Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің коммуникативтік

86 
дәлелдеді. Біреулері оны «танымды басқаға беру әдісі» немесе мұғалімнің іс-
әрекеті мен әдіс-тәсілі деп қарастырса, оқыту әдісін «білім беру тәсілдерінің 
үйлестіру жиынтығы» деп кӛрсетеді. 
Оқу-танымдық іс-әрекетіне сәйкес оқыту әдісі құбылыстың мәнін танып 
білудегі әдіс-тәсілі ретінде қарастырады. Осы түсініктегі әр түрлі 
дефиницияларды негізге ала отырып, мынадай тоқтамға келеміз: оқыту әдісі - 
бұл білім алушы мен оқытушы арасындағы жүйелі, ӛзара байланысқан білім 
мазмұнын меңгеруге арналған іс-әрекет жүйесі. 
Оқыту әдістері - тарихи категория, олар білім беру мазмұны мен 
мақсатының ауысуына байланысты ӛзгереді. Америкалық педагог К.Керр 
оқыту әдіс сапасындағы тӛрт «тӛңкерісті» бӛліп кӛрсетеді.
Біріншісі - үлгі болып табылады мұғалім - ата-аналар кәсіби мұғалімдерге 
орын берді, екіншісі - ауызша сӛздерді жазбашаға ауыстырды, үшіншісі оқуға 
баспа сӛздерін кіргізді, тӛртіншісі - осы кезде болып жатқан автоматтандыру 
мен компьютерлендіру оқыту процесіне енгізуді болжады. 
Оқыту әдісінің маңызды белгісі - дидактикалық мүмкіндіктер. Егер осы 
тәсілмен жоқ дегенде бір дидактикалық мәселені шешетін болсақ, мұның ӛзі 
оқыту әдістемесі. Егер іс-әрекет әдісі қосымша болатын болса, онда біз 
тәсілмен жұмыс істейміз. Оқыту тәсілі - әдіс элементі, оның құрама бӛлігі, 
әдістің кӛлемі бойынша кішігірім, құрылымы бойынша жай болатын болса, 
онда әдісті және әдіс модификациясын орындау жолындағы ӛзгеше қадам 
болып табылады. Әдіс пен тәсіл арасында ӛзара ауыспалық байқалады. Беріліп 
отырған пәннің мазмұнына қарай әдіс тәсілге, тәсіл әдіске айналуы мүмкін. 
Сӛйтіп, барлық графикалық бейнелер пәндері үшін - тәсіл болып табылады. 
Қазіргі әдебиеттерде «әдіс» түсінігінің кӛптеген анықтамалары берілген. 
Дегенмен, аталған түсініктің негізгі үш мәнін ерекшелеп кӛрсетуге болады: 
1) жалпы әдіснамалық: әдіс - қоршаған нақтылықты оқып үйрену, таным 
құралы; 
2) жалпы дидактикалық: әдіс - оқыту мазмұнын ықпалды меңгеруге 
бағытталған оқыту объектісі мен субъектісінің ӛзара шартталған іс-
әрекеттерінің жүйесі; 
3) жеке дидактикалық (меншікті әдістемелік): әдіс - оқыту субъектісінің 
кәсіби іс-әрекеті стратегиясын анықтайтын оқытудағы бағыт. 
Зерттеу жұмысының болжамын практикалық түрде тексеру мақсатында 
тәжipибeлiк - пeдaгoгикaлық экcпepимeнт жұмыcы 2015-2018 oқу жылдapы Қoжa 
Axмeт Яcaуи aтындaғы Xaлықapaлық қaзaқ-түpiк унивepcитeтiндe жургізілген 
тәжірибелік жұмыстарға 5В010200 - «Бастауыш оқыту педагогикасы мен 
әдістемесі» мамандығының 48 білім алушысы, Қopқыт Aтa aтындaғы Қызылopдa 
мeмлeкeттiк унивepcитeтiнен аталған мамандықтан 50 білім алушы және Мұхтар 
Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінен осы 
мамандық бойынша 52 білім алушы қатысты. Жүpгiзiлген зерттеу 
жұмыстарының тәжірибелік-педагогикалық жұмысының болашақ бастауыш 
сынып мұғалімдерінің коммуникативтік креативтілігін қалыптастырудың, 

87 
ӛзіміз даярлаған әдістемелік нұсқаның эксперименттен ӛткізіп және оның 
дұрыс пайдаланылуын тәжірибеден ӛткізу үшін бағытталған болатын. 
Зерттеу жұмысымызға орай әртүрлі дереккӛздерінен алынып, оларды 
талдап, зерттеу жұмысында ғылыми аппаратында негізделген болжамның 
ғылыми және объективті дұрыстығын тексеруді керек әдістер кешені болып
беріледі. Анықтау экспериментінде ЖОО педагогикалық үдерісте, білім 
алушыларды нысанаға ала отырып, тәжірибе жүргізілді.
Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің коммуникативтік креативтілігін 
теориялық 
талдау 
кезеңінде 
құрылған болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің коммуникативтік креативтілігін қалыптастырушы моделдің 
мотивациялық, когнитивтік, функционалдық үш компоненттеріне сәйкес 
алынған кӛрсеткіштері арқылы коммуникативтік креативтіліктің келесі 
деңгейлерін анықтау (креативтік, эврикалық, пассивтік) - анықтау 
экспериментінің мақсаты. 
Анықтау экспериментінде ЖОО - да жалпы 150 білім алушыдан сауалнама 
мен тест сұрақтарын «Адамды қалай бағалайсыз» тесті (Қосымша – Г); 
«Педагогиалық қарым-қатынас» сауалнамасы (Қосымша - Ғ); «Сәттілікке 
ұмтылу және сәтсіздіктен қорықу» сауалнамасы (Қосымша – Д); «Қарым-
қатынасты бағалау сатысы» тесті (Қосымша – Ж); «Оқу іс-әрекетінің 
мотивтері» сауалнамасын (Қосымша - И) алу барсында компоненттердің 
кӛрсеткіштерінің деңгейлері бойынша пайыздық кӛрсеткіштері анықталды (11, 
12, 13 – кестелер) 
Кесте 11 - Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің коммуникативтік 
креативтілігі қалыптасуының мотивациялық компоненті бойынша пайыздық 
кӛрсеткіштері
Мотивациялық компоненттің
кӛрсеткіштері бойынша 
Дең
гей
ле
рі
Х
ҚТ
У
(4
8 
бі
лі
м ал
ушы)
О
ҚМ
У
(5
2 
бі
лі
м ал
ушы)
ҚызМУ
(5
0 
бі
лі
м ал
ушы)
1 
2 
3 
4 
5 
коммуникативтік креативтілігін 
қалыптастыруды қажетсінуі 
креативтік 19,4 % 
20,5 % 
20,5% 
эврикалық 44,6 % 
45, % 
44,5% 
пассивтік 36 % 
34,5 % 
35 % 
шығармашылығын дамытуға 
ынталылығы 
креативтік 9,8 % 
10,5 % 
10,5% 
эврикалық 54,2 % 
55,5 % 
54,5 % 
пассивтік 36 % 
34 % 
35 % 
зияткерлік іс-әрекеттерін
танытуға ұмтылысы 
креативтік 22,5 % 
23,5% 
23,2% 
эврикалық 50,2 % 
51,2% 
51,3% 

88 
11 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
пассивтік 27,3 % 
25,3% 
25,5% 
қарым-қатынаста эмпатияны,
толеранттылықты түсінуі 
креативтік 19,2 % 
19,5% 
19,6% 
эврикалық 42,2 % 
42,5% 
43,4% 
пассивтік 38,6 % 
38 % 
37 % 
Кестеден кӛрініп тұрғандай мотивациялық компоненттің кӛрсеткіш 
деңгейлерінің пайыздары зерттеуге алынған ЖОО арасында айтарлықтай 
айырмашылық байқалмайды.
Мотивациялық 
компоненттің 
коммуникативтік 
креативтілігін 
қалыптастыруды қажетсінуінің пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 
білім алушысы креативтік деңгейінде - 19,4 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде - 
44,6 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде - 36 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім 
алушысы креативтік деңгейінде - 20,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде - 45 % 
кӛрсетсе, пассивтік деңгейде - 34,5 % кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы
креативтік деңгейінде – 20,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде - 44,5 % кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде - 35 % кӛрсетті. 
Мотивациялық 
компоненттің 
коммуникативтік 
креативтілігін 
қалыптастыруды қажетсінуінің пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде 
талдап 5 – сурет арқылы сипаттама берілді. 
Сурет 5 - Мотивациялық компоненттің коммуникативтік креативтілігін 
қалыптастыруды қажетсінуінің пайыздық кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 
білім алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

89 
Мотивациялық 
компоненттің 
шығармашылығын 
дамытуға 
ынталылығының пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы 
креативтік деңгейінде – 9,8 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде - 54,2% кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде - 36 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік 
деңгейінде - 10,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 55,5 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде - 34 % кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде 
- 10,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде - 54,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде - 
35 % кӛрсетті. 
Мотивациялық компоненттің шығармашылығын дамытуға ынталылығы-
ның пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 6 – сурет арқылы 
сипаттама берілді. 
Сурет 6 - Мотивациялық компоненттің шығармашылығын дамытуға 
ынталылығының пайыздық кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Мотивациялық 
компоненттің 
зияткерлік 
іс-әрекеттерін 
танытуға 
ұмтылысының пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы 
креативтік деңгейінде – 22,2 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 50,2 % кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде – 27,3 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік 
деңгейінде - 23,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 51,2 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде - 25,3 % кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы
0
10
20
30
40
50
60
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

90 
креативтік деңгейінде – 23,2 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 51,3 % кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде – 25,5 % кӛрсетті. 
Мотивациялық 
компоненттің 
зияткерлік 
іс-әрекеттерін 
танытуға 
ұмтылысының пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 7 – сурет 
арқылы сипаттама берілді. 
Сурет 7 - Мотивациялық компоненттің зияткерлік іс-әрекеттерін танытуға 
ұмтылысының пайыздық кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Мотивациялық 
компоненттің 
қарым-қатынаста 
эмпатияны, 
толеранттылықты түсінуінің пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім 
алушысы креативтік деңгейінде – 19,2 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 42,2% 
кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 38,6 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы 
креативтік деңгейінде - 19,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 42,5 % кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде - 38 % кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік 
деңгейінде - 19,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 43,4 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде - 37 % кӛрсетті. 
Мотивациялық 
компоненттің 
қарым-қатынаста 
эмпатияны, 
толеранттылықты түсінуінің пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде 
талдап 8 – сурет арқылы сипаттама берілді. 
Келесі де болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің коммуникативтік 
креативтілігін 
қалыптастыру 
барысында 
когнитивтік 
компоненттің 
кӛрсеткіштерін анықтадық және тӛмендегі кесте 12 -де тарқатылған нұсқасы 
берілген. 
0
10
20
30
40
50
60
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

91 
Сурет 8 - мотивациялық компоненттің қарым-қатынаста эмпатияны, 
толеранттылықты түсінуінің пайыздық кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Кесте 12 - Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің коммуникативтік 
креативтілігі қалыптасуының когнитивтік компоненті бойынша пайыздық 
кӛрсеткіштері
Когнитивтік компоненттің
кӛрсеткіштері бойынша 
де
ңгей
ле
рі
Х
ҚТ
У
(4
8 
бі
лі
м 
алушы
) 
О
ҚМ
У
(5
2 
бі
лі
м 
алушы
) 
ҚызМУ
(5
0 
бі
лі
м 
алушы
) 
- коммуникативтік 
креативтілік саласынан білімі; 
креативтік 
19,4 % 
20,5 % 
20,5% 
эврикалық 
44,6 % 
45, % 
44,5% 
пассивтік
36 % 
34,5 % 
35 % 
- коммуникативтік 
креативтілікті 
қалыптастырудың мәні мен 
мазмұнын меңгеруі; 
креативтік 
9,8 % 
10,5 % 
10,5% 
эврикалық 
54,2 % 
55,5 % 
54,5 % 
пассивтік
36 % 
34 % 
35 % 
- тілдік мазмұн, зияткерлік іс-
әрекет, шығармашылық, 
сӛйлеу мәдениеті, креативті
ойлау туралы білімі; 
креативтік 
22,5 % 
23,5% 
23,2% 
эврикалық 
50,2 % 
51,2% 
51,3% 
пассивтік
27,3 % 
25,3% 
25,5% 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық
пассивтік 

92 
12 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
- коммуниктаивтік
- креативтілікті 
қалыптастыруға бағдарланған 
пәндер бойынша білімі; 
креативтік 
19,2 % 
19,5% 
19,6% 
эврикалық 
42,2 % 
42,5% 
43,4% 
пассивтік
38,6 % 
38 % 
37 % 
-коммуникативтік 
креативтілікті қалыптастыру
әдістемесін меңгеруі 
креативтік 
19,2 % 
19,5% 
19,6% 
эврикалық 
42,2 % 
42,5% 
43,4% 
пассивтік
38,6 % 
38 % 
37 % 
Анықтау эксперименті барысында жоғарыдағы кестеден кӛрініп тұрғандай 
когнитивтік компоненттің кӛрсеткіш деңгейлерінің пайыздары зерттеуге 
алынған ЖОО арасында айтарлықтай айырмашылық жоқ деуге болады.
Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілік саласынан 
білімінің пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы 
креативтік деңгейінде – 19,4 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 44,6% кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде – 36 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік 
деңгейінде – 20,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 45 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде – 34,5 % кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік 
деңгейінде – 20,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 44,5 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде - 35 % кӛрсетті. 
Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілік саласынан 
білімінің пайыздық пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 9 – 
сурет арқылы сипаттама берілді. 
Сурет 9 - Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілік 
саласынан білімінің пайыздық кӛрсеткіштеріні диаграммасы 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

93 
Когнитивтік 
компоненттің 
коммуникативтік 
креативтілікті 
қалыптастырудың мәні мен мазмұнын меңгеруінің пайыздық кӛрсеткіші 
бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы креативтік деңгейінде – 9,8 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 54,2% кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 36 % кӛрсетті. 
ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік деңгейінде – 10,5 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 55,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 34% кӛрсетті. 
ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде – 10,5 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 54,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде - 35 % кӛрсетті. 
Когнитивтік 
компоненттің 
коммуникативтік 
креативтілікті 
қалыптастырудың мәні мен мазмұнын меңгеруінің пайыздық кӛрсеткіштерге 
диаграмма негізінде талдап 10 – сурет арқылы сипаттама берілді. 
Сурет 10 - Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілікті 
қалыптастырудың мәні мен мазмұнын меңгеруінің пайыздық кӛрсеткіштерінің 
диаграммасы 
Когнитивтік компоненттің тілдік мазмұн, зияткерлік іс-әрекет, 
шығармашылық, сӛйлеу мәдениеті, креативті ойлау туралы білімінің пайыздық 
кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы креативтік деңгейінде – 22,5 
% кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 50,2% кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 27,3 % 
кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік деңгейінде – 23,5 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 51,2 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 25,3% кӛрсетті. 
ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде – 23,2 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 51,3 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 25,5 % кӛрсетті. 
Когнитивтік компоненттің тілдік мазмұн, зияткерлік іс-әрекет, 
шығармашылық, сӛйлеу мәдениеті, креативті ойлау туралы білімінің пайыздық 
кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 11 – сурет арқылы сипаттама 
берілді. 
0
10
20
30
40
50
60
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

94 
Сурет 11 - тілдік мазмұн, зияткерлік іс-әрекет, шығармашылық, сӛйлеу 
мәдениеті, креативті ойлау туралы білімінің пайыздық кӛрсеткіштерінің 
диаграммасы 
Когнитивтік 
компоненттің 
коммуникативтік 
креативтілікті 
қалыптастыруға бағдарланған пәндер бойынша білімінің пайыздық кӛрсеткіші 
бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,2 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 42,2% кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 38,6 % кӛрсетті. 
ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,5 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 42,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 38% кӛрсетті. 
ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,6 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 43,4 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 37 % кӛрсетті. 
Когнитивтік 
компоненттің 
коммуникативтік 
креативтілікті 
қалыптастыруға бағдарланған пәндер бойынша білімінің 
пайыздық 
кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 12 – сурет арқылы сипаттама 
берілді. 
Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілікті қалыптастыру 
әдістемесін меңгеруінің пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім 
алушысы креативтік деңгейінде – 19,2 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 42,2% 
кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 38,6 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы 
креативтік деңгейінде – 19,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 42,5 % кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде – 38% кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік 
деңгейінде – 19,6 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 43,4 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде – 37 % кӛрсетті. 
0
10
20
30
40
50
60
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

95 
Сурет 12 - когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілікті 
қалыптастыруға бағдарланған пәндер бойынша білімінің пайыздық
кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілікті қалыптастыру 
әдістемесін меңгеруінің пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 
13 – сурет арқылы сипаттама берілді. 
Сурет 13 - Когнитивтік компоненттің коммуникативтік креативтілікті 
қалыптастыру әдістемесін меңгеруінің пайыздық кӛрсеткіштерінің 
диаграммасы 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтілік 
эврикалық 
пассивтік 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік
эврикалық
пассивтік 

96 
Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің коммуникативтік креативтілігі 
қалыптасуының 
функционалдық 
компоненті 
бойынша 
пайыздық 
кӛрсеткіштерін тӛмендегі берілген кесте 13 – тен кӛруге болады. 
Кесте 13 - Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің коммуникативтік 
креативтілігі қалыптасуының функционалдық компоненті бойынша пайыздық 
кӛрсеткіштері 
Функционалдық компоненттің кӛрсеткіш деңгейлерінің пайыздары 
зерттеуге алынған ЖОО арасындағы кестеде де айтарлықтай айырмашылық 
жоқ деуге болады.
Функционалдық компоненттің проблемалық жағдайларды шешудің 
қалыпты емес тәсілдерін құрудағы іскерлігінің пайыздық кӛрсеткіші бойынша 
ХҚТУ-нің 48 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,4 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 44,6% кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 36 % кӛрсетті. 
ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік деңгейінде – 20,5 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 45 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 34,5% кӛрсетті. 
ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде – 20,5 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 44,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 35 % кӛрсетті. 
Функционалдық компоненттің
кӛрсеткіштері бойынша 
дең
гей
ле
рі
Х
ҚТ
У
(4
8 
бі
лі
м 
алушы
) 
О
ҚМ
У
(5
2 
бі
лі
м 
алушы
) 
ҚызМУ
(5
0 
бі
лі
м 
алушы
) 
- проблемалық 
жағдайларды 
шешудің 
қалыпты 
емес 
тәсілдерін құрудағы іскерлігі; 
креативтік 
19,4 % 
20,5 % 
20,5% 
эврикалық 
44,6 % 
45, % 
44,5% 
пассивтік
36 % 
34,5 % 
35 % 
- 
кәciби 
коммуникативтік 
мiндeттepдi 
креативті 
(жылдам, жеңіл, маңызды,
тиімді, ерекше, айрықша және 
т.б.) шeшу білігі; 
креативтік 
9,8 % 
10,5 % 
10,5% 
эврикалық 
54,2 % 
55,5 % 
54,5 % 
пассивтік
36 % 
34 % 
35 % 
- коммуникативтік icкepлiктep 
мeн дaғдылapды креативті 
тұрғыда кeңeйту icкepлiгiн 
жетілдіру;
креативтік 
22,5 % 
23,5% 
23,2% 
эврикалық 
50,2 % 
51,2% 
51,3% 
пассивтік
27,3 % 
25,3% 
25,5% 
- тиімді коммуникациялық іс- 
әpeкeттepін ӛз бeтiншe 
оңтайлы жocпapлaу мeн 
ӛзіндік бағалау 
креативтік 
19,2 % 
19,5% 
19,6% 
эврикалық 
42,2 % 
42,5% 
43,4% 
пассивтік
38,6 % 
38 % 
37 % 

97 
Функционалдық компоненттің проблемалық жағдайларды шешудің 
қалыпты емес тәсілдерін құрудағы іскерлігінің пайыздық кӛрсеткіштерге 
диаграмма негізінде талдап 14 – сурет арқылы сипаттама берілді. 
Сурет 14 - Функционалдық компоненттің проблемалық жағдайларды 
шешудің қалыпты емес тәсілдерін құрудағы іскерлігінің пайыздық
кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Функционалдық компоненттің кәсіби коммуникативтік міндеттерді 
креативті (жылдам, жеңіл, маңызды, тиімді, ерекше, айрықша және т.б.) шешу 
білігінің пайыздық кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы 
креативтік деңгейінде – 9,8 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 54,2% кӛрсетсе, 
пассивтік деңгейде – 36 % кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік 
деңгейінде – 10,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 55,5 % кӛрсетсе, пассивтік 
деңгейде – 34% кӛрсетті. ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде 
– 10,5 % кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 54,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 
35 % кӛрсетті. 
Функционалдық компоненттің кәсіби коммуникативтік міндеттерді 
креативті (жылдам, жеңіл, маңызды, тиімді, ерекше, айрықша және т.б.) шешу 
білігінің пайыздық кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 15 – сурет 
арқылы сипаттама берілді.
Функционалдық 
компоненттің 
коммуникативтік 
іскерліктер 
мен 
дағдыларды креативті тұрғыда кеңейті іскерлігін жетілдіруінің пайыздық 
кӛрсеткіші бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы креативтік деңгейінде – 22,5 
% кӛрсетсе, эврикалық деңгейде – 50,2% кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 27,3 % 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
КызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

98 
кӛрсетті. ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік деңгейінде – 23,5% кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 51,2 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 25,3% кӛрсетті. 
ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде – 23,2 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 51,3 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 25,5 % кӛрсетті. 
Сурет 15 - Функционалдық компоненттің кәсіби коммуникативтік 
міндеттерді креативті (жылдам, жеңіл, маңызды, тиімді, ерекше, айрықша және 
т.б.) шешу білігінің пайыздық кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Функционалдық 
компоненттің 
коммуникативтік 
іскерліктер 
мен 
дағдыларды креативті тұрғыда кеңейті іскерлігін жетілдіруінің пайыздық 
кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 16 – сурет арқылы сипаттама 
берілді. 
Функционалдық компоненттің тиімді коммуникациялық іс-әрекеттерін ӛз 
бетінше оңтайлы жоспарлау мен ӛзіндік бағалауының пайыздық кӛрсеткіші 
бойынша ХҚТУ-нің 48 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,2 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 42,2% кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 38,6 % кӛрсетті. 
ОҚМУ-нің 52 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,5% кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 42,5 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 38% кӛрсетті. 
ҚызМУ-нің 50 білім алушысы креативтік деңгейінде – 19,6 % кӛрсетсе, 
эврикалық деңгейде – 43,4 % кӛрсетсе, пассивтік деңгейде – 37 % кӛрсетті. 
Функционалдық компоненттің тиімді коммуникациялық іс-әрекеттерін ӛз 
бетінше 
оңтайлы 
жоспарлау 
мен 
ӛзіндік 
бағалауының 
пайыздық 
кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 17 – сурет арқылы сипаттама 
берілді. 
0
10
20
30
40
50
60
ХҚТК (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік
эврикалық 
пассивтік 

99 
Тәжірибелік-экcпepимeнттi анықтау кeзeңiндe сауалнама, сұхбат 
нәтижелері 
болашақ 
болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің
коммуникативтік креативтілігін қалыптастыру мәнін түсінетіндігі анықталды 
және ерекшеліктерін ажырататындығы байқалды, мамандық бойынша нақты 
кәсіби білік, дағдыларының жеткілікті деңгейде екендігі дәлелденді. Енді 
қалыптастыру кезеңі барысында біз зерттеуге алынған ХҚТУ нің 48 білім 
алушылары тәжірибелік топқа, ОҚМУ-нен 25 білім алушы және ҚызМУ-нен 25 
білім алушы бақылау тобына зерттеуге алынды. Білім алушылардың болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің 
коммуникативтік 
креативтілігін 
қалыптастыруда негізгі қиыншылықтарды анықтау жӛнінде тоқталатын болсақ, 
бақылау тобындағы болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің 9,8 % -ы 
«коммуникативтік креативтілікті қалыптастыруда қиындық жоқ», 28,6%-ы 
«коммуникативтік креативтілікті қалыптастыруда қиындық аздап кӛрінеді», 
70,8%-ы «коммуникативтік креативтілікті қалыптастыруда біршма кӛлемде 
қиындық бар» екендігін кӛрсетті. 
Сурет 16 - Функционалдық компоненттің коммуникативтік іскерліктер мен 
дағдыларды креативті тұрғыда кеңейті іскерлігін жетілдіруінің пайыздық
кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
0
10
20
30
40
50
60
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

100 
Тәжірибелік топтағы болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің нәтижесі 
бойынша, «коммуникативтік креативтілікті қалыптастыруда қиындық жоқ» - 
19,1%, «коммуникативтік креативтілікті қалыптастыруда қиындықтар аздап 
бар болса» - 40,2%, «коммуникативтік креативтілікті қалыптастыруда қиындық 
бар екені кӛрінеді» - 61,5% деп болашақ бастауыш сыныр мұғалімдерінің 
жауаптары бойынша белгілі болды, оның пайыздық кӛрсеткіштерін кесте – 14 
берілген. 
Сурет 17 - Функционалдық компоненттің тиімді коммуникациялық іс-
әрекеттерін ӛз бетінше оңтайлы жоспарлау мен ӛзіндік бағалауының пайыздық
кӛрсеткіштерінің диаграммасы 
Кесте 14 
–
Білім алушылардың болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің 
коммуникативтік креативтілігін қалыптастырудың пайыздық кӛрсеткіштері
Берілген сұрақтар 
Бақылау тобы 
50 білім алушы 
Тәжірибелік топ 
48 білім алушы 
коммуникативтік 
креативтілікті қалыптастыруда 
қиындық жоқ 
9,8 % 
19,1 % 
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ХҚТУ (48 білім 
алушы) 
ОҚМУ (52 білім 
алушы) 
ҚызМУ (50 білім 
алушы) 
креативтік 
эврикалық 
пассивтік 

101 
14 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
коммуникативтік 
креативтілікті қалыптастыруда
қиындық аздап кӛрінеді 
28,6 % 
40,2 % 
коммуникативтік 
креативтілікті қалыптастыруда 
біршма кӛлемде қиындық бар 
70,8 % 
61,5 % 
Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің анықталған қиындықтарының
ӛзіндік ерекшелігі, коммуникативтік креативтілігін қалыптастыру үдерісіне 
байланысты болып табылады. Жалпы болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің 
негізгі қиындықтары, олар үшін жаңа білімнің және шеберліктің жетіспеуі, 
оның ішінде коммуникативті креативтілікті қалыптастыру үдерісінде 
қызығушылығының, дағдының тапшылығы, ӛзін-ӛзі дамыту қағидасын, 
ұстаным мен жүзеге асыру жолдарының меңгерілмегендігінде болып отыр, 
пайыздық қатынастағы кӛрсеткіштерге диаграмма негізінде талдап 18 – сурет 
арқылы сипаттама беріп ӛттік. 
Сурет 18 - Білім алушылардың болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің 
коммуникативтік креативтілігін қалыптастырудың пайыздық кӛрсеткіштері 
Болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің 
коммуникативтік 
креативтілігін қалыптастыру моделіне, моделдің компоненттеріне, моделдің 
компоненттерін анықтайтын әдістемелік жүйеге сай анықтау эксперименті 
барысында алынған әдістемелер нәтижелерін талдаймыз. 
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
қындық жоқ 
қындық 
аздап бар қиындық бар 
Бақылау тобы 
Тәжірибелік топ 

102 
Болашақ 
бастауыш 
сынып 
мұғалімдерінің 
коммуникативтік 
креативтілігін 
қалыптастыруға 
байланысты 
мотивациялық-құндылық 
қатынастың, әлеуметтік мотивтердің болуын анықтау барысында біз 
креативтілік, дарындылық, шығармашылық психологиясын зеттеуге арналған 
«шығармашылық қабілет» атты Е. П. Ильиннің тесті алынды (толық нұсқасы 
Қосымша – К берілген) .
Е. П. Ильиннің «шығармашылық қабілет» тесті бойынша зерттелуші 
топтардың пайыздық кӛрсеткіштері 15 – кестеде берілген.
Кесте 15 – Анықтау эксперименті Е. П. Ильиннің «шығармашылық қабілет» 
тест бойынша зерттелуші топтардың пайыздық кӛрсеткіштерінің нәтижелері 
Деңгейлері 
Бақылау тобы (50) Тәжірибелік топ (48) 
Ӛте тӛмен 10-20 балл 
5 % (2) 
5 % (3) 
Ортадан тӛмен 20 - 40 балл 
15 % (7) 
17 % (9) 
Орташа 40 - 60 балл 
50 % (26) 
52 % (20) 
Орташадан жоғары 60 - 80 
балл 
26 % (12) 
21 % (13) 
Ӛте жоғары 80 - 100 балл 
5 % (3) 
5 % (3) 
Кӛрсетілген тест бойынша 10-20 балға дейін жинақтаған 2 білім алушы 5% 
бақылау тобында және 3 білім алушы 5 % тәжірибелік тобында, ол ӛте тӛмен 
деген деңгейге сәйкес келеді, бұл білім алушыларда шығармашылық қабілеті 
ӛте тӛмен деңгейде кӛрінуімен сипатталады. 20 - 40 балды иеленген 7 білім 
алушы 15% бақылау тобында және 9 білім алушы тәжірибелік топта 17 % 
пайызды құрайды, деңгейі ортадан тӛмен. Ол білім алушылардың 
шығармашылық қабілеті орташа. 40 - 60 балл жинаған орташа деңгейдегі 
бақылау тобында 26 білім алушы 50 % пайызды және тәжірибелік тобында 20 
білім алушы 52 % пайызды құраған. Бұл сыналушылардың шығармашылық 
қабілеті орташа. 60 - 80 балды иеленген орташадан жоғары деңгейдегі бақылау 
тобында 12 білім алушылар 26 % және тәжірибелік топта 13 білім алушы 21 % 
пайызды құрайды, бұл білім алушылардың шығармашылық қабілеті орташадан 
жоғары екендігін білдіреді. 80 – 100 баллды жинаған 3 білім алушы 5 % 
бақылау тобында және 3 білім алушы 5 % тәжірибелік тобында, бұл білім 
алушылардың шығармашылық қабілеті ӛте жоғары дегенді білдіреді.
Анықтау эксперименті бойынша бақылау және тәжірибелік тобындағы 
болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің коммуникативтік креативтілігін 
қалыптастыру бойынша Е. П. Ильиннің «шығармашылық қабілет» тесті 
бойынша пайыздық кӛрсеткіштерінің диаграммасы тӛмендегі 19 - суретте анық
кӛрсетілген.
Зерттеу жұмысымыздың барысында осыған дейін аталып келген болашақ 
бастауыш сынып мұғалімдерінің коммуникативтік креативтілігін қалыптастыру 
моделінің компоненттерін анықтау негізінде Э. Шостромның ӛзін-ӛзі 
ӛзектендіру тесті жүргізілді (16 –кесте). CAT екі негізгі және бірнеше қосымша 

103 
таразылар бойынша ӛзін-ӛзі ақпараттандыруды ӛлшейді. Э. Шостром 
сауалнаманың мұндай құрылымын ұсынған және осы сынақта сақталған. 
Негізгі тараулар - уақыт пен қолдаудағы құзыреттілік. Олар бір-бірінен тәуелсіз 
және қосымша болып табылмайтын, ортақ ұпайлары жоқ. 12 қосымша таразы - 
6 блок - әрқайсысы екеуі. Тесттің әрбір элементі бір немесе бірнеше қосымша 
таразыларға енгізіледі және бір базалық деңгейде. Осылайша, қосымша 
масштабтар шын мәнінде негізгі болып табылады, олар негізінен сол 
ұстанымдардан тұрады. Тесттің ұқсас құрылымы кӛптеген кӛрсеткіштерді 
диагностикалауға мүмкіндік береді, алайда сынақтың кӛлемін арттырмайды.
Сурет 19 - Анықтау эксперименті Е. П. Ильиннің «шығармашылық 
қабілет» тесті бойынша зерттелуші топтардың пайыздық кӛрсеткіштерінің 
диаграммасы 
Шкалалардың мазмұны келесідей. 
Негізгі шкалалары: 
Уакыт (Tc) шкаласы бойынша құзырет 17 тармақшаны қамтиды. Бұл 
шкала бойынша жоғары баға, ең алдымен, субъектінің қазіргі ӛмірде ӛмір сүру 
қабілетін, яғни оның ӛмірінің қазіргі сәтін толығымен сезінуді ғана емес, 
ӛткенді немесе болашаққа «қазіргі ӛмір» үшін дайындықтың салдары ретінде 
емес, екіншіден, ӛткенді, бүгінді және болашақты ажыратуды сезіну, яғни 
ӛміріңді толық кӛру. Бұл кӛзқарас, уақыттың психологиялық қабылдау 
субъектінің ӛзін-ӛзі жетілдірудің жоғары деңгейін кӛрсетеді.
0
10
20
30
40
50
60
Өте төмен
Ортадан 
төмен
Орташа 
Орташадан 
жоғары
Өте жоғары
Бақылау топ 
Тәжірибелік топ 

104 
Таразындағы тӛмен кӛрсеткіш адамды адамның уақытша шкаласының 
(ӛткен, қазіргі немесе келешек) және (немесе) оның ӛмірлік жолын дискретті 
қабылдауға арналған сегменттерінің біріне бағыттайды. Бірқатар эмпирикалық 
зерттеулер сонымен қатар бағдарлануды жеке даму деңгейімен уақытында 
тікелей байланыстырады.
Қолдау шкаласы (I) - сынақтың ең үлкен шкаласы (91 тармақша) - 
субъектінің құндылықтары мен мінез-құлқы тәуелсіздік дәрежесін сыртқы 
әсерден («ішкі-сыртқы қолдау») ӛлшейді. Бұл масштабтың тұжырымдамалық 
негізі А. Рейсманның «ішінен» және «сыртынан» туралы идеялары болды. Бұл 
шкала бойынша жоғары баға алған адам ӛзінің іс-әрекеттерінде салыстырмалы 
түрде тәуелсіз, ӛз мақсаттарымен, нанымдарымен, кӛзқарастарымен және 
қағидаларымен ӛмірге басшылық жасауға ұмтылады, алайда олар басқаларға 
қатысты қастықшылық пен топтық нормалармен қарама-қайшылықты 
білдірмейді. Ол сыртқа әсер етпей-ақ таңдай алады. 
Тӛмен кӛрсеткіш тәуелділіктің жоғары деңгейін, сәйкестік дәрежесін, 
субъектінің тәуелсіздікке жетпеуін, сыртқы бақылауды кӛрсетеді. Біздің 
пікірімізше, осы масштабтың мазмұны соңғы тұжырымдамаға ең жақын. 
Теориялық жұмыстар мен психологиялық практика да осы шкаланы негізгі әдіс 
ретінде енгізудің заңдылығына куәлік етеді. 
Ӛзін-ӛзі ӛзектендіруге арналған сипаттамаларын ӛлшейтін негізгі 
ерекшеліктерге қарағанда, қосымша тараулар оның жеке аспектілерін тіркеуге 
бағытталған. 
1.Бағалық бағдар шкаласы (САТ) (20 тармақша) адам ӛзін-ӛзі танытатын 
тұлғаға тән мәндерді бӛліседі. 
2.Мінез-құлық икемділік шкаласы (24 тармақша) субъектінің мінез 
құлқындағы ӛз құндылықтарын іске асыруда субъектінің икемділігін, олардың 
айналасындағы адамдармен ӛзара әрекеттесуін, ӛзгеретін жағдайға тез және дәл 
жауап беру қабілетіне диагностика жасайды. Мәнге бағдарлау және мінез-
құлықтың икемділігі ауқымы, бір-бірін толықтырып, құндылықтар блогын 
қалыптастырады. Бірінші шкала құндылықтарды ӛздері сипаттайды, екінші - 
мінез-құлқын орындаудың ерекшеліктерін сипаттайды. 
3. Ӛзіндік сезімталдық шкаласы (13 тармақша) адам ӛзінің қажеттіліктері 
мен сезімдерін қаншалықты жақсы білетінін, қаншалықты жақсы сезінетінін 
және оларды рефлексиялауды анықтайды. 
4. Ӛзіндік шкаласы (S) (14 тармақша) адамның сезімін ӛздігінен және 
тікелей сезіну қабілетін ӛлшейді. Бұл шкала бойынша жоғары баға, қасақана, 
мақсатты әрекеттердің болмауы дегенді білдірмейді, ол тек қана мінез-құлық 
тәсілі бойынша есептелмеген, табиғи және босаңсудан қорықпайтын, 
басқалардың эмоцияларын кӛрсету үшін, басқа біреудің мүмкіндігін ғана 
кӛрсетеді. 
3 және 4-шкалалалар сезімдер блогы болып табылады. Біріншісі адамның 
ӛз сезімдерін қаншалықты білетінін, екіншісі - олардың мінез-құлқы қаншалық- 
ты кӛрінетінін анықтайды. 
5.Ӛзін сыйлау шкаласы (Sr) (15 тармақша) субъектінің ӛз қасиеттерін

105 
бағалай білу қабілетіне, мінездемелердің оң қасиеттеріне және ӛзін-ӛзі 
сыйлауға мүмкіндік береді. 
6. Ӛзін қабылдау шкаласы (Sa) (21тармақша) адам ӛзінің жеке 
артықшылықтары мен кемшіліктеріне қарамастан, ӛзін-ӛзі қабылдаған дәрежені 
тіркейді. 
7. Адам табиғаты туралы идея шкаласы (Nc) 10 тамақшадан тұрады. 
Шкала бойынша жоғары баға субъектінің адам табиғатын толық деп санауға 
бейімділігін кӛрсетеді. 
8. Синергия шкаласы (7 тармақша) адамның дүние мен адамдарға 
біртұтас қабылдау қабілетіне, ойын және жұмыс, физикалық және рухани 
қарама-қайшылықтардың байланысын түсіну қабілетін анықтайды. 
9. Қабылдау шкаласы (А) 16 тармақшадан тұрады. Шкалада жоғары балл 
адамның табиғатының табиғи кӛрінісі ретінде адамның тітіркенуін, ашуын 
және агрессивтілігін қабылдауға қабілеттілігін кӛрсетеді.
10. Контакт (C) шкаласы (20 тармақша) адамның адамдармен тез және 
жақын эмоционалды байланысы бар байланыстарын тез белгілеуге, немесе 
әлеуметтік психологиясына таныс терминологияны пайдалана отырып пәндік-
тақырыптық қарым-қатынасқа қабілеттілігін сипаттайды. 
11. Когнитивті қажеттіліктер шкаласы (11 тармақша) әлем туралы білім 
алуға ұмтылу тақырыбының дәрежесін анықтайды. 
12. Креативтілік шкаласы (Cr) (14 тармақша) адамның шығармашылық 
бағытының дәрежесін сипаттайды. 
Когнитивті қажеттіліктер мен креативтілік шкалалары танымға деген 
қатынасты құрайды. Бұл жағдайда, ең алдымен, тестілеуді ӛзіндік құбылыстың 
тұжырымдамалық маңызды элементтерінің бірі ретінде жеке тұлғаның 
шығармашылық бағдарлау деңгейін диагностикалауға мүмкіндік беретін 
индикаторлар блогын енгізу. Тест топтық түрде де, индивидуалды түрде де 
ӛткізілуі мүмкін. Тәжірибеде кӛрсетілгендей, жауап беру үшін сыналушы 
уақыты шектелмейді, жауап беру үшін кӛбіне 30-65 минут беріледі. 
Жалпы алғанда, CAT психометриялық тестінің нәтижелері ғылыми 
зерттеулерде де, практикалық психодиагностикада да қолдануға жарамды 
екенін кӛрсетеді.
Қазіргі уақытта біз «ӛзіндік даму», «жеке ӛсу» сияқты ұғымдарды жиі 
естиміз, осы сӛздерге байланысты әр түрлі қалалардағы мамандар тренингтер 
мен семинарларды жиі ӛткізеді, осыған сәйкес бұл ӛздігінен жұмыс істеу 
синонимі болып табылады. 
Ӛзін-ӛзі жетілдіруге қабілетті адамдардың ӛмір сапасына жағымды әсер 
ететін кӛптеген оң қасиеттері бар: - ӛзгелердің пікірінен тәуелсіз болу; -
айналадағы барлық нәрселерді қабылдай отырып, барлық артықшылығы бар 
эмоцияларға ашықтық және жоғары коммуникативтік дағдылар; - 
шығармашылық кӛзқарас және тағы басқалар. 
Ӛздерінің деңгейін анықтау үшін біз білім алушыларға әлеуметтік жүйе 
арқылы СAT ӛздігінен тестілеу тестін онлайн тәртібінде қалаған уақытта және 

106 
қандай салаларда табысқа қол жеткізгені және қайсысына қол жеткізуге 
болатыны білуге ұсындық. 
Кесте 16 – Э. Шостромның ӛзін-ӛзі ӛзектендіру тестінің шкалалары бойынша 
кӛрсеткіштері 

жүктеу/скачать 4,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: