады да, жүрек кызметінің белгілі бір кезеңдеріне сәйкес келеді. Дсмек, козғыштық дэрежесі миоциттер мембранасы ион өткізу қабілетіне жэнс жүрек етінің жиырылу-босаңсу кезеңдерін байланысты. Экстрасистола. Систола не диастола кезінде жүрекке түрлі тітіркендіргіштер эсер етсе, оның беретін жауабы эр түрлі болады. Систола кезінде тітіркендірілсе жүрск жауап кайтармайды. Күшті тітіркендіргішпен диастола кезіндс эсер етсе, жүрск кезектсн тыс жиырылады. Жүректің мұндай жиырылуы экстрасистола деп аталады. Ол тітіркендіргіштің эсер еткен жеріне қарай синустық жэне жүрекінс қарынша экстрасистолалары болып бөлінеді. Қарынша экстрасистоласынан соң кезекті бір систола түсіп қалады, оның орнына үзақ компенсаторлык үзіліс пайда болады (жүрск еті дем алалы). Мүның себебі синоатриалдык түйіннен карыншага келетін ксзекті козуы экстрасистола мезгілінде жетеді. Жүрек систоласы кандай (ксзекті кезексіз) болса да бұл мезгілде жүрск абсолюттік рсфрактерлік кезецдс болады. Сондықтан экстрасистола ксзіндс карыншага жетксн түйін ссрпінісі жауапсыз калып, кезекті систола болмайды, оның есесінс диастола үзарады. Ал экстрасистоланы тудыратын тітірксндіргіш синус түйінінс эсер етсе, экстрасистоладан кейінгі үзіліс калыптағыдан кыска болады. Қалыпты жагдайда экстрасистола эмоция кезінде кеЭдесуі мүмкін. Ж үректін қозуды өткізуі Қозу жүректің өткізгіш жүйесімен қатар жүрск миоцигтері арасында нексус байланыстары аркылы да тарайды. Бірак қозу серпіні жүректің өткізгіш жүйесі аркылы тез өтеді. Мэсслсн, козу Гис шогырынан секундына 4-5 метр жылдамдыкпен өтсе, карыншаның еттен секундына 0,9 м жылдамдыкпен тарайды, яғни карынша етіне Караганда откізгіш жүйе козуды 5 есе тез өткізеді. Қозу өткізпш жүйе аркылы қаншама жылдам таралғанмен жүрекше мен карынша бір мезетге жиырылмайды: алдымен жүрскшслер содан соң карыншалар жиырылады. Мұның себебі осы күнге дейін толық аныкталмаған. Біреулер козу атриовентрикулярлық түйіннің бас жағында 0,02-0,04 секундтай кідіреді, жүрекшелердің жан-жагынан келіп түскен әрекет потенциалдары жинактатып түйінді коздыру үшін күшеюі кажет деген пікір айтады. Ал екінші біреулердің айтуынша атриовентрикулярлық түйін миоциттерінің мембраналык потенциалы баска миоциттерге Караганда оте томен және оның диастолада баяу деполяризациясының аумалы дәрежеге жетуі өте үзаққа созылады, түйін козуының кешігуі осыган байланысты. Бұл пікірлер бірін-бірі толыктыра түседі. Мүндай кідіру салдарынан жүрекшелердің қозуынан карыншалардың қозуы 0,12-0,18 секунд кеш басталады. Жүрек етінің козу өткізу касиетін каңка етінің осы касиетімен салыстырсак, қаңка еті козуды анағұрлым тез өткізеді: козу өткізу жылдамдығы секуңдіне 5-14 м. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|