Жазбаша аударма тєжірибесі
жүктеу/скачать 0,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәріс ж. аударма теория
- Бұл бет үшін навигация:
- Реалиялардың берілу тәсілдері
| Реалиялар және терминдер.
Термин бұл ғылым тілінің элемиенті болып табылатын нақты мағынасы бар сөз. Ол аталған функцияны ғана орындайды және онда ешқандай көркем әдебиетіндегі сөздер қолданылмайды. Реалия әрқашанда реалия өзі пайда болған тілдің ұлтына тәуелді, бірақ ұлтаралық қолданысқа таралып терминдер тәрізді кеңінен қолданылып жүрген реалиялар да аз емес. Терминдер пайда болу жағынан реалиялардан ерекшеленеді. Реалиялар ұлттық сөздер және ұлттың ой өрісі негізінде пайда болған. Реалияның терминнен ерекшклігі шет тілін ұстанып жүрген адамдарға олардың кеңінен пайдаланылу әйгілілігіб таныстығы емес керісінше аударма тіліндегі олардың бейтаныстығы. Біздер арнайы терминология арнайы жұмыстар мен ғылымдардың аймағы екенін білеміз. Қазіргі таңда БАҚ – ң дамуы және адамдардың ғылымға деген қызығушылығы терминдердің халық өміріне енуіне септігін тигізді. Орыс тіліндегі реалиялар мыналар болуы мүмкін: 1. бөлек сөздер. Мысалы: Кремль декабристтер. 2. Сөз тіркестері. Мысалы: демалыс үйі, Мамаев Курган. 3. Сөйлемдер. 4. Қысқартулар. Мысалы: ЖОО, АХАЖ. Реалиялар баламасы жоқ лексикаға жатады. Реалиялар жалқы есімдер мен тұрақты сөз тіркестерімен байланысы бар. Сонымен реалия дегеніміз бір елдің өміріндегі мәдениет, тұрмыс жағдайы, тарихи дамулардағы обьектілерді атап көрсететін сөз немесе сөз тіркесі және де бұл сөздер басқа ұлттарға бейтаныс боладыб сонымен қатар басқа тілдерде реалиялардың нақты баламасы болмайды. Реалиялардың берілу тәсілдері 1. Транскрипция – аудару тілінен аударма тіліне фонетикалық форма жағынан механикалық түрде ауыстырылуы, яғни дыбыстар деңгейінде. Мысалы: Soviet, sputnik 2. Транслитерация – реалиялардың графем деңгейінде берілуі. Мысалы: Lincoln - Линкольн 3. Транскрипция амалы жарақсыз болған кезде аударма тіліне реалияларды беру амалы ретінде аударманы орынбасу, субституцияны қолданамыз. Реалияларды аударудың бірнеше түрлері бар: Неологизмдерді еңгізу (калька және жартылай калькап түрінде) А) калька сөздің немесе айналымның сөзбе сөз аударма жолыю Мысалы: victory day – жеңіс күні Б) жартылай калька жаңа сөз және сөз тіркесі. Мысалы: desembrist - декабрист В) шамамен аудару : 1. түрдің орын басу принципі (реалия бірліктерінің мазмұнын кең түрде беру) Мысалы: Нарзан, Боржоми – минералды су, үйшік, коттедж- үй. 2. функционалды аналог (реалия - өлшемдердің берілуіне өте қолайлы) Мысалы: Орыс тілінде ни копейки – ешқандай, ешқандай ақша жоқ, сто пудов - өте ауыр. 3. Суреттеу, түсіндіру ( түсінікті берудің басқа амалы 46 қалмаған кезде тек ғана түсіндіріп қоямыз). Мысалы: two boys were playing flys a soft ball- Балалар доп ойнады 4. Контексттік аударма – контексттің мағынасын беру. Мысалы: How much are accomadations at health resorts? Демалыс орнына жолдама қанша тұрады. Транскрипция және функционалды аналог жолымен тарихи және ұлттық түрдегі реалия өлшем аудармасы. Мысалы: миля, фут, фунт, бушель. Транскрипция және калька амалдарымен жасалатын русизмдер мен советизмдер аудармасы. Мысалы: vodka, ataman Реалия – ақшалардың аудармасын транскрипция және функционалды аналог көмегімен береді. Мысалы: франк, доллар, фунт. жүктеу/скачать 0,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|