112
рауидің сенімді яки сенімсіз екендігін анықтайтын жаңа бір негіз, хадис ілімінің
бір саласы жарық көрді. Ол Жарх және тағдил ілімі деп аталды. Яғни аса мұқият
зерттеу нәтижесінде сенімділік сипаттарға ие хадис жеткізушінің тағдил (сенімді)
ету, жалғаншы, есте сақтау қабілеті төмен, пасық секілді сипаттары бар хадис жет-
кізушіні жахр (сенімсіз) қылу орын алды (Қ.Құрманбаев, Хадис ілімі).
Жасаған. Құдай, Аллаһ. Ислам дінінде бүкіл жаратылысты жасаған бір ғана
Құдай бар. Араб тілінде Аллаһ тағаланың осы жаратушы сипаты «Халиқ» деп ата-
лады. Қазақ әдеби шығармаларында, жыр-дастандарында және жалпы қолданысты
«Жасаған Ие» тіркесі жиі қолданылады. «Жасаған Ием», «Я, Жасаған!» сияқты тір-
кестер дұға, тілек кезінде жиі қолданылады. «Жасаған бере салған» тіркесі бас ба-
ланы еркелеткенде сондай баланы берген Құдайға шүкіршілік етіп айтылатын дұға.
«- Я, Құдая, зар тілегім болсын. Осы қарашығыма, әкесінің ит мінезін бере
көрме! Тасбауырлығын бере көрме! Я, Жасаған! – деп бата берді» (М.Әуезов, Абай).
«Ахирет жолын білсін деп,
Беріп едім молдаға.
Ат қызығын көрсін деп,
Мінгізіп едім жорғаға.
Артында қолған сол залым
Қылмады дұға молама.
Не жазығым бар еді,
Жасаған Жаббар құдаға!» (Кердері Әбубәкір, Қазағым).
Жасиғ. Жасиық. Жасих. Құптан. Қазақ әдеби тілінің он бес томдық сөзді-
гінде бұл сөзді араб тілінен кірген деп көрсетілген. Алайда араб тілінде «құптан»
намазына «жасиық» сөзі қолданылмайды.
«Бақтыбай киіз үйдің төріне тағы ұзақ отырып, жасиғы оқыды» (С.Жүнісов,
Ақан Сері).
«Тұздыекең әйелі мен баласының бұл сөзіне жасиқ намазында тұрып құлақ
қойды» (І.Жансүгіров, Шығ.).
«Жасих намазын оқып отырып, сәждеге басын қойған күйі жүріп кетіпті»
(Қ.Жұмаділов, Тағдыр).
Достарыңызбен бөлісу: