Педагогических работников по актюбинской области

73 

восточные,  азиатские,  западные,  европейские  потоки  и  создать  уникальный  казахстанский  вариант  развития 

поликультурности".  

Поликультурное  образование  в  Республике  Казахстан  на  сегодняшний  момент  является  одним  из 

главных направлений в системе средне – специального и высшего образования. Именно образование является 

важнейшим  этапом  в  процессе  формирования  и  развития  поликультурной  личности,  этапом,  когда  осознанно 

формируются  основные  ценности  и  жизненные  принципы.  Именно  Полиязычие  способно  предоставить 

студенту  благоприятную  среду,  обеспечивающую  гармоничное  сочетание  развития  гуманистических 

общечеловеческих  качеств  личности  с  возможностью  полной  реализации  его  национально-культурных, 

этнических потребностей. Следует заметить, что в современных условиях образ жизни человека определенным 

образом  унифицируется,  стираются  многие  национальные  различия,  теряется  связь  человека  со  своими 

корнями,  обесценивается  нравственный  опыт  предыдущих  поколений.  Поэтому  перед  учителем  стоит 

важнейшая  задача  –  использовать  весь  свой  уникальный  опыт  и  знания  культурных  традиций  народов  и 

этносов,  общечеловеческих  ценностей  и  мировой  культуры  в  создании  благоприятной  образовательной  и 

воспитательной среды, способствующей формированию социально-активной личности. 

Для решения этой задачи необходимо:  

1.  Способствовать  формированию  общегражданских  ценностей  личности,  активной  гражданской  позиции, 

возрождения и сохранения духовно-нравственных традиций. 

2. Воспитывать чувства уважения и патриотизма, гордости за свою Родину, учебное заведение. 

3. Воспитывать чувство толерантности, позитивной установки личности. 

4. Развивать положительное отношение к культурным ценностям казахстанского общества на основе изучения 

мировой художественной литературы. 

5.  Формировать  представление  о  здоровом  образе  жизни,  привлекать  к  участию  в  культурно-спортивных 

мероприятиях. 

Несомненно,  основой  формирования  поликультурной  личности  является  полиязычие.  Полиязычие 

рассматривается как действенный инструмент подготовки молодого поколения в условиях взаимосвязанного и 

взаимозависимого мира. В этой связи понимание роли языков в современном мире ставит перед нами вопрос 

обучения  языкам  и  повышение  уровня  языковой  подготовки.  Система  принципов  обучения  в  системе 

полиязычия: казахский язык – русский язык – английский язык. 

Президент страны  Н.  А. Назарбаев поставил  высокую  планку перед отечественным образованием. Оно 

должно  стать  конкурентоспособным,  высококачественным,  таким,  чтобы  выпускники  казахстанской  школы 

могли  легко  продолжать  обучение  в  зарубежных  вузах.  Актуальность  поликультурного  и  полилингвального 

обучения  определяется  всеобщей  мировой  тенденцией  к  интеграции  в  экономической,  культурной  и 

политической сферах. Полилингвальное обучение мы понимаем как целенаправленный процесс приобщения к 

мировой  культуре  средствами  нескольких  языков,  когда  изучаемые  языки  выступают  в  качестве  способа 

постижения  сферы  специальных  знаний,  усвоения  культурно-исторического  и  социального  опыта  различных 

стран и народов.  

Казахстан,  оставаясь  полиэтническим  и  поликонфессиональным  государством,  переживает  на  сегодня 

сложный и противоречивый период своего культурно-языкового развития, о чем свидетельствует сложившаяся 

языковая  ситуация,  характеристика  которой  дана  в  Концепции  языковой  политики  Республики  Казахстан. 

Следует  отметить,  что  практически  во  всех  документах  в  области  языковой  политики  стрежневой  идеей 

является необходимость овладения несколькими языками.  

Из Концепции развития системы образования РК до 2015 года: 

«Знание  родного,  государственного,  русского  и  иностранногоязыков  расширяет  кругозор  человека, 

содействует его всестороннему развитию, способствует формированию установки на толерантность и объемное 

видение мира». Известно, что только то государство может успешно развиваться и гармонично вписаться в ряд 

ведущих  стран  мира,  которое  сумеет  создать  для  своих  граждан  достойные  условия  для  приобретения 

качественного  и  современного  образования.  В  этой  связи  новое  звучание  приобретает  проблема  языкового 

образования.  Исходным  при  этом  является  идея  о  том,  что  изучение  любого  языка  должно  сопровождаться 

изучением  культуры  носителей  этого  языка.  Причем  этот  процесс  должен  протекать  синхронно,  не  в 

раздельных плоскостях. В связи с  этим было бы правомерно говорить  о полилингвокультурном образовании, 

результатом которого должно стать многоязычие граждан общества.  

Слагаемыми  этого  многоязычия  должны  явиться  родной  язык,  который  закрепляет  осознание 

принадлежности  к  своему  этносу,  казахский  язык  как  государственный,  владение  которым  способствует 

успешной гражданской интеграции, русский язык как источник научно-технической информации, иностранный 

и  другие  неродные  языки,  развивающие  способности  человека  к  самоидентификации  в  мировом  сообществе. 

Поэтому  изучение  иностранного  языка  как  одного  из  главных  индикаторов  адаптации  человека  к  новым 

социально-политическим и социально-культурным реалиям становится в настоящее время актуальной научно-

теоретической  и  научно-практической  задачей.  Кроме  того,  объективно  возникла  необходимость  по-новому 

осмыслить  сложившиеся  в  период  независимости  традиционные  концепции  языковой  политики  и  языковой 

ситуации. 

Главная цель обучения учеников английскому языку- это развитие поликультурной личности, способной 

на социальное и профессиональное самоопределение, знающей историю и традиции своего народа, владеющей 

74 

несколькими языками, способной осуществлять  коммуникативно-деятельностные  операции на  трех языках во 

всех ситуациях, стремящейся к саморазвитию и самосовершенствованию.  

В  наше  время  английский  язык  играет  чрезвычайно  важную  роль  в  таких  сферах  человеческой 

деятельности, как наука, техника, экономика, торговля, спорт, туризм. Английский язык выступает в качестве 

рабочего  языка  абсолютного  большинства  международных  научных,  технических  политических  и 

профессиональных  международных  конференций,  симпозиумов  и  семинаров.  Подводя  итоги  сказанному, 

можно  с  уверенностью  утверждать,  что  английский  язык  в  современном  мире  выполняет  такую  же  важную 

роль, которую в Европе в средние века играла латынь.  

Современное  общество  предъявляет  высокие  требования  к  ученикам  в  овладении  иностранными 

языками.  Система  принципов  обучения  в  системе  полиязычия:  казахский  язык  –  русский  язык  –  английский 

язык;  

- изучение языков идет параллельно, языки не пересекаются, опорой является родной язык;  

-  обучение  иностранному  языку  это  обучение  речевому  мышлению,  овладение  новыми  средствами 

выражения мыслей и миром изучаемого языка;  

-Развитие полиязыкового сознания личности;  

- алгоритм развития речи; мысленная, устная – письменная; коммуникация.  

Развитие речи – это и развитие мышления. Речь невозможна без мыслей, без опережающего внутреннего 

процесса. Речевая среда: слово  – словарь – строй языка: развитие речи  – коммуникация – риторика: культура 

речи.  

Таким  образом,  язык  –  это  уровневая  система:  лексическая  –  произносительная  грамматическая.  В 

результате  проведения  описанных  занятий  у  учеников  формируются  профессиональные  знания,  умения, 

навыки, а именно:  

-умения работать с деловой документацией; 

-умения работать с профессиональной литературой;  

-навыки иноязычной профессиональной культуры;  

-навыки ответственно трудиться;  

-навыки  инновационно,  интегративно,  теоретически  мыслить  на  профессиональные  темы,  опираясь  на 

фундаментальную систему знаний.  

Бесспорно,  использование  учителями  инновационных  методов,  методов  формирования  интереса  к 

обучению  (познавательные  игры,  учебные  дискуссии,  создание  проблемных  ситуаций  и  др.),  методов 

формирования  долга  и  ответственности  в  обучении  (поощрение,  одобрение,  порицание  и  др.);  внедрение  в 

образовательный  процесс  учителями  и  учениками  новых  технологий  (презентаций  учебного  материала, 

электронных  пособий,  аудио-  и  видеоматериалов  и  пр.),  активизируют  процесс  языкового  обучения  и 

способствуют  эффективности  усвоения  казахского,  русского  и  иностранных  языков.  Содержание 

поликультурного  образования  многоаспектно  и  отличается  высокой  степенью  междисциплинарности,  что 

позволяет  рассматривать  проблемы  поликультурного  образования  в  составе  учебных  дисциплин 

гуманитарного, естественнонаучного, художественно-эстетического циклов и специальных курсах по истории и 

культуре отдельных народов. 

Таким  образом,  для  формирования  конкурентоспособного  специалиста,  коммуникабельной  позитивной 

личности,  способной  к  активной  и  эффективной  жизнедеятельности  в  многонациональной  и  поликультурной 

среде,  обладающей  развитым  пониманием  и  чувством  уважения  других  культур,  умением  жить  в  мире  и 

согласии необходимо поликультурное и полиязычное образование. 

Использованная литература: 

1. Закон РК «Об образовании» от 07.06.1999 г. № 389 – Алматы: Юрист, 2007  

2. Государственная программа развития образования в РК до 2010 г. от 11.10.2004 г. № 1459  –Алматы: Юрист, 

2007  

3. А.А. Сыродеева Поликультурное образование: Учебное - методическое пособие. - М.,2001. 

5.  Формирование  и  развитие  языковой  личности  в  условиях  реформирования  системы  образования  РК  №  5 

(2007 стр. 23-24) 

 

 

КӚПТІЛДІЛІК –ЖАН-ЖАҚТЫ МӘДЕНИЕТТІ ТҦЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ НЕГІЗІ 

 

Абулхайрова Г.Е., 

«Ҿрлеу» БА¥0» АҚ филиалы Ақтҿбе облысы бойынша ПҚБАИ 

ҽдістемелік қамтамасыз ету жҽне инновациялық дамыту бҿлімінің жетекші маманы 

Жанасова Ж.Г.,  

М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Медициналық Академиясының жалпы гуманитарлық пҽндер 

кафедрасының оқытушысы Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 

 

Елбасымыз НҼ.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында айтылғандай, «Бҽсекелестікке қабілетті ел 

болу  ҥшін,  ен  алдымен,  оның  ҽрбір  мҥшесі  бҽсекелестікке  қабілетті  болуы  қажет.  Бҽсекелестікке  бейімділік 

75 

адамның  жинаған  бітім  қорымен  ҿлшенбейді.Алған  білімін  ҿмір  сҥрудің,  ҿзін-ҿзі  дҽлелдеудің,  езгелермен  тіл 

табыса ҽрекет етудің қҧралы ретінде қолдана білуінен кҿрінеді. Бҧл сҿйлеу дағдыларын ҿз мҽдениеті негізінде 

жетілдіру арқылы мҥмкін болады. 

«Білім - тҧл тілден шығып есілмесе», - дейді Жҥсіп Баласағҧн. Тілдік білім - оқушының саналы ҽрекетін 

дамытады,  қажеттілігін  ақтайтын  тегеурінді  тетікке  айналдыру  ҥшін  солбілімнің  ҿзіне  ҿзіндік  кҿзқарас 

дҥниетаным мен сенімді қалыптастыратын, ортаға тез бейімделу,жаңа ақпараттты тҥсіну, қабылдау, ҿзгелермен 

карым-катынас  жасай  білу  қабілеттерін  дамытатын  компоненттердің  бірі.  Сондықтан  білім  мазмҧнында  сҿз 

мҽдениетіне  басымдық  беріп,  оны  оқытудың  біртҧтас  жҥйесі  ретінде  карастыру  туындады.Тіл  адам 

санасындағы  шындықты  бейнелеу  қҧралы  болса,  сҿйлеу  интелектуалдық  ҽрекеттің  ерекше  тҥрі.  Сондықтан, 

тілдік,  ҽлеуметтік-этикалық  дағдыларының  тҧлға  мҽдениеті  мен  бірлікте  болуының  маңызы  зор.  Мҽдениет 

терминінің  ғылыми  еңбектерде  аныктамасы  алуан  тҥрлі.  Антропологиямен  айналысқан  ағылшын  ғалымы  А. 

Рэдклиф  Браун  мҽдениет  санатына  тілді,  діни  сенімді.  эстетикалық  талғамды,  кҽсіби  шеберлікті  жҽне  салт- 

дҽстҥрлерді жаткызды. 

Президент Н.Ҽ.Назарбаев отандық білім беру жҥйесінің алдына биік мақсаттар қойған болатын. 

Біріншіден, олар бҽсекеге қабілеттілігімен ерекшеленуі тиіс, жоғары сапалы шетелдік оқу  орындарында 

ҿз  білімдерін  жалғастырып,  оқу  мҥмкіндіктерін  кеңейтеді.  Сондықтан,  біріншіден,  ҥздік  казақстандық  білім 

беру  дҽстҥрлерін  сақтай  отырып,  екінші  жағынан  тҥлектеріміздің  бойында  дҥниежҥзілік  квалификациялық 

сапаның болуы, олардың санасында лингвистикалық сананың дамуы  —  осылардың негізінде мемлекеттік ана 

тілді меңгерулері жҽне шет тілдерді меңгеруі. Сол себепгі қазіргі білім беру саласында кҿптілді меңгерту ҿзекті 

мҽселелерінің бірі болып отыр. Кҿптілді білім берудің басты мақсаты - білім берудің сапасы мен нҽтижелілігін 

арттыра  жеке  тҥлғаны  қалыптастыру  болып  табылады.  Бҥгінгі  таңда  жаңа  ҽлемдегі  жаңа  Казақстанға  айналу 

ҥдерісі қоғамымыздың барлық салаларында, соның ішінде білім беру саласында ҽлемдік денгейге сай дамуды 

талап етеді. Кҿпҧлтты жҽне Қазақстан мемлекетінде жаңа сипатқа ие болып отырған елжандылық мҽселелерін 

Қ а з а қ с т а н  Республикасының Ҥштҧғырлылық саясатымен жҥргізуді міндеттейді. Қазақстан бҥкіл ҽлемде ҥш 

тілді пайдаланатын жоғары білімді ел ретінде танылуы тиіс. 

Тҧлғаның ҿз ҧлты жҽне туысқан халықтар мэдениетін оқып білуі, одан ҽрі жалпы адамзатты мҽдениетпен 

танысуы арқылы ҿзінің мҽдени дамуын кҿздейді. Адамның жекетҧлғасы тек мҽдениетті меңгеру негізінде ғана 

дамымайды,  оған  принципті  негізде  меңгеру  негізінде  ғана  дамымайды,  оған  принципті  негізде  жаңалық 

енгізеді,  яғни ол мҽдениеттің жаңа  элементтерін  жасаушыда бола  алады.  Сондықтан қҧндылық  жҥйесінде тіл 

арқылы мҽдениетті меңгеру адамның ҿзінің даму жағдайы, екіншіден, шығармашыл тҧлға ретінде қалыптасуы 

жҥзеге асады. 

Бҥгінде  еліміз  ҿзінің  алдына  ҽлеуметтік  жаңғыру,  ҥдемелі  инновациялық  индустрияландыру  жҽне 

экономикалық  ықпалдасу  бойынша  жаңа  ауқымды  міндеттер  қояды.  Тҽуелсіздіктің  25  жылындағы 

жетістіктерді  бекіте  отырып,  Қазақстан  XXI  ғасырдың  ҥшінші  он  жылдығында  ҽлемнің  дамыған  30 

мемлекетінің  қатарына  кіруге  талаптануда.  Бҥл  жағдайларда  аға  буынның  жасампаз  істерін  жалғастыруға, 

ҧлттық бҽсекелестікке қабілеттіліктің деңгейін одан ҽрі жоғарылатуға, Қазақстанның XXI ғасырда гҥлденуі мен 

ҽлемдік  танылуын  қамтамасыз  етуге  тиіс  жастарға  ҥлкен  ҥміт  пен  жауапкершілік  жҥктеледі.  Мҧндай  миссия 

кҽсіптік білімді, дені сау ҽрі адамгершілігі мол, бҽсекеге қабілетті, патриот жҽне ҽлеуметтік тҧрғыдан жауапты 

жастардың ғана қолынан келеді. 

Патриотизм  -  ҿзінің  Отанына  деген  сҥйіспеншілік  сезім,  ҿзінің  жеке  жҽне  топтық  мҥдделерін  жалпы 

елдің  мҥддесіне  бағындыру  жҽне  еліне  адал  қызмет  ету,  оны  қорғау»  -  екендігін  ескерсек,  біздің  еліміздегі 

патриотизм  ҧғымының  басты  ерекшелігі  мен  ҿзгешелігі  Қазақстанның  кҿпҥлтты  мемлекет  екендігімен 

байланысты  танылады.  Егеменді елдің ҿскелең ҧрпағына  кҿптілділікті меңгерту  -  ҿмір талабы. Ҽлемдік білім 

кеңістігінде еркін самғау ҥшін халықаралық ҿзара тҥсінісу казіргі таңда қажеттілік ретінде маңызды рольге ие. 

Ҿз  халқының  тамаша  ерекшеліктерін  сыйлау,  басқа  халықтардың  асыл  қасиетін  бағалай  білуге  жол  ашады. 

Кҿптілді  мемлекеттер  арасында  элеуметтік-мҽдени  қатынастар  жасай  алатын,  тҥрлі  елдердің  мҽдениеті, 

ҽдебиеті, тарихымен танысып, қасиетін пайдалана отырып, ҿзінің елі мен мҽдениетін басқаларға таныта алатын, 

сапалы  да,  саналы  тҧлғаны  қалыптастыру  ҿмір  талабы.  Егеменді  еліміздің  басты  мақсаты  -  ҿркениетті  елдер 

катарына кҿтерілу болса, ал ҿркениетке жетуде жан-жақты дамыған рухани бай тҥлғаның алатын орны ерекше. 

Қазіргі білім берудің басты мақсаты да - сол жан-жақты дамыған рухани бай, жеке тҥлға қалыптастыру болып 

табылады.  

Осы  орайда  Қазақстан  мемлекетінің  жылдам  дамып  келе  жатқан  халықаралық  дипломатиялық 

қатынастары  халықаралық сауда-саттық нарығы кҿптілді білуді қажет етеді.  Осыған байланысты  мемлекеттің 

басым міндеті мемлекеттік жастар саясатын уақыт талаптарына сай бейімдеу арқылы жастарды Қазақстанның 

бҽсекеге  қабілеттілігінің  маңызды  факторына  айналдыру.  Қазақстан  Республикасы  мемлекеттік  жастар 

саясатының  2020  жылға  дейінгі  Тҥжырымдамасында:  «Мҽдени  саналуандық  -  бҧл  адамдарды  бҿлмейтін, 

керісінше  біріктіретін  қҧндылық.Этникалық  алуандыққа  негізделген  қазақстандық  дҥниетаным  ҽлемдік 

мҽдениет  ағымына  батып  жоғалып  кетпеуге  тиіс,  оны  жас  ҧрпақ  бірегей  ҧлттық  игілік  ретінде  сақтауы 

керек.Жастарды адамгершілік жағынан қалыптастыру процесіне ҽсер ете отырьп, мемлекет мҽдениеттің жалпы 

деңгейінің ҿсуіне, коммуникациялық технологияларды дамытуға назар аударуы тиіс», - деп атап кҿрсетілгендей 

жастардың даму деңгейінің ҥшінші мыңжылдықтьң талаптарына сҽйкес болуына қол жеткізу қажет. Бҧл орайда 

Қазақстанның 25 жылдық дамуындағы табысының негізі жҽне басты нҽтижелерінің бірі - тҧрақтылықты жастар 

76 

санасына  ҽсер  етуші  кҥш  ретінде  естен  шығармағанымыз  жҿн.  Кҿп  этносты  жҽне  кҿпконфессиялы  Қазақстан 

халқының бірлігі абсолюттік қҧндылық жҽне барша ҧрпақтың міндеті  - осы қҧндылықтарды қорғау жҽне елді 

кҿркейту  жолында  оны  дамытып,  орнықтыра  тҥсу,  сондықтан  кҿптілді  білім  беру  аркылы  жан-  жақты 

мҽдениетті тҧлғаны тҽрбиелеу ҧстаздар қауымының қасиетті борышы. 

Елбасының  «Қазақстан-2050»  стратегиясында  атап  кҿрсеткеніндей  этносаралык  жҽне  конфессияаралық 

келісімінің  теңдессіз  ҥлгісі  жас  ҧрпақтың  толеранттылығын  қалыптастырудың,  олардың  этностық  жҽне  діни 

ерекшеліктерді тҥсіністікпен қарауының жҽне кҧрметпен кабылдауының негізіне айналуы керек. Мҽдениеттер, 

діндер  мен  ҿркениеттер  диалогының  тҥйіскен  орны,  Шығыс  пен  Батыс  арасындағы  кҿпір  болып  табылатын 

елдің  жастары  басқаларға  қарағанда  бейбітшілік  пен  келісім  мҽдениетін  таратуға  мҥдделі  болуы  тиіс.  Дҽстҥр 

мен мҽдениет - ҧлттың генетикалық коды. 

Осыны  есімізден  бір  сҽт  шығармауымыз  тиіс.  Патшалықтың,  тҿнкеріс  дҥмпуі  мен  тоталитаризмнің 

барлық  ауыртпалығы  мен  қиыншылыктарына  карамастан,  біздің  еліміздің  аумағында  тҧратын  қазақтар  жҽне 

басқа да халықтардың ҿкілдері ҿздерінің мҽдени ерекшеліктерін сақтай алды. Тҽуелсіздік жылдарында, біздің 

мҽдени іргетасымыз беки тҥсті. 

Қазақстан  -  бірегей  ел.  Мемлекетіміздегі  тҧғырлы  ҥштілділік  саясатын  қолдай  отырып,  біз  қоғамда 

ҽртурлі  мҽдени  элементтер  бір-бірімен  біріккен  жҽне  бірін-бірі  толықтырып  тҧруына,  біріне-бірі  нҽр  беріп 

тҧруына қол жеткізе аламыз. Біз ҿзіміздің ҧлттық мҽдениетіміз бен дҽстҥрлерімізді осы ҽралуандығымен жҽне 

ҧлылығымен қосып қорғауымыз керек, мҽдени игілігімізді бҿлшектеп болса да жинастыруымыз керек. Бірлігі 

бар  ел  озады  бірлігі  жоқ  ел  тозады.  Бҧл  –  тарихи  заңнама.  Ел  бірлігі  -  ең  асыл  қасиет.  Осындай  асыл 

қасиетімізді қастерлеп, бірлігіміздің нығаюына ҥлес қосу ҧстаздар қауымына уақыт жҥктеген жауапты міндет. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Жҧмабаев М. Педагогика. - Алматы,1992. 

2. Байтҧрсынов А. Тіл тағылымы. - Алматы, 1990. 

3. Назарбаев Н.Ҽ. «Қазақстан-2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. 

4. Қазакстан Республикасы мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылға дейінгі тҥжьірымдамасы. 

5. Ҽбенбаев С.Ш. Тҽрбие теориясы мен ҽдістемесі. - Алматы, 2004. 

 

 

ҤШТІЛДІЛІК – ПОЛИМӘДЕНИЕТТІ ТҦЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ НЕГІЗІ 

 

Ғалымжанова Ф.Б., 

 «Ҿрлеу» БАҦО АҚ Ф Астана қаласы бойынша ПҚ БАИ, 

МКДППҚ кафедрасының оқытушысы Қазақстан Республикасы Астана қаласы 

 

Елбасы  Қазақстан  халқы  ассамблеясының  XII  қҧрылтайында  «Ҥш  тҧғырлы  тіл»  туралы  идеяны  жария 

етті.  Ал  2007  Жолдауында  ―Тілдердің  ҥштҧғырлылығы‖  атты  мҽдени  жобаны  кезең-кезеңмен  іске  асыруды 

ҧсынды.  Бҧл  идеяның  негізі  мынадай:  Қазақстанды  бҥкіл  ҽлем  халқы  ҥш  тілді  бірдей  пайдаланатын  жоғары 

білімді мемлекет ретінде тануы керек. Олар: қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – ҧлтаралық қарым-қатынас 

тілі жҽне ағылшын тілі – жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі.  

«Ҥштҧғырлы  тіл  ҿмірлік  қажеттіліктен  туындаған  идея.  Қай  заманда  болсын,  бірнеше  тілді  меңгерген 

мемлекеттер  мен  халықтар  ҿзінің  коммуникациялық  жҽне  интеграциялық  қабілетін  кеңейтіп  отырған. 

Сондықтан  да,  бірнеше  тілде  еркін  сҿйлей  де,  жаза  да  білетін  қазақстандықтар  ҿз  елінде  де,  шетелдерде  де 

бҽсекеге қабілетті тҧлғаға айналады»,- деген қағиданы басшылыққа алған.  

Елбасы  Н.Ҽ.Назарбаев  ҿзінің  халыққа  Жолдауында:  «Біз  Қазақстанның  барлық  азаматтарының 

отаншылдық сезімі мен ҿз еліне деген сҥйіспеншілігін дамытуға тиіспіз»,- деп атап ҿткен болатын.  

Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  Мемлекеттік  бағдарламасының  негізгі 

міндеттерінің  бірі  -  қазақстандық  патриотизмге,  биік  мҽдениетке,  адам  қҧқықтары  мен  бостандықтарын 

қҧрметтеуге тҽрбиелеу болып табылады. Бҧл жастарға этнопедагогикалық негізінде білім беріп, патриоттыққа 

тҽрбиелеу  ісіне  нҧсқау  ҽрі  оның  қажеттілігін  айқындайтын  бағдарлама  деуге  болады.  Біз  тҽрбиенің  қойған 

мақсатынан  жҽне  одан  туындайтын  міндеттерге  сҥйене  отырып,  тҽрбие  жҧмысының  бағыттарының  ішінде 

мынадай бағыттардың айқындалғанын білеміз: 

Азаматтық-патриоттық,  қҧқықтық  жҽне  полимҽдениеттік  тҽрбие  гуманизмге,  қазақ  халқының  тарихы 

мен салтын, тілін сҥю жҽне қҧрметтеуге, оның таңдаулы дҽстҥрлерін сақтауға жҽне оны дамытуға, азаматтық 

ҧстанымды жҽне патриоттық сананы, қалыптасқан ҧлттық ҿзіндік сананы, ҧлт аралық мҽдени қарым-қатынасты 

қалыптастыруы  тиіс.  Балалар  мен  жастардың  азаматтық  патриоттық  білім  беру  ҧйымдарында  азаматтық 

қҧқықтық,  патриоттық  тҽрбие  беруде  мазмҧны  мен  ҽдіс  тҽсілдер  мен  оқу  тҽрбие  қҧрылымының ҿзара іс 

ҽрекеттестік негізінде деңгейін кҿтеру белгіленген. 

Ондай  ҽрекеттестікті  біздің  ҧлы  ойшылдарымыз  ертеден  -ақ  ескеріп,  ҿз  ойларын  қосқан.  Осындай 

адамның еркін ҽрекеттесетін мінез-қҧлқын тҽрбиелеуде Ҽл-Фараби: 

«Ҽдеттенудің  арқасында  бізді  жақсы  мінез  -  қҧлыққа  жеткізетін  ҽрекеттер  жақсы  ҽрекеттер  болып 

табылады. Ол адамның жетілуі оның мінез-қҧлқының жетілуіне сайма-сай келеді» - деген ойы арқылы қазіргі 

кезде тҧлғаның жеке қасиетін, мінез-қҧлқын қалыптастыруда жақсы ҽрекеттер қалыптастыру керектігі туралы 

77 

ой  айтады.  Бҥгінгі  кҥндегі  Еліміздің  егемендікке  жетуі  халықтардың  ҧлттық  дҥниетанымының  ҿсуіне  жағдай 

жасады.  Қазіргі  кездегі  білім  беру  жҥйесі  тҽрбие  беру  мҽселесіне  жаңаша  кҿқарас  тҧрғысынан  қарауды  жҽне 

оқушылардың  патриоттық  сана-сезімін,  сапаларын,  мінез-қҧлқын  қалыптастыруды  кҿздейтін  тҽрбиенің 

формалары  мен  ҽдістерін  жетілдіруді  талап  етеді.  Бҧл  бҥгінде  байсалдылық,  табандылық,  батылдылық, 

батырлық,  қайсарлық  туралы  білім  ғана  емес,  ҿнегелік, тҽрбиелік  кҿрсету  қажет  болып  отырған  уақытта  аса 

маңызды. 

Ал  қазақстандық  патриотизм  Қазақстан  азаматының  ҿзін  осы  елдің  тҿл  баласы,  нағыз  азаматы  ретінде 

сезінгенде,  Қазақстанды  ҿзінің  туған  елі,  Отаны  деп  есептеген  жағдайда  ғана  қалыптасады.  Қазақстанның 

патриоты дегеніміз: 

1.  Қазақстанда  тҧратын  барлық  ҧлт  ҿкілдері  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  рҽміздеріне  ерекше 

қҧрметпен қарап, шын ниетімен қадірлеуі.  

2. Қазақстанда тҧратын барлық халықтардың ҧлтына қарамай, Отанды қорғауға дайын болуы. 

3. Қазақстан Республикасының қарулы кҥштерінің ҽскер қатарында болатынына ҧлттық патриоттық мақтаныш 

сезімінің болуы.  

4. Қазақ халқының тарихы мен салтын, тілін сҥю жҽне қҧрметтеуге, оның таңдаулы дҽстҥрлерін сақтауға жҽне 

оны дамытуға ынталы болуы т.т. 

Ҿз тарихын білу - ҧлттық сана-сезімнің ажырамас бҿлігі, ол этникалық тҧтастықтың сақталуы мен оның 

келесі  буындарда  жалғасын  табуда  маңызды.  Қазіргі  ҧрпақтың  ҿз  халқымен  бірлігін  сезінушілігі жҽне ҿзін 

оның  кҥллі  тарихи  жетістіктерінің  тікелей  мирасқоры  мен  нақты  сақтаушысы  ҽрі  жалғастырушысы  ретінде 

сезінуінің мҽні зор болмақ. 

«Патриотизм»  сҿзі  (грек  тілінде  –  patrіots  –  отандас,  paths  -  отан,  атамекен)  Отанға  деген 

сҥйіспеншілікті,  оған  адалдықты,  ҿз  іс-ҽрекеттерімен  оның  мҥдделеріне  қызмет  етуге  ҧмтылысты,  сондай-ақ, 

туған  жеріне,  тҧрақтаған  мекеніне  бауыр  басушылықты  білдіреді.  Оның  қазақшасы-жерлес,  отандас  дегенді 

білдіреді,  яғни  Отанын,  ҧлтын  сҥю,  оны  жаудан  қорғау.  Осылайша,  Отанға  деген  сҥйіспеншілік,  патриотизм 

қашанда  ҧлттық  сипатқа  ие,  ҿйткені,  патриоттық  сезім  мен  кҿзқарастар  қашанда  белгілі  бір  ҧлтқа,  ҧлысқа 

жатады. Қазақ халқы ежелден басқа халықтардай Отанын, ҧлтын сҥйген. Батырларымыз бастаған қазақ халқы 

Отанын,  жерін,  ҧлтын  жаудан  қорғаған.  Оны  Қазыбек  би  ҿз  сҿзінде  былай  келтіреді:  «Біз  қазақ деген 

мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай, жай жатқан елміз. Елімізден қҧт береке қашпасын деп, жеріміздің 

шетін  жау  баспасын  деп,  найзаға  ҥкі  таққан  елміз;  ешбір  дҧшпан  басынбаған  елміз,  басымыздан  сҿзді 

асырмаған  елміз.  Досымызды  сақтай  білген  елміз,  дҽмі-тҧзын  ақтай  білген  елміз;  асқақтаған  хан  болса,  хан 

ордасын  таптай  білген  елміз.  Атадан  ҧл  туса,  қҧл  боламын  деп  тумайды,  анадан  қыз  туса,  кҥң  боламын  деп 

тумайды»,-  дей  отырып,  қазақ  халқының  ҿз  елін,  жерін  қорғаудағы  қажырлығын,  жанын  аямайтын 

патриоттығын кҿрсетеді. 

Олай болса, біз жастарға осындай ҧлағатты сҿздерді санасына сіңіру арқылы, оның ҿз ата-тегін, ҧлтын, 

халқын силауға, Отанын сҥюге, ҿз еліне деген мақтаныш сезімін оятуға бағыт береміз. Қазақ халқының ҿз елін 

шапқыншылықтан  қорғауда  ерлігі  аңыз  болып  ҿлең-жырға  қосылған  Қобыланды,  Алпамыс,  Ер  Тарғын, 

Қабанбай  т.б.  батырлар жастайынан  халық тҽрбиесінің  бесігінде тербеліп ҿскен, елін, жерін сҥйген батырлар. 

Мҧндай батырларға арналған батырлар жыры да қазақтың елін, жерін, Отанын сҥюуінің негізі болып табылады. 

Бҥгінгі кҥндегі патриоттық сана-сезімнің ҽлсіреуі, адамдардың ҿз елі мен оның жетістіктері ҥшін ҧлттық 

мақтаныш  сезімінің  ҿзгеруі  –  бҧл  қоғамның  ҿнегесізденуінің,  халықтың  тҧрақсыздануы  мен 

ыдыраушылығының  ажырамас  сипаты.  Қазірде  Қазақстанда  отанға  деген  сҥйіспеншілік  қоғамдық 

қатынастарды  демократияландыру  жҽне  гуманизмдендіру  негізінде  патриотизмге  тҽрбиелеу  қажет.  Бҧндай 

жаңарған қазақстандық патриотизм мазмҧнын қазіргі озық мҽдениет қҧндылықтары ғана емес, сондай-ақ, қазақ 

мҽдениетінің  дҽстҥрлі  қҧндылықтары,  оның  айрықша  руханилық,  азаматтық  пен  ҿнегелілікке  ҧдайы 

ҧмтылушылық  қҧндылықтарын  да  қҧрайды.  Ҿткеннің  ҥздік  дҽстҥрлерін  сақтай  отырып,  қазіргі  заманғы 

ҿркениеттің  мейлінше  озық  бағыттарын  игере  отырып,  қазақстандықтар  ҿз  елін  ең  алдыңғы  қатарлы  шепке 

қайта  шығара  алады.  Бҧған  халқымыздың  жоғалмаған,  қайта,  жаңа  ҽлеуметтік  ҿмір  жағдайында  жаңарған 

патриотизмі қайта кепіл бола алады. 

Патриоттық  тҽрбие-  тҧлға  қалыптасуының  қҧрамдас  бҿлігі  болып  табылады,  ол  жастардың  алған 

білімдерінің  негізінде  азаматтық  борыш  ҧстанымымен,  жекебастық  мҥдделері  қоғамдық  ҧстанымдармен 

астасып жататын тіршілік ҽрекеті ҥлгісіне даярлығын қамтамасыз етуі тиіс. Қазірде қазақ халқының дҽстҥрлері 

негізінде жҥзеге асырылатын патриоттық тҽрбие ҽлеуметтендіру процесін тҧлғаға дҽл осы Отанға, Атамекенге 

қызмет  ету  арқылы,  ҿз  тарихы  ҥшін,  ҿз  Отанының  ҽлеуметтік  дҥниенің  ғылымына,  мҽдениетіне,  рухани 

қҧндылықтарына қосатын ҥлесі ҥшін мақтаныш сезімі арқылы ҿз қабілеттерін мейлінше терең ашуға мҥмкіндік 

беретін деңгейге жеткізеді. Сондықтан да ҽрбір жаңа ҧрпақ ҥшін мҽнді тҽрбие ҧлттық тҧрғыдағы тҽрбие ҥлгісі 

болып табылады. 

«Тілі  бірдің-тілегі  бір»,  «Тіл  тағдыры-ел  тағдыры»  екендігін  жадымызда  ҧстай  отырып,  ел  бірлігінің 

негізі  –  тіл  бірлігіне  қол  жеткізу  жолында  қызмет  ету  парыз.  Ендеше  жас  ҧрпақтың  қазақ  тіліне  деген 

сҥйіспеншілігін,  ҿзге  тілдерді  оқып  білуге  деген  қызығулары  мен  ҧмтылыстарын  арттыру  арқылы  олардың 

Отанға  деген  махаббаттарын  оятып,  ҿз  тағдырын  ел  тағдырымен  мҽңгілікке  байланыстыратын  ҧрпақ  болып 

қалыптасуына қол жеткізу- басты міндетіміз.  

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: