Атты халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференция материалдары
Əдебиеттер пен ескертпелер
жүктеу/скачать 15,09 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТАРИХ ТАҒЫЛЫМЫ ЖƏНЕ БОЛАШАҚТЫ БОЛЖАУ – ТƏУЕЛСІЗДІК ҚУАТЫ
Əдебиеттер пен ескертпелер: 1.
Мысал ретінде ғалымның өзінің кандидаттық диссертациясының жəне ХХ ғ.-дың аяқ шенінде Оңтүстік Қазақстан өңіріне арнайы ұйымдастырылған этнографиялық экспедиция жинаған материалға сүйеніп ғылыми жетекшісі көрнекті этнограф И.В.Захаровамен бірлесіп жасаған, сондай-ақ өзі ұйымдастырған экспедициялар негізінде жазған мақалаларын атауға болады: Аргынбаев Х. Историко-культурные связи русского и казахского народов и их влияние на материальную культуру казахов во второй половине XIX – начале XX в. // Труды Института истории, археологии и этнографии [АН КазССР]. Т. 6. Этнография. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1959. С. 19-90; Он же. Краткий очерк материальной культуры переселенцев из России в Казахстан (по материалам Восточного Казахстана, вторая половина ХІХ – начало ХХ века) // Вопросы этнографии и антропологии Казахстана. Труды Института истории, археологии и этнографии [АН КазССР]. Т. 16. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1962. С. 138-167; Соныкі. Мал ауруларын емдеудегi қазақтың халықтық тəжiрибесi туралы этнографиялық очерк // Сонда. – 3-34 бб.; Соныкі. XXII партсъезд атындагы колхоздын отарлы мал шаруашылыгы жайында // Материалы и исследования по этнографии казахского народа. Труды Института истории, археологии и этнографии [АН
20
КазССР]. Т. 18. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1963. С.3-29; Арғынбаев Х., Захарова И.В. 1958 жылы Оңтүстік Қазақстан облысына ұйымдастырылған этнографиялық экспедиция жұмысының қорытындысы // Новые материалы по археологии и этнографии Казахстана. Труды Института истории, археологии и этнографии [АН КазССР]. Т.12. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1961. С. 92-118 жəне т.б. 2.
А.Калыш, А.Исаева. Халел Аргынбаев – видный казахстанский этнолог (рукопись). Они же. Халел Аргынбаев – видный казахстанский этнолог // Materialy Mezinarodni vedesko-prakticka conference «Dni vedy–2012». 4-5.04.2012. Dil.56. Historie. Praha: «Education and Science», 2012. – S.71-78. 3.
Арғынбаев Х. XXII партсъезд атындагы колхоздын отарлы мал шаруашылыгы жайында. // Материалы и исследования по этнографии казахского народа. Труды Института истории, археологии и этнографии [АН КазССР]. Т. 18. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1963. С.3-29. 4.
Кез келген этникалық ұжымды, бейнелеп айтқанда, «иі əбден қанғанша» əлденеше мəрте, яғни стационарлық зерттеу этнологиялық толымды (репрезентативті) материал жинақтаудың жəне оны тиімді зерделеудің негізгі шарттарының (əдістерінің) бірегейі болып табылады. Ал мұндай объектінің шектеулі «географиясынан» шығудың бір жолы ретінде этнология ғылымында (əлеуметтік жəне мəдени антропологиялық ғылыми дəстүрде де) тиісті этникалық жəне тарихи- этнографиялық параллельдер «жүргізу» тəсілдері қолданатындығын қаперге саламыз. Тағы бір жолы – дəл сондай басқа объектіге (қажеттілік болса бірнеше объектілерге де) стационарлық этнографиялық экспедиция ұйымдастыру осы ғылым саласындағы ежелден орныққан ғылыми дəстүр болып табылады. Демек, кейбір отандық этнологиялық зерттеулерде аталмыш стационарлық материал жинақтау жəне зерттеу тəсілінің «аульно-районный» этнографиялық жосын ретінде бағамдалуы еш қисынға сыймайды. Этникалық елді мекенді стационарлық, яғни бірнеше мəрте зерттеу əлемдік мəдени жəне əлеуметтік антропологияда əйгілі классикалық еңбектерге деректік-ақпараттық негіздеме болды. Мысалы: Тэрнер В. Символ и ритуал. М.: Наука, 1983; Эванс-Причард Э.Э. Нуэры. Описание способов жизнеобеспечения и политических институтов одного из нилотских народов. М.: Наука, 1985 жəне т.б. 5.
халқындағы семья мен неке (тарихи-этнографиялық шолу). Алматы: Ғылым, 1973 жəне т.б. Бұл жөнінде толығырақ: Акишев К.А., Аргынбаев Х.А., Алимбаев Н. Археологическое и этнографическое изучение Казахстана // Историческая наука Советского Казахстана (1917-1960 гг.) Очерки становления и развития. Алма-Ата: Гылым, 1990. С. 43-60. 6.
экологиялық-географиялық мəселелермен өзара шендестіре қарастыру қазан төңкерісіне дейінгі көшпелі тіршілік жөніндегі орыс тарихнамасының ерекше қыры болды. Қараңыз, мысалы: Скалов Б.А. Естественно-исторические условия и хозяйство киргиз южных волостей Темирского уезда // Известия Оренбургского отдела РГО. 1911. Вып. ХХІІ. С. 61-120 жəне т.б. Бұл ғылыми дəстүр ХІХ ғ.-дың 20-жылдары да біраз еңбектерден өзінің жалғасын тапты: Потоцкий С. Южная Киргизия: естественно-исторические условия, население и хозяйство // Советская Киргизия. 1925. №2. С. 55-75; Ашмарин А. Кочевые пути, зимовые стойбища и летовки (историческое описание) // Советская Киргизия. 1925. №5-6. С. 3 -124; Мацкевич Н.И. Сравнительная длина кочевок казахского населения бывшей Семипалатинской губернии (с картой) // Записки Семипалатинского отдела общества изучения Казахстана. 1929. Т. І. Вып. 18. С. 1-33 жəне т.б. 7.
жалғасын тапты. Бұл тарихнамалық дəстүр, тіпті, зерттеушінің негізгі методологиялық ұстанымына да айналды: Масанов Н.Э. Кочевая цивилизация казахов. Основы жизнедеятельности номадного общества. М.: Горизонт, 1995 жəне т.б. 8.
Масанов Э. А. Очерк истории этнографического изучения казахского народа в СССР. Алма-Ата: Наука, 1966; Наука Советского Казахстана. 1920-1960. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1960; Академия наук КазССР. Справочник. Алма- Ата: Наука, 1987, и др. 9.
Масанов Э. А. Очерк истории этнографического изучения казахского народа в СССР; Из истории академической этнографии в Казахстане //http://www.iie.kz/pages/199. 10.
11.
казахов во второй половине XIX – начале XX в.; Он же. Краткий очерк материальной культуры переселенцев из России в Казахстан (по материалам Восточного Казахстана, вторая половина ХІХ – начало ХХ века) 12.
и этнографии [АН КазССР]. Т. 6. Этнография. Алма-Ата: Изд. АН КазССР, 1959. С.3-18. 13.
Арғынбаев Х., Захарова И.В. 1958 ж. Оңтүстік Қазақстан облысына ұйымдастырылған этнографиялық экспедиция жұмысының қорытындысы // Новые материалы по археологии и этнографии Казахстана. Труды Института истории, археологии и этнографии [АН КазССР]. Т.12. Алма-Ата, 1961. С. 92-118; Арғынбаев Х. Мал ауруларын емдеудегi қазақтың халықтық тəжiрибесi туралы этнографиялық очерк // Вопросы этнографии и антропологии Казахстана. Труды Института истории, археологии и этнографии [АН КазССР]. Т.16. Алма-Ата, 1962. С. 3-35 жəне т.б. 14.
Культура жизнеобеспечения и этнос. Опыт этнокультурологического исслеования (на материалах армянской сельской культуры). Ереван: АН Армянской ССР, 1983; Алексеев В.П. Становление человечества. М.: Политлитература, 1984; Он же. Историческая антропология и этногенез. М.: Наука, 1989; Чебоксаров Н.Н., Чебоксарова И.А. Народы, расы, культуры. Издание второе, исправленное, дополненное. М.: Наука, 1985; Арутюнов С.А. Народы и культуры. Развитие и взаимодействие. М.: Наука, 1989; Крупник И.И. Арктическая этноэкология: Модели традиционного природопользования морских охотников и оленеводов Северной Евразии. М.: Наука, 1989;
Традиционная культура жизнеобеспечения казахов. Очерки теории и истории. Алматы: Ғылым, 1998 и др. 15.
Алимбай Нурсан. Кочевая община казахов: проблемы этносоциологической реконструкции // Известия Российского государственного педагогического университета им. А.И. Герцена. СПб., 2009. №96. С. 317-326; Он же. Казахское шежире как фольклорная категория исторического источника // Гуманитарные науки в Сибири. Сибирское отделение РАН. 2009. № 3. С. 107-112; Alіmbaі Nursan. La comunita come principale forma organizzativa delle relazioni sociali dei nomadi: note preliminari // Popoli della yurta Kazakhstan. Tra le origini е la modernita. Milano: Jaca Book, 2008. Pp.99-111; Alіmbaі Nursan. Le monde de la culture nomade des kazakhs // Kazakhstan: hommes, betes et dieux de la steppe. Paris: Guimet, 2010. P.18-22; Alіmbaі Nursan. Le shejire kazakh en tant que genre folklorique. Fonctions institunionelles // Kazakhstan: hommes, betes et dieux de la steppe. Paris: Guimet, 2010. P.43-49; Alіmbaі Nursan. Society and culture of the nomads of Central Asia througn time // Nomads and networks. The Ancient Art and Culture of Kazakhstan. New York, 2012. P.152-164. 21
ҚР БжҒМ ҒК-нің Ш.Ш. Уəлиханов атындағы Тарих жəне этнология Институтының директоры, т.ғ.д., ҚР ҰҒА корр.-мүшесі, профессор
Биылғы жылдың қараша-желтоқсан айларында əрбір қазақстандықты ізденіс пен еңбекке жұмылдырған екі тарихи оқиғаның куəсі болдық. Бірі – Елбасамыздың халыққа Жолдауын жариялауы, екіншісі – 15 желтоқсанда оқылған «Тəуелсіздік толғауы». Жарыққа шыққан мерзімі, атауы бөлек демесек, қос құжат теориялық-шығармашылық, практикалық-қолданбалық тұрғыдан бірін-бірі толықтырып, сəулелендіріп тұр. Осылайша Н.Ə.Назарбаев ҚР Тұңғыш Президенті, Конституцияның кепілі, Ұлт көшбасшысы миссиясын мінсіз атқарудың тамаша үлгісін алға тартты. Бұл үлгі əрқайсымызды Отан алдындағы азаматтық, перзенттік борышымызды риясыз орындауға міндеттейді. Əр бөлімі «Құрметті қазақстандықтар», «Қымбатты отандастар», «Қадірлі халқым», «Менің бата дарыған халқым» деген шуақты сөздермен басталған «Тəуелсіздік толғауының» Парламентке де емес, Үкіметке де емес, халыққа арналуында терең мəн жатыр. Біріншіден, биліктің бастау көзі халықта екеніне қоғамның көзін жеткізеді. Екіншіден, Елбасы халықтан биік емес екені оған ізет көрсетумен, есеп берумен дəйектеледі. Үшіншіден, дамыған, бəсекеге қабілетті елдер қатарына қосылудың теориясы мен практикасын ұсынуымен Президент Қазақстандағы мемлекеттік басқару мен билік халықтан алшақтап кетпеуін қамтамасыз етеді. Өкінішке орай, президенттік басқару нысанындағы біртұтастықты жеке-дара билеп-төстеу өлшемімен ғана ұғатын əкімдер, министрлер, ректорлар мен директорлар, төрағалар мен төрайымдар шықты. Жағымсыз үдеріске, əсіресе жемқорлық пен парақорлыққа жол беретіндер, мемлекеттік қызметшілер кодексін сақтамайтындар көбінесе осындайлар. Пендешіліктен, тұлғалық кембағалдықтан туындаған қауіпті қателесу. Күлтегін тасындағы: «Бір кісі жаңылса, рухы, халқы тұқымына дейін қалмас еді», – деген жолдар берісі – бұларға қонбаған, əрісі – өзектілігін əлі жойған жоқ екен. Мемлекет басшысының «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» Жолдауын, «Тəуелсіздік толғауын» тақырыптық, мазмұндық, тұжырымдамалық, инновациялық басымдықтары бойынша зерделесек, олар Ұлы Даланың тағдырына, табиғатына тəн ерекшелік пен қасиетке суғарылғанын байқаймыз. Айталық, байырғы түркі дəуіріндегі бабаларымыз елінің мəңгілігіне ғана емес, тіпті таңбалы тасының мəңгілігіне, жазу белгілерінің «мың жылдық, түмен күндік» тағдырына қапысыз сенді. Болашағына оптимистік көзбен қарады. Асан Қайғының бүгінге жеткен:
Күнінде өзім болдым деп,
Кеңпейілге таласпа.
Артық үшін айтысып,
Достарыңмен санаспа.
Ғылымым жұрттан асты деп,
Кеңессіз сөз бастама.
Жеңемін деп біреуді,
Өтірік сөзбен қостама, – деген нақыл да асыл сөздерінен қазақтың толеранттылығы мен ізгілігінің бастауларын көрмеу əсте мүмкін емес. Ал «Тəуелсіздік толғауындағы»: «Біз – өзіміздің өткенімізге қай кезеңде де ризашылықпен жəне кешіріммен қарайтын халықпыз. Біздің тарихи өткенді қабылдауымыз қашанда бір тұтас жəне оң пайымды болуы тиіс. Ол барлық қазақстандықтарды бөлуі емес, біріктіруі тиіс», деген жолдар ұлттық болмыс-бітімімізді айнадай ашып тұр. Қазақ даласында ғасырлар бойы қалыптасқан осынау оптимизм мен гуманизм, толеранттылық пен сенім отарлық езгі, тоталитарлық қыспақ тұсында жойылмастан, халқымызға қуат берді, тəуелсіздігіміз орнығып, мемлекеттілігіміз қалыптасқан ширек ғасырдан да аз уақытта Президентіміздің ішкі жəне сыртқы саясатына іргетас болып қаланды. Олар сабақтастығы мен жалғастығын үзбей, əр күнімізге ізін қалдыруда, əрқайсымыздың тағдырымызға ықпал етуде. Тарихи құндылық тəуелсіздік қуатын арттыруға болашақта да қызмет ететіні сөзсіз. Демек, тарихшыларға артылар жауапкершілік жүгі жеңіл емес. «Тəуелсіздік толғауында» айтылғандай: «Қазақстанның ұлттық тарихы қашанда біздің қоғамды біріктіру, көрші елдермен достық жəне өзара түсіністік қағидаттарына негізделетін болуы тиіс. Біздің тарихшыларымыз осы бағытта жұмыс істесе, ғылыми- зерттеулер, сондай-ақ, мектептеріміз бен ЖОО-лардағы білім беру үдерістері де осы бағытта жүргізілуі тиіс». Қос құжатқа ортақ əрі болашақты болжауына нəр берген тағы бір құндылықты айтпай кетуге 22
болмайды. Оның аты – тарих тағылымы мен тəлімін барынша кəдеге жарату. «Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол» Жолдауында VІІІ ғасырдан бері иісі түркілердің жасампаз құдіретін айшықтап келе жатқан «Мəңгі Ел» идеясын, оған қалтқысыз қызмет еткен даңқты қолбасшы Тоныкөк есімін құрметпен ұлықтағаны, өткен ғасырдың 90-шы жылдарындағы қиыншылықтарды қаперге салғаны, Қазақ хандығының 550 жылдығын, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен Конституциямыздың 20 жылдығын, Ұлы Жеңістің 70 жылдығын «тарихи белестер» деп бағалауы – бəрі Елбасымыздың өткен күндер тағылымы мен əлеуетін бүгінгі жəне ертеңгі уақыт үдесінен шығуға жеккенінің айғақ-дəлелі. «Тəуелсіздік толғауында» бұл идеяның кеңістігі Қазақстан шекарасынан аттап өтті. Түркі тілдес мемлекеттермен мыңжылдарға ұласатын шежіреміз бір екені, Ресеймен ұзақ тарихи жолымыз бар екенін, көпмыңжылдық Қытай тарихымен байланысымыз, АҚШ-пен, Еуропалық одақпен ынтымақтастықтың беттерін ашқанымыз «теңдессіз тарих» ретінде бағаланды. Елбасының Қазақстан халқына биылғы Жолдауы əдеттегіден ерте жарияланды. Неге былай екенін Жолдаудың мəтінімен танысқан жан бірден түсінеді. «Бізде ырғалып-жырғалуға уақыт жоқ, – деп қысқа қайырған екен Н.Ə. Назарбаев. – Бүгін айтылатын шараларды 2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап жүзеге асыру керек. Біз теріс үрдістердің алдын алу үшін барлық ықтимал шараларды жедел қабылдауға тиіспіз». Шынында да, заманның жүзі жылынбай тұр. Əлемдік экономикадағы, қаржы-банк саласындағы іркіліс пен қайшылық алпауыт мемлекеттердің теке-тіресімен тереңдей түскенін көріп те, сезіп те отырғанымыз рас. Тəуелсіздіктің баға жетпес құндылығы мен қызығын, артықшылығы мен мүмкіншілігін енді біле бастаған шақта қосақ арасында кетпес үшін алдын ала қамданғанымыз жөн. Қазір таңғы асты тəңіріден күтіп, бейғам жататын уақыт емес. Президенттің «Тəуелсіздік толғауында» Жолдау идеялары одан əрі нақтыланды. Бүгін атқарылуға тиісті өзекті міндеттерді, ертең бағындырылатын межелерді болашақты болжаумен ұштастыра, егжей-тегжейлі тиянақтады. Талдау экономиканы да, əлеуметтік инфрақұрылымды да, елішілік келісім мен ынтымақты да, халықаралық қатынастар мен сыртқы саясатты да қамтып жатыр. Расында бірінен бірін бөле-жара қарау еш мүмкін емес. Мəселен, биік технологияларға сүйенген экономикасыз адамдардың əл-ауқатын көтеру, отбасын баспанамен қамтамасыз ету, əлеуметтік инфрақұрылымды дамыту, жаһандық дағдарыстан ауыр салдарсыз шығу тəрізді жобалар бос сөз күйінде қала береді. Ал əл-ауқаты төмен жанның қай жерінен ойын-күлкі шықсын. Əлеуметтік қақтығысқа ойланбастан кіріп кетуі бек мүмкін. Аш адам – ұрысқақ, ауру адам – тырысқақ, демей ме халқымыз. Əлемдік жəне ұлттық экономиканың жай-күйіне, тапқаны мен жоғалтқанына, ықпалдастығы мен теріс үдерістеріне кең тоқталған Елбасы қазақстандық тамақ жəне химия өнеркəсібінде, машина жасауда, қызмет көрсету саласында, банк секторында, ЭКСПО-2017 кешені құрылысында байқалған өткір мəселелерді шешуде 2014-2015 жылдар маңызды рөл ойнайтынын болжап отыр. Қолдау үшін Ұлттық қордан 500 млрд теңге қаражат бөлінетінін ағымдағы міндет ретінде атап өтуі, алдағы бес жыл ішінде жалпы инвестициялық портфель 6 триллион теңгені құрайтынын жариялауы Қазақстан экономикасының өсу үстінде екенін аңғартады. Осы орайда «Нұрлы Жол» Жаңа Экономикалық Саясатына жаңадан екі маңызды міндет – біріншіден, экономиканы долларсыздандыру, екіншіден, инфляцияны шектеуге өту артылғанын ерекше айту керек. Экономиканы долларсыздандыру АҚШ-тан іргені аулақ салу емес. Ол Қазақстанның басқа елге кіріптарлығына жол бермеу, ұлттық экономиканың еркіндігі мен бəсекеге қабілеттілігін көтеру үшін маңызды. Президент бұл жолы да «Алдымен экономика, сонан соң саясат» позициясынан таймағанын дəлелдеді. Тереңге бойламай, жиілік сөздігіне назар аударумен-ақ оны байқауға болады. Жолдау мəтінінде «экономика» сөзі 33 рет, «қаржы» – 18 рет, «теңге» – 21 рет, «доллар» – 3 рет қолданылған екен. Салыстыру үшін айта кетейік: «Қазақстан» – 29 рет, «Тəуелсіздік» – 3 рет айтылыпты. «Тəуелсіздік толғауында» – «экономика» – 17, «доллар» – 1, «Қазақстан» – 35, «Тəуелсіздік» – 21 рет кездеседі. Экономика экономика үшін əлпештелмейді. Мемлекеттің экономикалық саясаты, Тоныкөк ескерткішінде жазылғандай, елге «сары алтын, ақ күміс, қыз-қырқын, бағалы қымбат мүліктердің келіп» жатуымен бағалы. Нарық тұсында, бəсекенің бəсі артқан жаһандану заманында іскерлікпен, заңның аясында мал тапқанның айыбы жоқ екенін қоғамдық сана қабылдады. Кімде табыс, қаржы- қаражат мол болса, уақыт үдесінен шыға алғанның жиынтық көрінісі сол. Бұл орайда Қазақстан серпіліс пен ілгерілеудің тамаша белестерінен өтті. Президентіміз Н.Ə. Назарбаев баса көрсеткендей, «сыртқы нарықтардағы жағдай оңтайлығымен ерекшеленіп, мұнай мен біздің экспорттық өнімдерімізге баға айтарлықтай жоғары деңгейде болған жылдары біз шикізат экспортынан түскен табыстарды Ұлттық қорға бағыттап келдік». Енді сол қордағы ақшаны ақылмен, төкпей-шашпай жұмсап, берісі – «Нұрлы Жол» Жаңа
23
Экономикалық Саясатын, əрісі – «Қазақстан – 2050» Стратегиясын жүзеге асыратын кезең келді. Қазақта: «Алтын көрсе, періште жолдан таяды», деген мақал бар. Адам періште емес. Қомақты қаражат баз біреулерді жолдан тайдыратыны да құпия емес. Бұның алдын алу – кезек күттірмейтін міндет. Елбасымыз ел ертеңі – «Нұрлы Жол» Жаңа Экономикалық Саясатқа сын-қатер факторларын екі деңгейде көрсеті. Бірі – əлемдік геосаяси, қаржы–экономикалық дағдарыс, екіншісі – елішілік, əсіресе қаржыны жұмсаудағы олқылықтар. Əрине, бірінші деңгейдегі кереғар факторды біз ауыздықтай алмаймыз. Президенттің болжауы бойынша, дағдарыстар ұзаққа созылмайды, өтеді, кетеді. Ал елішілік олқылықтар тəуелсіздік, ұлт мұраты, ұрпақ болашағы сияқты ұлы құндылықтармен ешқашан қабыспайды. Н.Ə. Назарбаев: «Əр теңге үшін қатаң сұрау болмақ. Барлық əкімдерге айрықша жауапкершілік жүктеледі. «Нұр Отан» осы жұмысқа белсенді араласып, барлық деңгейлерде қатаң партиялық бақылау орнатуы тиіс», деді. Тапсырма орындалуы керек. Қаржыны қымқыру тəуелсіздіктің, ұлттық қауіпсіздіктің іргесін шайқайды. «Тəуелсіздік толғауы» болашаққа батыл көз жіберген сан-салалы, кешенді пайымдармен адамды алға жетелейді. Тəуекелі де жоқ емес. Оны ұсыну өзіне сенген, халқына сенген көшбасшының ғана қолынан келеді. Ол – еңбектеген баладан еңкейген қартқа дейін қатысы бар іс-шаралар дестесі. Солардың ішінде болашақ ұрпаққа, жастар мəселесіне, білім мен ғылымға айрықша назар аударылғаны бүгінгі қауырт тіршілік ертең кемел келешекке ұласатынын меңзеп тұр. «Тəуелсіздік дегеніміз – жалпыға ортақ еңбек. Ғылым қуып, білім іздеген оқушылар мен студенттердің еңбегі. Еліміздің ұлттық байлығын еселей түсетін барша мамандық иелерінің еңбегі. Əрбір жас буынның жүрегіне Отанға деген шексіз сүйіспеншілік дарытатын қазақстандықтардың еңбегі», делінген толғауда. Тəуелсіздіктің 23 жылдығын ұлықтаған жиында Елбасымыз «Қазақстан-2050» Стратегиясының түп қазығы – «Мəңгілік Ел» идеясына баршамыздың назарымызды аударды. «Мəңгілік Ел – бұл ертеңгі күнге есік ашатын, болашаққа сенім арттыратын идея, бұл – кері қайтпайтын жəне берік тұрақтылықтың символы», қағидатын жариялады. «Мəңгілік Ел» идеясы мемлекет құраушы халықтың сан ғасырлық құндылығын əспеттейді, көпұлтты, көпдінді ахуалды мансұқтамайды. Ол бірде-бір этносқа қандай ғана болмасын басымдық берілмейтінін бекерлемейді. Сөйте тұра, жаңа əлемдегі жаңа Қазақстанның бағыт-бағдарын, межесі мен мəресін айқындайтын іргетасқа төл тарихымыздың қойнауында қалыптасып, ұрпақтан ұрпаққа аманатталған, бəсеке мен сынақтардан шыңдалумен бүгінге жеткен бабалар арманы қаланғаны неге тұрады! Соңғы үш ғасырда қазақ даласында дүниеге келген озық ұлттық идеяның бірде-біреуі отарлау жəне коммунизм елесінің теориясы мен практикасына шыдас бермегендіктен жасампаз миссиясын толық атқара алмай, тарих қойнауына кірген еді. Есесіне Кеңестік тоталитаризмнің таптық- партиялық қатыгез идеясы тұлғаларымызды баудай түсіріп, Қазақстанды өркениет əлемінен жыраққа əкете жаздады. Қазақ елінің мəңгілігіне, гүлденуіне қызмет ететін идея енді туды. Ол жаңа Жолдаумен, «Тəуелсіздік толғауымен» асқаралы биікке көтерілмек. «Мəңгілік Ел» идеясының 2050 Стратегиясында белгіленген параметрлер бойынша салтанаты Қазақстанды дамыған мемлекеттер қатарына қосқанымен бəрімізді байлық иесіне айналдырмайды. Əрине, байлар, орташалар бүгінгіден əлденеше есе көп болары сөзсіз. Бірақ əлеуметтік жіктелу сақтала береді. ХХІ ғасыр ортасына қарай біз «ақылды» ортада өмір сүретін күнге жетерміз. Үй, жабдық, жол, көлік, киім, оқулық – бəрі «ақылды» болғандықтан, бақылауды күшейтіп, жауапкершілікті ілезде анықтауға мүмкіндік беретіндіктен адамдарды адамдық қалпынан шығармайды. Бұл кедейлер, жалқаулар, қылмыскерлер, жемқорлар жоғалады деген сөз емес. Қайшылықтар, кемшіліктер де орын ала береді. Шешімі де табылып жатады. Мəселе «ақылды» ортаны түзуге, əсіресе ғылыми қамтымды экономиканы, жоғары өңделген өнімдер шығаруды қалыптастыруға, білім мен ғылымның тиімділігін арттыруға өздік төл олжа сала білуімізде, сол жолға шындап түсуімізде, сөз бен істің бірлігінде. жүктеу/скачать 15,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|