Білім беру бағдарламасын меңгерудегі қиындықтардың және білім

119 
6. Жалпы интеллект 
дамуының төмен деңгейі. 
7. Әлсіреген соматикалық 
жағдай. 
8. Оқу іс-әрекеті 
тәсілдерінің қалыптаспауы. 
9. Ата-аналар тарапынан 
бақылаудың болмауы. 
10. Басқа себептер 
4. Өзара көмек көрсетуді 
ұйымдастыру. 
5. Білім алушылармен қосымша 
сабақтар ұйымдастыру. 
6. Оқуға танымдық 
қызығушылықты қалыптастыру 
(әдістері). 
7. Білім алушыға жеке көзқарас. 
8. білім алушы активін жұмысқа 
тарту 
Бастауыш білім беру 
Мұғалім жұмысында түзеу жұмысының ойластырылған, дұрыс жұмыс 
істейтін жүйесі қажет. Ол білім алушылармен жалпы дамытушылық және пәндік 
бағыттағы жеке және топтық түзету сабақтарын өткізуді қарастырады. Бұл 
жұмыстың мақсаты: 
- Оқу бағдарламасын меңгеруде қиындықтарға тап болған білім 
алушыларға көмек көрсету; 
- Білім алушылардың жалпы даму деңгейін арттыру, бұрынғы даму мен 
оқудағы олқылықтарды толтыру, жеткіліксіз игерілген оқу дағдыларын 
қалыптастыру бойынша жеке жұмыс, жаңа оқу материалын қабылдауға 
бағытталған дайындық. 
Түзету жұмысы баланы тәрбиелеу мен дамытуға біртұтас көзқарас 
шеңберінде жүргізілуі керек. 
Міндеттері: 
- жеткілікті игерілмеген оқу дағдыларын қалыптастыру бойынша жеке 
жұмыс; 
- танымдық дамуындағы ауытқуларды түзету; 
- қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру; 
- түзету жұмысында жеке нәтижеге жету емес, жалпы баланың даму 
мүмкіндіктерін жақсарту үшін жағдай жасау жоспарланған. Түзету әрекетінің екі 
түрін ажыратуға болады: даму ауытқуларының анықталған белгілеріне сәйкес 
құрылған әне даму ауытқуларының көздері мен себептеріне бағытталған 
түзетуші. Түзетудің екінші нысаны біріншіге қарағанда басымдырақ. 
Оқу-тәрбие үрдісінің коррекциялық бағытын ұйымдастырудың негізгі 
принципі балалардың сенсорлық, психикалық және сөйлеу дамуына белсенді 
әсер етуді көздейді. 
Бастауыш сынып мұғалімі қызметінің негізгі мақсаты-әрбір білім 
алушының табысқа жету жағдайын жасау. Оқудағы табыс баланың қазақ тілі, 
математика, әдебиеттік оқу, жаратылыстану, дүниетану, орыс тілі, ағылшын тілі 
сияқты пәндерді оқудағы қиындықтарды жеңу үшін күш-қуатын тудырудың 
бірден-бір жолы. Тіпті бір рет қана жеткен табысы баланың көңіл-күйін, өзіне 
деген сенімін түбегейлі өзгертуі мүмкін. Ондай қуанышты мұғалім ғана сыйлай 
алады. Мұғалім әлсіз білім алушыға орындалатын тапсырманы дайындауға 
көмектесіп, ол оны сыныпқа ұсынуы мүмкін.

120 
Сабақтарда үлгерімі төмен білім алушылармен жұмыс жасауда келесі 
әдістемелік әдістерді қолдануға болады: 
- Білімді тексерудің ең қолайлы тәсілі-таратпа материалдар. Бұл таратпа 
материалдарды тек үлгермеуші білім алушыларға ғана емес, барлық сыныпқа 
беріледі, осылайша сынып білім алушылары толық сынақ тапсырып жатқандай 
болады, үлгермеуші білім алушылар өздерін сыныптан бөлініп қалғанын 
сезбейді. 
Жұмысқа жақсы ынталандыру-топтық жұмыс. Топтық жұмыс барысында 
үлгермеуші білім алушылар Мысалы, үлгі бойынша шешімге түсініктеме беру, 
дәлелдеудің схемасы, жоспары бойынша түсіндіруді қайталау; теориялық және 
практикалық бөлімдерде жүргізілетін өзара бақылау картасының жұмысына 
көмектесу;
Жаңа материалды меңгеруде тәжірибелік дағдыларды дамытудағы 
табысты болатын әдіс-«тізбек». білім алушылар тізбектегі жаңа мысалдарды 
шешуге түсініктеме береді. Қателерді мұғалім түзетеді. Егер бұл әдіс барысында 
білім алушылар қиындықтарға тап болатын болса, онда: 
1) Теориялық материал бойынша жүргізілетін диалогтар, яғни жұппен 
жұмыс жасау кезінде балалар кесте, сызба бойынша бір-біріне сол тақырып 
бойынша білгендерімен бөліседі. Олар бір-бірін бағалайды. Сауалнама 5-7 
минутты алады. 
2) Тақтадағы жауаптарымен ұжымдық бақылау (тест немесе өзін-өзі 
бақылау); 
3) Практикалық жаттығулар жүргізуге болады. 
4) 
білім 
алушылар тапсырма орындау барысында кездескен 
қиындықтарын, өз ойларын дәптерлеріне жазуына болады. 
Әдебиеттік оқу, жаратылыстану, дүниетану пәндері бойынша білім 
алушылардың олқылықтарын, үлгермейтін, қиындық туғызатын тақырыптарын 
білу үшін тест жұмыстары көмектеседі. Тест жалпы көрінісі ашып, жетістіктерге 
жеткен немесе артта қалып қойған білім алушылармен жеке жұмыс жасауға 
мүмкіндіктер береді. Олар әлсіз білім алушыларға дұрыс жауапты таңдауға 
мүмкіндік береді.
Білім алушылардың танымдық белсенділігі мен дербестігінің ең жоғары 
деңгейі өзіндік жұмыс барысында көрінеді. Өзіндік жұмысты орындай отырып, 
білім алушы анықтамалардағы жазбаларды пайдалана алады, мұғалімнің 
көмегіне жүгіне алады. Егер білім алушы мұғаліммен бірнеше рет кеңескен 
болса, онда ол басқа нұсқа тапсырмасын шешуі керек. Тапсырмаларды саралай 
келе білім алушыларға қиындық туғызатын тақырыптарды белгілей аласың. 
Әрбір жауап тапсырманың қиындық дәрежесіне қарай ұпаймен бағаланатын 
болғандықтан, білім алушы орындап отырған тапсырмасының қиындық 
дәрежесіне де назар аударады. Тапсырма орындау барысында жеткен жетістігіне 
де қуана алады. Өздік жұмыста әр білім алушының темперамент түрін ескере 
отырып, жұмысқа қосылу жылдамдығына да мән беру керек.
Үлгерімі төмен білім алушылармен оқытудың сараланған тәсілін 
пайдаланудың да пайдасы зор. Сараланған тәсілді сабақтың кез келген 

121 
кезеңдерінде жүзеге асыруға болады: бекіту кезінде, үй тапсырмасын тексеру 
кезінде, өз бетінше жұмыс істегенде. 
Оқытудың сараланған тәсілі сәйкес дидактикалық материалдарды 
қолдануды қамтиды: 
- арнайы оқу кестелері, плакаттар және өзін-өзі бақылау схемалары; 
- карточкалар - ұсынылған тапсырмалардың жағдайын анықтайтын 
тапсырмалар, қажетті түсініктемелер, сызбалар қоса берілген алынған ақпарат 
мәтіндері бар карточкалар; 
- шешімдерді қалай қабылдау керектігі туралы мысалдарды көрсе етін 
карталар; 
- тапсырмалар орындауға нұсқаулықтар беретін нұсқау карталары. 
Денсаулығына байланысты сабақты көп уақыт босатқан білім 
алушылармен сабақтан кейінгі уақытта консультациялар жүргізуге болады. 
Консультацияларда 
теорияны 
пысықтап, 
тапсырма 
үлгісі 
бойынша 
тапсырмаларды орындайды. 
Үлгерімі төмен білім алушылармен жұмыс тек сабақ барысында ғана емес, 
жеке сабақ барысында да жүргізілуі керек. Бұл сабақтардың мазмұны жеке 
нәтижеге жету емес, жалпы баланың даму мүмкіндіктерін жақсарту үшін жағдай 
жасауға жоспарланған дұрыс және де ол қосымша сабақтың уақыты 20 минуттан 
аспауы керек.
Түзету сабақтарын дайындау және өткізу кезінде білім алушылардың оқу 
материалын қабылдау ерекшеліктері және оларды іс-әрекетке мотивациясының 
ерекшеліктерін де есте сақтау қажет. Сабақ барысында әртүрлі дидактикалық 
ойындарды, жағдаяттарды, ойын-жаттығуларын, оқу әрекетін бала үшін өзекті 
және мағыналы ете алатын тапсырмаларды пайдалану тиімді. 
Нәтижені кесте арқылы көрсетуге болады. 
Сабақта үлгермеуші білім алушыға көмектесу 
Сабақ кезеңдері 
білім алушының 
дайындығын бақылау 
Сауалнама барысында ерекше ізгі-ниет атмосферасын 
құру; 
Тақтада ұзақ дайындалуы талап ететін тапсырмалардың 
санын азайту; 
білім алушыға тапсырманың жауабының жоспарын 
ұсыну; 
Көрнекі құралдарды пайдалануға рұқсат ету; 
Мадақтау арқылы ынталандыру, бағалау 
Жаңа сабақпен танысу 
Оқу материалын түсіну дәрежесін білу үшін сұрақтармен 
жетелеу; 
Проблемалық оқытуда сөйлемдер құруға, қорытынды 
жасауға немесе жақсы оқитын білім алушының айтқан 
мәселенің мәнін түсіндіру 
Өздік жұмыс 
Күрделі тапсырмаларды бірнеше қарапайым 
тапсырмаларға бөлу (бұрын орындаған тапсырмаларға 
ұқсас); 
Тапсырманың орындау әдісі мен тәсілін еске түсіру; 
Өткен ережелерді қайталау; 

122 
Есептерді, жаттығуларды шешуге қажетті ережелер мен 
қасиеттерге сілтеме; 
Тапсырмаларды орындаудың ұтымды тәсілдеріне, оларды 
рәсімдеуге (жазуға) қойылатын талаптарға нұсқаулар; 
Әрбір әрекеттерін ынталандыру; 
Оларды мұқият бақылау, қателерін көрсету, тексеру, 
түзету 
Сабақтан тыс уақытта 
мектептен тыс жұмысты 
ұйымдастыру 
Үлгермеушілер үшін тапсырмалардың, жаттығулардың ең 
ұтымдысын таңдау; 
Тапсырманың орындалу реті туралы толығырақ 
түсініктеме беру; 
Мүмкін болатын қиындықтарды ескерту, кеңес беру 
карталарын, жетекші іс-шаралар жоспары бар карталарды 
пайдалану, қателерді көрсету, тексеру, түзетуге 
қойылатын талаптармен таныстыру. 
Білім алушылардың барлығы да жетістікке жеткенді жақсы көреді. Кез 
келген білім алушы, тіпті тәртіп бұзушы да білім алушы да жақсы баға алғанына 
қуанады. Ол жолдастарының, ұстаздарының көмегімен алғашқы жетістіктерге 
жетуі және оларды байқап, ескеріп отыруы, мұғалімнің өз жетістіктеріне 
қуанатынын немесе сәтсіздіктеріне ренжігенін көруі маңызды.

жүктеу/скачать 3,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: