Сборник материалов подготовлен под редакцией доктора химических наук, академика

318 
 
калық билікті ыдырату дегеніміз бір жағынан, жекелеген шаруашылық жүргізуші субъектілерге эко-
номикалық еркіндікті қамтамасыз етіп, оларға экономикалық билікті беру, ал екінші жағынан, ӛзім-
шілдік ниетті іске асыруды шектей отырып нарық агенттерінің арасында экономикалық билікті бӛлу. 
Шаруашылық жүргізудің тең қағидаларына қатысты айтатын болсақ, ол үшін экономикалық субъек-
тілер жарысу үшін оларға тең жағдай жасау керек. Кәсіпкерлікке қорек беретін бәсеке жасам-паздық 
рӛлін  іске  асыру  үшін  осы  екі  жағдай  жасалуы  тиіс.  Мұның  ӛзінде  экономикалық  билік  бӛлінген 
жағдайда  кәсіпкерлікті  ұйымдастырудың  кӛп  нысандары  пайда  болады,  ал  шаруашылық  жүргізу 
қағидаларының теңдігі осы нысандардың қайсыбір артықшылығының ӛктемдік етуіне жол бермейді.  
Бәсекенің дамуы экономикалық, технологиялық және әлеуметтік бірқатар алғышарттардың құ-
рылуымен байланысты.  
Экономикалық алғышарттардың ішінен нарықтағы билікті бӛлуді, кәсіпкерлік құрылымдардың 
кӛптігі мен кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауды атап ӛту қажет. Ӛтпелі экономикада бәсекенің қалып-
тасуы үшін жаңа фирмалардың жаппай құрылуына жағдай жасалуы тиіс. Оларды құруға жұмсалатын 
шығынды барынша қысқартып, фирмалардың құрылуын қаржылай қолдау керек.  
Технологиялық алғышарттар елеулі рӛл атқарады, технологиялар мен ақпараттық қамтамасыз 
етудің  арқасында  қатарлас  ӛндірістер  құрып,  жаңа  нарық  жайғасымдарын  ашуға  болады,  осының 
барлығы  жаңадан  қалыптасып  келе  жатқан  кәсіпкерлік  құрылымдардың  бәсекеге  қабілеттілігін 
нығайтуға ықпал ететін болады. Ғылымның даму деңгейі мен оның жетістіктерін ӛндірісте пайдалану 
дәрежесі жаңа ӛнімдер мен қызметтерді алмастырғыштардың (субститут), пайда болуына байланыс-
ты  туындаған  бәсекенің  қуатты  кӛзіне  айналды.  Сол  үшін  мемлекет  экономиканың  инновациялық 
және инвестициялық секторларында белсенді жүргізуді қолға алуы тиіс. 
Бәскекенің әлеуметтік алғышарттары ынталандыру мен командалық-әкімшілік жүйесінің адам-
ның  жеке  басының  мүддесін  ойластыру,  ағымдағы  басымдықтардың  ұзақ  мерзімді  басымдықтарға 
ӛктемдік етуі, монополияға ұмтылу сияқты басқару психологиясын еңсерумен байланысты.  
Мемлекет  жүргізетін  бәсекелестік  саясаты  екі  талапқа  жауап  беруге  тиіс.  Біріншіден,  бәсеке-
лестің  проблемалары  жағдаятқа  (қысқа  мерзімді)  емес  құрылымдық  (ұзақ  мерзімді)  факторлармен 
байланысты болуына орай, ол тек нормативтік-құқықтық реттеумен шектелмеуге тиіс. Екіншіден, ол 
бәсекелестік саясаты бәсекені енгізудің отандық тауар ӛндірушілердің бәсекеге қабілеттілігінің ӛсіне 
ықпал ететін үлгісін таңдауға бағдарлануға тиіс. Айтылғанға сүйене отырып, бәсекелік ортаны құру 
күрделі  әрі  ұзақ  процесс  және  оны  тек  кезең-кезеңмен  жүзеге  асыруға  болады  деген  қорытынды 
шығаруға болады.  
Бәсекенің жай-күйін бағалау- екі жақты күрделі экономикалық міндет. Бір жағынан, бәсекенің 
деңгейін дәл кӛрсететін нақты кӛрсеткіштерді табу қиын, сондықтан бәсекенің жай-күйі бәсекелестік 
күреске  қатысушалардың  жеке  бағаларының  негізінде  анықталды.  Екінші  жағынан,  бәсеке  қарқын-
ның кӛрсеткіштері оның кәсіпкерліктің дамуына жасайтын ықпалын тиісінше кӛрсетпейтіні қиындық 
тудырады. [2] 
Нарықтағы бәсеке мен бәсеке қарқынның бағасы кәсіпкердің шешім қабылдаудағы еркіндігінің 
дәрежесін  айғақтайды.  Саланың  нарықтағы  бәсеке  неғұрлым  қарқынды  болса,  осы  нарықта  жұмыс 
істейтін кәсіпкердің еркіндігі соғұрлым тар. Осы орайда еркіндігі тар деген ұғым шаруашылық пара-
метрлерінің кӛпшілігін нарықтың ӛзі ұсынатынын, ал кәсіпкер тек соларға бейімделуі тиіс екенін біл-
діреді. Осы тұрғыда бәсеке кемеліне жеткен нарық кәсіпкер (фирма (жасайтын іс-әрекеттің параметр-
лері  сырттан  берілетін  шекті  нарық  екені  кездейсоқ  нәрсе  емес.  Бұл  жағдайда  кәсіпкерлердің  жеке 
пікірлері бәсекенің жай-күйін нақты сипаттауы мүмкін.   
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті Мемлекеттік дамыту және қолдау бағдар-
ламасы. Астана: ҚР шағын бизнесті қолдау мекемесі. 2016ж. 
2. Бекмағамбет Г. Шағын кәсіпкерлікті қолдау мәселелері: Экономика негіздері. 2015 ж. №2-16-18б.  
3. Оқулық Ұлттық экономика А.В. Сидорович, Ә.Ә. Әбішев Алматы, Экономика 2014ж 
 
 

319
 
 
 
 
 
 
 
 
 
СЕКЦИЯ 4  
 
 
«Білім берудегі инновациялық  
технологиялар» 
 
«Инновационные технологии  
в образовании» 
 
«Innovative Technologies  
in Education» 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

320
 
 
УДК 004 
 
ОБЛАЧНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ 
 
Синчев Б.К., д.т.н., Муханова А.М., к.т.н., Сибанбаева С.Е., PhD 
Международный университет информационных технологий,  
Алматинский технологический университет, г.Алматы, Республика Казахстан 
E-mail: sinchev@mail.ru, nuraksulu72@mail.ru, sauletta@mail.ru 
 
В  настоящее  время  технологии  «облачных»  вычислений  приобретают  все  большую  популяр-
ность, а концепция Cloud Computing является одной из самых модных тенденций развития информа-
ционных  технологий.  Крупнейшие  мировые  ИТ  (информационные  технологии)  вендоры  (Microsoft, 
Amazon, Google и прочие) внедряют сервисы «облачных» вычислений. 
Сегодня  под  «облачными»  вычислениями  обычно  понимают  возможность  получения  необхо-
димых вычислительных мощностей по запросу из сети, причем пользователю не важны детали реали-
зации  этого  механизма  и  он  получает  из  этого  «облака»  все  необходимое.  Ярким  примером  могут 
служить  поисковые  системы,  интерфейс  которых очень  прост,  но  в  то же  время  они  предоставляют 
пользователям огромные вычислительные ресурсы для поиска нужной информации. Сегодня крупные 
вычислительные  центры  не  только  позволяют  хранить  и  обрабатывать  внутри  себя  определенные 
данные,  но  и  дают  возможности  для  создания  собственных  виртуальных  дата–  центров,  позволяя 
молодым компаниям  не тратить силы на создание всей инфраструктуры с нуля.  
На сегодняшний день существует множество определений «облачных вычислений». Зачастую 
они  расходятся  в  своем  значении  и  акцентах.  Рассмотрим  некоторые  из  этих  определений для  того 
чтобы понять что такое «облачные» вычисления с разных точек зрения. 
Облачные  вычисления  представляют  собой  динамически  масштабируемый  способ  доступа  к 
внешним вычислительным ресурсам в виде сервиса, предоставляемого посредством Интернета, при 
этом  пользователю  не  требуется  никаких  особых  знаний  об  инфраструктуре  «облака»  или  навыков 
управления этой «облачной» технологией. 
Cloud computing – это программно–аппаратное обеспечение, доступное пользователю через Ин-
тернет или локальную сеть в виде сервиса, позволяющего использовать удобный интерфейс для уда-
ленного доступа к выделенным ресурсам (вычислительным ресурсам, программам и данным). Ком-
пьютер пользователя выступает при этом рядовым терминалом, подключенным к Сети. Компьютеры, 
осуществляющие  cloud  computing,  называются  «вычислительным  облаком».  При  этом  нагрузка 
между компьютерами, входящими в «вычислительное облако», распределяется автоматически. 
Облачные  вычисления  –  это  новый  подход,  позволяющий  снизить  сложность  ИТ–  систем, 
благодаря применению широкого ряда эффективных технологий, управляемых самостоятельно и дос-
тупных по требованию в рамках виртуальной инфраструктуры, а также потребляемых в качестве сер-
висов. Переходя на частные облака, заказчики могут получить множество преимуществ, среди кото-
рых снижение затрат на ИТ, повышение качества предоставления сервиса и динамичности бизнеса».  
«Облако» является новой бизнес–моделью для предоставления и получения информационных 
услуг.  Эта  модель  обещает  снизить  оперативные  и  капитальные  затраты.  Она  позволяет  ИТ 
департаментам  сосредоточиться  на  стратегических  проектах,  а  не  на  рутинных  задачах  управления 
собственным  центром обработки данных.  
Облачные вычисления – это не только технологическая инновация в ИТ, но и способ создания 
новых бизнес–моделей, когда у небольших производителей ИТ– продуктов, в том числе и в регионах, 
появляется  возможность  быстрого  предложения  рынку  своих  услуг  и  мало  затратного  способа 
воплощения  своих  бизнес–  идей.  Поддержка  облачных  вычислений  в  сочетании  с  инвестициями  в 
молодые компании создают быстро развивающуюся экосистему инновационных производств. 
Облачные  вычисления  являются  рыночным  ответом  на  систематическую  специализацию  и 
усиление  роли  аутсорсинга  в  ИТ.  По  сути,  переход  к  облачным  вычислениям  означает  аутсорсинг 
традиционных процессов управления ИТ– инфраструктурой профессиональными внешними  постав-
щиками.  Большинство  современных  поставщиков  решений  сферы  облачных  вычислений  предос-
тавляет  возможность  не  только  использовать  существующие  облачные  платформы,  но  и  создавать 
собственные, отвечающие технологическим и юридическим требованиям заказчиков. 
В  Казахстане  технологии  «облачных»  вычислений  делают  лишь  первые  шаги.  Несмотря  на 
существующие  предложения  со  стороны  крупнейших  международных  корпораций  Microsoft,  IBM, 

321
 
 
Intel, NEC, а также ряда отечественных ИТ– поставщиков спрос на облачные сервисы в Казахстане 
пока невелик.  
Перспективы «облачных» вычислений неизбежны, поэтому знание об этих технологиях необ-
ходимо любому специалисту, который связывает свою текущую или будущую деятельность с совре-
менными информационными технологиями. 
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
1.Ускенбаева Р.К. и др. Облачные вычисления. – Алмат:. МУИТ, 2013г. 
2.  Облачные  вычисления:  обзор  и  рекомендации.  Общая  среда  облачных  вычислений  -  Реко-
мендации Национального Института Стандартов и Технологий (США), NIST, USA, 2007 
3. Риз Джордж Облачные вычисления; - М.: БХВ-Петербург, 2011. - 288 c. 
 
 
 
УДК 62-50:663 
 
ОБ ОДНОЙ МОДЕЛИ ДИАГНОСТИКИ СОСТОЯНИЙ БТП НА ОСНОВЕ НЕЧЕТКИХ 
МОДЕЛЕЙ 
 
Исмайылов А.Е., к.т.н, старший преподаватель Алматинский технологический университет,  
Исмайлова Г.Е., магистр, преподаватель ЮКПУ, г.Шымкент, 
Айтбаева Р.Б. магистр, старший преподаватель, Алматинский технологический университет,  
г. Алматы, Республика Казахстан 
 
Состояния современного биотехнологического производства во многом зависит от выполнения 
требований  к  обеспечению  безопасности  и  качественные  функционирования  биотехнологических 
процессов  (БТП).  Для  выполнении  этих  требований,  необходимо  разрабатывать  новые  подходы  к 
диагностике  состояний  и  управлению.  Безопасность  биотехнологических  систем  (БТС)  обеспечи-
вается  на  основе  использования  современных  информационных  технологий  и  интеллектуальных 
средств поддержки принятия решений.[1] 
В  связи  с  проникновением  в  промышленность  интенсивных  технологий  задача  синтеза  опти-
мальных систем управления должна рассматриваться с позиций не приближения параметров состоя-
ния  к  экстремальным  (аварийным)  ограничениям.  Подобные  ситуации  сложно  прогнозировать  на 
стадии проектирования, в связи с чем необходимо оценивать результаты принятых управляющих ре-
шений  по  критериям,  меняющимся  в  зависимости  от  различных  ситуаций  и  на  различных  этапах 
жизненного  цикла.  Системы  управления  (СУ)  в  таких  условиях  должны  работать  в  тесной  взаимо-
связи  с  лицом,  принимающим  решения  (ЛПР),  для  чего  необходимо  иметь  в  распоряжении  эффек-
тивную подсистему поддержки принятых решений. 
Для большинства потенциально опасных производств, к которым относятся производства био-
технологической,  химической,  нефтехимической,  нефтеперерабатывающей,  химико-фармацевтичес-
кой и других отраслей промышленности, задачи определения состояний для целей обеспечения без-
опасности в различных ситуациях, возникающих в технологическом цикле, являются актуальными.  
Теоретические основы создания систем технической диагностики и управления технологичес-
кой  безопасностью  химических  производств  разработаны  и  описаны  в  трудах  академика  В.В. 
Кафарова и учеников его школы проф. В.П. Мешалкина, Б.В Палюха, А.Ф. Егорова, Т.В. Савицкой и 
др.[2] 
Задача управления БТП сводится к построению решающего правила, позволяющего осуществлять 
контроль  и  оценку  состояний  системы.  При  этом  необходимо  учитывать  большой  объем  труднофор-
мализуемых  параметров  (БТП)  как  системы,  которые  необходимо  обрабатывать  в  реальном  масштабе 
времени. 
Для  построения  решения  по  управлению  многостадийными  экстремальными  состояниями 
предлагается  использовать  нечетких  моделей  для  диагностики  состояний  биотехнологических  про-
цессов, которые заключают, текущей ситуации к некоему классу (штатных или нештатных ситуаций), 
которому ставится в соответствие решение по управлению. 
Для  решения  проблем  управления  технологической  безопасностью  необходимо  дальнейшее 
развитие  методов  диагностики  состояний  с  учетом  неопределенности  функционирования  техно-

322
 
 
логического процесса, алгоритмов поиска источников нештатных ситуации, математических моделей 
используемых в решении задач определения состояний, а также разработка новых систем поддержки 
принятия решений на основе применения современных информационных технологий.[3] 
Развитие методов и алгоритмов диагностики биотехнологических систем на основе построения 
и применения нечетких моделей для целей обеспечения безопасного функционирования БТС. 
Рассматриваются  задачи  разработки  методологического,  алгоритмического  и  программного 
обеспечения  автоматизированной  информационной  системы  построения  систем  диагностики  для 
обеспечения  безопасности  функционирования  технологических  процессов  в  условиях  неопределен-
ности функционирования БТС на основе теории нечетких множеств. 
Анализируется современные методы и подходы диагностики состояний БТС. 
Рассматриваются  методы  и  алгоритмы  диагностики  состояний  с  использованием  метода 
разделения состояний и математического аппарата нечеткой логики; 
Разработка  алгоритмов  преобразования  логико-лингвистических  моделей  будут  построены  на 
основе  экспертных  данных,  в  виде  нечетких  логических  моделей для  решения  задач диагностики и 
определения областей безопасного функционирования БТС. 
Разработка на основе использования предложенных методов и алгоритмов функциональной мо-
дели информационного и программного обеспечения автоматизированной информационной системы 
построения диагностики состояний и определения областей безопасного функционирования БТС; 
Автоматизированная информационная система построения систем диагностики будут включать 
в себя алгоритмы формализации и визуализации экспертных знаний, а так же алгоритмы для построе-
ния нечеткой модели БТП и оценки состояний в условиях неопределенности. 
Разрабатываются общая методика проектирования систем диагностики ТП на основе построе-
ния нечетких моделей. 
В  качестве  меры  близости  между  ситуациями  принимают  степень  нечеткого  включения  и 
степень  нечеткого  равенства  ситуаций.  Понятие  степени  нечеткого  включения  базируется  на 
определении степени включения нечетких множеств. Если S
 
i 
={< 
Si 
(y)/y>}, S
j 
={< 
Sj 
(y)/y>}, (yY) - 
есть  нечеткие  ситуации,  то  степень  включения  ситуации S
i
 в ситуацию S
j
 обозначается (S
i
,S
j
)  и 
определяется выражением: 
. 
Величина 
(
Si
(y
p
),
Sj
(y
p
)) 
может быть определена по формуле: 
,  и  является  степенью  включения 
нечеткого множества 
Si 
(y
p
) в нечеткое множество 
S j
(y
p
). Считается, что ситуации S
i
 и S
j
 нечетко 
равны,  если  S
i
,  S
j
)   t
inc
,  где  t
inc
    [0,6;1]  -  порог  нечеткого  равенства, определяемый  условиями 
управления. А степень нечеткого равенства представляется как: S
i
 , S
j
) = S
i
, S
j
) & S
j
, S
i
). 
Результатом работы комплекса будут принятие решения о том, является ли текущее состояние 
БТС безопасным. В случае, если текущее состояние не является безопасным, выдаются рекомендации 
для лицом принимающего решения (ЛПР) по приведению текущего состояния в область безопасного 
функционирования процесса. 
Проводится анализ современных подходов к диагностике состояний и управлению технологи-
ческой  безопасностью  биотехнологических  систем  в  условиях  неопределенности.  Исследуется  тео-
ретические и прикладные вопросы оценки и управления технологической безопасностью непрерыв-
ных  БТП  на  основе  дискретных  моделей  с  целью  создания  информационной  системы  диагностики 
состояний БТС на основе нечетких моделей.  
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
1.Андреев  В.Н.,  Герасимов  Ю.Ю.  Принятие  оптимальных  решений:  Теория  и  практика.  -  М. 
Наука, 2003. - 200 с. 
2.  Балакирев  В.С.,  Володин  В.М.,  Цирлин  А.М.  Оптимальное  управление  процессами  хими-
ческой технологии. - М.: Химия, 1987. - 384 с. 
3. Исмаилов М.А., Каипбергенов Б.Т. Диагностирование и управление технологическими про-
цессами биохимического производства. - Ташкент: Фан ва технология, 2004. - 132 с. 
 
 
 
( , )
& (
( ),
( ))
i
j
p
i
j
S
p
S
p
y
Y
S S
y
y

 



(
)
(
)
(
( ),
( ))
& (
(
)
(
))
k
i
j
s
p
s
p
i
j
p
p
k
k
S
p
S
p
y
p
y
p
T
T
y
y
T
T


 







323
 
 
ӘОЖ  86.38  
Д 79 
 
КӘСІБИ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН СТУДЕНТТЕРГЕ ШЕТЕЛ ТІЛІН ҮЙРЕТУДЕГІ 
АҚПАРАТТЫҚ-ҚАТЫСЫМДЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ 
 
Аухадиева З.Ж., ф.ғ.к, доцент, Тәубеева Ә.Т., оқытушы, магистр  
Алматы технологиялық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы 
E-mail.ru: zauresh.59@mail.ru, aliya.1981@mail.ru 
 
Қазақстан Республикасының жоғары тілдік емес білім беру орталықтарында, мемлекеттік стан-
дартының  мазмұны  біліктілік  деңгейі  әлемдік  стандарттарға  сәйкескелетін,  бәсекеге  қабілетті 
кӛптілді жоғары білімді сапалы мамандарды даярлауды қамтамасыз  етуге арналған. Ағылшын тілін 
оқытудың басты мәселелерінің бірі – тілдік тұлғаның оқу белсенділігін арттырып, саналы түйсінуге 
негізделген тіл үйрену әрекетін жүзеге асыру тәсілдерін тәжірибеге енгізу. Сол арқылы сӛйлесім әре-
кетінің барлық түрлерін жетік меңгеруге жол ашу, яғни, тіл үйренушінің ағылшын тілін меңгеруінің 
нәтижелілігін  арттыратын  жаңа  оқыту  жүйесін  жасау.  Қазіргі  уақытта  ағылшын  тілін  жеделдете 
үйрету ісі қарқынды дамып, оны оқытуға арналған деңгейлік оқу-әдістемелік кешендер дайындалып, 
тәжірибеге енгізілуде.  
Республикамыздағы  білім-беру  жүйесін  техникаландыру  мен  автоматтандыру  тенденциясының 
қарқынды қадамдары білім мазмұнын, оны оқытып үйретудің жаңа жолдарын іздеумен және ақпараттық-
қатысымдық  технологияларды  оқу-тәрбие  үрдісінде  кеңінен  енгізумен  тығыз  байланысты.  Елбасы  ӛз 
жолдауында оқу-тәрбие үрдісін ақпаратттық технологиялармен барынша қамтамасыз ету міндетін білім- 
беру жүйесінің басты мақсатының бірі және оның болашағы үшін маңызды фактор екенін атап кӛрсеткен 
болатын. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев аталмыш жолдауында осы мәселеге ерекше 
назар  аударып,  ―...мемлекеттік  тілді  тиімді  меңгертудің  ең  үздік,  инновациалық-әдістемелік  оқу 
құралдарын,  аудио-бейнематериалдарын  әзірлеу  керектігін  ...‖  айтқаны  баршаға  мәлім  [1].  Осыған 
байланысты, қандай да шетел тілін тіл үйренушілерге үйретуде жоғарыда аталған жолдаманың негізіне 
сүйенуімізге  болады.  Осы  турасында  тіл  үйренуші  студенттің  ӛздігінен  жұмыс  жасауына,  ізденушілік 
әрекетінің  белсенді  дамуына  бағытталған  оқытудың  ақпараттық–қатысымдық  технологияларын  пай-
далану  тиімді.  Мақала  мазмұнына  арқау  болып  отырған  тілдік  емес  жоғары  оқу  орындарының 
студенттеріне кәсіби ағылшын тілін үйретуде ақпараттық қатысымдық технологияларды ұтымды қолдану 
мәселесі пәнді оқыту мақсаты мен міндеттерін болашақ маманның кәсіби біліктілігі сапасын арттырумен 
байланыстыруды  кӛздейді.  Ағылшын  тілін  кәсіби  бағдарлы  оқытуды  жетілдіру  кӛп  жағдайда 
оқытушылардың  оқыту  әдістерімен  әдістемесін  ұтымды  таңдауына  тікелей  байланысты.  Ақпараттық-
қатысымдық технологияға негізделе дайындалған мультимедиалық кешен мазмұны арқылы тілдік емес 
жоғары  оқу  орындарының  студенттеріне  ағылшын  тілін  мамандыққа  қатысты  кәсіби  бағытта  оқыту 
кӛзделеді. Ағылшын тілін тілдік емес сала мамандарына үйретуде ақпараттық-қатысымдық технологияға 
негізделген  мультимедиалық  кешенін  дайындап,  оқу  үрдісінде  пайдалануда  мынадай  мақсат-міндеттер 
назарға алынды: 
 нақты  мамандық  бойынша  мәтіндерді,  нұсқау  қағаздарды  оқып  түсіну  дағдысын 
қалыптастыру; 
 кәсіби терминологияны жетік меңгеру дағдысын дамыту; 
 радио,  теледидардан берілген  біреудің  баяндаған  кәсіби  бағыттағы  мәліметін  тыңдап  түсіну 
машығын қалыптастыру; 
 кәсіби  бағдарлы  іс  қағаздарды,  іскери  құжаттарды,  хабарламаларды  сауатты,  дұрыс  жазу 
дағдысын дамыту; 
 мамандығы  бойынша  ауызша,  жазбаша  түрде  берілген  ақпараттарды  түсіну  дағдысын 
қалыптастыру; 
 кәсіби  техникалық  сӛйлеу  жағдаяттарында,  іскери  кездесулерде  ӛз  ойына  ғылшын  тілінде 
еркін айту, пікір алмасу, әңгімені қолдау т.б. дағдыларын қалыптастырып, дамыту. 
Қазіргі  таңда  оқу  үрдісінде  қолданып  жүрген ақпараттық-қатысымдық  технологияға  негіздел-
ген  мультимедиалық  оқыту  кешені–тілдік  емес  жоғары  оқу  орындарының  студенттерінің  кәсіби 
қатынастық құзіреттілігін базалық стандарттың деңгейінде қалыптастыру болып табылады. 
Ақпараттық-қатысымдық  технологияға  негізделген  мультимедиалық кешен  құрамындағы  тап-
сырмаларды  орындату  арқылы  жаттықтыру  әдісі  студенттің  тілдік  материалды  қолдануын  әдетке 

324
 
 
айналдыруды кӛздейді. Ол үшін студент үйренген сӛздік қорын ұтымды пайдаланып, оны сӛйлеуде 
еркін  қолданудың  амал-тәсілдерін  берік  меңгеруі  керек.  Еркін  сӛйлеуге  үйрету  студенттерді 
тапсырмаларды жиі, қайталап орындауға жаттықтыру арқылы ғана іске асады. 
Кәсіби  ағылшын  тілін  оқытып  үйретуде  ақпараттық-қатысымдық  технологияға  негізделген 
мультимедиалық  курсты  қолданудың  ұтымды  жолы  -  студенттерге  сӛйлесім  әрекеттерінің  барлық 
түрлері бойынша қатысымдық құзыреттіліктерді кешенді меңгерту. Сӛйлесім әрекетінің барлық түрі 
бойынша жаттығуларды жүйелі орындау арқылы студенттер ағылшын тілінде кәсіби қатынасқа еркін 
түсуге  дағдыланады.  Мысалы,  тыңдалым  бойынша  бейтаныс  түпнұсқадағы  кәсіби  мәтінді  таспадан 
тыңдаған студент: 
 берілген нақты техникалық мамандық саласындағы танымдық-қатысымдық міндетті шешуге 
керекті ақпаратты тыңдап түсіне білуге; 
 монолог түрінде берілген мамандық саласы жайындағы ойды, тақырыпты, негізгі мазмұнды, 
оның  жеке  мағыналық  бӛліктері  бойынша  негізгі  ақпаратты  тыңдау  арқылы  түсіне  білуге 
машықтануға; 
 ресми-іскерлік кездесулердегі екі немесе бірнеше адамдардың арасындағы сұхбат мазмұнын, 
негізгі ойды түсініп, қорытынды жасай білуге жаттығады. 
Кәсіби  ағылшын  тілін  оқытып  үйретуде  ақпараттық-қатысымдық  технологияны  қолданудың 
ұтымдылығы – студенттер мультимедиалық кешендегі кәсіби мәтіндермен және флеш-анимациалық 
лексика-грамматикалық  тапсырмалармен  әр  түрлі  жаттығу  жұмыстарын  орындау  арқылы  маман-
дығына сәйкес терминдермен жұмыс істеуге үйренеді. Мәтіннің мазмұнын ӛз сӛзімен қысқаша айтуға 
дағдыланды, сӛздік қорлары молайып, мамандыққа байланысты ағылшын тілінде сӛйлеуге үйренеді. 
Кәсіби мәтінмен жұмыс арқылы студенттер оның мазмұнын ғана емес, мәтіндегі тілдік құралдардың 
қолданысын  есте  сақтау,  ойын,  тілін  дамыту  жұмыстары  да  жүзеге  асады.  Мамандыққа  қатысты 
мәтіндерді оқу арқылы, оның мазмұнын түсіну үшін студент негізгі тақырыпты, ойды айтатын ішкі 
бӛліктеріне  кӛңіл  аударып  үйренеді.  Мәтіннің  ішіндегі  әр  бӛлікке  жеке  тақырып  қою,  әр  бӛлікке 
сұрақтар қойып, оған жауап беру, тірек сӛздерарқылы ойын айту, сұхбат құру, әңгімелеу жұмыстары 
негізінде студенттердің кәсіби жағдайда ағылшынша тілдік қатынасқа түсу дағдысы қалыптасады. 
Кәсіби  ағылшын  тілді  үйретуде  ақпараттық-қатысымдық  технологияны  қолданудың  саяси-
әлеуметтік  мәні  мен  маңызы  мынада:біріншіден,  ақпараттық-қатысымдық  технологияны  кәсіби 
шетел тілін үйретуде қолданудың ұтымдылығы – кәсіби ағылшын тілін үйренушілердің кең ауқымын 
қамтуында.  Шетел  тілдік  емес  оқу  орындарында  және  керекті  сала  мамандарына  ағылшын  тілін 
кәсіби бағдарда үйретуді жетілдіріп, білім сапасын жаңа сатыға кӛтеру. Екіншіден, республикамызда 
терминологияны қолданудың  бірізділік жүйесінің жасалып, кәсіби  мамандандырылған шетел  тілдің 
қолданыс  аясын  кеңейтуді  жүзеге  асырудың  маңызды  факторларының  бірі  болып  табылады 
[2].Қорыта  айтқанда  ақпараттық-қатысымдық  технологияға  негізделген  аталмыш  мультимедиалық 
кешен құрылымын кез келген тілді оқытып үйретуүшін үлгі нұсқа ретінде ұтымды қолдануғаболады. 

жүктеу/скачать 9,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: