175
Құран кәрім кітабы. Аллаһ тағала Құран кәрім кітабының тілін керемет етіп, араб-
тар ғана емес, өзге тілді халықтардың да жүректерін жаулап алатын қасиет берген
және бұл кітапқа ақырет күніне дейін басқа кітаптар секілді өзгертулер кіргізуді
мүмкін емес еткен.
Муғтәзилә ةلزتعم – Құран аяттары мен Мұхаммед пайғамбардың хадис-
терін ақылдың негізінде түсіндіруге тырысатын ағым. «Муғтазилә» – араб тілінен
шыққан сөз, «оқшауланған», «бөлінген», «бөлініп шыққан» және «жырақтанған»
деген мағыналарды береді. Бұл ағымның негізі Әмәуилер халифаты тұсында қа-
ланғанымен, Аббасилер халифаты тұсында саяси биліктің көмегімен қанатын кең
жаяды және өз пікірлерін басқаларға мәжбүрлеп таңуда күш қолданады. Муғтазит-
тердің шығу тарихына қатысты ортақ пікір жоқ. Ғалымдар түрлі ұстанымда. Кейбір
ғалымдар мұғтазиттер Али ибн Әбу Талиб сынды жақтастарының арасында пайда
болды. Алидің ұлы Хасан әкесі қайтқан соң, билік тізгінін Муғауияның қолына өз
қалауымен тапсырады. Сөйтіп, оның жақтастарының арасынан саясаттан біржола-
та қол үзіп, ақида-сенім мәселесімен айналысуға бет бұрғандар шығады. Олар өз-
дерін «муғтазилә» атаған», – дейді. Кей ғалымдардың мұғтазилиттер туралы тұжы-
рымдары төмендегідей: Олар Хасан мен Муғауияның жақтастарына қосылмай,
бөлініп, мешіттен шықпай құлшылық ететін, діни мәселелерді зерттеумен айналы-
сатын топқа айналады. Айталық, Уасил ибн Ата атты ғалым атақты табиғин Хасан
әл-Басримен «Үлкен күнә жасаушы адам мұсылман ба, кәпір ме?» деген мәселеде
келісе алмай, дәрісіне қатысудан бас тартады. Өз алдына жеке дәріс ұйымдасты-
рып, «муғтазилә» атанған. Сондықтан да болар, муғтазила ағымының негізін Уасил
ибн Ата қалаған деп есептеледі. Алайда көрнекті ғалым Рамадан әл-Бути муғта-
зиләнің негізі тағдырды теріске шығарған Мағбат әл-Жуһаниден басталады дейді
(Р.С. Мухитдинов, http://maturidi.kz).
Достарыңызбен бөлісу: