Кесте 8 - Сабақтың дәстүрлі және инновациялық құралдары

67 
8 – кестенің жалғасы
1 
2 
3 
4 
бақылау 
тапсырмалары)
түрлерін жасау
қашықтықтан жұмыс жасау 
біліктіліктері 
Үй 
тапсырмалары, 
оларды тексеру 
(жұмыс 
дәптерлері, 
альбомдар, 
атластар, 
плакаттар)
Аспаптық 
бағдарламалық 
құрылғылар 
(компьютерлік 
технологиялардың 
мүмкіндіктерін 
пайдалану арқылы 
презентация құру, 
рефераттар, 
баяндамалар, эссе 
жасау, аудио және 
видео материалдар 
құру, диктофонға 
өзінің даусын жазу, 
аудиокітаптарды 
тыңдау, кітап өзінің 
кітаптарын жасау,
кітап 
парақшаларын 
беттеу 
бағдарламаларын 
қолдану т.б.) 
АКТ көмегімен оқушылардың 
тапсырмаларын 
бағалау, 
оқушыларды АКТ құралдарын 
пайдалану 
арқылы 
тапсырмаларды 
орындауға 
үйрету, 
компьютер 
немесе 
мобильді құрылғылар арқылы 
тапсырмаларды 
даярлау, 
сандық құрылғыдарды қолдану 
іскерліктері 
Интернетке 
шығу 
немесе 
түрлі 
есте 
сақтау 
құрылғылар 
(флешка, USB-
флешка, модем 
және т.б.)
Жоғарыдағы ой-тұжырымдардың негізінде, біз АКТ-ны сабақтың барлық 
кезеңдерінде қолданудың сипаты әртүрлі болатыны, бірақ олардың барлығын 
жалпы дағдылар біріктіретіні туралы қорытындыға келдік. Сабақ үстінде АКТ-
ны қолданудың бір үлгісі[158] (9-кесте): 
Кесте 9 - Сабақтың әр түрлі кезеңдерінде АКТ-ны қолдану үлгілері 
Пән: Дүниетану (3 сынып) 
Сабақ кезеңдері 
(шартты түрде) 
АКТ-ны қолдану үлгілері 
1 
2 
Жаңа білімдерді игеру, 
біліктер мен дағдыларды 
үйрену кезеңі 
Электрондық презентация, аудио және 
видеоүзінділер, дыбыстық жазбалар. 
Білімдерді жинақтау, 
жалпылау, жүйелеу 
кезеңі 
Интербелсенді ойын. Дамытушы ойындар. 
Жаттығулар 
Білім, білік, дағдыларды 
қолдану кезеңі 
Тренингтік тапсырмалар, компьютер 
бағдарламалары көмегімен жаттығу жасату, 
шығармашылық тапсырмаларды орындау 

68 
9- кестенің жалғасы 
1 
2 
Тапсырмаларды 
орындалуын тексеру 
кезеңі 
Компьютерлік құралдардың бағдарламалары 
арқылы жасалған интербелсенді жаттығулар 
мен тапсырмалар. 
1.Викторина – көптеген жауаптары бар 
сұрақтардан құрылады 
2.Бос орынды толтыру 
3.Сәйкестіктерді айқындау 
4.Сөзжұмбақ. 
5.Логикалық бірізділігін қалпына келтіру. 
6.Классификациялық жіктеуді қалпына 
келтіру 
7. Ашық нұсқалары бар сұрақтар 
Білімдерді бақылау, 
тексеру, кезеңі 
Тестілеу. Электронды дидактикалық 
материалдар, тестілеу бағдарламарын 
қолдану. 
С.А.Быков болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің ақпараттық-
коммуникациялық құзіреттілігінің бірқатар ерекшеліктерін айқындады. Оның 
пікірінше бұл ерекшеліктер бастауыш білім беру педагогикасында көрініс 
тауып, болашақ бастауыш сынып мұғалімінің ақпараттық-коммуникациялық 
құзіреттілігінің ерекшеліктерінің сипаттамасы төмендегідей деп анықтады: 
–инновациялығы, яғни бастауыш сынып мұғалімі біртұтас педагогикалық 
үдерісте (сабақ барысы, сабақтан тыс, ата-аналармен жұмыс, педагогикалық 
ұжым) балалардың ерекше қажеттіліктерін ескере отырып ақпараттық – 
коммуникативтік технологияларды қолдануға жағдай жасау. Сонымен қатар 
АКТ мұғалімнің жұмыс ортасына өзгеріс енгізеді және бастауыш сынып 
мұғалімінің әдістерінде, құралдарында, технологияларында жаңашылдық пайда 
болады. 
–тұлғалық-бағдарланғандығы (икемделгішті), яғни инклюзивті ортада 
болашақ бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық іс-әрекетіндегі АКТ-ны 
қолдануы әр баланың ерекшелігіне сай жүргізілуі керек. Педагог мұнда ерекше 
сұраныстары бар балаларға деген бейімделгіш, икемді тұлға болып келеді. 
Балаларды оқыту барысында оларға әртүрлі тапсырма беру, мүмкіндігін ескере 
отырып, АКТ құралдары арқылы жағдай жасай алу; 
–интегративтілігі, яғни болашақ бастауыш сынып мұғалімдері ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды қолдануы барлық кәсіби құзіреттерді 
қамтуы; 
–басымдылығы, яғни болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби 
дайындығында ақпараттық-коммуникациялық құзіреттілігіне ие болу өте 
маңызды; 

69 
–оңтайлылығы,яғниқазіргі 
уақытта 
ақпараттық-коммуникациялық 
салалардың қарқындап дамуы, пайда болатын әр түрлі кәсіби мәселелерді 
шешу және кәсіби іс-әрекет міндеттерін нәтижелі орындау үшінЖОО-да 
дайындалып жатқан болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінен АКТ-ды 
пайдалана алу құзіреттеліктеріне ие болудыталап етеді[159]. 
Э.Уәйдуллақызы 
өзінің 
зерттеу 
жұмысында 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің ақпараттық-кәсіби құзіреттілігін қалыптастыруда ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды қолданудың ерекшеліктерін анықтады. 
Олар: болашақ мамандардың кәсіби білімнің тереңдігі; тұлғалық-бағдарлық 
ұстанымын басшылыққа алуы; электрондық ресурстарды пайдалана алуы; 
жарық көрген электрондық оқулықтарды қолдануы; интербелсенді тақтаның 
мүмкіндіктерін 
пайдалана 
алуы; 
оқушылардың 
өзіндік 
жұмысын 
ұйымдастыруда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануы;
ақпараттық-коммуникациялық технологиялар көмегімен бастауыш сынып 
оқушыларын жаңаша, инновациялық тұрғыда ойлануға мүмкіндік жасауы; 
мұғалімнің өзін-өзі дамуына, жетілуіне, ұйымдастыруына, тәрбиелеуіне 
ұмтылуы; оқыту үдерісінде сабақтың өнімділігін және білім сапасын арттыруы 
деп бірқатар ерекшеліктерін анықтай отырып, болашақ маманның кәсіби және 
тұлғалық сапаларының қалыптасуындағы ақпараттық-коммуникациялық 
технологиялардың рөлі мен маңызын айқындады [63]. 
К.Т.Мулдабекова 
ақпараттық 
технологиялар 
арқылы 
болашақ 
мамандардың коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастырудың бірқатар 
ерекшеліктерін айқындады. Оның пікірінше мемлекеттік кәсіптік білім беру 
стандарттарын қайта қарап, модульдік білім беру бағдарламаларында 
коммуникативтік құзіреттіліктер алға шығуы тиіс; шетел тәжірибелерімен 
алмасу арқылы ақпараттық технологиялар негізінде шет тілін бастауыш білім 
беру деңгейінен бастап оқыту мәселесін зерделеу; дуалды білім беруді жүзеге 
асыру; педагогикалық практиканы ұйымдастыруды күшейту; мамандандыруды
білім алушылардың меңгеретін мамандықтарына сәйкес келешекте мұғалімдік 
қызметінде тәжірибеде қатар алып жүруіне лайықтысын таңдауына мүмкіндік 
туғызу; мамандықтар бойынша қазақ тілінде оқитын білім алушылар үшін 
электрондық оқулықтар мен оқу құралдарын дайындауды қолға алу; 
профессорлары мен оқытушылары білімін жетілдіруде шетел оқу орындарынан 
тәжірибеден өтумен қатар, ақпараттық технологияларды кеңінен пайдалануға 
мүмкіндік жасау. Ғалымның көзқарасынан мынадай қорытынды шығаруға 
болады, яғни ақпараттық технологиялардың көмегімен шет тілдерін үйрену 
мүмкіндігі жасалып, болашақ мамандар үшін электрондық оқулықтарды 
дайындау коммуникативтік кұзіреттілігін арттыруға болады [61]. 
С.А.Черкасованың пікірінше инклюзивті білім беру мекемесінде жұмыс 
жасайтын маманға қажет кәсіби маңызды сапаларын анықтады. Олар: 
адамдарға деген толеранттылық, оның ішінде денсаулығында ерекшеліктері бар 
адамдарды санағанда; мүмкіндігі шектеулі балаларды эмпатикалық тұрғыдан 
қабылдау қабілеттілік, эмоционалдық тұрақтылық, саналылық, оптимистік 
қарым-қатынас [25]. 

70 
Сонымен инклюзивті білім беру жағдайында АКТ құралдарын белсенді 
пайдалану – білім саласында жұмыс жасайтын маманның маңызды 
біліктіліктерінің бірі болып, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар 
саласындағы білімділік деңгейі дегенді білдіреді. Ақпараттық және 
коммуникациялық технологиялар – ақпаратты өңдеудің әртүрлі қондырғылары, 
механизмдері, тәсілдері мен алгоритмдерін сипаттайтын жалпылама ұғым. 
АКТ-ның маңызды заманауи қондырғылары – ақпарат мен мәліметтерді 
сақтауға арналған компьютер, осы мәліметтерді беретінтелекоммуникация 
құралдар[160]. 
Шынайы уақыт аясында қарым-қатынас жасау үшін арнайы бағдарламалар 
құрастырылған. Бұл бағдарламалар мәтінді берумен байланысты орнатуға 
септігін 
тигізеді. 
Осы 
бағдарламалардың 
көмегімен 
қашықтағы 
тұтынушылардың аталған бағдарламалармен локалды компьютерде бірлескен 
жұмысын ұйымдастыруға болады. 
Сонымен, жоғарыда айтылғандардың негізінде АКТ біліктілігі ұғымы 
маманның ақпараттық ресурстармен жұмыс жасау және белгілі бір кәсіби 
функцияларды (немесе бірнеше функцияларды) орындау үшін басқа 
адамдармен ақпарат алмасу үшін ақпараттық және коммуникативті 
технологиялардың өзіне қолжетімді аппараттық және бағдарламалық 
құралдарын тиімді пайдалану қабілеті ретінде түсіндірілгенін айтуға болады. 
Бұл қабілет маманның жалпы біліктіліктерінің бір компоненті болып, біліктілік 
талаптары мен стандарттарынан көрініс береді. Кесте 10-да берілген 
мұғалімдердің ЮНЕСКО ұсынып отырған АКТ-біліктілігінің келесі 
құрылымын қарастырып көрелік (10-кесте). 
Кесте 10 - Мұғалімдердің ЮНЕСКО ұсынып отырған АКТ-біліктілігі 
Білім беруде 
АКТ-ның рөлін 
түсіну 
Техникалық 
сауаттылық 
Білімдердің 
тереңдетілуі 
Білімдердің 
өндірілуі 
Саясат 
туралы 
хабардар болу 
Саясатты 
түсіну 
Саясаттағы 
инновациялар 
Оқу бағдарламасы 
және оны бағалау 
Базалық білімдер Білімдердің 
қолданылуы 
Білім 
қоғамында 
қажет дағдылар 
Педагогикалық 
тәжірибе практика 
Технологиялар 
интеграциялау 
Кешенді 
міндеттерді 
шешу 
Өз бетінше білім 
алу қабілеттелігі 
АКТ 
Базалық құралдар Күрделі 
құралдар 
Универсалды
құралдар 
Білім беру 
үдерісін басқару 
мен ұйымдастыру 
Оқу жұмысының 
дәстүрлі 
формалары 
Ынтымақтасты
қ топтары 
Білім 
алушы 
ұйымдары 
Оқытушылардың 
кәсіби деңгейін 
жоғарылату 
Компьютерлік 
сауаттылық 
Қолдау 
мен 
тәлімгерлік 
Мұғалім білімдерді 
меңгеру 
үлгісі 
ретінде 

71 
Зерттеу жұмысының логикалық бірізділігіне сәйкес, инклюзивті білім беру 
жағдайында болашақ 
бастауыш сынып 
мұғалімдерінің 
ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды қолдану даярлығының педагогикалық 
ерекшеліктерін анықтау үшін талдаулар жасалынды. Сол міндетті шешу 
барысында жүргізілген ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге талдау жасаунегізінде 
өзіндік мынадай ерекшеліктері айқындалды.
«Инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып 
мұғалімдерінің ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға 
даярлаудың педагогикалық ерекшеліктері» үшөлшемді, үш деңгейлі талаптар 
жүйесінен құралады. 
І өлшемде - Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің инклюзивті білім беру 
жағдайында кәсіби даярлануы. 
ІІ өлшемде - Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды қолдануға даярлануы.
ІІІ өлшемде - Инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің 
ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларды 
қолдануға даярлануы. 
Осылай, инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып 
мұғалімдерінің ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға даяр 
болуы - дайындықтың көпөлшемді тұлғаға айналуын, кәсіби дамудың бірнеше 
деңгейіне шыға алатындай тұлға ретінде қалыптасуы деп те айтуға толығымен 
болады. Өйткені студент тек қалыпты балаларға бастауыш сыныптарда сабақ 
беруге дайындалмайды, ол соған қоса инклюзивті білім беруге дайындалады, 
оған қоса инклюзиті білім беру үдерісінде ақпараттық-коммуникациялық 
технологияны қолдануға дайындалады (6-сурет). 

72 
Сурет 6 - Инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып 
мұғалімдерінің АКТ-ны қолдануға даярлаудың педагогикалық ерекшеліктері 
Көрінгеніндей, студент – көпөлшемді тұлғаға айналуы үшін оған арнайы 
бағдарламалар мен курстар, оқу құралдары мен арнайы практикалық 
тәжірибелер ұйымдастыру керек. Сонда ғана инклюзивті білім беру 
жағдайында болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби және тұлғалық 
жағынан өсуі жүзеге асырылады. 
Бір деңгейден екінші деңгейге өсе отырып, студенттердің кәсіби, 
педагогтік, адамгершілік, психологиялық қырлары кең арнада дами бастайды. 
Оның барлық мазмұнын төмендегі кестеден де көруге болады (11-кесте). 
Кесте 11 - Инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып 
мұғалімдерінің ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға 
даярлаудың педагогикалық ерекшеліктері 
Болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімінің 
инклюзивті білім беру 
жағдайында 
кәсібидаярлықмәселесі 
Болашақ бастауыш сынып 
мұғалімінің ақпараттық-
коммуникациялық 
технологияларды 
қолдануғадаярлау 
мәселесі 
Инклюзивті білім беру жағдайында 
болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің 
ақпараттық-
коммуникациялық 
технологияларды 
қолдануға даярлау мәселесі 
1 
2 
3 
Даярлықтың
Даярлықтыңтеориялық
Инклюзивті білім беру жағдайында 
ІІІ өлшем
инклюзивті білім 
берумен тікелей 
байланысты АКТ 
қолданудың 
теориялық және 
ппрактикалық 
негіздері;
инклюзивті бәілім 
беру барысында 
АКТ қолданудың 
көпмәніділігі мен 
көпқырлылығы;
мұғалімнің 
көпфункционалды
лығы: 
коммуникативтік,
дидактикалық, 
өтімділік,
оқушының жеке 
тұлғасын 
қалыптастыру мен 
дамытуға толық 
бағдар ұстану.
ІІ өлшем 
АКТ туралы 
білім негіздері.
компьютерлік 
технологияны 
меңгеруі.
түрлі 
пед.технологиян
ы меңгеруі
АКТ 
көпфункцион
алдылығын 
игеру
І өлшем

жүктеу/скачать 3,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: