Управление музеем: разработка политики и практическое регулирование

Қ
оғамдардың  даму  тарихы  патриотизмнің  мемлекет  тарапынан  қажетті  жəне 
пісіп жетілген өзгерістерді жүзеге асырудың басты ресурсы екендігін көрсетті. 
Мемлекет, партия, қоғамның белсенді бөлігі аса маңызды реформаларды жүзеге 
асыру кезінде сəйкесінше символиканы, құндылықтарды, идеалдарды, мақсаттар мен 
принциптерді,  бір  сөзбен  айтқанда,  идеологияны  қалыптастырады  жəне  оларды 
қорғай отырып дамытады.
Мұндай  мəселелер  қазіргі  таңда  тəуелсіз  даму  жолына  енді  ғана  түскен 
мемлекеттердің көпшілігінің алдына қойылуда. Ендеше бүгінгі патриоттық идея да, 
патриоттық тəрбие де қазіргі заман адамдарына, олардың талғамдары мен мүдделеріне 
сай  анық  та  түсінікті  түрде  болғаны  жөн.  Қазіргі  заманғы  патриоттық  идеология 
мемлекеттің  құрылу  процесіндегі  барлық  жетістіктерді,  сондай-ақ  ұзақ  мерзімді 
басымдықтар мен талаптарды да назарына алуы керек.
Өз халқыңның тарихының өнегелі жақтарын білу, өз еліңнің кешегі жəне бүгінгі 
қаһармандарын  мақтаныш  ету,  олардың  ерлігіне  тағзым  ету,  оларға  сай  болу 
патриотизмнің  басты  құрамдас  бөлігі  болып  табылады.  Бұл  тұрғыда  алғанда, 
республикамыздың  оқу-тəрбие  мекемелерінде  белгілі  деңгейде  əр  түрлі  шаралар 
жүргізілуде.  Қазақстан  тарихы  мектептерде,  орта  арнаулы  жəне  жоғары  білім  беру 
мекемелерінде  оқытылуда,  тарихтың  жарқын  беттері  бұқаралық  ақпарат  құралдары 
арқылы  насихатталуда,  қаһармандарымыздың  есімдері  ұлықталып,  олардың  аттары 
елді  мекендерге,  көшелерге,  мектептерге,  түрлі  мекемелерге  берілуде.  Алайда 
тарихтың  ақтаңдақтарын  жеткіліксіз  оқып-үйрену,  түрлі  тарихи  жəне  ғылыми 
теориялардың  арасындағы  келіспеушіліктер  мен  айырмашылықтар,  жастардың  төл 
тарихына  деген  қызығушылығының  айтарлықтай  аз  болуы,  өзге,  əсіресе  батыстық 
идеология мен теориялардың басымдық ықпалы бұған көп кедергі жасауда. Көп ретте 
жастардың  бұқаралық,  тіпті  кейде  арзан  мəдениетке  елтіп,  этномəдени,  дəстүрлі, 
ұлттық  бастаулардан  алыстап  кетуі,  өкінішке  қарай,  қалыпты  жəне  кеңінен  тараған 
үрдіске айналды. Біздің ойымызша, одан шығудың басты жолы  этномəдени білім мен 
тəрбие беруге ерекше көңіл бөлу.
БУКАЕВА Б.Ж.
Ш. Уалиханов атындағы орта мектептің 
оқу-тəрбие ісінің меңгерушісі 
Алматы облысы
ПАТРИОТТЫҚ ТƏРБИЕ  ЗАМАН ТАЛАБЫ
184

Ұлттық тəрбие қазір елімізде орын алып отырған көптеген мəселелерді: ана тілін, 
ата тарихын, ұлттық салт-дəстүрін білмейтін жастар, тастанды жетім балалар, «қиын» 
балалар, қарттар үйлеріндегі əжелер мен аталар, нашақорлыққа салынған жастар, тағы 
басқаларды  бірте-бірте  жоюдың  жəне  олардың  алдын  алып,  болдырмаудың  негізгі 
жолы.  Ұлттық  тəрбие  алған  ұрпақ  дені  сау,  білімді,  ақылды,  ұлтжанды,  еңбекқор, 
сыпайы, кішіпейіл болып өседі. Сондықтан да ұлттық тəрбие  ел болашағы. 
Қоғамның дамуына байланысты оқушыларға білім беру, оларды тəрбиелеу жəне 
дамыту міндеттері барған сайын күрделеніп бара жатыр. Басты міндеттің бірі: орта 
мектепті бітірген оқушы өмірге белсене араласа отырып, ғылымның шапшаң дамуына 
ілесуі,  ашылған  жаңалықтарды  өздігінше  оқып  меңгеру,  оларды  өзі  қызмет  ететін 
салаларына қатыстыларын іс жүзіне асыра білуі, өмірде қолдана алуы. Сонымен қатар 
оқушылар мектеп қабырғасында жүріп-ақ əлемдік құрылым қалыптасуының негізгі 
ғылыми  ұстанымдарын,  ойлаудың  əдіс-тəсілдерін,  Отан  деген  сүйіспеншілік, 
патриотизм, танымның заңдылықтарын игеруі тиіс. 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  «Қазақстанның  болашағы-қоғамның 
идеялық  бірлігінде»  атты  еңбегінде  «Біздің  тағы  бір  аса  маңызды  идеялогиялық 
міндетіміз  Қазақстандық отансүйгіштікке тəрбиелеу. Əрбір азаматтың өзін-өзі айқын 
билеуін қалыптастыру» ‒ деп жазды. Қазақ тарихын зерттеуші ғалым Ш. Уалиханов 
отансүйгіштік  сезімнің  қалыптасуы  туралы  менің  патриоттық  сезімім  ірбіт 
сандығындай,  мен  ең  алдымен,  өз  отбасымды,  туған-туыстарымды  қадірлеймін, 
руластарымды одан кейін халқымды қадірлеймін, ‒ деген екен. Патриотизм ‒ дейді Б. 
Момышұлы,  Отанға,  мемлекетке  деген  сүйіспеншілік,  жеке  адамның  аман-саулығы 
қоғамдық,  мемлекеттік  қауіпсіздікке  тікелей  байланыстылығын  сезіну,  өзінің 
мемлекетке тəуелді екенін, мемлекетті нығайту дегеніміз жеке адамды күшейту екенін 
мойындау,   қысқасын айтқанда, патриотизм дегеніміз мемлекет деген ұғымды оның 
жеке адаммен барлық жағынан өткенімен, бүгінгі күнімен жеке болашағымен қарым-
қатынасын білдіреді
«Отанды  сүю  отбасынан  басталады»,  отансүйгіштік  қасиетті  қалыптастыруда 
отбасы тəрбиесінің маңызы, «Еліңді сүйсең ерлік істейсің», «Ер жігіт ел үшін туады, ел 
үшін өледі», «Болат қайнауда шынығады, батыр майданда шынығады», «Ел  ырыстың 
орманы, ер  ырыстың қорғаны», «Ел үмітін ер ақтар, ер атағын ел сақтар» тəрізді мақал  
мəтелдерден көрінеді. Одан біз ерлердің ерен ерліктері ұрпақ жалғастығын табатынын 
ұғынамыз.
«Патриотизм» сөзі (грек тілінде  patrіots  отандас, paths - отан, атамекен) Отанға 
деген сүйіспеншілікті, оған адалдықты, өз іс-əрекеттерімен оның мүдделеріне қызмет 
етуге ұмтылысты, сондай-ақ, туған жеріне, тұрақтаған мекеніне бауыр басушылықты 
білдіреді  .Оның  қазақшасы-жерлес,  отандас  дегенді  білдіреді,  яғни  Отанын,  ұлтын 
сүю, оны жаудан қорғау.
Əрбір халықтың тарихи өмірінде қол жеткізген ең құнды дүниелері  рухани жəне 
адами  қасиеттері,  құлықтылық  (моральдық  нормалар)  үлгілері  бар.  Сондықтан  да 
əрбір  жаңа  ұрпақ  үшін  мəнді  тəрбие  ‒  ұлттық  тұрғыдағы  тəрбие  үлгісі  болып 
табылады. Өйткені, мұнда тəрбиенің негізін замандар бойы қалыптасып келген асыл 
рухани  құндылықтар  жəне  биік  ізеттілік  пен  құлықтылық  тұрғысындағы  ұрпақтан-
ұрпаққа жалғасып жататын, адамның адамдық қасиетін нығайтып, əрі асылдандыра 
түсетін, халықтың даналық өмір-салтынан туындап отыратын бұлжымас ережелер мен 
қағидалар  құрайды.  Ұлттық  тəрбие    адам  өмірінің  алтын  арқауы.  Ұлттық  тəрбие 
жалпыадамзаттық  рухани  құндылықтарды  жоққа  шығармайды,  қайта  солармен 
үндесіп  жатады.  Бұлар  бір-бірін  байытып,  құнарландырып  отырады.  Ұлттық 
тəрбиеден тереңдеп нəр алған адам   рухани бай адам. Ондай адам жалпыадамзаттық 
тұрғыдан мəдени жəне рухани құндылықтарды бойына тезірек сіңіреді, сөйтіп, толық 
185

əрі кəміл Адам дəрежесіне тезірек жетеді. Ұлттық менталитет   тұнып тұрған рухани 
қазына. Халықтың тілі мен мəдениеті болсын, салт-дəстүрі мен наным-сенімі болсын   
мұның бəрі де əрбір халық үшін асыл да қымбатты рухани дүниелер. Этнопедагогика   
ұлттық тəрбие негізі деп білеміз. Ал ұлттық тəрбие ғаламдағы құндылықтарды бойына 
сіңіріп, өз құндылықтарын арттыра береді.
Ұлттық  патриотизмді  қалыптастыруда    ата-бабаларымыздың  ұлағатты  ойлары 
мен  тəлімдік тəрбиесінің атқаратын орны ерекше. 
Мағжан  Жұмабаев:  «Тəрбиелеудегі  мақсат  ‒   баланы  тəрбиешінің  дəл  өзіндей 
қылып  шығару  емес,  келешек  өз    заманына    лайық  қылып  шығару.  ...Тəрбиешінің 
қолданатын  жолы  ‒   ұлт  тəрбиесі.Ұлт  тəрбиесі  баяғыдан  бері  сыналып,  көп  буын 
қолданып  келе  жатқан  тақтай  жол  болғандықтан  əрбір  тəрбиеші,  сөз  жоқ,  ұлт 
тəрбиесімен таныс болуға тиіс. Жəне əрбір ұлттың баласы өз ұлтының арасында, өз 
ұлты  үшін  қызмет  қылатын  болғандықтан,  тəрбиеші  баланы  сол  ұлт  тəрбиесімен 
тəрбие  қылуға  міндетті»  дей  отырып,  жастарды  тəрбиелегенде  ұлт  тəрбиесінің 
негізінде  тəрбиелеу  арқылы,  ұлттық  құндылықты  бойына  сіңіре  білгенде  ғана,  ол 
рухани  бай,      сол  заманға  лайық,    елі,  Отаны  үшін  қызмет  етуге  дайын  болып 
шығатынын  көрсетеді.    Бұл  ‒   келешек  ұрпақтың  патриот  болып  шығуы  үшін, 
тəрбиелеуді ұлттық тəрбиеден бастауымыз керектігін көрсетеді.  
Тек  тұлға  ғана  өзінің  Отанға  деген  қатынасын  ішкі,  қастерлі  сезім  ретінде 
пайымдауға  қабілетті.  Сол  себепті,  патриотизм  де  тұлғаның  биік  даму  деңгейін 
сипаттайтын аса маңызды рухани игілік ретінде түсініледі.
  Жас ұрпақты патриотизмге тəрбиелеу  бұл тұлғаның, елдің, оның мəдениетінің 
бірегейлігі,  əлеуметтің,  халықтың  əлеуметтік  психологиясының  ерекшеліктері 
толымды  көрініс  табатын  қоғамдық  өмірді  ұйымдастырудың  мəні  мен  мақсаттарын 
пайымдау  арқылы  жүйелі  дамуы.  Патриотизм  міндетті  түрде  тұлғаның  жоғары 
əлеуметтік белсенділігін   көрсетеді, өйткені, оның өзі еңбекте табыстарға жету үшін, 
қоғамға, ел жұртқа, халыққа қызмет ету үшін биік серпін болып табылады. 
Əдебиеттер:
1. С.Əбішқызы, Ж.Сарманов. «Ұлттық тəрбие  құндылығы мол дүние». 2008 ж. 
2. Алтай Тайжанов, Асылбек Түсіпқалиев, // Патриоттық тəрбие 
 отаншылдық кепілі
186

В
нашей  стране  учебно-воспитательная  работа  с  детьми  с  задержкой 
психического  развития  осуществляется  в  специальных  дошкольных  и 
школьных  учреждениях  системы  образования  и  здравоохранения.  Дети  с 
глубоким  поражением  центральной  нервной  системы  находятся  в  детских  домах 
социальной  защиты,  где  с  ними  тоже  ведется  учебно-воспитательная  работа  по 
специальной программе.
Для  того,  чтобы  весь  педагогический  процесс  был  более  эффективным, 
необходимо правильное комплектование специальных учреждений. Поэтому встает 
задача максимально точной дифференциальной диагностики, но прежде чем решать 
эту  задачу,  важно  знать,  каких  детей  следует  считать  детьми  с  задержкой 
психического  развития,  в  чем  своеобразие  их  познавательной  деятельности, 
эмоционально-волевой сферы и поведения.
Исследования ученых (Л. С. Выготский, А. Р. Лурия, К. С. Лебединская, В. И. 
Лубовский,  М.  С.  Певзнер,  Г.  Е.  Сухарева  и  др.)  дают  основания  относить  к 
умственной  отсталости  только  те  состояния,  при  которых  отмечается  стойкое, 
необратимое  нарушение  преимущественно  познавательной  деятельности, 
вызванное органическим повреждением коры головного мозга. Именно эти признаки 
(стойкость,  необратимость  дефекта  и  его  органическое  происхождение)  должны  в 
первую очередь учитываться при диагностике умственной отсталости.
Заде́ржка психи́ческого разви́тия (сокр. ЗПР)   нарушение нормального темпа 
психического развития, когда отдельные психические функции (память, внимание, 
мышление,  эмоционально-волевая  сфера)  отстают  в  своём  развитии  от  принятых 
психологических  норм  для  данного  возраста.  ЗПР,  как  психолого-педагогический 
диагноз  ставится  только  в  дошкольном  и  младшем  школьном  возрасте,  если  к 
окончанию этого периода остаются признаки недоразвития психических функций, то 
речь идёт уже о конституциональном инфантилизме или об умственной отсталости.
МЕЛКОВА Е.В.
"Почетный работник образования РК".
ВОСПИТАТЕЛЬНАЯ РАБОТА С ДЕТЬМИ 
С ЗАДЕРЖКОЙ ПСИХИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ
187

Особенности психики умственно отсталых исследованы достаточно полно (Л. В. 
Занков,  В.  Г.  Петрова,  Б.  И.  Пинский,  С.  Я.  Рубинштейн,  И.  М.  Соловьев, 
Ж. И. Шиф и др.).
Для умственно отсталых характерно недоразвитие познавательных интересов (Н. 
Г  Морозова),  которое  выражается  в  том,  что  они  меньше,  чем  их  нормальные 
сверстники, испытывают потребность в познании.
  Как  показывают  данные  исследований,  у  умственно  отсталых  на  всех  этапах 
процесса  познания  имеют  место  элементы  недоразвития,  а  в  некоторых  случаях 
атипичное развитие психических функций. 
В результате эти дети получают неполные, а порой искаженные представления об 
окружающем,  их  опыт  крайне  беден.  Известно,  что  при  умственном  недоразвитии 
оказывается дефектной уже первая ступень познания - восприятие. Часто восприятие 
умственно отсталых страдает из-за снижения у них слуха, зрения, недоразвития речи, 
но  и  в  тех  случаях,  когда  анализаторы  сохранны,  восприятие  этих  детей  отличается 
рядом особенностей, на это указывают исследования психологов (К. А. Вересотская, В. 
Г. Петрова, Ж. И. Шиф).
Важнейшей  со ст авной  частью  во спит ательного  проце сс а  являет ся 
формирование  патриотизма,  который  имеет  огромное  значение  в  социально-
гражданском и духовно-нравственном развитии личности ученика. Только на основе 
чувства  патриотизма  укрепляется  любовь  к  Родине.  Появляется  чувство 
ответственности за её могущество, честь и независимость, сохранение материальных и 
духовных ценностей общества, развивается достоинство личности.
Патриотизм    это  естественная  привязанность  к  родным  местам,  языку, 
национальным  традициям.  Чувство  патриотизма  возникает  под  воздействием 
окружающей природы, народного искусства и практической деятельности человека. 
В специальной коррекционной педагогике и психологии выдвигается на первый 
план проблема эмоционального развития детей с нарушением интеллекта (школа VIII 
вида).  Эти  нарушения  являются  важным  фактором,  затрудняющим  социальную 
адаптацию,  любое  воспитание  (включая  и  патриотическое)  при  умственной 
отсталости.  Школьники  ограничены  в  возможностях  выражения  переживаний  и 
отношений социально-приемлемым способом; испытывают затруднения в понимании 
эмоциональных  состояний  других  людей.  Всё  это  сказывается  на  качестве  учебно-
воспитательного процесса. Следовательно, возникает необходимость в комплексном, 
целенаправленном, своевременном, систематическом коррекционном воздействии на 
эмоциональные  рецепторы  умственно  отсталых  школьников,  с  учётом  их 
индивидуальных особенностей.
Воспитание  нравственности  является    одним  из  базовых  направлений  в 
коррекционной педагогике, как при воспитании, так и при обучении. В современном 
мире  вопрос  нравственности  находится  под  пристальным  вниманием  педагогов.  У 
большинства  нормально  развивающихся  детей  понятия  о  патриотизме,  долге, 
ответственности  формируются  с  некоторыми  сложностями,  что  касается  детей  с 
ограниченными  возможностями,  то  для  их  это  процесс  затягивается  в  более 
продолжительные временные рамки.
Вопрос    усвоения    нравственных  понятий  и  осознания  нравственных  качеств 
личности  глубоко  умственно  отсталыми  детьми    является  не  до  конца  изученными.   
Невозможно путем усвоения отвлеченных понятий обеспечить правильный процесс 
нравственного  становления  личности,  поэтому  на  коррекционных  индивидуальных 
занятиях  учителя    дефектологи  ставят  перед  собой  такую  задачу.  Воспитаннику 
необходимо  понять  конкретные  поступки  людей  в  разных  ситуациях.  Учитель   
дефектолог  должен  знать,  какова  сущность  нравственных  понятий,  оценочных 
188

суждений  у  глубоко  умственно  отсталых  детей,  для  того,  чтобы  планировать 
использование    разнообразных  методов  и  приемов  с  целью  более  эффективно 
воздействовать на их сознание. 
  Мы  в  своей  работе  создаем  такие  педагогические  условия,  которые  будут 
способствовать  усвоению  глубоко  умственно  отсталыми  детьми  таких  понятий  как: 
патриотизм, долг, честь, совесть, трудолюбие, прилежание, исполнительность.
На начальном этапе мы изучаем особенности усвоения моральных понятий, затем 
мы определяем пути педагогического воздействия.   Формирование нравственности, в 
своей  работе,  мы  начинаем  в  раннем  возрасте  (во  время  воспитательских  часов,  на 
индивидуальных занятиях) и представляем в доступной форме. 
При  анализе  первоначальных  данных  мы  определили,  что  на  первом  году 
обучения дети (12 человек) имеет представления по основным понятиям: патриотизм (с 
помощью педагога приходят к выводу, что это связано со страной, могут показать флаг, 
герб  Казахстана)    1  человек,  долг  (с  помощью  педагога  доводят  представленную 
ситуацию  до  конца,  но  не  понимают  ее  смысла)    1  человек,  честь  (не  понимают 
значение)  0 человек, совесть (с помощью педагога могут проанализировать поступки)  
1 человек , трудолюбие (с помощью педагога могут выявить положительные стороны 
труда)    3  человека,  прилежание  (не  понимают  смысла  слова)    2  человека, 
исполнительность  (старается  довести  начатое  дело  до  конца)    1  человек.  Здесь  мы 
рассматривали общее представление о понятиях, но не их точное определение.
В процессе обучения на индивидуальных и фронтальных занятиях мы формируем 
вышеуказанные  понятия  через,  беседы,  игры,  просмотр  отрывков  из  фильмов, 
мультфильмов, анализ ситуаций, инсценеровку, обрабатывание фраз и высказываний, и 
тому подобное:
- Наша Родина Казахстан.
- Мы патриоты своей Родины.
- Наш долг  уважать Казахстан.
- Мой долг помогать другу в сложных ситуациях.
- Я горжусь тем, что помогаю окружающим.  
  Для лучшего усвоения понятий мы добиваемся, чтобы воспитанники  приводили 
примеры  на  каждый  случай,  могли  более  глубоко  проанализировать  тот  или 
иной поступок. 
  Например: 
1.  Кого ты считаешь героем? Почему?
2.  Как ты думаешь, кто самый трудолюбивый человек? Почему ты так думаешь?
3.  Герой  Великой  Отечественной  Войны  Н.  Абдиров  совершил  героический 
подвиг. Какой подвиг он совершил? Как вы думаете, зачем он это сделал? В смогли бы 
пойти на такой же подвиг? Почему?
4.  Дети ехали в автобусе. На остановке зашла старенькая бабушка. Никто из детей 
не уступил ей место. Это увидел взрослый мужчина и встал. Когда бабушка села, она его 
поблагодарила. Мужчина сказал ребятам: Как вам не стыдно!   
5. Как вы думаете, правильно ли поступили ребята? Почему? Почему мужчина 
уступил место старушке? Почему он пристыдил ребят? Как бы поступили вы?
6.  Как вы понимаете:   Труд красит, а лень портит.
                                        Под лежачий камень, вода не течет.
7.  Что надо сделать, чтобы получить то, что мы хотим? Как мы будем это делать?
8.  Наш долг помогать окружающим.
Правильно ли это? Почему ты так думаешь? Как ты помогаешь окружающим? Как 
ты думаешь, когда ты вырастишь, тебе будут помогать? Почему?
В  конце  учебного  года  мы  провели  диагностику  по  сформировавшимся 
нравственным  понятиях,  и  получили  следующие  результаты:  патриотизм 
189

(воспитанники  знают,  что  это  любовь  к  Родине)    8  человек,  долг  (могут  определить 
понятие в поступках)  6 человек, честь (понимают значение)  5 человек, совесть (могут 
проанализировать поступки и выявить правильное значение)   6 человек , трудолюбие 
(могут  определить  необходимость  труда)    10  человека,  прилежание  (понимают 
значение  слова)    4  человека,  исполнительность  (старается  довести  начатое  дело  до 
конца)  6 человек. 
Формирование  понятий,  которые  не  имеют  физического  ощущения, 
продолжительный  и  трудоёмкий  процесс,  поэтому  требует  особого  педагогического 
подхода. В своей работе учителя   дефектологи добились положительных результатов, 
но  продолжают  искать  более  доступные,  приемлемые  методы  и  формы  в  учебно   
воспитательном процессе.
 Литература:
1.Специальная школа. Направления и указания для занятий с детьми и подростками, 
имеющими тяжёлую степень умственной ограниченности. Минск. Изд-во БелАПДИ, 
1996.
2. Проблемы   и перспективы развития специального образования в Карагандинской 
области / сборник статей.  Караганда 2011.
190

М
узей  -  адамзат  еңбегімен  жер  бетінде  жасалған  материалдық,  рухани 
игіліктердің,  үлгі  нұсқалардың  əр  алуан  саласын  зерттеп,  жинақтаушы, 
сақтаушы  жəне  сол  тарихи  ескерткіш  мұраларды  бір  ұрпақтан,  бір  ұрпаққа 
жеткізіп  насихаттап  отыратын  мəдени  мекеме.  Ғасырлар  қойнауынан  бастау  алатын 
көшпенділер  мəдениетінің  шежіре-тарихынан  сыр  шертетін  мəдени  құнды  мұралар 
музейлерде сақталады. 
Музей   ел тарихы, ұлттың көне менталитеті, дүние жүзі мəдениетінің қайнар көзі 
тоғысатын жер. Себебі, музей қойылымдарына орналасқан əрбір мұраның астарында сол 
жеке мұра тарихы ғана емес, осыған байланысты болатын кез келген халықтың жүріп 
өткен  ізі,  тарихы  жатыр.  Музей  ғылыми-зерттеу,  мəдениет  -  білім  мекемесі,  ұлттың 
ұлттылығын  айғақтайтын  ерекше  мəнді  мемлекеттік  атрибуттардың  бірі.  Қазақстан 
Республикасының  Президенті  Н.Ə.  Назарбаевтың:  «Егемен  еліміздің  мəдени  өмірінде 
музейлердің орны айрықша. Тарихымызды терең зерттеп, оның тəжірибесінен тағлым 
алу    Қазақстанда  патриотизмді  қалыптастырудың,  Отанның  лайықты  азаматтарын 
тəрбиелеудің  басты  шарттарының  бірі...»    деген  сөздері  музей  қызметінің  басты 
ұстанымы болуға тиіс.
  Қазақстан  тəуелсіздігін  алғаннан  кейін  музей  саласы  құрылымдық,  саяси-
идеологиялық,  ұйымдық,  түбегейлі  өзгерістерді  бастан  өткерді.  Музейлер  көрерменге 
тек тəрбиелік əрекет нысаны емес, сұхбаттасушыға да айналды. Қазақстан музейлері ең 
алдымен,  халықтың  баға  жетпес  материалдық,  рухани  байлығын  жинақтаушы  əрі 
насихаттаушы,  сол  арқылы  Қазақстан  азаматтарының  бойына  отан  сүйгіштікті, 
патриоттық сезімді ұялатушы ғылыми, мəдени, біліми орда болуға тиісті. 
  Қазіргі  заманда  қоғамның  жедел  дамуы  барысында  музейлердің  адамзат 
мəдениетінің  елеулі  ажырамас  бөлігіне  айналғаны  баршамызға  аян.  Əлеуметтік  - 
экономикалық  фармация  алмасқан  осынау  алмағайып  заманда  біздің  қоғамда 
музейлердің де мақсаты мен міндеттері функциялары өзгерді. Алайда, атап көрсететін 
басты жайт, музейлердің қоғамдағы рольдері өзгергенімен,   қандайда əлеуметтік қайта 
құрулар болса да, музейлердің қоры, коллекциялары, тарих жəне мəдениет ескерткіштері 
өзгерусіз күйінде қалатындығы. Қандай əлеуметтік - саяси өзгерістер болса да,     музей   
өзінің    басты  міндетін  орындауда:    Ол    мəдени  мұраны  сақтау  болып  табылады. 
                                                                       АТРАУБАЕВ Б.Т.
                                                                   Ақтөбе  облыстық «Руханият»                   
                                                                         музейінің  директоры
МУЗЕЙ - ЕЛ ҚАЗЫНАСЫ
191

 
Расында да неше бір заман белестеріндегі қоғамдық құбылыстарды, аласапыран 
əлеуметтік саяси оқиғаларды, керек десеңіз күллі адамзаттың, бізді қоршаған кеңістіктің, 
табиғи  ортаның  таңғажайып  өзгерістерін  алақанға  салғандай  етіп  алдына  тосатын 
музейдегі  материалдық  мұралар  мен  қатпарлы  қалың  құжаттар    баға  жетпес  рухани 
қазына, ұлттық байлық. 
  Қазіргі  кезде  Қазақ  елінің  тəуелсіз  мемлекет  болуына  байланысты  мəдени 
мұраларға  барынша  назар  аударылып,    мемлекеттік  қамқорлыққа  алынуда.  Ұлт 
мəдениетін  жаңғыртып,  бабалардан  жеткен  тарихи-мəдени  мұраларды  насихаттау 
Қазақстан музейлерінің абыройлы да өзекті мəселелерінің бірі.   Ел президенті бастап 
отырған бұл іс өз елінің патриоты болған əрбір азаматтың парызы. 
  Дербес,  тəуелсіз  ел  болған  алғашқы  кезеңнен  бастап  бүгінгі  күнге  дейінгі 
аралықта мемлекетіміздің нығайып, үлкен саяси-экономикалық жетістіктерге  жеткеніне 
бүкіл əлем куə. 
  Тəуелсіздік жылдары Ақтөбе облысында тарих жəне музей жұмыстарына көңіл 
бөлініп, айтарлықтай шаралар тындырылды.  Музейлер саны көбейіп, дамуда. 
  Музей  -өзінің  жаратылысы  жағынан  ғылыми-зерттеу  жəне  мəдени-ағарту 
мекемесі болып табылады. Музей - туған еліміздің асыл қазынасы болғандықтан 2010 
жылы  облыс  əкімі  Е.Н.Сағындықовтың  қолдауымен  Ақтөбе  облыстық  «Руханият» 
музейін жинақтау шаралары жүргізіле бастады.  Музей  ұлтаралық рухани жəне мəдени 
орталық болып табылады. «Руханият» музейінің басты мақсаты тұрғындардың мəдени-
рухани дамуына имандылық тəрбие беру арқылы үлес қосу. «Руханият» музейі қазірде өз 
қорын толықтырып жаңа экспонаттармен жасақталуда. «Руханият» музейі мəні жағынан 
республикамыздағы бірден бір музей. Себебі  музей Исламның, оның діни ілімінің пайда 
болуы  туралы,  исламның  қасиетті  кітаптарының  шығуын  жəне  мəн-маңызын 
баяндайтын  материалдарды  көрсетеді,    ақындардың,    философтардың  өмірбаяндарын 
жəне дін туралы шығармаларын көрсетеді, материалдық жəне рухани мəдениеттің негізгі 
құндылықтары болып табылатын заттай, ауызша, деректі жəне басқа діни материалдарды 
жинайды, сақтайды жəне зерттейді. Музей өткен мен болашақты жалғастырушы түйін 
болып  табылады.  Білім,  талғам  жағынан  деңгейлері  əртүрлі  адамдар  музейлерден   
музейлік құнды мұралар мен тарихи ескерткіштер арқылы тəрбие мен білім алады. 
Биыл еліміз үшін ерекше жыл. Бабалар аңсаған ел тəуелсіздігіне 20 толады. Қазірде 
ел тəуелсіздігінің жиырма жылдығымен тұспа-тұс келген музейдің ашылу салтанатын 
өткізу шараларына дайындық үстіндеміз.
Қазіргі кездегі біздің ендігі басты мақсатымыз, қаламыздың, жалпы ауданымыздың 
мəдениетінің  бетпердесі,  бұқара  халықтың  рухани  ошағы,  замана  құбылыстарының 
айнасы іспеттес музейімізді сол қалпында сақтап қана қоймай, оны заман талабына сай 
жетілдіріп, көркейтіп болашаққа жеткізу болып табылады. 
Құрметті əріптестер, ата-баба тарихын жинап, сақтап, кейінгі ұрпаққа жеткізудегі, 
абыройлы жұмыстарыңызға сəттілік тілейміз.
Пайдаланған əдебиеттер:
1.  Қазақстан музейлері. Алматы: «Алматыкітап баспасы» 2009
2.  Культура Казахстана. Алматы. «Аруна» 2010
3.  Ақтөбе облыстық тарихи-өлкетану музейі-өлке тарихының мекені. Ақтөбе  2009
4.  Музеи  занимают  особое  место  в  культурной  жизни  страны.  Поздравление 
Президента РК Н.А. Назарбаева работников музеев Казахстана с Международным 
днем музеев // Казахстанская правда.  1998.  19 мая.  С. 1.
5.  Қазақстан  мұражайлары:  кешегісі  мен  бүгінгісі  //  Республиканский  семинар-
совещание  работников  ведомственных  музеев  системы  МВД:  сб.  Тезисов  и 
выступлений участников семинар-совещания.  Астана, 2004.  9-11 бб.

жүктеу/скачать 11,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: