Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия

ЭКВАТОРЛЫҚ БЕЛДЕУ – Жердің экваторлық ӛңірін  оңтүстік 
ендік аралығы) қамтитын, екі

солтүстік ендік пен 4 – 11

(5 – 8
субэкваторлық  белдеу  аралығындағы  табиғибелдеу. Ауаның  
тұрақты 
жоғары температурасыменС), 
бүкіл

(орташа 
айлық 
кӛрсеткіш 24 – 28 жыл бойына созылатын мол жауын-шашын 
мӛлшерімен (1500 – 3000 мм, кейде 10000 мм), жылдық
радиация балансының жоғарылығымен (жылына 70 – 90 ккал/см2), 
ағын суының молдығымен, грунт суларының аса тұщылығымен 
және жербетіне 
жақын 
жатуымен 
сиппатталады. 
Экваторлық орманӛзінің 
флоралық 
құрамының 
байлығымен 
жәнефитомассасының жоғары ӛнімділігімен (40 – 50 т/га кепкен 
масса) ерекшеленеді. Жерге түскен ӛсімдіктің шіріп, минералдануы 
тез 
жүреді. 
Ферралиттік 
қызыл-сары 
және 
батпақты
топырақ түзіледі. Мұхиттық айдындардың Экваторлық белдеуде 
орташа радиациялық балансы жылына 115 ккал/см2-ге тең. 
Экваторлық ауа массасыныңықпалы 
күшті, ауа 
райы негізінен 
бұлтты келеді. Мұхит суының жоғары қабатындағы тұздылығы 
34‰. Тропиктік белдеумен 
ұштасқан 
жерінде 
судың 
турбуленттілігі күшейеді, нәтижесінде су қабаттарында оттек 
кӛбейеді. Флорасы  мен фаунасы  түрге бай, ландшафтында  
экваторлық орман басым. Экваторлық белдеуде маржандардың
жақсы қалыптасуы байқалады, планктонға бай келеді.
[1]
 
ЭКЗОСФЕРА (грек. ехо – сыртқы және sphaіra – шар) –
 Жер атмосферасының шеткі, ең жоғары қабаты. Ең тӛмен 
шегі Жер бетінен 500 – 1000 км биіктіктен ӛтеді, жоғарышегі айқын 
анықталмаған. Экзосферада ауа тығыздығы ӛте тӛмен, себебі 
мұндағы газ бӛлшектерінің (атом немесе молекула) орташа еркін 
жолының ұзындығы салыстырмалы тік бағытына байланысты; ал 
бойымен жоғары тік қозғалатын бӛлшектер үшін ауа тығыздығы 
ӛте жоғары. Атмосфера газ бӛлшектері, әсіресе олардың неғұрлым 
жеңілдері Экзосферадан ғарыш кеңістігіне еркін ұшып ӛте алады; 
қ. Атмосфера,Ионосфера. 

жүктеу/скачать 4,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: