С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері
Бір мезгілде дауыс кӛлемі мен кҥшін дамытуға
жүктеу/скачать 4,2 Mb. Pdf көрінісі
|
Якушева С.Д. Педагогикалық шеберлік негіздері. Оқулық
| Бір мезгілде дауыс кӛлемі мен кҥшін дамытуға
арналған жаттығулар Жаттығу мақсаты - дауыстың көлемі мен кҥшін дамыту. 1-жаттығу. «Шумақ жолдары арқылы дауысты арттыру». Өлеңнің əр жолымен дауысты арттыра отырып, өз дауыс көлеміңізді, қолайлы төменгі деңгейден бастап, қолайлы жоғары дыбыстан аяқтай отырып есептеңіз. Көрдім мен операны, естідім Вьетти мен Сальвиді. Керемет табиғат кеудеден ҥнді арфаны шығарып: Таза, толық, тəтті дыбыстар еркін төгіліп, Төгіледі, ҧйытқиды, шыр айналады Тағы да бҥркін тамшысынан, шуақтан Жарқырап қҧбылған анық əнмен тҥсер төмен қарай! Естідім мен жҧмақтың, толқынның, өтіріктің шолпылын! Көрдім: шоқ гҥлдер мен гҥлдесте Ҧшты бəрі бақытты жандарға! Көрдім, естідім мен бəрін, Таң қалдым əніне мен дауысына— Аспанмен салқын туғанға қарағанда дыбысшыл Салқын аспан астында туған жіңішке ҥн! Тек соңғысына шыны керек сенбеймін мен! Білемін: біз орыстар, туғаннан əнші халық; Білемін, алайда бізге жай ғана табиғатпен берілген Мҧңлы əн де, осы секіру мен рудали емес! Сен бізге жақынсың; ал эго..тек бір ғана теңіздің ар жағындағы сəн-салтанат! М. Дмитриев 2-жаттығу. Сол секілді. Дауысты қолайлы жоғарыдан бастап, сосын қолайлы төменгі дыбыспен аяқтау. Бір қалыпты дҥрілдейді қоңырау, Жолда жеңіл шаңдап, Тегіс жонмен жабырқап Ат қосшы əні төгіледі. Сол əнде қаншама мҧң болса, Мақымында соншама мҧң, Жҥрегімде от лапылдаса, Жанымды менің суық самал желпіді. Дəл сол сəтте тҥсті есіме тҥнгі елес Туған дала, орман, Көздерге, бҧрыннан қҧрғап қалған, Ҧшқындап жас ҥйірілді. Бір ҥнді қоңырау дҥрілдеп, Жолдарда ҧйытқып шаңда жеңіл. Ҥнсіз қалды менің ат қосшым да Ал алдымда менің ҧзақ, ҧзақ жолдар... И.Макаров 3-жаттығу. «Дауысты жоғарылату жəне төмендету». Б а с р е г и с т р Толқынды тҧман арасынан Жасырынып өтеді ай, Мҧңлы алаңда Қапаланып жарық шағады. Жабырқаңқы қыс ішінде жолда Жҥгіріп өтті бір ат жеккен тазы, Бір ҥнді қоңырау Жалықтырды шырылдап. Д а у ы с т ы б і р т і н д е п т ө м е н д е т у Е с т і л д і т а н ы с ə н А т қ о с ш ы ə н і н д е : Б і р е с е с а й р а н қ а ғ ы п с ы р б а з , Біресе жҥректен шыққан мҧң. О р т а ш а р е г и с т р Не от жоқ, не қара ҥй, Алыс тҥпкір жəне қара. Жолығады қарсы алдымнан Маған қарсы тек жолақ-жолақ шақырым Жолақ жолақ шақырымдар. К е у д е р е г и с т р і Көңілсіз, қайғылы. Ертең, Нина Ораласын сҥйіктіңе, Алаулаған ошақ қасында ҧмытып, Көз алмай қарасам да көз тоймайды. Дыбысты сағат тілі Өлшеулі шеңберін жасап , Зеріктірмей Тҥн жарымда ажыратпайды бізді. Е ң т ө м е н г і д а у ы с Көңілсіз, Нина: менің жолым мҧңлы. Мҥлгиген асқосшымның ҥні өшті, Бір ҥнді қоңырау Ай дидарын тҧман басты. А. С. Пушкин 4-жаттығу. «Жар салушы». Халықты мəтінді тыңдауға шақыру: Мен-əншімін. Мен қыздарды алып шығам Хормен əн айтуға. Мен желменен бал ашамын. Мен дауысыммен сол, Көгілдір тҧманды жерге апарам, Мен əнімді ҧзақ ықыласпен айтам. О, алыс өлке! Сен-əн айт! Ой, орамалды тарқатып! Ой, қыз, көктемде қараңғы батпаққа қамап! Эй, қыз, қия тҥскен орман бҧлдырын жина! Эй, əн көңілдірек! Эй, сарафан, саяжол! Жерге қия тҥскен жеңіл, шықпен бҧлдырап. Ал сарафан – өрт, қыз қарайған! А. Блок Сіз тыныс алу арқылы не айтсаңыз, сол арқылы сезімге қол жеткізген жөн. Таза, жылдам, жеңіл ауаны жеңіл қосымша іріктеу. 5-жаттығу. «Көше сатушылары». Т ҥ й м е т а р а т у ш ы Тҥймеден ҥйлену қажет емес Тҥймеден айрылысыпты керек емес Бас бармақ пен сҧқ саусақ, Азаматтан шалбары тҥспейді ешқашан Голландық, механикалық, өзі тігілетін тҥйме, 6 дана 20 тиын. Муспен сарғайтыңдар! Қ у ы р ш ы қ т а р д ы т а р а т у ш ы Билеген адамдар балет студиясынан, Бақ пен ҥйдегі ең жақсы қуыршақтар Наркомның өзінің нҧсқауымен билейді! А л м а л а р д ы т а р а т у ш ы Ананастар! Жоқ Банандар! Жоқ. Антонов алмасы, 4 данасы 15 тиын, бҧйырыңыз азаматша! Ҧ ш т а й т ы н т а с т ы т а р а т у ш ы л а р Германдық соқпайтын ҧштағыш бөрене, 30 тиын кез келген тҥйірі. Кез келген бағытта ҧштайды, ҧстара, пышақ жəне пікірсайыс ҥшін тіл де бар! Мҥсірке сен, азамат! А б а ж у р т а р а т у ш ы л а р Абажурлар, тҥсі мен тҥрі əртҥрлі. Көгілдірі ҥтікке қызылы əйел жандыға. Орналасыңыздар, жолдастар! Ш а р л а р д ы с а т у ш ы Шарлар-кішкене шҧжықтар- Қорықпай ҧш. Осындай шар болса Егер генерал Ноибилеге — Олар тағы да көбірек болар еді. Алыңыздар, азаматтар. М а й ш а б а қ т а р д ы т а р а т у ш ы Ал міне республиканың ең жақсы майшабақтары-арақ пен қҧймаққа таптырмайды! Г а л а н т е р е я н ы т а р а т у ш ы І ш і ж ы л ы е м ш е к қ а п т а р ! Ж е л і м с а т у ш ы Бізде жəне шекарадан тыс, Жəне бар жерде, Лақтырады сынған шыны. Атақты Экцельзиор, жетім-ҧнтақ, Венера да желімдеді, тҥнгі қыш қҧмыра. Сізге қажет пе, ханшайым? Р у х т ы т а р а т у Кот рухы мысқал! Коти рухы мысқалда! Кітап сатушы «Ҥйге жҧбайы болмаса егер, əйелдер не жҧмыс істейді» - бҧрынғы граф Лев Николаевич Толтстойдың жҥз елу көңілді əзілінен. Жиырма рубльдің орнына-елу тиын. В. В. Маяковский |