ҚОНАҚ ҮЙ КӘСІПОРЫНЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ

301 
 
ұсақты кәсіпорындар санының ұлғаюуына байқауға болады. Олардың, ӛз кезегінде, едәуір мол нәти-
жеге  қолжеткізіп,  кейде  тымшығынға  батып  жатқанын  кӛресіз.  Әйтсе  де  нарықтық  экономиканың 
заңдылығы  табанды  еңбек  пен  уақыт  талабына  сай  бәсекелестікке  шыдап  бағу  керектігін  айтуға 
керек.  Қалай  болғанда  да  адымы  оңынан  келіп,  сәтті  жұмыс  жүргізіп  отырғандарына  шынымен  ақ 
қуанасың. 
Бүгінде әлгі бір қаптаған кәсіпорындардың ішіндегі қонақ үй шаруашылығын ала бӛтен бӛліп 
қарастырып,  оның  қызмет  кӛрсету  аясының  айтарлықтай  кең  сипатта  дамып  отырғанын  ерекше 
айтуға  тиіспіз.  Ӛйткені,  қонақ  үй  шаруашылығы  қазіргі  таңда  мұнай  саласынан  кейінгі  орынды 
сайлап  алып,  мемлекетіміздің  ұлттық  қазынсына  үлкен  табыс  әкеліп  жатыр.  Кез  келген  кәсіпорын, 
оның  ішінде  қонақ  үй  де,  мейлі  ол  ірі  болсын  немесе  шағын,  яки  ол  кішігірім  болсын  бір  тұтас 
құрылымға біріктірілген функционалды бӛлімдердің жиынтығынан тұрады, әртүрлі мақсаттағы және 
әртүрлі қызметтер кӛрсететін осы бӛлімдер ӛз алдына жұмыс істей отырып, бір тұтас кәсіпорынның 
немесе  қонақ  үйдің  жемісті  жұмыс  істеуіне  ӛте  зор  ықпал  етеді.  Қонақ  үйлер  үшін  әр  бір  қызмет 
кӛрсету  бӛлімінің  орыны  бӛлек.  Бӛлімдер  бір  уақытта  бір-бірінен  тәуелсіз,  сонымен  қатар  ӛзара 
тығыз байланыста жұмыс істейді[2]. 
Кез  келген  кәсіпорында  ұйымдастыру  жалпы  міндеттерден  әрбір  нақты  міндетті  кім  орындау 
керектігін және бұл үшін қандай құралдар қолданатындығын анықтауғ мүмкіндік береді. Ұйымдас-
тырылған  қызмет  арқылы,  яғни  тапсырмалардың  бӛлінуі  және  бірлесулері  арқылы  әрбір  бӛлімге 
қатысты  басқару  бір  бағытта  жүргізіп  келеді.  Қонақ  үй  кәсіпорынының  ұйымдастырушылық  құры-
лымы қонақ үйдің тағайындалуымен оның орналасқан жерімен, қонақтарының ерекшелігі және басқа 
да факторлармен анықталады. Қоғамның әлеуметтік негізгі тетігі болып саналатын іргелі ұйымның, 
яғни қонақ үй кәсіпорындарының орын тебуі мемлекет үшін де, болашақ үшін де ӛркениет белгісі бо-
лып қала бермек. Себебі, қонақ үйлердің салынуы біріншіден мемлекет қазынасына қомақты қаржы 
түсірсе,  екіншіден  қаламыздың  кӛркейуіне  һәм  оның  кӛптеп  туристердің  келуіне  қызмет  кӛрсетеді. 
Мұның  ӛзі  еліміздің  анағұрлым  дамуына  ӛзіндік  септігін  тигізері  сӛзсіз.  Расында  кез  келген 
кәсіпорында ұйымдастыру  жалпы міндеттерден, әрі ол әр бір нақты міндетті кім орындау керектігін 
және  бұл  үшін  қандай  құралдар  қолданатындығын  анықтауға  мүмкіндік  береді.  Ұйымдастырылған 
қызмет  арқылы,  яғни  тапсырмалардың  бӛлінуі  және  бірлесулері  арқылы  әрбір  бӛлімге  қатысты 
басқару бір бағытта жүргізіліп отырады[3]. 
Қазіргі заман жағдайына да қонақ үйдің тиімді жұмыс істеуі жоғарыда аталған қызмет кӛрсету 
бӛлімдерінің жұмысына, оларды басқаруға, ұйымдастыруға тікелей тәуелді. Қонақ үйдің қызмет кӛр-
сету бӛлімдерінің жұмысын ұйымдастыру жүйесі, қонақ үй қызметінің нәтижесі неғұрылым  тиімді 
болуы үшін қарапайым, әрі ӛте икемді болуы керек. Бӛлімдердің қызметін ұйымдастыру тӛмендегі-
дей сиппатқа ие болғаны дұрыс: 
- 
Бӛлімдер  санының  аздығы  –  бұл  олардың  жұмысын  басқару  және  бақылау  барысында  ӛте 
тиімді болып саналады. Ал бӛлімдер саны артқан сайын бұл бӛлімдерді басқаруда соншалықты қиын-
дай түседі әрі тиімсіз болар еді. Себебі бӛлімдер саны кӛп болған сайын шығында артады әрі бӛлім-
дерді басқаруда қиындай түседі; 
- 
 Бӛлімдерді біліктілігі жоғары мамандармен қамтамасыз етілуі ӛте тиімді шешім болып табы-
лады.  Себебі  бӛлімдерде  біліктілігі  жоғары  мамандар  болса  ол  қонақ  үйдің  дамуына,  ӛркендеуіне 
бірден-бір себеп болар еді; 
- 
Қызмет  кӛрсету  бӛлімдерінің  жұмысы  және  олардың  қызметтерді  ӛндіруде  тұтынушыларға, 
яғни клиенттерге бағыталуы керек. Ӛйткені, бӛлімдерде кӛрсетілген қызметтер келген қонақтардың 
мұң-мұқтажын, талап-тілегі мен бар қажеттіліктерін қанағаттандыруы тиіс[4]. 
Қазақстан  Республикасында  кәсіпорынды  басқару  құрылымында  Брэндинг  басқару  түрі  бар. 
Брэндинг–бұл  тауар  мен  қызметкедеген  ұзақ  мерзімді  талғамды  қалыптастыруға  бағытталған  тауар 
маркасы, жарнамалық үндеу, бірігіп әсер ету арқылы белгілі бір идеямен бір типті безендіру біріккен, 
басқа  бәсекелерден  тауарды  немесе  қызметті  бӛліп,  ерекшелігін  айқындайтын  іс-әрекет  деп  айтуға 
болады. 
Брэндингті қолдану келесі жағдайларды қамтамасыз ететін болады: нақты нарықтағы жоспар-
ланған сату кӛлемін сақтау және тұтынушының ақыл-ойында тауардың бейнесін қалыптастыру және 
нығайтуға  арналған  ұзақ  мерзімді  бағдарламаны  жүзеге  асыру  және  ұжымды  бейне  арқылы  ӛткі-
зілетін  тауардың  сапасы  туралы  ақпарат  негізінде  тауар  ассортиментін  кӛбейту  арқылы  пайданың 
кӛбейуін қамтамасыз етсе, бір шетінен жарнама материалдары мен компанияларында жасалған елдің, 
аумақтың, қаланың мәдениетін кӛрсету, тұтынушылардың мұраларын, сонымен қатар, тауар сатыла-
тын аймақтың ерекшеліктерін ескереді. Сонымен бірге брэндинг материалдық емес актив құны бар, 

302 
 
сондықтан  кәсіпорынның  нарықтық  бағасы  ӛсіреді  қамтамасыз  етеді  және  де  брэнді  бар  тауар 
қымбаттырақ сатылады. 
Брэнд қалыптастыру процесіне кем дегенде 2-3 жыл уақыт қажет және мамандардың пікірі бо-
йынша 5-тен 10 млн.долларға дейін қаржы қажет етеді екен. 
Қонақ үй шаруашылығының брэнд дифференциясы тиімді болады, егер тұтынушының ӛзіндік 
концепциясы мен ұйым брэндінің имиджі ұқсас болса әрине. Сондықтан брэндтің ӛзіне тән даралы-
ғы, маркалық имиджі болуы керек. Ұйымның әр бір брэнді белгілі бір тұтынушылар тобына бағыт-
талған.  Тұтынушылар  ӛздерінің  құндылықтарына,  ӛмірлік  стиліне,  әлеуметтік  дәрежесіне  сәйкес 
қызметтерді тұтынуға тырысады екен[5]. 
Жалпы  айтқанда,  қонақ үй  шаруашылығы  туризм  саласын жандандырып, жасампаздандыруд-
ағы қосар үлесі ерекше. Ӛйткені, дүниенің түкпір-түкпірінен елімізге келген туристер, сайып келген-
де, басқа да мұқым мүлде шаруаларымен немесе жергілікті  халықтың кейде оңашаланып, не тыны-
ғып-демалуы үшін қонақ үй шаруашылығының асыл мұраты заманауи озық талаптарға сәйкес келіп, 
дамыған қоғамның ілгері озған бәсекелесті мүддесіне жауап бере алатындай мейлінше жоғары тұруға 
тиіс. Сонда ғана біз шетелдік туристерге барынша жағдайымызды кӛрсету арқылы олардың елімізге 
қайта-қайта келіп, сол туған еліміздің бай тарихи жәдігерліктері мен құндылықтарын тамашалатып, 
туризмді алға адымдатқан боламыз. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. О Концепции развития туризма в Республике Казахстан. Постановление Правительства РК от 
6 марта 2001 года  № 333. (САПП РК, 2001 г., № 10, ст. 109).  
2.  Ионова  Е.  Проблемы  и  потенциал  казахстанского  туризма  в  современных  условиях.  Клуб 
Института политических решений «Перспективы развития туризма: Welcome to KZ». Алматы, 2012. 
3.  Найзагарина  Г.А.  Проблемы  и  направления  развития  туристической  отрасли  РК  //  Вестник 
КазНУ им.Аль-Фараби. – 2011. - № 5 (63). – С.70-73. 
4. Алексеева О. Туризм – бизнес уникальный и очень доходный. Южный Казахстан, 2 декабря 
2013г., стр.3. 
5. Пол Питерс. Туризм и использование воды: Предложение, спрос и безопасность. Вашингтон 
округ Колумбия, 2010. 
 
 
 
УДК 640.4 
 
ОЦЕНКА И СОВРЕМЕННОЕ СОСТОЯНИЕ ГОСТИНИЧНО-ТУРИСТСКИХ УСЛУГ В 
РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН 
 
Надыров Ш. М., д.г.н., проф., Туебекова З.Ж., ст. препод. 
Алматинский технологический университет, г. Алматы, Республика Казахстан 
E-mail: Z.Tuebekova@mail.ru 
 
Во всем мире прослеживается тенденция роста объема туристских поездок. В 2020 году  ожи-
дается,  что  вояжи  по  известным  городам,  на  популярные курорты  и  к  памятникам  истории  и куль-
туры  совершат  1,8  млрд.  человек,  доходы  от  гостинично-туристских  услуг  составят  примерно  2 
трл.долларов США. Это означает, что будут созданы новые рабочие места, и миллионы людей полу-
чат работу. Так, каждый турист, въезжающий в страну, создает 9 рабочих мест, оставляя в стране сво-
его пребывания около 1000 долларов за поездку. Доходы, получаемые от туризма, достаются пред-
приятиям 32 отраслей экономики. На сферу туризма приходится 11% мирового совокупного продук-
та, 6% мирового экспорта, 7% мировых инвестиций, каждое 16-ое рабочее место, 5% всех налоговых 
поступлений.  
Основные потоки иностранных туристов прогнозируются из Китая, Индии, Германии и России 
[1]. В связи с этим Казахстан, обладая уникальными природными ресурсами и самобытной культурой 
кочевого народа, имеет огромный нереализованный потенциал занять свою нишу на мировом рынке 
туристических  гостиничных услуг [2].  
На  наш  взгляд,  исследования,  посвященные  спросу  на  те  или  иные  турпродукты  являются 
самым слабым звеном в индустрии туризма Казахстана. 

303 
 
С экономической точки зрения для оптимизации платежного баланса страны, обеспечения при-
тока валюты, формирования мощной инфраструктуры целесообразно развитие въездного туризма.  
Проблема категоризации гостиничных услуг является одной из важнейших с точки зрения уп-
равления  качеством.  В  настоящее  время  официальная  система  категоризации  гостиничных  услуг 
принята  только  в  64  странах  мира,  в  11  из  них  она  находится  на  стадии  разработки,  в  58  странах 
гостиницы не имеют единой категоризации.  
Международная  компания  «IPK»  провела  маркетинговое  исследование  для  оценки  привлека-
тельности  туризма  в  Казахстане  [3],  из  данных  которого,  видно,  что  наибольшим  интересом  поль-
зуется у иностранных потребителей степное сафари - 41%, а именно поездки на джипах по степям и 
национальная  охота.  Для  данного  вида  туризма  в  Казахстане  есть  20  ландшафтных  зон,  представ-
ленных степями с солеными и пресными озерами. Второе место по значимости отводится культурно-
познавательному туризму – 32%, который представлен казахской национальной культурой, обычаями 
и менталитетом. Он особенно актуален в последние годы в контексте интереса со стороны европейс-
ких  и  американских  туристов.  Для  данного  туризма  выделено  7  зон,  в  составе  которых  имеются 
отрезок Великого шелкового пути, культура кочевников, более 9 тысяч памятников, среди которых 
мавзолеи  «Ходжа-Ахмеда  Яссауи»,  «Айша-  Биби»,  «Бабаджи-Хатун»,  «Карахана»  и  «Давутбека», 
загадочный  городище  «Акыртас»,  подземная  мечеть  Бекет-Ата.  На  третьем  месте  у  иностранных 
туристов  по  рейтингу  экологические  туры  –  12%,  так  как  в  Казахстане  имеются  привлекательные 
природные ресурсы и заповедные места. Экологический туризм относят к одному из самых малозат-
ратных  и  привлекательных.  Для  экологического  туризма  Казахстан  имеет  нетронутую  красивую  и 
аттрактивную природу, флору и фауну, это уникальная возможность познания естественной природ-
ной среды, природных памятников и достопримечательностей, наблюдение за животными и птицами, 
предполагает единение с природой. Получил свое развитие в Казахстане горный туризм – 9%, начато 
формирование  и  строительство  горнолыжных  баз.  В  республике  имеются  20  горных  зон,  представ-
ленных такими горными массивами, как Медео, Чимбулак, Табаган, Ак-Булак и казахстанские горы 
Алатау, Тянь-Шань. Кроме горного туризма, иностранных туристов привлекает экстремальный, спор-
тивный  и  приключенческие  виды  туризма.  Перспективным  направлением  в  Казахстане  представ-
ляется  пляжный  туризм  на  Каспийском  море,  озере  Алаколь,  Балхаше,  Бухтарминском  водохрани-
лище. Иностранные туристы проявляют интерес к Аральскому морю, посещение которого позволит 
увидеть необычные пейзажи: умерший порт, огромное кладбище кораблей, соляные долины. Не ме-
нее  интересными  являются  поездки  на  Байконур,  проживание  в  гостинице,  предназначенной  для 
космонавтов, осмотр места старта легендарных космических кораблей, их моделей и присутствие при 
запуске новых ракетоносителей [5]. 
Учитывая  рейтинг  интереса  иностранных  туристов  к  Казахстану  по  видам  туров,  можно  сде-
лать вывод, что наша страна довольно таки привлекательна: есть все необходимые ресурсы и опреде-
ленная инфраструктура для размещения туристов. Но возникает вопрос, почему же не растет ежегод-
ный показатель по количеству въехавших туристов в РК, а наоборот, снизился за последние три года 
почти в четыре раза?  
Причинами неполной загрузки гостиничных предприятий в настоящее время являются: отсутствие 
платежеспособного  спроса  на  качественные  гостиничные  услуги;  сокращение  поездок,  проведения 
симпозиумов и семинаров; низкий уровень знаний применения новых технологий в гостиничном бизнесе; 
рост процентов кредитования банков, соответственно роста срока окупаемости объектов.  
Важным фактором, негативно воздействующим на заполняемость гостиниц в республике, сле-
дует назвать несоответствие цены и качества предоставляемых гостиничных услуг. Вследствие, всего 
вышеизложенного, отрицательным фактом является завышенная стоимость гостиничных услуг. 
Ряд  исследований  показывает,  что  текущее  ценовое  предложение  гостиничных  номеров  в 
Алматы сильно завышено. Согласно данным отчета Hotel.info и Международной ассоциации гости-
ниц и ресторанов (IH&RA), самые дешевые гостиницы мира находятся в США, а самые дорогие – в 
Москве [7]. При этом средние показатели стоимости номеров в крупных мировых столицах состав-
ляют  более  105  евро  за  сутки.  Любопытно,  что  и  г.Алматы  сюда  попадает,  хотя  для  сравнения  ис-
пользовалась средняя цена номера в гостиницах и отелях эконом класса без звезд. То есть, по факту, 
данный показатель для г. Алматы будет еще выше. 
Отличительной  особенностью  гостиничного  бизнеса  в  целом  является  его  зависимость  от 
уровня  деловой  активности  республики,  поэтому  в  условиях  кризиса  показатели  отелей  характер-
изуются снижением заполняемости номеров, отсюда вынужденное снижение стоимости проживания.  
Из  вышеизложенного  вытекает  необходимость  исследования  туристских  и  гостиничных  воз-
можностей Казахстана для формирования продукта с вопросом равновесия «Цена - Качество», кото-

304 
 
рый  завоюет  иностранный  туристский  сегмент  Ближнего  и  Дальнего  Зарубежья.  Развитие  гости-
нично-туристского комплекса Казахстана требует значительных инвестиций. Многие же базы отдыха 
выкуплены  либо  взяты  в  долгосрочную  аренду  частными  лицами, которые  развиваются  каждый  по 
себе в отдельности. Причина на наш взгляд заключается в том, что пока туризм не рассматривается в 
рамках единой социально-экономической системы. Продуманной единой политики развития индус-
трии гостеприимства страны, к сожалению, на сегодня нет. 
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
1. Глобальные прогнозы развития туризма до 2020 года и в последующий период / Мир в целом 
– Мадрид: ВТО, 2004. 
2. Управление гостиничными услугами: теория, практика, перспективы для Казахстана [Текст]: 
автореферат // Г. Н. Юльчиева. - Алматы: Жания-Полиграф, 2008. – 365 с. 
3.  Туризм  Казахстана.  Статистический  сборник  (на  казахском  и  русском  языках)  под  ред. 
Смаилов А.А. – Алматы: 61 стр., 2014. 
4. Журнал  «Вестник КарГУ». Оценка привлекательности туризма  Казахстана // М.Р.Смыкова, 
Н.П. Сохатская.- Караганда, Выпуск 4, 2011. 
5.  Журнал  «Вестник  Алматинского  Технологического  Университета».  Конкурентные  преиму-
щества  казахстанского  туристического  продукта  //  Есайдар  У.С.,  Абенова  Е.А.,  Жанггуттина  Г.О., 
Беймбетова А.Е.- Выпуск 4 (100) Алматы, 2013г., с. 79-82. 
6. Агентство РК по статистике. [Электронный ресурс]: http://www.stat.kz/ - Загл. с экрана. 
7.  Средние  показатели  стоимости  номеров  в  крупных  мировых  столицах.  [Электронный  ре-
сурс]: Режим доступа: http://www.hotel.info/ newspaper/ - Загл. с экрана. 
 
 
 
ӘОЖ 334 
 
МЕЙРАМХАНА БИЗНЕСІНІҢ МАРКЕТИНГІ 
 
Ғылыми жетекші: Сарсебаева А.М. «ТжәнеСҚК» кафедрасының аға оқытушысы 
Ермекқызы Д., «МІжМБ» мамандығының 3 курс студенті 
Алматы технологиялық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы 
E-mail: ajgulya.81@mail.ru  didokai@mail.ru 
 
Қоғамдық  тамақтандыру  -  халық  шаруашылығы  экономикасының  ӛте  айрықша  кіші  саласы. 
Кез келген ел үшін қоғамдық тамақтандыру зор экономикалық рӛл атқарады, ӛйткені ол халықты та-
мақпен  қамтамасыз  етіп  қана  қоймай,  кӛп  жұмыс  орнын  құрып,  халықты  жұмыспен  қамтиды,  кӛп 
адамдардың  санын  олар  демалуға,  балаларымен,  достарымен  және  т.б.  демалуға  жұмсай  алатын 
уақытты тамақ әзірлеуге жұмсаудан босатып, халықтың ӛмір сүру сапасын да арттырады.  
Мейрамхана бизнесіндегі маркетинг - бұл клиенттердің ерекше қажеттілігін анықтауға бағдар-
ланған мейрамхана қызметтерін әзірлеу, жылжыту мен іске асыру процесі. Маркетинг құралдарының 
кӛмегімен  тамақтандыру  кәсіпорындарының  қызметін  бағалау,  дұрыс  таңдау  жасау  үшін  кӛмек 
кӛрсетілед.  Тамақтандыру  кәсіпорындары  маркетингінің  негізгі  мақсаты  тұтынушылардың  нақты 
сегментінің  сұранысын  қанағаттандыруға  барынша  бағдарланған  қызмет  кӛрсетуді  ұйымдастыру 
және  бәсекелестерге  қарағанда  қызмет  кӛрсетудің  неғұрлым  тиімді  нысандары  мен  әдістерін 
қамтамасыз ету болып табылады. Мейрамхана бизнесінде маркетингпен барлық кәсіпорындар сол не-
месе  басқа  дәрежеде  айналысады,  алайда  осы  салада  маркетингтің  концепцияларын  іске  асыратын 
негізгі  буын  ретінде  туристерге  халықаралық  және  ішкі  тасымалды, қажетті  қызметтердің  топтама-
сын  қамтамасыз  ететін,сондай-ақ  басқада  делдалдық  қызметтерді  орындайтын  туристік  фирмалар 
қарастырылады.  Туризм  маркетингінің  негізгі  міндеті  тұтынушы  үшін  қолайлы  жер  мен  уақытта 
қызмет кӛрсету болып табылады. Қызмет кӛрсету қосымша қызмет кӛрсету, сервисті, қызмет кӛрсе-
тудің жағдайы мен жылдамдығын жақсарту арқылы түпкілікті тұтынушының сұранысына қызметтер-
ді барынша жақындатуға тиіс. 
Қоғамдық тамақтануда, әсіресе, ақша қаражаты жетіспеген жағдайда маркетингтік қызметті жү-
зеге  асыруды  білу  ерекше  рӛл  атқарады.  Қоғамдық  тамақтандыру  жүйесінде  маркетингті  ұйымдас-
тырудың ерекшелігі қызмет кӛрсету саласынан гӛрі ӛнеркәсіптік ӛндіріске кӛп бағдарланған дәстүрлі 
маркетинг теориясында бар механизмге қарағанда «маркетинг-микс» механизмін қалыптастыру қағи-

305 
 
даларының  біршама  ӛзге  жүйесін  қажет  етеді.  Қоғамдық  тамақтандырудың  ӛндіріс,  сату  мен  тұты-
нуды ұйымдастыру сияқты функцияларын бірітіру үшін оның ұсыныстың сұраныс пен тұтынушы се-
зінетін сапаға сәйкестігі, бағалардың халықтың сатып алу қабілегімен параметрлік байланысып бел-
гілеу,  тауарды  жарнаманың  кӛмегімен  ғана  мейрамхана  бизнесінің  маркетингі  емес,  сонымен  бірге 
белгілі бір орналасатын жерді таңдаудың, үй-жайдың ішкі дизайны мен ӛзара қарым-қатынастар мар-
кетингін  қалыптастырудың,  нарықтың  таңдалған  сегменті  мен  кәсіпорынның  тәулік  ішінде  жұмыс 
істеу режимін ескере отырып, жабдықтарды белгілеп орналастыру мен қызмет кӛрсетілу тәсілдерінің 
кӛмегімен жылжыту сияқты қасиеттері біріктіруі тиіс айрықша маркетинг кешен құру керек. 
Осындай  кешен  құрудың  қажеттілікті  қоғамдық  тамақтандыруға  қойылатын  талаптарды  кү-
шейтеді және тұтынушыларға оның нәтижелерін ӛнеркәсіп шығаратын тауарды сатып алған кездегі-
ден үлкен жылдамдықпен бағалауға мүмкіндік бере отырып, оның іс-қимылын бір жерде шоғырлан-
дырады,  сонымен  бірге  ол  тек  қоғамдық  тамақтандыруға  ғана  тән  ерекше  маркетингтік  іс-
қимылдардың кӛмегімен сұранысты қалыптастырып, ынталандыру жүйесіндегі талаптарды кӛтереді. 
Қоғамдық  тамақтандыруда  кәсіпорындардың  маркетингінің  тікелей  бӛлігі  болып  табылатын  тұты-
нушыларға қызмет кӛрсету саласы емес сұранысты қалыптастырудың айрықша нысаны болып табы-
латын  музыкалық  сүйемелдеу,  концерттік  және  кӛңіл  кӛтеру  қызметін  ұйымдастыру  сервиске 
айналуда.  Мұның  ӛзінде  қоғамдық  тамақтандыру  ұйымдарының  нысандары  мен  тұрпатының  сан 
алуан түрлерінің болуы да оның «4-орын» (тауар, баға, жарнама, ӛткізу) құрайтын маркетингтің бар-
лық элементтері бойынша ӛзіне таңдайтын маркетингтік іс-қимылдарға да «маркетинг-микс» жүейсі 
элементтерінің жиынтығы ретінде әсер етеді. 
Тамақтандыру  кәсіпорны  маркетингі  тұрғысынан  алып  қарағанда  оның  орналасатын  жерін 
таңдаудан кейін тамақтандыру кәсіпорнының залы мен оның ішіндегі ахуал маңызды фактор болып 
табылады. Бұрын айтылып кеткендей, тамақтандыру кәсіпорнына келушілер интерьердің дизайнына 
ерекше  назар  аударады,  ал  олардың  айналысындағы  ахуал  тұтынушының  сана-сезімі  мен  түйсік 
деңгейінде әсер етеді. Егер залдағы үстелдер бір-біріне жақын тұрса немесе мұнда шу кӛп және орын 
тығыз болса, онда тұтынушы екінші рет мұндай келмеуі де мүмкін. Ал сана-сезімге жарық, жиһаз, қа-
бырғалар мен үстелдегі дастархан түстерінің үйлесуі, музыка, ресімдеудің таңдалған тақырыбы әсер 
етеді. Осының барлығы бірге тұтынушылардың талғамын жаулап алатын әрі сана-сезімге әсер ететін 
маркетингтік құрал больт табылады. Осы орайда еуропалық тамақтандыру кәсіпорындары XX ғасыр-
дың 70-жылдарында ӛте қарапайым рәсімделген болатын. Алайда қоғамдық тамақтандыру нарығын-
дағы шарықтап кеткен бәсекелестік XX ғасырдың соңында осы тәсілдемеден бас тартуға мәжбүр етті. 
Ал  қазір  олар  осы  бағытта  бәсекелестер  алдында  ӛздерін  кӛрсетудің  тәсілі  ретінде  ішкі  залды 
ресімдеудің бірегейлігін қалыптастыратын концепция әзірлейтін болды. 
Тамақтандыру кәсіпорындарының маркетингтік қызметінде тауарлық, баға, ӛткізу мен комму-
никациялық  саясат,  сондай-ақ  қызмет  кӛрсету  процесінің  ӛзінен  құралатын  ӛзгермелі  маркетинг-
миксті басқару маңызды рӛл атқарады. 
Қазақстанның тамақтандандыру кәсіпорындары маркетингінің ӛнім ӛткізу  саясатын жетілдіру 
мемлекетте  оған  аударылатын  назарды  деңгейіне  еліміздің  имиджі  мен  оның  халқының  ӛмір  сүру 
сапасы кӛп байланысты салааралық және жүйелі процесс ретінде қарастырылуға тиіс. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. Есімжанова С.Р. Қазақстандағы маркетинг теория, әдіснама, практика. - Алматы: Аян-Әдет, 
2008. -19-6.  
2.  Тулембаева  А.Н.  Банковский  маркетинг:  завоевание  рынка.  -  Алматы:  Қазақ  университеті, 
2006. - С.23.  
3. ФатхуТдинов Р.А. Стратегический маркетинг:  учебник. - М.: ЗАО  «Бизнес- школа «Интел-
Синтез», 2012. — 637 с.  
4. Алшанов Р.А. Казахстан на мировом аграрном рынке: потенциал, проблемы и их решение. - 
Алматы, 2013. - С.142.  
5. Маркетинг: оқу құралы / Н.К. Мамыровтың редакциялауымен. - Алматы: Экономика, 2009. - 301-6.  
6.  Кабушкин  Н.И.,  Бондаренко  Ж.А.  Менеджмент  гостиниц  и  ресторанов:  учебное  пособие.  - 
Минск: ООО «Новое знание», 2009. - С.63.  
7. Томас Кристофер Эгертон. Ресторанный бизнес. Как открыть и успешно управлять рестора-
ном / пер. с англ. - М.: РосКонсульт, 2011. - 272 с.  
8.  Салагаев  В.Ж.  Культура  делового  общения:  учебно-  методический  комплекс.  -  Алматы: 
Университет «Туран», 2012. -13 с 
 
 

306 
 
УДК 640.4 
 

жүктеу/скачать 9,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: