Әдебиеттануға кіріспе
қоюлату (сгущение мысли) процесі деп атауға болады», - деген (Потебня А.А. Теоретическая поэтика. –М., 1990). Бұл жерде троп-образдың
жүктеу/скачать 1,3 Mb. Pdf көрінісі
|
| қоюлату (сгущение мысли) процесі деп атауға болады», - деген (Потебня А.А.
Теоретическая поэтика. –М., 1990). Бұл жерде троп-образдың танымдық қасиеті меңзеліп тұр. Троптың танымдық қызметі деген мынау: балық басынан шіриді, ауызбен орақ ору, оқу инемен құдық қазғандай деген сияқты сөз орамдарын осы істерді біліп, көріп, таныған адамдар ғана айта алады. Потебняның айтатыны да осы. Бағалаушылық қасиет те осы үш мысалдан көрініп тұр: сөз сыңайынан перде сыртында тұрған автордың осы істерге деген жеке бағалаушылық көзқарасын байқаймыз. Ал даралаушылыққа келсек: оны да осы үш мысалдан табуға болады, яғни әр істің басынан айнып, бұзылатындығы, боссөзділіктің жанды бейнесі, қандай да бір іс қиыншылығы нақты қырларымен айшықталып, айтылып тұр. 49 Метафора (грекше: metaphora-ауыстыру) шығармадағы заттың яки құбылыстың суретін күшейту үшін оны ұқсас, басқа зат яки басқа бір құбылыспен балап, мағынасының өңін айналдырып айту. Метафораға мысал: Дүние - үлкен көл, заман - соққан жел, алдыңғы толқын - ағалар, артқы толқын - інілер, кезекпенен өлінер, баяғыдай көрінер. (Абай) Алтын күн батып барады, Алтын күн ақырын өледі. Сорлы бұлттар- сорлы жар Қан жылап күнді көмеді. (Мағжан) Кейіптеу (олицетворение: «с гор побежали ручьи» - Н.Некрасов) – жансыз нәрсені жанды заттай ғып көрсету. Абайдағы кейіптеу: Ақ киімді, денелі, ақ сақалды, Соқыр, мылқау танымас тірі жанды. Үсті басы ақ қырау, түсі суық, Басқан жері сықырлап келіп қалды. Заттандыру (овеществление: «Гвозди б делать из этих людей: Крепче б не было в мире гвоздей» - Н.Тихонов) –керісінше жанды затты жансыз затқа балау. Мысалы: Әйел- үйдің шегесі. Кейіптеу де, заттандыру да метафораның түрлері. Эпитет (грекше: epitheton-қосымша, қоса тіркеу) бір заттың, құбылыстың көзге ұрып тұрған бедерлі суретті сипатын, заттың, құбылыстың атына қосақтап айту. Мысалы: Тәкәппәр таудың етегі туған өлкеміз... (Таңсық қой таудың ұлына тулаған теңіз). Түсімде мені қол бұлғап шақырады ылғи, Толқынға қарап, толықсып тұрған ерке қыз. (Қ. Сарин) жүктеу/скачать 1,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|