Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
- Бұл бет үшін навигация:
- Мидың түпкі (базалдық) түйіндері
| 2 1 -сурет .
Ө з ін - ө з і т іт ір к е н д ір у т э ж ір и б е с ін ің ү л г іс і. 1 - г и п о т а л а м у ск а е н г із іл г е н эл ек т р о д та р ; 2 - эл ек т р т із б е г ін к осаты н п л асти н к ал ар ; 3 - т іт ір к е н д ір е т ін эл ек тр лік асп ап . Мидың түпкі (базалдық) түйіндері Ми сыңарларының мандай бөлімінде, оның түп жағына жақын ақ заттар ішінде екі бөліктен тұратын сұр түйін - жолақты дене (corpus striatus), солғын шар (globus palldium) орналаскан. Бұлар таламус астындагы ядро (люкс денссі) жэне ортаңғы мидың дофаминэргиялык қара затымен косылып, біртұтас стриопаллидарлык (жолақты жамылғы) жүйе қүрады. Жолацты дене ұсак нейрондардан қүралған құйрықты ядро (n.caudatus) мен қабыктан (кауыз - pHtamen) тұрады. Бүл кұрылымдарға ми қыргысының сезім-кимыл, көру, дыбыс есту алаңдарынан, галамустың бейарнамалы ядроларынан, кара заттың дофамин бөлетін қүлылымдарынан афференттік серпіністер келеді. Ал солғын шар үлкен неондардан тұрады. Бүлардың талшыктары аралык ортаңғы мидың, әсіресе қызыл ядро арқылы стриопаллидарлык жүйенің эфференттік жүлынға баратын жолын құрады. Мүнымен катар солғын шардың ішкі ядроларынан эфференттік серпіністер таламустың превентральдық және вентролатеральдық ядролары аркылы ми қыртысының қозғалыс алаңына барады. Сонымен жолақты дене мен солғын шар аркылы кыртысының сезім, қозғалыс алаңдары таламуспен ілмек тэрізді көптеген тура жэне кері байланыстар жасайды. Осылардың аркасында түпкі түйіндер ми кыртысының сезім және қимыл алаңдарымен қосылып мидың қимыл рефлекстерін үйлестіру (координациялау) қызметіне және ерікті, еріксіз әрекеттеріне қатысып, оларды бірлестіреді (интеграциялайды). Осы күнге дейін түпкі түйіндердің қызметтері туралы мэлімсттер толық емес. Бірак клиникалык бакылауларда ауру адамдарда кездесетін саусактардың қүрт тэрізді баяу еріксіз кимыддары (атетоз) жэне беттің мимикалық еттері мен аяккол етгерінің өлсін-өлсін қатгы тартылуы (хорея) жолақгы дененің паталогиясымен байланыстырылады. Паркинсон синдромы - акинезия, гипотонус, статикапык тремор (қимылдамаған кездегі діріл) бүкіл стриопаллидарлык жүйе кызметінің бұзылу белгілері екені туралы да пікір бар. Ал базалды ганглий қүрылымдарының кызметтік маңызын анықтау үшін электрмен тітіркендіру немесе бөлек ядроны алып тастау тәжірибе нэтижелері кейде қарама-қарсы пікірлер тудырады. Олай болганымен де юшникалық жэне маймылдарға койылған тэжірибелер солғын дене бұзылса, кимылдың азаятынын (гипокинез) жэне еттердің тонусы жоғарылайтьшың (гипертонус) көрсетті. Бүл тэжірибелердің қорытындысын кесте аркылы көрсетсе жолақты дене мен солғын тардын қызметінде қарама-қарсылық байкалады. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|