Оқулық Алматы 2010 ббк 65. 051 Ш 78

16-тақырып. Ұлттық байлық статистикасы        343

Есепті жəне базистік жылдардағы капитал қайтарымын былайша есептейміз: 

 

254

,

1

650

1

,

815

f

1

=

=

;   

2

,

1

500

600

f

0

=

=

.

Өнімнің өсімін былайша есептейміз. 

∆Q

 

= Q

1 

– Q

0 

= 815,1 – 600 = 215,1 мың теңге;

оның ішінде факторлардың ықпалының есебінен өсуін: 

а) негізгі капиталдың орташа құнының өзгеруін 

∆Q

НK

 = f

0

НK

1

 – f

0

НK

0

 = f

0

 (НK

1

 – НK

0

) =1,2 (650 – 500) = 180 мың теңге;

         __        __           __      __

_

ə) қапитал қайтарымының өзгеруін 

∆Q

f

 = f

1

НK

1

 – f

0

НK

1

 = НK

1

 (f

1

 – f

0

) = 650 (1,254 – 1,5) = 35,1 мың теңге;

__        __      __  

Тексеру: 215,1 = 180 + 35,1.

Төмендегі кестеде барлық мəліметтерді қарастырып (бастапқы жəне есептік) 

факторлық индекстік талдаудың мысалын келтіреміз: 

АҚ

Тұрақты бағалардағы бастапқы 

деректер 

Есептік деректер 

өнім 

шығарылымы, 

мың теңге

негізгі 

капиталдың 

орташа құны, 

мың теңге

негізгі 

капиталдың 

жалпы 

құнындағы АҚ-

ның құны

капитал 

қайтарымы

өнімнің 

шартты 

шығары-

лымы, 

мың 

теңге

базистік 

жыл

есепті 

жыл

базистік 

жыл

есепті 

жыл

базистік 

жыл

есепті 

жыл

базистік 

жыл

есепті 

жыл

1

2

3

4

5

6

7

8=2:4

9=3:5 10=8 × 5

1

55800

66500 18600

19000 0,775

0,760 3

3,5

57000

2

21800

25200 5400

6000

0,225

0,240 4,037

4,2

24222

Жиыны 77600

91700 24000

25000 1

1

3,233

3,668

81222

А. 

 

135

,

1

233

,

3

:

668

,

3

f

:

f

I

0

1

пер.сост.)

(

f

=

=

=

(тұр.құр.)

  немесе 113,5%, яғни  екі  АҚ-да

капиталдың орташа қайтарымы 13,5%-ға ұлғайды;

оның ішінде факторлардың ықпалының есебінен: 

а) əрбір АҚ капитал қайтарымының өзгеруінен: 

 

=

=

×

+

×

=

=

25000

81222

:

668

,

3

25000

6000

037

,

4

19000

3

:

668

,

3

f

:

f

I

.

усл

1

)

пост.сост.

(

f

(тұр.құр.)

шарт.

= 3,668 : 3,249 = 1,129 немесе 112,9%,

яғни  капитал  қайтарымының  өсуi  арқылы  екі  АҚ-да  орташа  капитал  қайта-

рымы 12,9%-ға артты; 

344       IІ БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

ə) негізгі капитал құрылымының өзгеруі: 

I

⎯f (өзг. құр.)

 =

⎯f

шарт.

 :

⎯f

0

 = 3,249 : 3,233 = 1,005, немесе 100,5%, яғни екінші АҚ-да не гіз-

гі капиталдың үлесінің 22,5%-дан капитал қайтарымы жоғары 24% -ға дейін арту 

есебінен орташа капитал қайтарымы 0,5%-ға ұлғайды. 

Капитал қайтарымының орташа индекстерінің өзара байланысы: 

I

⎯f (өзг. құр.)

 =I

⎯f (тұр.қозғ.)

 × I

⎯f (құр.қоз.)

 

1,135 = 1,129 × 1,005.

В. Өнімнің абсолюттік өсімі, барлығы

∆Q = ΣQ

1 

– ΣQ

0 

= 91700 – 77600 = 14100 мың теңге;

оның ішінде факторлардың ықпалының есебінен:

а) жекелеген АҚ-да капитал қайтарымының өзгеруі: 

∆Q

f

= ΣQ

1 

– ΣQ

шартты. 

= 91700 – 81222 = 10478 мың теңге;

ə) негізгі капиталдың орташа құнының өзгеруі: 

∆Q

НK

 = ∑Q

0 

(I

НK

=

−

×

=

−

)

1

24000

25000

(

77600

)

1

= 77600 × (1,0417 – 1) = 3235,92 мың теңге;

б) негізгі капиталдың құрылымының өзгеруі: 

∆Q

d

 = ∑Q

шартты

 – 

 

∑Q

0

 × I

НK

 = 81222 – 77400 × 1,0417 = 

81222 – 80835,92 = 386,08 мың теңге 

Өнімнің абослюттік өсімінің өзара байланысы: 

∆Q = ∆Qf + ∆Q

нк 

– ∆Q

d

,

14100 = 10478 + 3235,92 + 386,08.

Сөйтіп, екі АҚ-да өнімнің өсімі 3 фактордың, яғни негізгі капиталды тиімді 

пайдаланудың  өсуінің,  негізгі  капиталдың  жиынының  ұлғаюының  жəне  капитал 

қайтарымы  жоғары  деңгейдегі  негізгі  капитал  жиынының  артуының  арқасында 

қамтамасыз етіледі. 

Факторлар  əр  түрлі  дəрежеде  ықпал  етеді.  Ең  жоғары  өзіндік  салмақ 74,3% 

(10478 : 14100) – капитал қайтарымының өсуіне, 23% – негізгі капитал жиынының 

ұлғаюына жəне 2,7% – негізгі капиталдағы құрылымдық өзгерістерге тəн. 

16-тақырып. Ұлттық байлық статистикасы        345

16.4.

Өзіндік жұмысқа арналған 

тапсырмалар

16.4.1. Есептер 

1 - е с е п. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің есептері бойынша 

ұлттық  байлықтың – қоғамның  еңбегімен  жыл  ішінде  жинақталған  материалдық 

игілік  элементтерінің  динамикасы  жөнінде  келесі  деректер  берілген  (ағымдағы 

бағада, млрд теңге): 

Көрсеткіш

2000 ж.

2001 ж.

2002 ж.

2003 ж.

Негізгі капитал 

Материалдық емес активтер 

Тауарлы-материалдық қорлар

Анықтама бойынша: 

Халықтың үй мүлкі

3402

59

383

293

4004

78

457

445

4883

87

726

556

5707

97

698

691

Мыналарды анықтаңыз. 

1.  Əр жылы жинақталған ұлттық байлықтың құндық сомасын (млрд теңге). 

2.  Əр  жылы  жинақталған  ұлттық  байлықтың  құрылымын,  құрылымдық 

өзгерістерді тауып анықтаңыз (пайызда). 

3.  Жинақталған ұлттық байлықтың жекелеген бөліктерінің (элементтерінің) 

арақатынасын. 

4.  Жинақталған ұлттық байлықтың физикалық көлемінің динамикасын қалай 

зерттеу қажет? Экономикалық қорытынды жасаңыз. 

2 - е  с  е  п.  Өңірлердің  бірінде  есепті  кезеңдегі  ұлттық  байлықтың  элемент-

тері  ағымдағы  бағада  мыналарды  құрады  (млрд  теңгеде):  негізгі  капитал – 640, 

материалдық айналым қаражатының қорлары – 80, халықтың жеке мүлкі – 30. Ба-

зистік кезеңмен салыстырғанда бағалар тиісінше – 53, 58 жəне – 65%-ға көтерілді. 

Базистік  кезеңде  жинақталған  ұлттық  байлықтың  құны 650 млрд  теңгені 

құраған жағдайда оның физикалық көлемі қалай өзгергенін анықтаңыз? 

Жауабы: 25,1%-ға төмендеді .

3 - е с е п. Ұлттық байлықтың экономикалық активтерін ұлттық шот жүйесі 

бойынша жіктеңіз жəне оның көлемін анықтаңыз: 

1)  қаржы активтері, жиыны;

2)  қаржы емес активтерді, жиыны,

оның ішінде: өндірілген материалдық; 

өндірілген материалдық емес; 

өндірілмеген материалдық; 

өндірілмеген материалдық емес активтерді мына шартты деректер бойынша 

(млрд теңге): 

Негізгі капитал 300 Өнер туындылары

150

Монетарлық алтын

25

Құндылықтар

20

Жер

500 Акциялар

220

346       IІ БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

Бұрғылау  жұмыстарына  жұмсалатын 

шығын

50

Лицензиялар, патенттер

180

Займдар

250 Қолма-қол валюта

90

Сақтандыру техникалық резервтер

60

Басқа  дебиторлық  жəне  кре ди-

торлық берешек

450

Пайдалы кен қазбалары

800 Депозиттер

194

Материалдық  айналым  қаражатының 

қорлары 

45

4 - е с е п. Жылдық амортизация нормасы орташа 7%, ал жыл сайынғы амор-

тизациялық аударым 84 млн теңге екені белгілі болған жағдайда, фирманың негізгі 

капиталының бастапқы құнын анықтаңыз (млн теңгеде). 

Жауабы: 1200.

5 - е с е п. Станок 10 жыл жұмыс істеді. Осы мерзім ішінде ол екі рет күрделі 

жөндеуде  болды.  Əрбір  күрделі  жөндеудің  құны 20 мың  теңгені,  жыл  сайынғы 

амортизациялық  аударым 9 мың  теңгені  құрады.  Осы  түрдегі  станоктың  бағасы 

алғашқы екі жылда орташа 1%-ға, төрт жыл 2,8%-ға, соңғы жылы 5%-ға жыл сайын 

көтеріліп отырды. 

Мынаны анықтаңыз: 

1.  Бастапқы құнды (мың теңге). 

2.  Қалдық құнды (мың теңге).

3.  Толық қалпына келтіру құнын (мың теңге). 

4.  Амортизацияның жылдық нормасын қалпына келтіру құны бойынша (%).

Жауабы: 1) 51; 2) 1; 3) 63,3; 4)14,2. 

6 - е с е п. АҚ негізгі капиталының бастапқы құны 4,8 млн теңгені, олардың 

жарамдылық коэффициенті 90%-ды құрайды. Тозу құны ескерілген қалпына келті-

ру құны 5,2 млн теңгеге тең. 

Мынаны анықтаңыз: 

1.  Қалдық құнды (млн теңге).

2.  Амортизацияның сомасын (млн теңге).

3.  Толық қалпына келтіру құнын (млн теңге).

Жауабы: 1) 4,32; 2) 0,48; 3) 5,78.

7 - е с е п. Алматы қаласының бір кəсіпорнының негізгі капиталы жөніндегі 

мына деректер бар, мың теңге: 

1.  Жылдың басында болуы (бастапқы құн) 

  – 

1012

2.  Есепті жылы толықтыру мен қалпына келтіру барлығы – 

24

оның ішінде: 

жаңадан қолданысқа берілген  

 

 

– 

2

индексация есебінен  

   

 

– 22

3.  Есепті жылы кеткені жəне тозғаны, барлығы    

– 45 

оның ішінде:

жойылғаны (есептен шығарылғаны)  

 

 

– 6

өзге себептер бойынша  

 

 

– 39 

4.  Жыл соңындағы қалдық құн  

 

– 

415

Кестенің соңы

16-тақырып. Ұлттық байлық статистикасы        347

А.  Негізгі капиталдың балансын жасаңыз. 

В.  Мына көрсеткіштерді есептеңіз: 

1.  Негізгі капиталдың жыл соңындағы толық бастапқы құнын (мың теңге). 

2.  Негізгі капиталдың толық жылдық бастапқы құнын (мың теңге).

3.  Есепті жылдың абсолюттік өсімі мен динамика коэффициентін (пайызда).

4.  Негізгі капиталдың түсімінің құрылымын (пайызда).

5.  Негізгі капиталдың кету құрылымын (пайызда).

6.  Негізгі  капиталдың  түсу,  жаңарту,  жойылу  (есептен  шығару)  коэффици-

енттерін (пайызда).

7.  Жинақталған тозу сомасын (жыл соңында (мың теңге)).

8.  Негізгі капиталды жаңарту қарқынының коэффициентін (пайызда).

Жауабы: 2) 1001,5; 3)–21; 97,9; 7) 576. 

8 - е с е п. Қазақстан Республикасында негізгі капиталдың жəне өнім шығару-

дың ағымдағы бағадағы динамика жөніндегі деректер берілген, млрд теңгеде: 

Көрсеткіш

Негізгі капиталдың 

орташа құны

Өнім шығарылымы

2002 ж.

2003 ж.

2002 ж.

2003 ж.

Тауар шығаратын салалар

2765

3180

1654

1980

Нарықтық жəне нарықтық емес 

қызмет көрсететін салалар 

2117

2527

1906

2390

Жиыны

4883

5707

3560

4370

Мынаны есептеңіз: 

1)  Əр  жылдың  негізгі  капиталының  құрылымын  жəне  құрылымдық 

өзгерістерді анықтаңыз. 

2)  Салалардың  жəне  экономика  бойынша  орташа  əрбір  жылдың  капитал 

қайтарымын. 

3)  Өзгермелі, тұрақты құрамның жəне құрылымдық өзгерістің орташа капи-

тал қайтарымының индекстерін. 

4)  Экономикалық қорытынды жасаңыз. 

9 - е с е п. Кəсіпорын бойынша мынадай деректер берілген: 

Көрсеткіш

Базистік жыл

Есепті жыл

1. Өнімнің шығарылымы (тұрақты бағада) мың теңге

840

1020

2. Негізгі капиталдың орташа құны 

(тұрақты бағада), мың теңге

680

710

3. Қызметкерлердің орташа тізімдік саны, адам

350

380

 

Əр жылдың: 

1)  Капитал қайтарымын.

2)  Капитал сыйымдылығын. 

3)  Еңбектің капиталмен жарақтандырылуын (мың теңге/адам).

4)  Еңбек өнімділігін (мың теңге/адам).

348       IІ БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

5)  Еңбектің  капиталмен  жарақтандырылу,  капитал  қайтарымы,  еңбек 

өнімділігі индекстерінің арасындағы өзара байланысты табыңыз. 

6)  Өнімнің өсімін (мың теңге) барлығы, оның ішінде төмендегі факторлар-

дың ықпалының есебінен: 

а)  капитал қайтарымының; ə) негізгі капиталдың орташа құнын. 

Жауабы:  1) 1,235; 1,437; 5) 1,118 = 1,163 × 0,961;

 

 

6) 180; 6а) 143; 6ə) 37.

 

10 - е с е п. Үш фирма бойынша мың теңгедегі мынадай деректер (тұрақты 

бағада) берілген: 

Фирма

Өнімнің шығарылымы

Негізгі капиталдың орташа құны

базистік жыл

есепті жыл

базистік жыл

есепті жыл

1

1200

1312

450

460

2

1000

1250

630

540

3

1620

1780

510

610

Мынаны анықтаңыз: 

1.  Əр  фирма  бойынша  базистік  жəне  есепті  жылдағы  жəне  орташа  капитал 

қайтарымын. 

2.  Өзгермелі, тұрақты құрамдардың жəне құрылымдық өзгерістердің орташа 

капитал қайтарымының индекстерін. Олардың өзара байланысын табыңыз. 

3.  Орташа  капитал  қайтарымының  абсолюттік  өзгеруін,  оның  ішінде 

факторлардың  ықпалының  есебінен:  а)  əр  фирмадағы  капитал  қайтарымының 

өзгеруін; ə) негізгі капиталдың құрылымының өзгеруін. 

4.  Өнімнің абсолюттік өсімін (мың теңге) барлығы, оның ішінде факторлар-

дың өзгеруінің ықпалынан: а) капитал қайтарымының; ə) негізгі капитал көлемінің; 

б) негізгі капиталдың көлемінің. 

Жауабы: 1) 

403

,

2

f

0

=

; 

697

,

2

f

1

=

; 2) 1,123 = 1,080 × 1,040;

3) 0,294; а) 0,199; ə) 0,095; 4) 522; а) 320,8; ə) 48,1; б) 153,1.

11 - е с е п. Базистік кезеңмен салыстырғанда есепті кезеңде негізгі капитал-

дың өсімі 10%-ды құрады. Капитал қайтарымы 5%-ға төмендеді. 

Базистік кезеңмен салыстырғанда есепті кезеңде өнімнің шығарылымы, оның 

ішінде факторлардың өзгеруінің есебінен қанша пайызға өзгергенін анықтаңыз:

а)  капитал қайтарымының; 

ə)  негізгі капиталдың көлемінің.

Жауабы: + 4,5%; – 5,5%; + 10%.

12 - е с е п. Базистік кезеңдегі басқа кəсіпорындармен салыстырғанда есепті 

кезеңде капитал қайтарымы жоғары кəсіпорындардың үлесі ұлғайды. Құрылымдық 

өзгерістердің орташа капитал қайтарымының индексінің маңызы қандай? 

Мына жауаптардың бірін таңдаңыз: А) 1-ден көп; В) 1-ден аз; С) 1-ге тең.

16-тақырып. Ұлттық байлық статистикасы        349

1 3 - е с е п .   Базистік  кезеңмен  салыстырғанда  есепті  кезеңде  өнімнің  шы-

ғарылымы 21%-ға ұлғайды. Негізгі капиталдың құны 10%-ға артты. 

Капитал қайтарымы қалай өзгергенін анықтаңыз. 

Жауабы: 10%-ға ұлғайды.

14 - е с е п. Үш кəсіпорын бойынша өнімнің шығарылымы 44%-ға артты. Не-

гізгі капиталдың құны 20%-ға көтерілді. Үш кəсіпорынның əрқайсысында капитал 

қайтарымы 25%-ға бірдей ұлғайды. 

Мынаны анықтаңыз: 

1.  Өзгермелі құрамның капитал қайтарымының индексін. 

2.  Тұрақты құрамның орташа капитал қайтарымының индексін.

3.  Құрылымдық өзгерістердің орташа капитал қайтарымының индексін. 

Жауабы: 1) 1,2; 2) 1,25; 3) 0,96.

15.4.2. Тест тапсырмалары

1.  Ұлттық байлықтың құрамына ҰШЖ əдістемесі бойынша не кіреді? 

1)  қаржы жəне қаржы емес активтер; 

2)  еңбек ресурстары; 

3)  бүкіл халық; 

4)  тек табиғи ресурстар; 

5)  қаржы емес активтер.

2. «Құндылықтар» активіне не жатады?

1)  шикізат; 

2)  аяқталмаған өндіріс; 

3)  асыл тастар; 

4)  ғимараттар; 

5)  монетарлық алтын.

3.  Жыл  басындағы  құн – 100. Жыл  ішінде 20 жаңа  негізгі  капитал  са-

тып алынды, басқа фирмадан келгені – 10, кеткені – 40. Осы дерек-

тер (млн теңге) бойынша негізгі капиталдың жаңару коэффициентін 

анықтаңыз (%-да): 

1) 11,1; 

2) 22,2; 

3) 20; 

4) 30;  

5) 33,3.

4.  Негізгі капиталдың құны салыстырмалы бағада млн теңгеде базистік 

жылы 40 млн теңгені, есепті жылы 31,25 млн теңгені құрады. Алынған 

өнімнің  көлемі  тиісінше 30 жəне 27,2 құрады.  Негізгі  капиталдың 

физикалық  көлемі  өзгеруінің  есебінен  өнімнің  өсімін  (млн  теңге) 

анықтаңыз. Алынған өнімнің көлемі тиісінше 30 жəне 27,2-ге тең.

1) 3,7635; 

2) –6,5625; 

350       IІ БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

3) –2,8; 

4) 31,25; 

5) 27,2.

5.  Базистік кезеңмен салыстырғанда есептік кезеңде экономиканың екі 

саласы бойынша орташа капитал қайтарымы 6,8%-ға артты. Əр сала 

бойынша  капитал  қайтарымының  ұлғаю  есебінен  орташа  капитал 

қайтарымы 3,8%-ға  ұлғайды.  Құрылымдық  өзгерістердің  капитал 

қайтарымының индексін анықтаңыз: 

1) 0,972; 

2) 1,009; 

3) 1,038; 

4) 1,068; 

5) 1,029.

6.  Негізгі капиталдың көлемінің өзгеруінің ықпалы есебінен салыстыр-

малы баға бойынша өнімнің жалпы индексін млн теңгеде есептеңіз: 

Сала

Өнімнің шығарылымы

Негізгі капиталдың орташа жылдық құны

базистік жыл

есепті жыл

базистік жыл

есепті жыл

Өндіру

60

70

120

175

Өңдеу

80

100

50

50

Жиыны

140

170

170

225

1) 1,196; 

2) 0,917; 

3) 0,903; 

4) 0,744; 

5) 0,824.

7.  Базистік  жылмен  салыстырғанда  есепті  жылы  үш  акционерлік 

қоғам бойынша орташа капитал қайтарымы 20%-ға, оның ішінде əр 

АҚ-да капитал қайтарымының өзгеруінен орташа капитал қайтары-

мы 14%-ға ұлғайды. Тұрақты құрамның индексін анықтаңыз. 

1) 1,20; 

2) 1,14; 

3) 1,053; 

4) 0,95; 

5) 1,368.

8.  Негізгі капиталдың қозғалыс көрсеткіштеріне не жатады?

1)  материал сыйымдылығы; 

2)  өзіндік шығыс; 

3)  тозу мен жарамдылық коэффициенттері; 

4)  капиталмен жарақтандырылу мен капитал сыйымдылығы; 

5)  келу жəне кету коэффициенттері.

16-тақырып. Ұлттық байлық статистикасы        351

9.  Негізгі  капиталдың  жыл  ішіндегі  орташа  құнын  мына  деректер 

бойынша есептеңіз (мың теңге): 

1.01.05

1.04.05

1.10.05

1.12.05

1.01.06

550

10

520

530

525

1) 521,5; 

2) 525,5; 

3) 540. 

4) 527; 

5) 520.

10.   Статистика  елдің  ұлттық  байлығының  құрылымын  қай  түрде 

графикалық зерттейді? 

1)  гистограмма; 

2)  полигон; 

3)  сызықтық диаграмма; 

4)  секторлық (шеңбер) диаграмма;

5)  картограмма.

11.  Негізгі капиталды тиімді пайдалануды қай көрсеткіш сипаттайды? 

1)  жаңарту коэффициенті; 

2)  капитал қайтарымы; 

3)  тозу коэффициенті; 

4)  өндіріс бағасы; 

5)  өзіндік шығыс.

12.  Негізгі капиталдың жыл соңындағы млн теңгедегі жарамдылық ко-

эффициентін мына деректер бойынша анықтаңыз: 

a)  негізгі капиталдың жыл басындағы болуы 400

b)  жыл соңындағы тозу сомасы

120

c)  жыл ішінде түскені

150

d)  жыл ішінде кеткені

40

1) 76,5%; 

2) 70%; 

3) 69%; 

4) 74%; 

5) 68%.

13.  Ересек жұмысшы жəне өсімді мал қай активіне жатады?

1)  құндылық; 

2)  қаржы; 

3)  материалдық айналым қаражаты; 

4)  материалдық емес активке; 

5)  негізгі капитал.

352       ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

17.1.

Шығын мен аралық тұтыну 

туралы ұғым жəне оның құрамы

Шығынды  статистикалық  зерттеудің  теориясы  өндіріс  пен  айналыс 

шығыны  жөніндегі  экономикалық  ғылымға  негізделеді.  Кəсіпорындар 

мен ұйымдардың практикалық қызметінде өндіріс пен айналыс шығасыла-

ры  шығын  мен  өзіндік  құн  нысанына  айналады.  Өндіріс  пен  өнім  сату-

ға  жұмсалатын  шығынның  сомасын  анықтау  үшін  кəсіпорындардың, 

ұйымдардың,  мекемелердің  бухгалтерлік  есептілігі,  сонымен  қатар 

статистикалық есептілігі де пайдаланылады. 

Шығын мен аралық тұтыну статистикасының міндеттері: 

1.  Кəсіпорындарда,  экономика  салалары  жəне  жалпы  экономикада 

өнім өндіру мен оны сатуға жұмсалатын шығынның сомасын анықтау. 

2.  Кəсіпорындар мен ұйымдарда өнімнің өзіндік құнын есептеу. 

3.  Шығынның  құрамын,  құрылымын,  шығынның  құрамдас  бөлік-

терін, кəсіпорындардың меншік нысанын, экономика саласын, экономика 

сек торын жəне т.б. белгілер бойынша зерттеу. 

4.  Өнім өндіру мен оны сатуға жұмсалатын шығынның динамика-

сын талдау. 

5.  Өнімнің  өзіндік  құны  деңгейінің  өзгеруіне  факторлардың  жасай-

тын ықпалын топтастыру, индекстер, корреляция теориясының көмегімен 

статистикалық зерттеу. 

Өнім  өндіруге  жұмсалатын  шығынға  кəсіпорын  қызметінің  негіз-

гі қызмет түрі бойынша өндірістің, яғни өнеркəсіптің, құрылыстың, ауыл 

шаруашылығының, аңшылықтың, балық шаруашылығының бүкіл көлеміне 

қатысты шығынның толық мөлшері кіреді. Экономиканың осы салаларын-

да жасалған өнім өзінің тұтыну қасиеттерін тиісті көлем мен түрде сақтап 

тұтынушыға дейін жеткізілуі тиіс. Айналыс саласындағы шығындар өнімді 

жүктеу/скачать 2,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: