Адам физиологиясы
Ежелгі жоне ескі кыр і ыс
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Ежелгі жоне ескі кыр і ыс
Ми сыңарлары қыртысы алдыңғы мидың қүрамына кіреді. Алдыңғы ми сүр жэне ақ құрылымдардан құралган скі үлксн жарты шардан іүрады. Бұлардыц нейрондары (сүр қүрылым) шардың сыртына (бет жағына) жиналып калыңдығы 1,5-3 мм қыртыс қабатын қүрады. Ал шардың ішін ақ кұрылым - ми кыртысы нейрондарының талшыктары жэне ми кыртысы мен мидың баска болімдерін, жүлынды байланыстыратын талшыктар толгырады. Бүлар атқаратын кызметтеріне байланысты ассоциативтік (үластырушы), комиссуралдык (байланыстырушы), проекциялық (жобаланыс) болын үш тонка болінеді. Ассоциативтік қыска талшыктар жарты шарды бір бөлімінің нсйрондарын бір-бірімсн, ал үзын талшықтар эртүрлі бөлімінің нсйрондарын үластырады. Комиссуралдык талшықтар сүйелді дене (coprus collosum) аркылы өтіп, екі жарты шарды, әсіресе олардың аттас бөлімдерін бір-бірімен байланыстырады. Проекциялык талшыктар ми кыртысымен мидың төменгі бөлімдерін. жүлынды афференттік жэне эфференттік жүйкелер аркылы байланыстырады. Адамның ми кыртысында 12-18 миллиардка жуык нейрондар бар. Олар кұрылымдык жәнс әрсксттік срскшеліктсрінс карай 6 кабат кұрады: молекулярлык (I), сыртқы түйіршікгі (II), ұсақ пирамидтік (III), ішкі түйіршікті (IV), үлкен пирамидгік (V), полиморфтык (VI) жасушалар. Нейрондык қабаттар ми кыртысының барлык аймағында біркелкі болғанмен ондағы нейрондардың саны, түрі, көлемі, пішіні, дендриттерінің бұтактары әртүрлі. Мәсслсн, үлксн пирамидтік нейрондар моторлык аймакта кеп болса, кіші пирамидтік жэне түйіршікті жасушалар (III-IV кабат) сезімдік аймакта басымырак болады. Демек, ми кыртысы бірыңгай кызметті (эквипотенциалдық) қүрылым емес. Бүл пікір түрлі әдістер колданылған тожірибслср аркылы дәлелдеңді жоне ми кыртысының цитоархитекгоникалык картасы жасалды. Бүл картада адамның ми кыртысы 52 морфофункцияык алаңға бөлінді (Бродман). |