К. О. Жекеева қазақ тілі оқу құралы

72 
3. _____________________ 
13.8. Тіл туралы ойды толықтырыңыз. 
Халықтың сақталуы тілге байланысты, өйткені _____________________ 
Үкімет тарапынан үш тілді оқытуға басты назар аударылуда, өйткені ___ 
13.9. Сөйлемді (сонымен байланысты, соған қарамастан, бірақ, дегенмен, 
соның нәтижесінде, ойды қорытындылай келе) дәнекерлеуші тілдік 
құралдарымен құрастырыңыз.
 
Үлгі: Сабақ аяқталуға бір ай бар, соған қарамастан, мен ерте емтихан 
тапсырып кеттім. 
13.10. Берілген сөздерді жіктеңіз: Мемлекеттік тілде сөйлеймін, жазамын, 
оқимын. 
14 Салалық және кәсіби бағдарлы терминдер. Тұрақты тілдік 
оралымдар. 
Салалық және кәсіби бағдарлы терминдер 
 
Тіл – адам қолданатын құралдың ең маңыздысы. Тіл – ұлттың 
болмысын, менталитетін көрсететін айна. Тіл бірнеше қызметті атқарады. 
Оның негізгісі - коммуникативтік қызмет. Яғни адам мен адамның қарым-
қатынасын орнатады. Тіл - ғылымның даму көрсеткіші. Тіл кәсіби бағдарлы 
қолданылғанда белгілі бір саланың жекелеген терминдері анықталады. Тілдегі 
терминдер ғылым мен техниканың, кәсіби салалардың, өндірістік салалардың 
дамуын бейнелейді.
Термин 
- 
тілдің 
өзгеше 
категориясы. 
Себебі 
терминсіз, 
терминологиялық жүйесіз бірде-бір ғылымның дамуы мүмкін емес.
Тілдегі терминдер Қазақстан Үкіметі жанындағы Республикалық 
терминология 
комиссиясымен 
реттеліп 
отырады. 
Республикалық 
терминологиялық комиссия ҚР Үкіметінің 1998 жылғы қаулысымен бекітілді. 
Аталған комиссия салалар бойынша терминдерді заңдастырып, бекітіп 
отырады.
Термин сөздер ғылымның барлық саласында кездеседі: 
1.Әдебиет пен өнерге байланысты терминдер: роман, театр, 
филармония, актер, образ, дирижер, режиссер. 
2.Лингвистикаға 
байланысты 
терминдер: 
лексика, 
фонетика, 
морфология, синтаксис, омоним, орфография, архаизм,бастауыш,баяндауыш 
т.б. 
3.Спортқа байланысты терминдер: футбол, баскетбол, волейбол, хоккей, 
шахмат, бокс, акробат т.б. 

73 
4. Ғылымға байланысты терминдер: математика, синус, биссиктриса, 
көбейту, косинус, химия, азот, хлор, азон т.б. 
Қосымша: Интернацианалдық термин – әлемнің көптеген елдерінде бір 
атаумен қолданылатын термин. Мысалы, фонетика, грамматика, экология, 
бизнес т.б. 
Тапсырмалар: 
14.1. Мәтінді тыңдаңыз. 
14.2. Мәтінді оқыңыз. 
14.3. Жаңа сөздерді теріп жазып, олармен жұмыс жасаңыз. 
14.4. Мәтін бойынша сұрақтар дайындаңыз. 
14.5. Мәтінді болымсыз формада және сұраулы сөйлем түрінде оқып 
шығыңыз. 
14.6. Салалық терминдерге мысал келтіріңіз. 
14.7. Қазіргі ғылымдағы ең жаңа терминдерге мысалдарды жазып келіңіз. 
14.8. Тұрақты тіркестерді еске түсіріңіз. 
14.9. Салалық және кәсіби бағдарлы терминдер туралы әңгімелеңіз.
https://stud.kz/referat/show/23035

жүктеу/скачать 0,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: