124
3.11. Нуклеин қышқылдарының сутектік байланыстары жəне
оның құрылымын талдау
In vivo- жəне vitro жағдайдағы нуклеин
қышқылдарының сипаты
көбіне табиғи сутектік байланыстың мықтылығына байланысты бо-
лып келеді.
ДНҚ-ны азырақ қыздыру, мысалы, қос спираль арқылы
бөлген кезде оралады жəне денатурацияланады.
Қоспаны аздап суы-
та бастағанда, ДНҚ молекуласының комплементарлы бір тізбегі қайта
қос тізбекті спираль түріне келіп, реассоциацияланады. Молекулалық
құрылымның спектрофотометрдегі ДНҚ ерітіндісінің оптикалық
тығыздығы 260 нм (Д
260
) бұлай өзгеруін бақылауға болады. ДНК-ның
денатурациясы мен оралымы кезінде
оның оптикалық тығыздығы
күшейеді. Екі əртүрлі ДНК-ның жүзу кескіні 3.1-суретте көрсетілген.
Əрбір қисықтың ортасындағы нүкте ДНК-ның жүзу температу-
расымен сəйкестендіріледі (Тт). Бұл нүктеде
барлық молекуланың
50% реассоцияленген, ал қалған жартысы жоқ.
Молекула құрамында
Г ≡ С жұбы көбірек кездесетін жағдайда, А ≡ Т
кездесетін молекула
құрамымен салыстырғанда жүзу температурасы жоғары, себебі оларда
қосымша сутегі байланыстары бар.
3.1-сурет. ДНҚ ерітіндісінің оптикалық тығыздығы температура өсіміне
байланысты (гиперхромный эффект). Қисық Г ≡ С жұптың мөлшері
əртүрлі ДНК дəрi-дəрмектерына тəн. Балқу температурасы
молекулаларда (Т
макс
) 83°С-тің, Г ≡ С жұбының мөлшері үлкен
(У. Клаг, М. Каммингс, 2007)
Достарыңызбен бөлісу: