Алматы 2017 январь
жүктеу/скачать 28,19 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ОРТА МЕКТЕПТІҢ ЖОҒАРЫ СЫНЫПТАРЫНДААЛГОРИТМДЕУ НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
- Методика обучения основам алгоритмизации в старших классах средней школы Резюме.
- Methods of teaching basics of algorithms in high school Summary.
- Ю.И. Жаврин, М.К. Асембаева, Г.Е. Ерікова, А.З. Нурмуханова
- Ключевые слова: аммиак
Түйіндеме. Бұл мақаладакелесі есептер қарастырылады: болжамалау, сызықты болжамалау, стационарлы уақыттар қатары, стационар процестердің спектралдық функциялары және олардың бағалары, стационар процестерді сызықты балжамалау және функцияны экстраполяциялау. Нақты мысал шешілген: Лондондағы халықаралық мұнай биржасындағы Brent іріктелуі мұнайының бағасы стационар процестерді сызықты болжамалау стохастикалық әдісімен және экстраполяциямен болжаланған.
функциясы, үлестірудің спектралдық тығыздығы, математикалық күтім, экстраполяция, Ньютонның интерполяциялық полиномы. Shakenov K.K., Kenzhaliev O.B. Solution one problem of prediction and extrapolation Summary. In article describes the fillowing problems: prediction, linear prediction, the stationary time series, the spectral functions of stationary process andtheirs estimate, linear prediction of stationary processes and extrapolation of function.The specific example is solved: the prediction of the price of oil grade Brent on International Petroleum Exchange (IPE) by stochastic methods of linear prediction of stationary processes and extrapolation. Key words: prediction, linear prediction, stationary time series, covariance function, spectral density of distribution, expectation, extrapolation, Newton interpolation function.
УДК 373.5.016.02:004.421(574) Әуелбеков Ө.Ә., Жақай А. (Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, Алматы, Қазақстан Республикасы,forever_0694@mail.ru)
оның шешу жолдарын табу, тәжірибелі жолдармен болжамдарды дәлелдейалу, өз әрекетінің нәтижесін алдын- ала болжай білу, тиімділеу әдістерін қолданы отырып, есепті шешудің рационалды әдістерін табу, құрылған алгитмді орындау мектеп оқушысының алгороимдік ойлауының даму деңгейін көрсетеді. Сондықтан, ең алдымен өсіп келе жатқан ұрпақтың алгоритмдік ойлауына ерекше көңіл аудару керек. Алгоритмдік ойлау баланың даму кезеңінде сыртқы факторларға байланысты болғанымен, қосымша әсер ету үдерісінде оның даму деңгейін арттыруға болады. Мектеп оқушыларының алгоритмдік ойлау қабілеттерін арттырудың жаңа тиімді құралдарын іздеу қажеттілігі ақпараттық қоғамда тұлғаның өзін-өзі жетілдіру шартына негізделген. Информатиканы оқыту бойынша әдістемелік әдебиеттерде мектеп оқушыларының алгоритмдік ойлау қабілеттерін қалыптастырудың түрлі жолдары келтірілген: есепті құрылымдық шешудің пайдалана отырып, жүйелік және мақсатты бағытталған жолдарын кетіру, есептің күрделілік деңгейін көтеру, тұрақты ақыл-ой жұмысы. Жоғары сынып оқушыларының алгоритмдік ойлау қабілеттерін қалыптастырудың тиімді әдісі көп есептер шығаруда алгоритмдер құру мен оларды қолдануға үйрету болып табылады. Кілттік сөздер: алгоритмдік ойлау, күрделі есептер, алгоритм құру, құрылымдық шешу, жоғары сынып оқушылары.
«Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы», қоғамдағы қазіргі кездегі қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа старатегиялық бағдарлар, қоғамның ашықтығы, оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігінің білім беру жүйесі білім берудің мақсатын, мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болды. Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағдыға қол жеткізу ғана емес, солардың негізінде дербес, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке — ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды ● Физика–математика ғылымдары
455 №1 2017 Вестник КазНИТУ
пайдалану, жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және қызмет істеу болып табылады. Жоғары білімді дамытудың негізгі процесі мамандар даярлау сапасын арттыру, қарқынды ғылыми-зерттеу қызметімен ықпалдастырылған инновациялық білімді дамыту, жоғары оқу орындары зерттеулерінің әлеуметтік сала мен экономикалық кажеттіліктерімен тығыз байланысты, білім беру және ақпараттық технологияларды жетілдіру болып табылады. Қазіргі заман жағдайында жоғары білім беру жүйесінде бірінші кезектегі міндет — жоғары білікті мамандарды оздыра даярлау болып табылатын, оны айрықша сала ретінде түсінуді көздейтін жаңа сапа мен қоғамдық мәртебе, икемділік пен бейімділік беру . Білім мазмұнын іріктеу кезінде білім мазмұны қоғам, ғылым, мәдениет пен тұлғаның даму талаптарына сәйкес келу қағидаларын ескеру қажет. Бұл қағидалар «білім мазмұнына қажетті дәстүрлі білімді, ақылды және машықты, сондай-ақ әлеуметтің қазіргі заманға сай даму деңгейін, ғылыми білімді, мәдени өмір мен жеке бастың өсу мүмкіндігін бейнелейтіндерді қосуды талап етеді». Адам өмірінде компьютердің белсенді орын алуы осыған байланысты. Сондықтан жаңа технологияларды игеруге қажетті білім мен дағдының жаңаруы өндіріс құрылымын өзгертудің маңыздылығын арттыра түсті. Мұндай жағдайда елдің одан ары дамуы үздіксіз білім беру жүйесін тиімді ұйымдастырумен тығыз байланысты. Үздіксіз білім беру қоғамның әрбір мүшесінің білімін көтеруге немесе мамандығын арттыруға жағдай жасап, оны ақпараттық қоғамда өмір сүруге дайындайды. Бұл орайда информатика пәнінен болашақ мамандар даярлаудың ролі зор. Олар, бір жағынан, түрлі салалардағы жаңа технологияларды игеруге жағдай жасайды, екінші жағынан, білім таратушы ретінде жаңа мамандарды даярлайтын және қайта даярлайтын оқытушылар болып iстей алады. Сонымен жан-жақты даярлығы бар информатика мұғалімдерінің қажеттілігі туады. Оқушылардың білімдерінің баянды және деңгейлерінің терең болуы үшін компьютер көмегімен есепті шешуге дайындау және шығару технологиясын (қойылған есептің ерекшелігіне сәйкес) қатаң сақтауға жеткілікті көңіл аударған жөн деп есептейміз. Мысалы, ах 2 +bx+c=0 квадрат теңдеуін шешудің алгоритмін және программасын қарастырайық. Орта мектеп бағдарламасына сәйкес оқулықтарда тек стандартты жағдай қарастырылады, яғни, біріншіден нөлге тең емес а,b және с мәндерінің түгелдей берілуі, сондықтан дискриминант мәнін есептеу мүмкіндігінің толық болуы. Мұндағы бірінші ойланатын жағдай осы дискриминант таңбасына сәйкес туындайды. Екіншіден алынатын нәтижелердің қарапайым формада алынуының көрсетілуі. Мысалы, квадрат теңдеуді шешу есебін күрделендіру және оның мазмұнын тереңдетуді, мына ретте жүргізуге болады деп ойлаймыз: а) жоғарыдағы жауапты алудың қарапайым формасына d<0 болғанда “квадрат теңдеудің жорамал (комплексті) түбірлері бар болады” деген тұжырымдаманы қосу және жауапты а±іb түрінде шығаруды талап ету; б) а, b және с-лардың кейбірінің мәндері нөл қабылдайтын жағдайларда есептеу процесі әрі қарай қалай өрбитіндігін көрсету. Мысалы, а=0 болғанда есептеу қалай жалғасады немесе b=0 болғанда шешім қандай түрде болады, т.с.с жағдайлардың кездесуіне де программа жауап бере алатын болуы. Осы келтіріп отырған жағдайлар есептің қойылуына байланысты мәселелер. Оқушылар осындай жағдайларда талдаулар жүргізе отырып, өз білімдерін толықтыра және тереңдете алады, олардың ойлау қабілеті күшейеді, тереңдейді, біліми сенімділігі қалыптасады. Енді әрі қарай алгоритмдеу негіздері бойынша оқушы білімін жетілдіруді және тереңдетуді жалғастыруды, шығармашылық тұрғыда жұмыс істеу деңгейін жақсартуды есептің алгоритмін және программасын жазғанда іске асыруға болады.
Бұл кезеңде: Салыстыраотырыпоқыту, үйрету, аналогын жаздыру; Бір сол бір алгоритмді және программаны әртүрлі түрде жаздырту, оларға салыстыра отырып талдау жүргізу; Алгоритм және программа бастарын және денелерін жекелеп жаздырту; Программалардытестілеуденөткізудіңәртүрлірежимдерінпайдаланудыміндеттітүрдеіскеасыру және т.с.с. тәсілдерді пайдалануды ұсынамыз.
● Физика–математика ғылымдары
456 №1 2017 Вестник КазНИТУ
Осы жоғарыдағы көтеріп отырған мәселелерд іескере отырып, есеп алгоритмінің әртүрлі нұсқаларын жаздыртуға болады. Мысалы, а) мектептік стандартты нұсқасы б) стандартты емес нұсқаның бір түрі в) стандартты емес нұсқаның екінші біртүрі Енді осы алгоритмдерді сөз, сөз-формула түрінде және алгоритмдік тілде жазуды үйге тапсырма ретінде ұсынуға болады. Мұндай оқыту тәсілінің тиімділігі, біріншіден қайталау жүргізіледі, екіншіден пәнаралық байланыс принциптері іске асырылады, білімді тереңдетеді. Осы нұсқаларды біртіндеп оқып үйренген жөн болады. Оқушылардың білім және дайындық деңгейлерін ескере отырып сәйкес нұсқа ұсынылады, оның ішінде әрине, бірінші кезекте жақсы оқып жүргендерге және үйірмелерге, конкурстарға, олимпиадаларғ ақатысуға талап етушілердің деңгейлері ескеріліп, лайықты тапсырмалар, жаттығулар ұсынылады. Алгоритмдік тілде жазудың негізгі ерекшелігі, оқушылардың алгоритмдеу негіздерін тереңірек оқып-үйренуіне мүмкіндік жасайды. Мысалы, алгоритмдік тілде а) нұсқасын былай жазуға болады: ал г квадрат теңдеуді шешу (нақ а, b, с, нақ х1, х2, лит у) арг а, b, с
басы нақ d d:= b 2
егер d³0 онда у:= «нақты түбірлері бар» х1:= х2:=
әйтпесе у:= «нақты түбірлері жоқ» бітті
соңы Жаттығуға мына түрдегі тапсырмаларды ұсынуға болады: алгоритм денесі бойынша оныңбасын жазыңыз, дұрыс толықтырыңыз басы PI:=3.14 C:=2*PI*R S:=PI*R
2
S1:=C*H S2:=S1+2*S V:=S*H
Соңы керісінше, алг цилиндр (нақ h, r, нақ s1, s2, v) арг h, r нәт s1, s2, v алгоритм, басы бойынша алгоритм денесін жаз. Осы 1) және 2) жағдайлары немен ерекшеленеді? Алгоритм денесі бойынша оның басын жазатын болсақ, есептің қойылуына сәйкес оның жазылуы оқушылардың барлығында бірдей болады. Ал есептің қойылуына еркіндік берсек (ешқандай шек қоймасақ), ол әртүрлі болуы мүмкін. Ал алгоритм басы бойынша оның денесін жазатын болсақ, онда оқушылар әртүрліше жазулары мүмкін.
Мысалы, 1) жағдайдағы алгоритм басын былай жазуға болады: алг цилиндр (нақ h, r, нақ s1, s2, v) арг h, r // Мұндаесептіңқалайшақойылғаныкөрініптұрады. нәт s1, s2, v басы нақ PI, С, S немесе алг цилиндр (нақ h, r, нақ c, s, s1, s2, v) ● Физика–математика ғылымдары
457 №1 2017 Вестник КазНИТУ
арг h, r нәт c, s, s1, s2, v басы нақ PI
Бұлжағдайдаесепқалайшақойылған? Ал 2) жағдайында алгоритм денесін бірнеше түрде жазуға болады, нұсқалары: 2а) алг цилиндр (нақ h, r, нақ s1, s2, v) арг h, r нәт s1, s2, v басы нақ PI, С, S PI:=3.14 C:=2*PI*R S:=PI*R
2
S1:=C*H S2:=S1+2*S V:=S*H
соңы
2б) алг цилиндр (нақ h, r, нақ s1, s2, v) арг h, r нәт s1, s2, v басы нақ PI, С, S PI:=3.14 C:=2*PI*R S1:=C*H
S:=PI*R 2
S2:=S1+2*S V:=PI*R
2 *H
соңы т.с.с.
2в) осы есепті оқушылардың өз еріктерімен жазуларын ұсынсақ, кейбір оқушылар былайда жазуы мүмкін: алг цилиндр (нақ h, r, нақ s1, s2, v) арг h, r нәт s1, s2, v басы нақ PI, С, S PI:=3.14 S1:= 2*PI*R *H S2:=S1+2* PI*R 2
V:=PI*R 2 *H Компьютердің осы мүмкіндіктерін оқыту процесінде пайдалану дара тұлғаны қалыптастыруда үлкен роль атқарады. Ақпараттық технологияның ерекшеліктерін атай келе, осы технологияны меңгерудегі мұғалімнің кәсіби шеберлігі, ақпараттық технологияны дұрыс және ұтымды пайдалана білуі басты мәселе болып саналады. Ақпараттық технология білім мен тәрбие беру процесіндегі мұғалімнің қосымша құралы ретінде қолданылады. Дұрыс және тиімді пайдаланылмаған ақпараттық технология оқушының білімі мен білік дағдыларының дамуына, денсаулығына кері әсерін тигізуі мүмкін. Сондықтан, ең алдымен ақпараттық технологияны пайдаланып сабақ беруші мұғалім ақпараттық технологияны меңгеру деңгейі жоғары, оқушының жасерекшеліктеріне сәйкес санитарлық-гигиеналық нормаларды білуі тиіс. Ешбір ақпараттық технология, компьютер, т.б. құралдар мұғалімнің ролін атқара алмайды. Ақпараттық оқыту технологиялары оқу процесіне кеңінен ене бастауына байланысты оқыту тәсілдерінеде қажетті түзетулерді енгізе отырып, оқыту тиімділігін, білім беру сапасын едәуір жақсартуға болады. Қазіргі кезде білімгерлердің өзіндік жеке жұмысы негізінен компьютер көмегімен іске асырылады.
● Физика–математика ғылымдары
458 №1 2017 Вестник КазНИТУ
Информатика курсының алгоритмдеу негіздері бөлімін оқытудың нәтижесінде оқушылар компьютер көмегімен практикалық есептерді қоюды, оларды шешу тәсілдерін және әдістерін үйренетін, меңгеретін болады.
ӘДЕБИЕТТЕР [1] А.И. Бочкин. Методика преподавания информатики / А.И. Бочкин. – Минск: Выш. школа, 2008. – 431 с. [2] О.Ф. Еремин. Методическое пособие по программированию на языке Pascal ABC / О. Ф. Еремин. – М.: Моздок, 2009. – 49 с. [3] М.П. Лапчик. Методика преподавания информатики / М. П. Лапчик, И.Г. Семакин, Е.К. Хеннер. – М.: Изд. центр «Академия», 2011. – 624 с. [4] В.В. Малев. Общая методика преподавания информатики / В. В. Малев. – Воронеж: ВГПУ, 2015. – 271 с.
О. Ауелбеков, А. Жақай Методика обучения основам алгоритмизации в старших классах средней школы Резюме. Решение задачи на компьютере невозможно без создания алгоритма. Умения решать задачи, разрабатывать стратегию ее решения, выдвигать и доказывать гипотезы опытным путем, прогнозировать результаты своей деятельности, анализировать и находить рациональные способы решения задачи путем оптимизации, детализации созданного алгоритма позволяют судить об уровне развития алгоритмического мышления школьников. Поэтому необходимо особое внимание уделять алгоритмическому мышлению подрастающего поколения.Поскольку алгоритмическое мышление в течение жизни развивается под воздействием внешних факторов, то в процессе дополнительного воздействия возможно повышение уровня его развития. Необходимость поиска новых эффективных средств развития алгоритмического мышления у школьников обусловлена его значимостью для дальнейшей самореализации личности в информационном обществе.В методической литературе по информатике отмечены различные способы формирования алгоритмического мышления школьников: проведение систематического и целенаправленного применения идей
структурного подхода, повышение уровня
мотивированной задач,
постоянная умственная работа.Эффективным способом формирования алгоритмического мышления школьников старших классов является обучение построению алгоритмов и их использованию при решении большого класса задач. Ключевыеслова: алгоритмическое мышление, сложныезадачи, построениеалгоритмов, структурный подход, школьники старших классов.
O.Auelbekov, A.Zhakay Methods of teaching basics of algorithms in high school Summary. Solution of the problem on a computer is not possible without the creation of an algorithm. Ability to solve problems, develop a strategy for its decision to put forward and prove the hypothesis empirically, predict its performance, analyze, and find rational ways of solving the problem by the optimization algorithm allow detail set up to judge the level of algorithmic thinking development of schoolchildren. Therefore, you need to pay special attention to the younger generation of algorithmic thinking. Since the algorithmic thinking in the course of life develops under the influence of external factors, the process of additional exposure may increase the level of its development. The need to find new and effective means of algorithmic thinking development of schoolchildren due to its importance for the further fulfillment of the individual in the information society. In the methodological literature on computer science marked by various methods of forming algorithmic thinking of school children: the systematic and targeted application of the ideas of the structural approach, raising the level of problems motivated, persistent mental work. An effective way of forming algorithmic thinking high school is to teach the construction of algorithms and their use in solving a large class of problems. Key words: algorithmic thinking, complex problem, construction algorithms, structured approach, high school students.
● Физика–математика ғылымдары
459 №1 2017 Вестник КазНИТУ
УДК: 533.1:547 Ю.И. Жаврин, М.К. Асембаева, Г.Е. Ерікова, А.З. Нурмуханова (КазНУ имени аль-Фараби Алматы, Республика Казахстан)
и четырехкомпонентных газовых систем, компоненты которых используются при синтезе аммиака. Интервал температур для тройной смеси составлял 298 – 800 К, а для четырехкомпонентной – 298 – 1000 К. Полученные результаты могут быть использованы, как справочные данные.
бинарная смесь, плотность диффузионного потока. Исследование температурных зависимостей компонентов газовых систем в той или иной мере используемых при синтезе аммиака является как бы продолжением работы по разработке таблиц рекомендуемых справочных данных (РСД) аттестованных ВНИЦ МВ Госстандарта СССР [1]. Эффективные коэффициенты диффузии (ЭКД), приведенные в таблице, были измерены двухколбовым методом, в диапазоне давлений 0,2 – 1,0 МПа и концентраций компонентов в бинарной смеси от 0,3 до 0,9 мольных долей в изотермических условиях при Т = 298,0 К, с анализом смесей газов на хроматографе. Погрешность в измерении ЭКД находилась в интервале от 4 до 9%. РСД в указанной таблице, в некоторой степени, можно считать ограниченными из-за отсутствия результатов исследований на переносные свойства компонентов такого важного параметра, как температура. Поэтому авторы статьи сочли возможным дополнить проведенные ранее исследования ЭКД при различных концентрациях компонентов в исходных смесях в определенном интервале давлений в изотермических условиях, данными по температурным зависимостям ЭКД компонентов. Полученные результаты помогут полнее раскрыть механизм диффузионного процесса в сложных газовых смесях и оценить влияние каждого компонента на характер суммарного массопереноса при изменении температуры, а также послужить справочным материалом. На современном уровне развития вычислительной техники поставленную задачу о расчете переносных и других свойств газов и их смесей можно решить, не прибегая к дорогостоящим экспериментам и представить конечный результат в компактной форме в виде функциональных зависимостей. Основной целью данной работы являлось определение температурной зависимости ЭКД компонентов и представление полученных результатов в виде полуэмпирической формулы аналогичной формуле степенной зависимости коэффициента взаимной диффузии (КВД) от температуры
0 0 , (1) где n
показатель степени, а D oi эф – ЭКД i – го компонента для начальной температуры Т 0 (в наших расчетах Т 0 жүктеу/скачать 28,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|