Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі Ахмет Байтұрсыноватындағы

ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В НАУКЕ,  
ОБРАЗОВАНИИ И ПРАКТИКЕ 
 
 
80
пружинных  амортизаторов,  вибропривода,  согласно  изобретению    имеется  возможность  регулиро-
вания размера ячеек решет. Кроме того, вибросито   состоит из неподвижного и подвижного   решет. 
Для  классификации  вибрационных  установок  отобраны  установки  различного  характера, 
такие  как  вибраторы  с  круговыми  колебаниями,  ассиметричные  вибрационные  площадки, 
вибрационные установки с вертикально и горизонтально направленными колебаниями, двухмассные 
вибро площадки, дебалансные механические вибраторы и т.д.  
В  результате  из-за  большой  распространенности  виброустановок  в  разных  сферах 
промышленности разработана классификация по следующим параметрам: 
- по характеру поля колебания; 
- по характеру движения рабочего органа; 
- по форме рабочей поверхности; 
- по расположению просеивающей поверхности; 
- по типу устанавливаемых сеток; 
- по типу вибровозбудителя; 
- по конструктивному исполнению рабочего органа (вибратора); 
- по конструктивному исполнению; 
- по количеству уровней очистки; 
- по количеству колеблющихся масс; 
- по типу площадок; 
- по области применения. 
Информационная  модель  —  совокупность  информации,  характеризующая  существенные 
свойства и состояния объекта, процесса, явления, а также взаимосвязь с внешним миром [6]. 
Информационные модели делятся на описательные и формальные. 
Описательные информационные модели — это модели, созданные на естественном языке (в 
данной работе на  русском языке) в устной или письменной форме. 
Формальные  информационные  модели  —  это  модели,  созданные  на  формальном  языке  (то 
есть  научном,  профессиональном  или  специализированном).  Примеры  формальных  моделей:  все 
виды  формул,  таблицы,  графы,  карты,  схемы  и  т.  д.  В  работе  будет  рассмотрена  формальная 
информационная модель в виде схемы. 
30  января  2014  года  подана  заявка  на  патент  в  Республиканское  государственное  предприя-
тие  на  праве  хозяйственного  ведения  «Национальный  институт  интеллектуальной  собственности» 
Комитет  по  правам  интеллектуальной  собственности    Министерства  юстиции  Республики  Казахстан. 
Номер  заявки  №2014/0101.1,  «Вибросито». От  09.10.2014  г.  принято  решение  №12-3/4488   о  выдаче 
инновационного патента на изобретение «Вибросито». 
Вибрационная  установка  относится  к  средствам  разделения  смесей  на  твердую  и  жидкую 
фазы по фракциям с помощью подвижных просеивающих поверхностей. 
Вибрационная  установка  состоит  из  рамы,  неподвижного  решета,  подвижного  решета  с 
регулировочным винтом, пружинных амортизаторов, вибропривода. 
Вибросито представляет собой просеивающую поверхность в виде неподвижного решета, на 
его  поверхности  установлено  подвижное  решето  в  виде  прямых  пластин,  которое  приводится  в 
движение регулировочным винтом с целью изменения размеров ячеек решета. Решета установлены 
на раме, которая опирается на пружинные амортизаторы. На раме устанавливается вибропривод.  
Вибросито  работает  следующим  образом.  Органический  материал  с  примесями  (биомасса) 
помещают  на  вибросито,  после  чего  рама    приводится  в  колебательное  движение  дебалансным  
виброприводом.  Колебания  через  неподвижное  и  подвижное  решето,  пружинные  амортизаторы 
передаются материалу на поверхности решета, и происходит разделение на фракции. В зависимости 
от  вязкости  органического  материала  (биомассы)  подвижным  решетом  изменяется  размер  ячеек 
неподвижного  решета  с  помощью  регулировочного  винта,  тем  самым  достигается  эффективность 
процесса разделения. 
Задачей  вибрационной  установки  является  повышение  эффективности  разделения  на 
фракции материалов с различными физико-механическими свойствами. 
В  результате  разработана  информационная  модель  виброустановки,  а  именно  описательная 
и формальная.  
В  дальнейшем  будет  разработана  математическая  модель  и  проведены  эксперименты  по 
выявлению  закономерностей  взаимодействия  частиц  биомассы  с  рабочей  поверхностью 
виброустановки. 
Для чего проводятся исследования по данному направлению? 
В  июне    2013  года  совершена  исследовательская  поездка  в  Карасуский  район  Костанайской 
области,  Республики  Казахстан,  в  котором  привезена  и  установлена  биогазовая  установка    из 
Украины,  тем  самым  ориентированная  на  вид  биомассы  Украины.  Но  так  как  используется  твердый 
подстилочный навоз, возникают следующие проблемы из-за состава биомассы: 

ҒЫЛЫМ, БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ ПРАКТИКАДА АҚПАРАТТЫҚ  ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ  
ДАМУ ЖОЛДАРЫ 
 
 
81
1.Образование  корки  в  верхнем  и  нижнем  слоях.  В  верхнем  слое  корка  образуется  за  счёт 
соломы.  В  нижнем  слое  за  счет  твёрдых  частиц  (земля,  камни,  металл).  Из-за  наличия  в  биомассе 
твердых  частиц  измельчение  навоза  не  происходит  полностью  и  поэтому  уменьшается  выработка 
метана. 
2. Образование «мёртвой» зоны между двумя мешалками и по высоте лопастей – 1,6 метра. В 
результате уменьшается зона брожения навоза. 
В  странах  Европы  при  работе  БГУ  вышеперечисленных  проблем  не  возникает  из-за 
использования жидкого навоза.  
Существуют  различные  методы  разрушения  плавающей  корки,  но  в  основном  методы 
применяются  уже  в  самих  реакторах.  Например,  быстро  вращающийся  пропеллер,  полностью 
погружающийся  в  биомассу;  оборудование  купола  реактора  ротором,  запускающийся  при 
образовании корки; многостадийная переработка.  
Проанализировав  данные,  исследовательская  группа  предлагает  другой  метод,  который 
будет  предотвращать  образование  плавающей  корки  на  начальной  стадии  загрузки  биомассы  в 
реактор.  Предлагаемый  метод  заключается  в  разделении  биомассы  на  фракции.  Поисковыми 
опытами  установлено,  что  среди  механических  устройств  для  разделения  навоза  на  фракции 
наиболее эффективными являются вибрационные установки [7] 
 
Литература: 
1.Патент США N 3101314, кл. 209 319 
2.Патент ФРГ N 2950615, кл. B 07 B 1/10 
3.Авторское свидетельство N 645714, кл. B 07 B 1/12 
4.Авторское свидетельство СССР  N 1371718 Струнное вибросито, кл. B 07 B 1/04 
5. Кулиш С.М. Патент «Вибросито», №94013702/03, 1996 г. 
6.  Информационные  технологии  в  экономике.  Лекция  8:  Информационная  модель  пред-
приятия // НОУ ИНТУИТ URL: http://www.intuit.ru/studies/courses/3735/977/lecture/14683?page=1vv (дата 
обращения: 10.10.2014). 
7. Дудка А.А. Обоснование технологического процесса и параметров вибрационного фильтра 
для разделения навоза на фракции: к.т.н. наук: 05.20.01. - Харьков, 1983. 
 
 
УДК 004.75 
 
 «SUNTESTER» БАҒДАРЛАМАЛАУ ЕСЕПТЕРІН ТЕСТІЛЕУ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ  
 
Сатмаганбетова  Ж.З.  -  аға  оқытушы,  А.Байтурсынов  атындағы  Қостанай  мемелекеттік 
университеті 
Галиханов  С.Г.  -  магистрант  А.Байтурсынов  атындағы  Қостанай  мемелекеттік  универ-
ситеті  
 
            Бұл  мақалада  таралымды  деректер  базасын  жасау  және  қолдану  мәселелері  қарасты-
рылған. Баяндама бағдарламалау есептерін тестілеуге арналған интернет  жүйесіннің жұмысымен 
таныстырады.  
Негізгі  ұғымдар:  бағдарламалау,  компьютерлік  технологиялар,  бағдарламалау  есептері, 
тестілеу жүйелері.   
            
Қазіргі  заманда  компьютерлік  технологиялар  ең  тез  дамып  келе  жатқан  және  жоғары  кіріс 
әкелетін  сала.  Бүгінде  ғылымның  және  өндірістің  бір  де  бір  саласын,  мейлі  ол  ғарыштық 
технологиялар,  мейлі  мұнай  немесе  атом  станциялары  болса  да,  микропроцессорлық  техникасыз 
елестетуге  болмайды.  Ақпараттық  технологиялар  саласының  болашақ  мамандары  компьютердің 
құрылысын,    бағдарламалық  жүйесін  және  оны  пайдаланудың  бар  мүмкіндіктерін,  бағдарламалау 
технологияларын терең меңгерулері қажет. 
Бағдарламалау  жүйесі  компьютердің  бағдарламалық  қамтамасының  құрамына  жатады  және 
ол бағдарламаларды жасау және оларды жөндеу жұмыстарын автоматтандыруды қамтамасыз ететін 
құралдардың  жиыны  болып  табылады.  Олардың  көмегімен  күрделі  есептеулер  жүргізуді,  мәтіндік, 
графикалық  бейнелерді  және  басқа  да  деректерді  өндеу,  сақтау  және  іздеу  т.б.  әрекеттерді  жүзеге 
асыруға болады. 
Бағдарламалау процесі үш кезеңге бөлінеді: есепті шешудің алгоритмін құру; бағдарлама құру; 
жасалған бағдарламаны тексеру. 
Бұл мақала үшінші кезеңдегі, яғни жасалған бағдарламаны тексеру жұмысын автоматтандыру 
мәселесіне байланысты болады. Әрбір компьютер үшін жасалған бағдарламаның дұрыс және ұтымды 

ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В НАУКЕ,  
ОБРАЗОВАНИИ И ПРАКТИКЕ 
 
 
82
жасалғандығын  тексеру  қажет.  Қателік  кеткендігі  және  басқа  да  кемістіктері  бар  екендігі  анықталса, 
онда  ол  бағдарламаға  түзетулер  мен  өзгерістер  ендіріледі.  Бағдарламалаудың  осы  аталған 
кезеңдерінің арнайы ерекшеліктері және қиыншылықтары бар. 
Бұл  мәселені  шешу  бағдарламалау  процесін  автоматтандыруды,  яғни  компьютердің  өзін 
бағдарламалар  жасауға  немесе  бағдарламалауға  байланысты  таза  техникалық  жұмыстар  атқаруға 
пайдалануды  талап  етеді.  Автоматтандыру  бағдарлама  жасаушы  мамандардың  жұмысын 
жеңілдетуді,  оны  жасауда  кететін  қателіктердің  санын  азайтуды,  ең  соңында  есептің  қойылуынан 
бастап нәтиже алғанға дейін кететін уақытты қысқартуды көздейді.  
Қазіргі кезде бағдарламаның дұрыстығын тексеру үшін жоғарыда айтқандай тест тәсілі кеңінен 
қолданылады.  Тест  тәсілі  бойынша  жауаптарды  алдын  ала  белгілі  есептердің  бірнеше  нұсқасы 
компьютерде  құрылған  бағдарламаны  пайдаланып  шығарылады.  Алынған  нәтижелер  алдын  ала 
белгілі  жауаптармен  салыстырылады. Ол  жауаптар  біріне  –  бірі  сәйкес  келмесе,  онда  бағдарламада 
қателік кеткен болып шығады. 
Бағдарламаны  жөндеу  процесі  бірнеше  әмбебеп  жөндеуші  бағдарламаларды  жасау  және 
компьютердің  өзін  пайдалану  арқылы  автоматтандырылады.  Бұл  бағдарламалар  командалардың 
қалай  орындалып  жатқандығы  туралы  ақпаратты  баспаға  бере  отырып  жөнделіп  жатқан 
бағдарламаның  кез  келген  бөлігінің  жұмысын  қадағалап  бақылауға  мүмкіндік  береді.  Бағдарламаны 
автоматты  түрде  жөндеуде  бағдарламалаушыны  қызықтыратын  барлық  ақпарат  құжатқа  жазылады, 
соның  арқасында  ол  компьютерді  пайдаланбай-ақ  есептің  компьютерде  шешілу  процесінің 
дұрыстығын бақылай алады. 
Оқу  барысында  қолданылатын  осындай  іс-әрекеттерді  автоматтандыру  үрдісі    өте  маңызды 
мәселе.  Көбіне  бағдарламалау  тілдерін  үйретуге  арналған  лабораторлық  жұмыстарды  тексеруді 
автоматтандыру  сондай  қажет.  Мысалы,  әрбір  студенттің  жеке  тапсырмаларын  қасына  келіп,  дұрыс 
немесе  бұрыс  шығарылғандығы  туралы  шешімді  оқытушының  орнына  автоматтандырылған  тест 
бағдарламасы қабылдайды.   
Бұл  мақалада  «Бағдарламалау  тілдері  және  технологиясы»  пәні  бойынша  лабораторлық 
сабақтарды 
өткізуге 
арналған 
«Suntester» 
автоматандырылған 
жүйесін 
жасау 
мәселесі 
қарастырылған.    Жоба  өзіндік  тестілеу  жүйесін  ұсынады,  ол  реляциялық  база  негізінде  жасалған. 
Базада  турнирлар,  есептер,  қолданушы  туралы  ақпараттар,  тестілеу  нәтижелері  сақталады.  Жобаны 
бағдарламалау барысында  деректер базасы және ДББЖ-нің сервері ретінде MySQL,  қолданушының 
графикалық  интерфейсін  жасау  үшін,  веб  қосымшаларды  жасауға  арналған  HTML  және  CSS  тілдері 
қолданылды. Сонымен қатар жүйенің негізгі базасы PHP скрипттік бағдарламалау тілінде жасалған. 
Қазіргі  бағдарламалық  жүйелерге    қойылған  талаптарға  сай  жасалған,  бағдарламалау 
есептерін  тексеруді  автоматтандырудың  көптеген  жүйелер  бар.  Сол  жүйелердің  ең  кең  қолданыста 
жүрген бір-екеуіне  тоқталып кетсек. 
ЮУрГУ-дің  IPC  бағдарламалау  жүйесі    -  ол  бағдарламалаудан  олимпиада  жүргізуге  арналған 
веб  ресурс  -  http://ipc.susu.ac.ru/  .  Бұл  жүйенің  дизайны  өте  қарапайм,  ақпараттары  жинақы  түрде 
көрсетілген. Мәтіндері кейбір жерде оқуға ыңғайсыз болып келеді, бірақ бұл жерде оқушыға дайындық 
жүргізуге  арналған  керекті  материлдар  жиналған.  Олар:    дайындық  есептері,  оқу  материалдары, 
пайдалы сілтемелер бөлімдері. Және де қатысушылар бір бірімен хабар алмасу үшін форум жасалған. 
Келесі  бағдарламалау  есептерін  тестілеу  жүйелерінің  бірі  -  «Timus  Online  Judge».  Ол  
есептерді шығарылуын  тексеретін  онлайн  ресурс  http://acm.timus.ru/  .  Сайт  дизайны  қарапайым  бірақ 
алдыңғы  сайтқа  қарағанда  оқуға  оңай  және  де  ыңғайлы  болып  келеді.  Бұл  ресурста  ең  көп  есептер 
жинақталған, және бұл есептер жүйелі түрде берілген.  Сайттың 1млн аса қолданушылары бар. Мұнда 
әр  қолданушының  шығарылған  есептерін  көруге  болады,    және  сонымен  қатар  оларды  өзіңіздің 
шығарған  есептер  картасымен  салыстыруға  мүмкіндік  бар.  Сайт  2  тілде(орысша  және  ағылшынша) 
жұмыс  жасайды.  Бұл  жерде  де  форум  және  пайдалы  сілтемелер  бар.  Сайт  көптеген 
компиляторлармен  жұмыс  жасайды.  Олардың  ішінде  С++,  C,  C#.  Python,  Ruby,  Java  және  одан  да 
басқа тілдер бар. 
Бізде  жұмысымызда,  жоғарыдағы  жүйелер    типтес   жоба  жасадық.   Бағдарламалау  есептерін 
тестілеу жүйесінде есептер санаттарға және жарыстық есептерге бөлінген. Бұл жүйенің нақты тікелей 
режимде    олимпадалық  жарыс  өткізу  мүмкіндігі  бар.  Жүйенің  әкімшілігіне  арналған  қосымшада 
деректерді  басқару(есептерді  редактирлеу,    жаңадан  қосу,  топтық,  жарыстық,  есептермен  толықтыру, 
жою  және  т.б.)  мүмкіндіктері  қарастырылған.  Қолданушыға  арналған  қосымша  таңдаған  жарыстарға 
қатысу  немесе  таңдалған  санаттан  есептерді  шығару  мүмкіндік  берілген.  Бағдарламалау  есептерінің 
дұрыстығын  тексеру  автоматтандырылған  түрде  орындалады.  Тестілеу  біткеннен  соң,  тестілеу 
қорытындысы қолданушыға көрсетіледі.     
Бағдарламаны жөндеу  (debugging- жөндеу  ағылшын  сөзі,  сөзбе  -  сөз  аударғанда қоңыздарды 
аулау  деген  мағына  береді.)  -  дегеніміз  бағдарламаны  компьютерде  орындалу  нәтижесі  бойынша 
ондағы қателіктерді іздеу және жою процесі. 

ҒЫЛЫМ, БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ ПРАКТИКАДА АҚПАРАТТЫҚ  ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ  
ДАМУ ЖОЛДАРЫ 
 
 
83
Тестілеу  (test  ағылшын  сөзі  сынау  деген  мағына  береді)  дегеніміз  бағдарламаның  немесе 
оның жеке бөліктерінің дұрыс жұмыс істейтіндігін сынау, тексеру. 
Жөндеу  және  тестілеу  бұлар  бірінен  бірі  айқын  ажыратылған  және  біріне-  бірі  ұқсамайтын  екі 
кезең: - жөндеу кезінде синтаксистік қателіктердің және кодтаудың айқын қателіктерін қадағалау және 
жою  орындалады;  тестілеу  процесі  кезінде  айқын  қателіктері  жоқ  бағдарламаның  жұмыс  істеу 
қабілеттілігі тексеріледі. 
Осы бағдарламалық өнімде келесі типтегі тестілеу нәтижелері қарастырылған: 
-  Шешім  бірінші  жібергенде  қабылданды  (бұл шешім  барлық  тесттерде дұрыс  нәтиже  береді, 
шешім бір рет жіберілді). 
-  Шешім  бірнеше  рет  жіберілген  кейін  қабылданды  (шешім  тесттердің  барлық  нұсқаларында 
дұрыс нәтиже береді, шешім бір реттен көп жіберілді). 
- Орындалу уақытының шектелуі (шешімге берілген уақыт жұмсалды, тестілеу аяқталады ). 
- Жауап дұрыс емес (шешім дұрыс емес нәтиже береді, бұл жағдайда шешім қабылданбайды 
және тестілеу аяқталады ); 
-  Алдын  ала  ескерілмеген  қателік  (тестілеу  кезінде  ерекше  жағдай  туындады,  тестілеу 
аяқталады). 
Жобаның логикалық модельнің құрылымы көптеген деректер базасының кестелерінен тұрады.
 
Олардың  кейбіреулеріне  тоқталамыз,  мұндағы  User_List  -  құрылымы  қолданушылар  тізімін  және  де 
олар  туралы  ақпаратты  сақтауға  арналған.  Group_List  –  топтардың  атаулар  тізімі  мен  сипаттамасын 
сақтайды.  Group_Content_User  -  құрылым  қолданушының  қандай  топтарға  жататыны  туралы  ақпа-
ратты  сақтауға  арналған.  Group_Content_Tournament  -  құрылым  жарысқа  қатысу  қандай  топтардың 
мүмкіндігі болатыны туралы ақпаратты сақтауға арналған. Ал,  келесі кестеде мынандай құрылымдар 
сиапатталған:  Problem_List  -  есептер  тізімі  мен  олар  туралы  ақпаратты  сақтайды,  Result_List  - 
есептердің  тестілеуі  туралы  ақпаратты  сақтайды.  Келесі  құрылымдар:  Tournament_List  -  жарыстар 
тізімін  сақтауға  арналған,    Tournament_Content  -  қандай  жарысқа  қандай  есеп  жататыны  туралы 
ақпаратты  сақтайды,  Solution_List  -  бастақы  код  пен  шешім  сипаттамасын  сақтайды,  Сomment_List  - 
Таблица есептің коментарийлары оны кім және қашан қосқаны туралы ақпаратты сақтайды. 
Бағдарламада  қолданылатын  құрылымдық  кестелердің  келесі  тобы  типтік  айнымаларды 
қолданылады.  Олар:  Test_List  -  бастапқы  тесттер  мен  дұрыс  жаупатарды  қамтиды,  Category_List  - 
категория  тізімін сақтайды,  Compiler_List  -  Таблица  компиляторлар  және  оларды іске  келтіру  туралы 
ақпаратты  сақтайды.  Ал  мына  құрылымдар:  News    -  жүйедегі  орналастырылған  жаңалықтар  тізімін 
сақтайды, Category_Content - қандай есеп қандай категорияға жататыны туралы ақпарат сақтайды. 
Жоғарыда  сипатталған  кестелердің  арасындағы  "Мән-байланыс"  ерекшелін  төмендегі  
диаграммадан көруге болады(Сурет 1) 
 
 
Сурет  1 - "Мән-байланыс" моделінің диаграммасы 

ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В НАУКЕ,  
ОБРАЗОВАНИИ И ПРАКТИКЕ 
 
 
84
Программаны  компиляциялау  және  жинау  кезіндегі  қателерден,  яғни  синтаксистік қатеден  
басқа    программаның    орындалу    кезінде    пайда    болатын    қателер    болады,    әдетте,  оларды 
динамикалық  қателер  деп  атайды.  Олар  әртүрлі  болады,  мысалы  жүйелік  қате  туралы    хабарлама  
береді  немесе  тұрып  қалады,  түсініксіз  нәтижелер  де  беруі  мүмкін.  
Сондықтан    программалауда    кетуі    мүмкін    қателерді    алдын    ала    ескеріп,    оларды  
уақытында табу  және  жою  үшін  арнаулы  әдістер  қолданылады.  Мұның  барлығы  программалауда 
«ерекше жағдайларды өңдеу» деп аталатын мәселеге әкеледі.  
Бағдарламамен жұмыс істеу үшін міндетті түрде тіркелу керек. Веб браузерге адресті енгізген-
нен  кейін  ескерту  беті  шығады,  бұл  бетте  қолданушыға  оның  тіркелмегендігі    туралы  хабарлама 
беріледі де, тіркелу  немесе авторизациялану процесін ұсынынады(сурет 2).  
 
 
Сурет 2 – Алғашқы  беті 
 
Тіркелу  процесі  сәтті  аяқталғаннан  кейін  қолданушыға  қатысты  жеке  парағы  пайда  болады 
және де қол жетімді жарыстар,  ағымдағы жарыс есептері, қортындылар тізімі  ашылады  
Жарыстар, есептер, санаттар және т.с.с. беттері тіркелген қолданушылар тізіміне қатты ұқсас 
болғандықтан,  ал  жарыстарды,  есептерді,  санаттарды  және  де  т.с.с.  редактерлеу  беттері 
қолданушыларды редактерлеу бетіне қатты ұқсас болғандықтан оларды қарастырған жоқпыз. 
Экрандық  формалардағы  элементтердің  орналасу  және  де  олардың  сыртқы  келбеті    CSS 
таблицалар стилімен жасақталған.  
Белгілі  бір  сілтемелерге  өткен  кезде  қолданушылар,  топтар,  турнирлер,  есептер,  санаттар 
және т.б. тізімдерімен  мынандай әрекеттер жүргізуге мүмкіндік береді: Осы тізімдерді таблица түрінде 
шолу;  Осы  тізімдерге  жаңа  элементтер  қосу;  Тізімнің  бар  элементтерін  өзгерту;  Таңдалған  тізім 
элементтерін өшіру. 
Әрбір  турнирдің  басталу  датасы  мен  аяқталу  датасы  бар.  Егер  де  басталу  датасы  жетіп 
аяқталу датасы жетпесе, онда жарысқа қатысуға болды бірақ та осы турнирдегі есептер тесттері мен 
шешімдерін  қарауға  болмайды.  Аяқталу  уақыты  жеткен  соң  тесттер  мен  шешімдерін  қарауға 
автоматты түрде мүмкіндік ашылады. 
Топтық саясат – бөтен тұлғалардан ақпаратты жасыруға арналған механизм. Берілген жүйеде 
саясат  жүйесі  жарыстар  мен  қолданушылардың  топтарға  қатынасы  негізінде  орындалған.  Басқа 
сөзбен  айтқанда  егер  қолданушы  топқа  қатысты  болса,  онда  оған  осы  қолданушымен  бір  топтағы 
жарыстар ғана жетімді болады. 
Санаттар тізімі есептерді жүйе әкімшілігі таңдаған  критериялар(есептерді топтастыру шығару 
қиындылығына  байланысты,  шешу  жолдарына  байланысты  және  т.б.  байланысты  жүргізіледі) 
бойынша  топтастыруға  арналған.  Санатты  таңдаған  соң  экранда  топқа  қатысты  есептер  тізімі 
шығарылады. 
Қазіргі кезгі ақпараттық технологиялар  жедел қарқынмен дамуда. Уақыт өтумен даму қарқыны 
да  үдеп  барады.  Ал  дамушы  технологиялардың  мақсаты  біздің  ойымызша  қай  салада  болмасын 
адамдық фактордың әсерін алып тастау немесе азайту болып табылады. Адамдық фактор азайғаннан 
соң  жұмыс  істеу  жылдамдығы  да  өседі.  Яғни  бұл  жұмыстардың  бәрі  адам  өмірін  жеңілдетуге 
бағытталған.  Сол  себепті  лабараторлық  жұмыстарды  тексеруді  автоматтандыру  жоба    жұмысының 

жүктеу/скачать 39,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: