Министерство сельского хозяйства республики казахстан

254

 

 

Құдайбергенова Ж.Н., Тоқаева М.О., Малдыбаева А.А., Базарбаев Р.К. 

 

ИЗМЕНЕНИЕ В МОЛОКЕ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ СПОСОБОВ СОДЕРЖАНИЯ 

ЖИВОТНЫХ 

 

В статье приведены данные изменение физико- химических и микробиологических 

показателей молока в зависимости от сезона года и способов содержания коров. 

Ключевые  слова:

  способы  содержания  коров,  санитарно-  показательные 

микроорганизмы, соматические клетки  

 

 

Kudaibergenova Zh.N., Tokaeva M.O., Maldybaeva A.A., Bazarbayev R.K. 

 

DETERMINATION OF EFFICIENCY OF METHODS RESEARCH OF MASTITIS OF MILK 

COWS IN FARMS 

 

In article comparative results of often used preparations and an express diagnostikum for 

definition of the hidden forms of mastitis are given in farms. 

Key words

: mastitis, latent mastitis, somatic cages 

 

 

УДК [619:616.9]; 635.9 

 

Мусоев А.М., Асанов Н.Г.

 

 

Казахский национальный аграрный университет 

 

ВЫДЕЛЕНИЯ МЕТАПНЕВМОВИРУСА НА КЛЕТОЧНЫХ КУЛЬТУРАХ 

 

            Аннотация 

Представлены  результаты  взаимодействия  метапневмовируса  птиц  с  различными 

типами  культур  клеток.  Определена  наиболее  репродуктивная  тип  культур  клеток  в 

зависмости  от  степени  поражения  монослоя  и  количеством  вирусного  агента  при 

титровании. 

Ключевые слова: 

Метапневмовирус птиц, штамм «К-32-13», культура клеток Vero. 

Введение  

Метапневмовирусная  инфекция  птиц  (МПИП)  была  впервые  зарегистрирована  в 

Южно-Африканской Республике в конце 1970-х гг. и за короткий период времени охватила 

ряд  стран  с  развитой  птицеводческой  индустрией.  Серологические  и  вирусологические 

исследования  свидетельствуют  о  широком  распространении  МПИП  на  территории 

Казахстана, преимущественно в птицехозяйствах центральных и Юго-восточных регионах 

республики [1, 2].  

Основными трудностями при работе с МПИП является достачно кортоткий период 

персистенции и ограниченный тропизм вируса в организме птицы [3,4]. Взаимодействие 

вируса и клетки остается актуальный проблемой, поскольку от решения которой зависят 

многие  вопросы  диагностики  и  иммунопрофилактики  инфекции.  Репродукция  вируса 

МПИП на чувствительных клеточных линиях является основной получения специфических 

антигенов для производства диагностикумов и вакцин.  

255

 

 

Целью  наших  исследований  являлась  изучение  репродукции  метапневмовируса 

(МПИП)  птиц  в  гомологичных  и  гетерологичных  культурах  клеток  и  определение 

штаммовых различий вируса.  

Материалы и методы  

Работа  выполнена  в  вирусологической  лаборатория  при  кафедре  «Биологическая 

безопасность» КазНАУ, лаборатории «Профилактика особо опасных болезней животных» 

РГП  «Научно-исследовательский  институт  проблем  биологической  безопасности»  и 

серологической лаборатории ТОО «UniVet».  

При выполнении работы использовали следующие материалы:  

Вирус:  вакцинный  штамм Nemovac Rhone Merieux (Франция); PL21 pneumovirus 

(G.P. Wilding, 1986), Клон-13 штамма PL21 метапневмовируса птиц, К-32-13 выделенный 

нами из птицефабрики КазГЕР эпизоотический штамм метапневмовируса птиц. Вирусные 

штаммы  поддерживали  в  перевиваемой  линии  клеток Vero и  хранили  при  температуре 

минус 20ºС. 

Диагностикумы:  Для  обнаружения  антител  к  возбудителю  метапневмовирусной 

инфекции  птиц  будет  использован  набор BioChek, производства  фирмы «Avian 

Rhinotracheitis Antibody TestKit» (Holland);  

Культуры клеток: первично-трипсинизированную культуру фибробластов - ФЭК и 

перевиваемых культур клеток: ВНК-21-клеток почки сирийского хомячка и Vero- клеток 

почки африканской зеленой мартышки.  

Питательные среды, сыворотки, растворы и реактивы: питательная среда Игла МЕМ 

и  ДМЕМ,  жидкая,  с L-глутамином;питательная  среда  №199,  жидкая,  с L-глутамином; 

питательная среда ДМЕМ/F12 с Hepes, жидкая;сыворотка крови крупного рогатого скота, 

неконсервированная  для  культур  клеток;сыворотка  крови  плодов  коровы;  трипсина 

раствор, 0,25% фирмы «US BIO»; версена  раствор, 0,02%; Хенкса  раствор  фирмы 

«Hyclone». Питательные среды и растворы из полнокомпонентной смеси фирмы «Нyclone», 

производства ООО «Биолот». 

Титрование  вируса  на  культуре  клеток  проводили  в  чувствительной  клеточной 

культуре  (клетки Vero) методом  десятикратных  разведений  и  с  соответствующими 

контролями. Величину титра вычисляли по методу Reed L.J. & Muench H. и выражали в lg 

ТЦД

50

 в 1,0 см

3

.  

Реакция  нейтрализации.  Реакцию  ставили  стандартным,  классическим  методом, 

описанный  в  руководстве  по  вирусологии [5]. Титр  вируса  и  конечную  точку 

нейтрализации вычисляли по Reed L.J. & Muench H. на основании ЦПД в культуре клеток 

через 5-6 суток инкубации после инокуляции культуры. Вируснейтрализующую активность 

сыворотки  выражали  в  индексе  нейтрализации,  который  представляет  собой  разность 

показателей  логарифмов  титра  вируса  в  присутствии  специфической  и  нормальной 

сывороток.За титр антител принимали то наибольшее разведение сыворотки, которое было 

способно ингибировать активность вируса, внесенного в указанной дозе, в 50% зараженной 

культуры.  

Результаты исследований  

Для изоляции вируса из исходного биологического материала (смывы носоглотки, 

трахеи,  содержимое  синусов)  готовили  суспензию  в  растворе  Хенкса,  содержащем 

антибиотики в принятых концентрациях и выдерживали при комнатной температуре (21

0 

С) в течение 1,5 часа. Затем суспензию центрифугировали при 3000 об/мин в течение 15 

минут.  

Результаты,  предстваленные  в  таблице 1, демонстрируют,  что  изолят  МПИП 

адаптировался к первично-трипсинизированной культуре ФЭК после 2-го пассажа.  

 

256

 

 

Таблица 1 – Результаты  заражения  первично-трипсинизированной  культуры  ФЭК 

изолятом «К-32-13» (n=3) 

 

№ пассаже 

ЦПД 

Время 

культивирования, ч 

Титр вируса lg ТЦД50/мл. 

 

1 + 

120 

2,10±0,12 

2 +++ 

96 

4,42±0,38 

3 ++++ 

96 

7,24±0,14 

4 ++++ 

72 

7,62±0,13 

5 ++++ 

48 

7,86±0,23 

 

Проведенные опыты по адаптации изолята МПИП к первично-трипсинизированной 

культуре ФЭК демонстрируют, что данную линию клеток можно использовать в качестве 

системы  для  репродукции  вируса  МПИП.  Чувствительность  к  изоляту  МПИП 

перевиваемых культур клеток Vero, ВНК-21 изучали, используя способ последовательных 

пассажей, определяя инфекционную активность вируса на каждом пассажном уровне.  

Результаты  опытов  представлены  в  таблице 2. Полученные  данные 

свидетельствуют,  что  наиболее  чувствительным  к  заражению  вирусом  МПИП  оказались 

клетки Vero.  

 

Таблица 2 – Изучение  культуральных  свойств  излята  «К-32-13»  вируса  МПИП  на 

перевиваемых культурах клеток  

 

№ 

п/п 

Культура  

клеток 

Биологическая активность вируса, lg ТЦД

50

/см

3

 

1-пассаж 2-пассаж 3-пассаж 4-пассаж 

1 

ВНК-21 2,75±0,21 4,12±0,13  4,87±0,15 

4,18±0,14 

2 VERO 

 4,87±0,16 6,72±0,00 7,73±0,18 

7,52±0,25 

 

Результаты титрования МПИП штамма «К-32-13» в перевиваемой культуре клеток 

Vero показывают, что в процессе адаптации инфекционная активность вируса постепенно 

увеличивалась  и  к 4 пассажному  уровню  достигла 7,52 ± 0,25 lg ТЦД

50

/см

3

.  В  культуре 

клеток  ВНК-21  количество  клеток,  подвергшихся  ЦПД  вируса  в  последующие  сроки 

культивирования, не увеличивалось. При определении способности вируса накапливаться 

в вышеперечисленных культурах инфекционная активность была невысокой и находилась 

в  пределах 2,75–4,18 lg ТЦД

50

/см

3

.  Поэтому  в  качестве  системы  культивирования  для 

МПИП была выбрана перевиваемая культура Vero. 

Для  первичного  выделения  и  последующей  адаптации  изолята  МПИП  птиц 

использовали  первично-трипсинизированную  культуру  клеток,  полученную  из 10-12-

суточных ФЭК куриных эмбрионов и Vero, ВНК-21, перевиваемые клетки . 

Первично-трипсинизированную  культуру  клеток  готовили  из  кожно-мышечной 

ткани куриных эмбрионов путем диспергирования в 0,25% растворе трипсина. Культуру 

выращивали  в  стационарных  условиях  в  течение 2-3 суток  до  формирования  ровного 

плотного монослоя в питательной ростовой среде Игла МЕМ и среде № 199 в соотношении 

2:1 с содержанием до 10% сыворотки крови КРС и антибиотиков.  

Перед заражением пробирочные культуры клеток освобождали от ростовой среды, 

отмывали  поддерживающей  средой  без  сыворотки  крови,  вносили  суспензию  из 

патологического  материала  (или  хориоаллантоисную  жидкость  зараженных  куриных 

эмбрионов) в объеме 0,2 см³ и оставляли культуру при (37,5±0,5)°C в течение 60 минут для 

адсорбции  вируса.  Затем  в  пробирки  с  инфицированной  культурой  вносили 1,0 см³ 

поддерживающей  среды.  Зараженные  культуры  инкубировали  в  течение 7-9 суток  при 

257

 

 

температуре (37,5±0,5)°C до  появления  выраженного  цитопатогенного  действия  вируса. 

Изолят вируса вызывал острую форму вирусной инфекции с характерным цитопатогенным 

действием:  округление  клеток  и  появление  в  них  зернистости  на  отдельных  участках 

монослоя  клеток  на 2-3 сутки  после  инфицирования  культуры;  дезинтеграция  клеток 

значительной части монослоя и появление разрывов в нем; полная дегенерация монослоя и 

образование синцитиальных комплексов.  

В  результате 4-5 последовательных  пассажей  из  патологического  материала 

(носовые выделения, соскобы слизистой оболочки носоглотки, синусов головы и трахеи) 

на клетках Vero или на развивающихся куриных эмбрионах, с последующей адаптацией на 

клетках Vero, выделены один изолят вируса К-32-13 вызывающие цитопатический эффект 

в культурах клеток.  

Для  первичного  выделения  и  последующей  адаптации  изолята  МПИП  птиц 

использовали  первично-трипсинизированную  культуру  клеток,  полученную  из 10-12-

суточных ФЭК куриных эмбрионов и ВНК-21, перевиваемые клетки Vero. 

При  этом  изолят  вируса  после 3 го  пассажа  вызывал  острую  форму  вирусной 

инфекции с характерным цитопатогенным действием: округление клеток и появление в них 

зернистости  на  отдельных участках  монослоя  клеток  на 2-3 сутки после  инфицирования 

культуры; дезинтеграция клеток значительной части монослоя и появление разрывов в нем; 

полная дегенерация монослоя и образование синцитиальных комплексов. 

Выводы 

В  результате 4-5 последовательных  пассажей  из  патологического  материала 

(носовые выделения, соскобы слизистой оболочки носоглотки, синусов головы и трахеи) 

на  клетках  ФЭК  и  перевиваемы  клетках Vero, выделен  один  изолят  вируса  К-32-13, 

вызывающие цитопатический эффект в культурах клеток.  

 

Литература 

 

1. Assanov N.G., Sansyzbay A.R., Mussoev A.M (2012) Құстың  инфекциялық 

ринотрахеиті Халықаралық ғылыми конф. материалдары Орал қ. б.153-156. 

2. Assanov N.G., Sansyzbay A.R., Mussoev A.M (2013) Serological aspects of avian 

metapneumovirus infection in Kazakhstan Annual 19th International Scientific Conference 

Research for Rural Development 2013.  Latvia University of Agriculture, Jelgava, Latvia 15 - 17 

May 2013 рр.147-150. 

3. 

Борисова И.А. 

Метапневмовирусная 

инфекция 

птиц/И.А.Борисова, 

A.B. Борисов // РацВетИнформ. 2008. - №12. - С.9 - 11. 

4. Чувствительность клеточных культур к метапневмовирусу птиц / Б.Б.Трефилов, 

Л.Ю. Данко//  Вопросы нормативно-правового регулирования в ветеринарии. – 2010.- №1.- 

С.44-46. 

5. Галушкин В.М., Морфенин Н.Н. Международные и российские рекомендации по 

собледению принципов биотэки 2011 г. 

 

Мусоев А.М.,  Асанов Н.Г.

 

 

ҚҰСТЫҢ МЕТАПНЕВМОВИРУСЫН ƏР-ТҮРЛІ ЖАСУША ӨСІНДІЛЕРІНДЕ 

ӨСІРУ  

 

Құстың  метапневмовирусының  əр-түрлі  жасуша  өсінділеріндегі  өсу  нəтижелері 

келтірілген.  Жасуша  өсіндісінің  дара  қабатының  бұзылу  сатысы  жəне  вирусты  титрлеу, 

жасушаның өсінділік көрсетуі анықталған.  

 

 

258

 

 

Musoev A.M., Asanov N.G. 

 

ALLOCATION METAPNEUMOVIRUS IN CELL CULTURE 

 

The results of the interaction of metapneumovirus birds with different types of cell cultures. 

Picked the most reproductive type of cell cultures in zavismosti on the extent of the monolayer 

and the amount of viral agent in the titration. 

Keywords: 

Metapneumovirus birds strain «K-32-13», cell culture Vero. 

 

 

ƏОЖ: 619.614.31.637.636  

 

Найманбекқызы А., Ромашев К.М., Жұмагелдиев А.Ə, Ақкөзова А.С., Рожаев Б.Г. 

 

Қазақ ұлттық аграрлық университеті 

 

«ФЕЛУЦЕН» МИНЕРАЛДЫҚ- АЗЫҚТЫҚ ҚОСПА ҚОСЫЛҒАН  РАЦИОНЫМЕН 

АЗЫҚТАНДЫРЫЛҒАН СИЫР СҮТІН ВЕТСАНСАРАПТАУ ЖƏНЕ БАҒАЛАУ 

 

Андатпа

  

Мақалада  азықтық – минералдық    «Фелуцен»  қоспаны  қабылдаған  сауын  сиыр 

сүтінің сезімдік жəне зертханалық көрсеткіштері келтірілген. 

Кілті создер: 

Фелуцен, қоспа, сиыр, сезімдік тексеру,зертханалық тексеру. 

   Кіріспе   

   Мал  шаруашылығында  ірі  қараның  алатын  орны  ерекше.  Ірі  қарадан  алынатын 

өнімдер  халқымызды  құнды  тағамдармен  қамтамасыз  етіп  отыр.  Мал  шаруашылығынан 

алынатын өнімдер арасында сүтке айрықша мəн беріледі. Сүт жас организмдерді барлық 

құнарлы  заттармен  қамтамасыз  ететін  ерекше  өнім.  Сүтінің  құрамы  өте  күрделі.  Атап 

айтқанда сүт құрамында үш жүзден астам пайдалы заттар бар, олар: май, ақзат, витаминдер 

мен минералдық заттардың бір қатар түрлері, сүт қанты, ферменттер. Күні бүгінге дейін сүт 

құрамы  толық  тексеріліп  болған  жоқ.  Жоғарыдағы  айтылған  құрғақ  заттар  сүттің 12,5% 

құрайды, ал қалған 87,5% - су. Сол себептен сүтті ірі қара мал шаруашылығы бізде ғана 

емес,  əлемнің  көптеген  елінде  басты  сала  болып  табылады.  Сүт  жəне  сүт  өнімдері  адам 

тағамының бірден бір ерекше бөлігі, сондықтан өндірушінің мақсаты тек көп сүт өндіру 

ғана  емес, өндірілетін  сүттің  сапасы  стандарт  талабына  сай  болуы  керек.  Сүттің  жоғары 

сапалы  болуының  бірден  бір  басты  талабы  азық  сапасының  жоғары  сапалы  жəне  дұрыс 

базада  болуы.  Ол  малдың  өнімділігін  арттыра  түседі.  Біздің  ғылыми    жұмысымыздың 

мақсаты: «Фелуцен»  минералдық азықтық коспамен азықтандырылған сауын сиыр сүтінің 

сапасын анықтау [1].  

Материалдар мен əдістер  

«Фелуцен»  минералдық  азықтық  коспамен  азықтандырылған  сауын  сиыр  сүтінің 

сапасын  анықтау  үшін  Мемлекеттік  стандарттың  талаптарына  сайкес  ғылыми  зерттеу 

жұмыстары  жүргізілді.  Сезімдік  жəне  зертханалық  зерттеулерді  ҚазҰАУ-нің 

«Ветеринариялық    санитариялық    сараптау»  кафедрасының  зертханасында  жүргіздік. 

Барлық зерттеулердің нəтижесі бойынша сүттен  5 сынама алынып, сезімдік яғни сыртқы 

көрінісін, түсін, консистенциясын, иісін жəне дəмін анықтадық жəне зертханалық зерттеу 

əдістері арқылы сүттің сапасын анықтадық. Сүтті сезімдік зерттеу барысында иісіне, түсіне, 

дəміне жəне консистенциясына зерттедік. Сапалы таза балауса сиыр сүті, бөгде иіссіз жəне 

дəмсіз, тығыз жəне біркелкі консистенциялы, ақшыл сары түсті болады. Сүт  бұзылғанда 

оның түсі қара-сұр, сары, қоңыр,  жасыл болып келеді немесе түссізденеді. Бұзылған сүт 

259

 

 

айқын өзгерісінің бірі – оның түсінің құбылуы. Сүтті таза шыны ыдысқа құйып алып, одан 

соң күндізгі жарықтың көмегімен сүттің түсін анықтайды. Иісін таза стаканға сүтті сезімдік 

жолмен анықтайды. Сүттің консистенциясын сүтті шайқап жəне бір мөлдір шыны ыдыстан 

екінші  ыдысқа  құю  арқылы  жүргізілді.  Сиыр  сүті  сынамаларын  əрі  қарай  зертханалық 

зерттеу  барысында  келесі  көрсеткіштерге:  тазалық , сүттің  майлылығын,  қышқылдығын, 

тығыздығын  зерттедік.  Сүттің  қышқылдығын  алдымен  титрометрлік  тəсілмен  анықтап 

алғаннан кейін, тазалығын майлылығын, тығыздығын, қышқылдылығын анықтадық [2,3]. 

Зерттеу нəтижелері жəне талдау

  

Сүттің сезімдік көрсеткіштері төмендегі 1- ші кестеде беріліп отыр. 

 

1- кесте Сүттің сезімдік зерттеу көрсеткіштері 

 

№ 

Сезімдік кқрсеткіштері 

Түсі 

иісі  

Консистенциясы 

Дəмі  

«Фелуцен» минералдық  - азықтық коспамен азықтандырылған сауын сиыр сүті

1 

 Сарғыш ақ түсті  

Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

2 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

3 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

4 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

5 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

Күнделікті рационмен азықтандырылған сауын сиыр сүті 

1 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

2 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

3 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

4 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

5 

Сарғыш ақ түсті   Өзіне тəн  

Біртекті, улпексіз 

Аздап 

тəттілеу 

 

1-

 

ші кестедегі сезімдік зерттеулердің нəтижелері бойынша  «Фелуцен» минералдық  

-  азықтық  коспамен  азықтандырылған  сауын  сиыр  сүті  жəне  күнделікті  рационмен 

азықтандырылған  сауын  сиыр  сүттерінің  түсі  сарғыш  ақ,  иісі  өзіне  тəн,  консистенциясы 

сұйық,  біртекті,  үлпексіз,  дəмі  аздап  тəттілеу  болды.  Бұл  көрсеткіштер  бойынша  сүт 

толығымен мемлекеттік стандарттың талаптарына сай. 

 

Сүт сынамаларының зертханалық көрсеткіштерінің нəтижелері 2 –ші  кестеде 

көрсетілген. 

 

 

 

 

260

 

2 –кесте Тексерілген сүт сынамаларының зертханалық көрсеткіштері 

№ 

сынaмa 

Көрсeткiштeр

Сүттің 

тазалық 

деңгейі, 

(топ) 

Сүттің 

мaйлылығы, 

% 

Сүттің 

тығыздығы,  

Сүттің 

қышқылдығы, ˚Т, 

«Фелуцен» минералдық  - азықтық коспамен азықтандырылған сауын сиыр сүті

1

1

3,8

1,028

16

2

1

3,7

1,027

18

3

1

3,8

1,030

17

4

1

3,9

1,028

19

5

1

4,0

1,029

18

Орташа 

көрсеткіш 

1

3,84±0,11

1,028±0,0007

17,6±0,31

Күнделікті рационмен азықтандырылған сауын сиыр сүті 

1

1

3,3

1,027

16

2

1

3,5

1,028

18

3

1

3,3

1,030

17

4

1

3,4

1,029

19

5

1

3,5

1,028

19

Oртaшa 

көрсeткiш 

1

3,4 

±0,05

1,028±0,0007

17,8±0,41

1-

 

 ші кестеден көріп отырғанымыздай «Фелуцен» минералдық  - азықтық коспамен 

азықтандырылған  сауын  сиыр  сүті  жəне  күнделікті  рационмен  азықтандырылған  сауын 

сиыр сүттерінің тазалық деңгейі бірінші топқа жатады, «Фелуцен» минералдық  - азықтық 

коспамен  азықтандырылған  сауын  сиыр    сүттің  майлылығы 3,84±0,11 % ал  күнделікті 

рационмен азықтандырылған сауын сиыр сүтінің майлылығы 3,4 ±0,05, сүттің тығыздығы , 

қышқылдылығы  шамалас  болды.  Біздің  зерттеуіміз  бойынша  «Фелуцен»  минералдық    - 

азықтық коспамен азықтандырылған сауын сиыр сүтінің майлылығы күнделікті рационмен 

азықтандырылған сауын сиыр сүтінің майлылығы 0,44 % жоғары болды. 

жүктеу/скачать 7,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: