Подвижные игры в подготовке футболисток на начальном этапе к. И. Адамбеков – д п. н., проф., Каз нпу им. Абая

Вестник КазНПУ имени Абая, Серия «Начальная школа и физическая культура», №1 (36), 2013 г. 
 
32 
РАЗВИТИЕ ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОГО ТВОРЧЕСТВА ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА 
 
Т.А. Левченко – к.п.н., проф., КазНПУ им. Абая, 
Н.Ӛ. Байтас – магистрант, КазГосЖенПУ 
 
Сегодня  образование  является  одним  из  важнейших  социальных  институтов  общества.  Находясь  в 
диалектическом взаимодействии с остальными его сферами образование оказывает огромное влияние на 
развитие государства. 
В условиях вхождения Казахстана в мировое пространство система образования ставит новые требова-
ния к ее содержанию. В наше общество нуждается в нестандартных, разносторонне развитых личностях. 
Нужны не только знающие, но и способные к творческой деятельности люди. 
Формирование  творческой  личности  –  одна  из  важных  задач  педагогической  теории  и  практики  на 
современном этапе. 
Творчество – одна из содержательных форм психической активности детей, которую можно рассма-
тривать  как  универсальное  средство  развития  индивидуальности,  обеспечивающее  устойчивую  адапта-
цию  к  новым  условиям  жизни,  как  необходимый  резерв  сил  для  преодоления  стрессовых  ситуаций  и 
активного творческого отношения к действительности /1/. Именно творческая деятельность, по мнению 
Л.С. Выготского, делает человека существом, обращенным к будущему, созидающему его и видоизменя-
ющим свое настоящее. 
По  мнению  ряда  современных  психологов,  лучшим  периодом  для  развития  творчества  является 
дошкольный возраст. Именно у дошкольника вся жизнь пронизана фантазией и творчеством. Не получив 
должного развития в этот период, творческий потенциал далеко не всегда проявится в будущем. Процесс 
творческого  развития дошкольника  неизбежно сопровождается определенными  эмоциями и  чувствами. 
Не  научив  ребенка  понимать  и  принимать  собственные  чувства,  мы  не  научим  его  проявлять  свою 
индивидуальность,  быть  творческой  личностью.  Ребенок  все  дальше  будет  уходить  от  самого  себя,  от 
своих  проблем  и  противоречий,  которые  открываются  ему  в  его  чувствах.  Также  общеизвестно,  что 
художественно-творческие  способности,  умения  и  навыки  детей  необходимо  начинать  развивать  как 
можно раньше, поскольку занятия изодеятельностью способствуют развитию творческих способностей, 
воображения, наблюдательности, художественного мышления и памяти детей. 
Под  изобразительной  деятельностью  дошкольников  понимается  художественная  деятельность, 
которая способствует всестороннему развитию личности ребенка, активному познанию им окружающего 
мира, воспитанию способности правдиво и творчески отражать свои впечатления. 
Сакулина И.П.  писала, что детская  изобразительная деятельность при всѐм еѐ своеобразии сходна с 
аналогичной деятельностью взрослых и постепенно приобретает единую с ней структуру и жизненный 
смысл /2/.  
Рисование,  аппликация,  конструирование  для  детей  не  просто  забава  –  это  радостный,  творческий, 
вдохновенный  труд. Чтобы не иссякало ощущение  счастья творчества, каждому ребенку  необходимо с 
детства развивать эту способность фантазировать и познавать окружающий мир. Эти качества пригодятся 
ему  в  любой  деятельности.  И  если  из  ребенка  не  вырастет  художник,  то  в  нем  непременно  разовьется 
человек, способный, как истинный художник, внимательно замечать все, что происходит вокруг него и 
обостренно реагировать на жизнь.  
В  процессе  всех  видов  изобразительной  деятельности  ребенок  испытывает  разнообразные  чувства: 
радуется  красивому  изображению,  которое  он  создал  сам,  огорчается,  если  что-то  не  получается.  Но 
самое главное – создавая изображение, ребенок приобретает различные знания, уточняются и углубляют-
ся  его  представления  об  окружающем,  в  процессе  работы  он  осмысливает  новые  качества  предметов, 
овладевает изонавыками, умениями, учится осознанно их использовать.  
Творческие потенции ребенка во многом связанны с тем, что ребенок так щедро получил от природы. 
Но полноценное творчество зависит также и от приобретенных с опытом свойств: 
- умение отвлекаться от частностей, мыслить абстрактно; 
- навыка работы с материалом; 
- жизненного опыта; 
- создавать необходимые условия для успешного выполнения работы; 
- формирование чувства ответственности; 
- умение анализировать (креативность и критическое мышление). 
Лишь удачное соединение приобретенного с опытом и до опытного, природного, формирует большой 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, №1 (36), 2013 ж. 
33 
талант. Целенаправленное обучение под руководством взрослого, педагога позволяет детям дошкольного 
возраста  овладевать  средствами  и  способами  изобразительной  деятельности.  В  понятие  «средство  и 
способы деятельности» включают материалы, используемые в рисовании, лепке, аппликации (карандаши, 
краски, кисти, глина, пластилин, доски, клей, разнообразная бумага, ножницы) способы их приготовления 
к работе, а также способы создания изображения и выразительные средства передачи образа. Руководство 
творческим развитием ребенка – миссия трудная, она требует от воспитателя знаний специфики детского 
творчества, умения тонко, тактично, не навязывая детям своего понимания представления, поддерживая 
инициативу, самостоятельность, способствовать активному овладению изобразительной деятельности и 
развитию творчества.  
В ГОСО РК по дошкольному воспитанию и обучению отмечается необходимость: 
- обеспечение доступа детей к качественному дошкольному образованию; 
- развитие у ребенка эстетических чувств, творческих способностей в изобразительной, художествен-
но-речевой, музыкальной деятельности. 
В настоящее время разрабатываются и внедряются программы по развитию творческих способностей, 
мышления и воображения в воспитательно-образовательную работу дошкольного учреждения, включая в 
себя  игровые  приемы,  но  этот  процесс  еще  остается  не  на  должном  уровне.  («Балбӛбек»,  «Қайнар», 
«Қарлығаш», «Алғашқы қадам», «Біз мектепке барамыз», «Step bу Step»). 
Так в программе воспитания и обучения детей младшего дошкольного возраста «Зерек бала» (от 3 до 5 
лет)  предусматривает  наличие  насыщенного  образовательного  содержания,  соответствующего  познава-
тельным  интересам  современного  ребѐнка,  состоящее  из  пяти  образовательных  областей  («Здоровье», 
«Коммуникация», «Познание», «Творчество», «Социум»). 
Содержание программы «Біз мектепке барамыз», направлено на реализацию цели обучения и воспита-
ния  детей  старшего  дошкольного  возраста,  которая  предусматриваетсоздание  условий  для  раскрытия 
индивидуального  возрастного  потенциала  ребенка,  формирование  системы  знаний,  направленных  на 
разностороннее  развитие  личности,  владеющей  ключевыми  компетентностями,  базирующимися  на 
общечеловеческих  и  национальных  ценностях,  воспитание  творческой  личности,  способной  к  позитив-
ным отношениям в социуме. 
Таким образом, следует отметить, что в изобразительном творчестве детей большие значение имеет 
сам  процесс  художественной  деятельности,  экспериментирование,  а  не  стремление  получить  тот  или 
иной конечный продукт. На творческое поведение детей оказывает большое влияние творческая деятель-
ность окружающих взрослых, к которой дети относятся с большим уважением и интересом. Очень важно 
чтобы  взрослые  хорошо  представляли  себе,  возрастные  особенности  детей  как  способствовать  творче-
ской продуктивности детей, предохранять их от стрессовых состояний.  
 
1.
 
Выготский Л.С. Воображение и творчество в детском возрасте. – М., 1991. 
2.
 
Сакулина Н.П. Рисование в дошкольном детстве. – М., 1965. 
3.
 
ГОСО РК. – Астана, 2009. 
4.
 
Программавоспитания  и  обучения  детей  старшего  дошкольного  возраста«Біз  мектепке  барамыз».  – 
Астана, 2009. – 99 с. 
5.
 
Программа воспитания и обучения детей младшего дошкольного возраста «Зерек бала» (от 3 до 5 лет). – 
Астана, 2009. – 100 с. 
 
Тҥйін 
Мақалада мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық қабілетін дамыту жолдары айтылады.  
 
Резюме 
В статье рассмотрены развития изобразительного творчество детей дошкольного возраста. 
 
 
 
 
 
 
 
 

Вестник КазНПУ имени Абая, Серия «Начальная школа и физическая культура», №1 (36), 2013 г. 
 
34 
БОЛАШАҚ ҦСТАЗДАРҒА ҦЛТТЫҚ ТӘРБИЕ ЖҦМЫСЫНЫҢ ҦЙЫМДАСТЫРУ ТӘСІЛДЕРІ 
 
С.Ғ. Тәжібаева – п.ғ.к., проф., Абай атындағы ҚазҰПУ 
 
Мемлекетіміздің иесі бүгінгі жастар екені даусыз. Олай болса, сол жастардың білім деңгейі, ата-анадан 
алған тәлім-тәрбиесі қандай дәрежеде деген сұрақ туындайды. Мектептер оқу мәселесін ӛздерінің басты 
міндеті деп санады да, тәрбиелік сабақтарға аса кӛңіл  бӛлмеді. Бұл мәселе жӛнінде біздің ұлы бабамыз 
Әбу  Нәсір  әл-Фараби:  «Адамға  ең  бірінші  білім  емес,  тәрбие  берілу  керек,  тәрбиесіз  берілген  білім  – 
адамзаттың қас жауы» – деген екен.  
Бұл біздің қай-қайсымызды да ойлантуы тиіс. Жоғары орнында сабақтан тыс уақытта, заман талабына 
сай тәрбие бағдарламасын қалай жүргізуге болады, деген сұраққа ең әуелі оның мақсатын, міндетін белгі-
леп  алу  керек  дер  едік.  Осыған  орай  тӛменде  жастардың  жаңа  ғасырдағы  тәрбие  жұмысының  жалпы 
нұсқасы, бағдарламасын ұсынамыз. 
Бағдарламаның  мақсаты:  студент  жастарды  рухани,  интеллектуалдық  тұрғыда  дамытып  тәрбиелеу, 
ӛз тарихын, мәдениетін қастерлеуге баулу және дүниежүзілік ӛркениет пен ұлы мәдениетке ұмтылдыру. 
Міндеті: Тәрбие ісін тартымды, ұтымды ұйымдастыру арқылы сатылай, бірізділікпен үздіксіз жетілді-
ру, тұлғаны белсенді қатыстыра отырып тағылым беру, жастардың ұлттық келбетін жоғары оқу орнының 
қабырғасында халықтық тәрбие негізінде, заман талабына сай қалыптастыру. 
Әдісі:  оқу-тәрбие  ісін  үнемі  дамытуда  қалыптасқан  дәстүрді  ғана  басшылыққа  алмай,  халықтық 
педагогиканың ӛшпес дәстүрлері мен жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы оқыту. 
Бағдарламаға қойылған талаптар: 
-
 
оқу-тәрбие мәселелерін тез, ұтымды шешу; 
-
 
белгілі бір мәселеге жауап бере отырып, топ тәлімгері (оқытушылар) және студенттің қоғам алдын-
дағы тұрған міндеттерді шешуге кӛмектесуі; 
-
 
ӛзектілілігі; 
-
 
студенттің педагогикалық, психологиялық, физиологиялық даму ерекшеліктеріне тигізетін әсері; 
-
 
нәтиженің тұрақтылығы, теория мен практиканың бірлігі. 
Оқу жастардың жүрегін тебірентіп, ой сезіміне әсер ету үшін, біріншіден, тәрбиеші-ұстаз саяси жағы-
нан сауатты, жан-жақты білімі болуы шарт; екіншіден, тәлімгер ұстаздың оқушы жүрегіне білімді жеткізе 
алатын шеберлігі қажет; үшіншіден – мұғалім оқу-тәрбие үрдісін жүргізу кезінде оқушының психология-
лық ой-ӛрісінің ӛсу, даму дәрежесін түсінетін сезімтал психолог болуы керек. Біздің ойымызша, тәлімгер-
дің  топта  ұйымдастыратын  тәрбие  сағаттары  айдың  апталары  бойынша  ӛткізілеуі  керек.  Топ  тәлімгері 
тәрбие жоспарын, құрғанда мына мәселелерге назар аударуы тиіс: 1 апта  – тақырыптық тәрбие сағаты,     
2  апта  –  жаңалықтар,  3  апта  –  университет  қабырғасында,  факультетте  ӛтетін  әдістемелік  жұмыстар 
(ашық куратор топта ұйымдастырылатын) тәрбие сағаттары, кездесулер т.б. тәрбиелік шаралар), 4 апта – 
қорытынды. Студенттердің сабаққа қатысуы және сабақ үлгерімі, 5 апта – мәдени шаралар (бұл шараны 
айына бір рет ЖОО әкімшілігі ұйымдастырып тұруы тиіс). 
Студенттермен ҧйымдастырылатын тәрбие жҧмысының бағыттары 
1.
 
Халықтық тәлім-тәрбие 
2.
 
Адамгершілік тәрбие 
3.
 
Имандылық тәрбиесі 
4.
 
Экологиялық тәрбие 
5.
 
Эстетикалық тәрбие 
6.
 
Ӛзін-ӛзі сынау және тәрбиелеу 
7.
 
От басы және орта  тәрбиесі 
8.
 
Ана тілі – ұлт бесігі 
9.
 
Салауаттылы ӛмір салты 
10. Қайырылымдық иірімдері т.б. [1]. 
Әр топ тәлімгері ӛзінің оқу-тәрбие жӛніндегі жұмыс жоспарын жасарда мынандай басты-басты 
мәселелерді есте ұстағаны жӛн:  
1.
 
Тәрбиелік  шаралардың  қарым-қатынас,  іс-әрекет,  әдет-ғұрып,  салт-дәстүр  тәрізді  уақыт  тезінен 
ӛткен халықтық педагогиканың тағылымдарын дәріптеуге бағытталуы. 
2.
 
Жүйелі түрде жоғары оқу орнының топ тәлімгерлеріне арналған семинарларға қатысу. 
3.  Университет  басылымдарында,  ақпараттық  хабарламаларды  «Ұстаз  тәрбиесі  ұядан  басталады», 
«Жас ұстаз есіңде болсын...», айдарымен хабарлама жүргізу. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, №1 (36), 2013 ж. 
35 
4.  Топ  жетекшісінің  тәрбие  бағдарламасынының  студенттердің  кәсіптік  бағдарын  дамытуға 
бағытталуы. 
3.
 
Топта студенттердің ӛзін-ӛзі басқару жұмысын жандандыру. 
4.
 
Ӛзін-ӛзі тәрбиелеу. 
Н.Ә.  Назарбаев:  «Ғасырлар  мақсаты  –  қоғамның  нарықтық  қарым-қатынасқа  кӛшу  кезінде  саяси-
экономикалық және рухани дағдыларды жеңіп шыға алатын, ізгіленген 21 ғасырды құрушы іскер, ӛмірге 
иімделген, жан-жақты мәдениетті жеке тұлғаны тәрбиелеп қалыптастыру» – деп түйген еді. 
Сол  себепті  тәрбиенің  басты  принципі  ӛз  халқының  мәдениетін,  әдебиетін  тілін,  салт-дәстүрін, 
тарихын, ӛнерін сүю арқылы әлемдік мәдениеттің құндылықтарына құрметпен қарайтын нағыз мәдениет-
ті XXI ғасыр маманы болуы керек. Осыған байланысты тӛменде: 
І.  Халықтық  тәлім-тәрбие  негіздері  бағытында  ӛткізілетін  тәлімгер  сағаттарына  ұсынылатын 
тақырыптар: 
1.
 
Ел тағдыры – адам тағдыры. 
2.
 
Шежіре сыры. 
3.
 
Бабаларды толғантқан бала қамы. 
4.
 
Тәрбие кӛзі – халық педагогикасында. 
5.
 
Қайта оралған дәстүрлер. 
6.
 
Табиғат наурызымен ажарлы. 
7.
 
Абай және адамгершілік тәрбиесі. 
8.
 
Сегіз қырлы, бір сырлы жігіт т.б. 
9.
 
Салт-дәстүрлер [2]. 
Бұл  тақырыптар  арқылы  еліміздің  тарихы,  халқымыздың  салт-дәстүрлері,  экономикалық,  саяси 
деңгейімен, соған сәйкес мәдениеті туралы толық мағлұмат беру, ұлтжандылық, адамдық ұстанымдарды 
тану, бағалау міндеті жүзеге асады. 
Адамгершілік тәрбие бағыттары: 
1.
 
Оқушылардың этикалық талаптарды сақтаудағы бет-бейнесін ашуға кӛмектесу.  
2.
 
Мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеуге бағытталған тәрбие сағаттарын ӛткізу. 
Имандылық тәрбие бағыттары: 
1.
 
Имандылық апталығын ӛткізу. 
2. Имандылық сабақтарын оқу үрдісінде енгізу (арнаулы курс түрінде). 
Имандылық апталығы 
1. Дүйсенбі — Ізеттілік күні 
 
«Сәлем – сӛздің басы, кӛңіл арнасы», дӛңгелек үстел отырысы. 
 
«Сыпайылық – адамгершілік айнасы», пікірталас. 
 
«Адамгершілік – асыл қасиет» – ашық микрофон. 
2. Сейсенбі – Ырымдарды еске алу 
3. Сәрсенбі – Алғырлар күні 
 
Кім кӛп біледі (интелектуалды казино ойыны) 
 
«Әдептілік әдемілік" 
 
Қазақ халқының елдік сусындары (қымыз, шұбат, сүт) 
 
Жақсы сӛз – жан азығы 
4. Бейсенбі - Ӛнерлілер күні 
 
«Ӛнер таусылмас азық, жұмсалмас байлық» 
 
«Тән сұлулығы табиғаттан, жан сұлулығы ӛзіңнен» 
 
Музыка-күш қуаттың кӛзі. 
5. Жұма – Имандылар күні 
 
Исламдағы 5 парыз (ораза, иман, намаз, зекет, қажыға бару). 
 
Имандылық жайлы Мұхамбет пайғамбар хадистерімен танысу. 
 
«Адамның бір қасиеті мінез деген», конференция ӛткізу. 
6. Сенбі – Табиғат қорғаушылар күні 
 
«Табиғат сыры», баспасӛз конференциясы. 
а)  Табиғат – және адам ӛмірі. 
ә)  Ӛсімдіктердің шипалық қасиеттері 
б)  Бал – денсаулыққа пайдалы 

Вестник КазНПУ имени Абая, Серия «Начальная школа и физическая культура», №1 (36), 2013 г. 
 
36 
в)  Мумие туралы не білеміз? 
 
Емдік ӛсімдіктерді білесің бе?  
 
«Ғажайыптар алаңы» танымдық ойын ӛткізу. 
 
а) Магнитофон классикалық әуендер, халық әні (терме), лирикалық әндер. 
ә)  Домбыра («Желтоқсан», «Заман-ай» әні) 
б)  «Ай, заман-ай» Бес ғасыр жырлайды 
3.  Баспасез конференциясын қорытындылау, қабырға газетіншығару. 
Экологиялық тәрбие бағыттары: 
1.
 
Табиғатты аялау мәдениеті. 
2.
 
Табиғат Наурызымен ажарлы. 
3.
 
Экология және ӛмір. 
4.
 
Экология – ел тағдыры. 
5.
 
Табиғат және адам. 
6.
 
Ш.Уәлихановтың,  Ы.Алтынсариның,  А.Құнанбаевтың,  т.с.с.  ұлы  тұлғалардың  табиғатқа  ғылыми 
кӛзқарастары және оның тәрбиелік мәні. 
Эстетикалық тәрбие бағыттары:    
1.
 
«Ғасырлар жаңғырығы» тақырыбына сайыс ӛткізу. 
2.
 
Әзіл-сықақ фестивалі. 
3.
 
Абай және эстетика. 
4.
 
Айтыс ӛткізу. 
5.
 
Музыка апталығы. «Балалар ән шырқайды», ән сайысы.  
6.
 
Шәмші әндерін шырқаймыз. 
7.
 
Оқушылардың шығармашылық кӛрмесі. 
Ӛзін-ӛзі сынау және тәрбиелеу бағыттары: 
1.
 
«Мен  басқалардан  не  арқылы  ерекшеленемін»,  «Менің  сұраныстарым»,  «Әлемдегі  басты  тұлға  – 
Адам», «Егер мен қыз болсам...», «Егер мен жігіт болсам...» 
2.
 
Этика мәселесі тӛңірігінде әңгімелесу («Қарым-қатынас дегеніміз не?», «Аса құзырлы сыпайгерші-
лік», «Сенің сыртқы бейнең»).  
3.
 
«Мұғалім және сән».  
4.
 
Данышпан күні. 
5.
 
Интеллектуалды ойындар отауы. 
Отбасы, орта тәрбиесі: 
1.
 
«Қыз Жібек – Тӛлеген», жас отауды құру, оған жетекшілік етуді психолог маманға жүктеу. 
Отбасындағы салауаттылық – ӛркениетті қоғамның талабы, ӛйткені ұрпаққа ұрпақтан жалғасып келе 
жатқан дәстүрлер мен мұраттар кӛбінесе отбасында дамып, қалыптасады. 
Адамды  ӛзара  түсінікке  жеткізетін  шынайы  да,  тұрақты  сүйіспеншілік  дәстүрлері  де  тек  салауатты 
отбасында ғана қалыптасады. Сондықтан да отбасы тәрбиесінің әр алуан қырлары қазақ ағартушылары 
мен ақын-жазушылары А.Құнанбаевтың, Ы.Алтынсаринның, М.Жұмабаевтың, М.Әуезовтің, С.Кӛбеевтің 
еңбектерінде жан-жақты бейнеленген еді. 
Ал Абай болса ата-ана алдындағы парызбен қоса, балалардың да ата-ана алдындағы міндеттерін еске 
салады. Оның:  
Ата кӛңілі жанбаса бар, 
Артық ӛнер шықпаса да 
Ел танымай, үй танып құр. 
Шаруасын ұқпаса, үміті қайда 
Соны ойла, 
Абайла, – деген жолдары осы ойымызға үндес келеді. 
«Ана тілі – ұлт бесігі» деген тақырыптың бағыты: 
1.
 
Тіл мерекесі байқауларын сыныптар арасында ұйымдастыру. 
2.
 
Қазақстан – елім менің. 
3.
 
«Ақыл кӛркі – тіл, тілдің кӛркі – сӛз». 
4.
 
«Мақал-мәтел – нақыл сӛз, түсінбесен ол бір бӛз». 
Жалпы, қазақ тілінің құдыретін, байлығын, әсемдігін, терең мағыналығын жастарға түсіндіруге белсе-
не кірісіп, кӛп еңбек сіңірмей, келешек ұрпағымызды ӛз ұлтының тұғыры ете алмаймыз. 
Сӛз ӛнеріне кезіндегі шешен билер, ақын-жыраулар ерекше мән берсе, сол ӛнерді тудырған ана тілін 
С.Торайғыров былай суреттейді: 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, №1 (36), 2013 ж. 
37 
Сүйемін туған тілді – ана тілім, 
Бесікте жатқанымда-ақ берген білім. 
Шыр еткен жерге түскен минутімнен, 
Құлағыма сіңірген таныс үнім! 
Ана тілімізді кӛркейтудің, оның мәртебесін кӛтере түсудің бір жолы – сӛз ӛнерін, сӛйлеу ӛнерін жетіл-
діру. Жастарды жазбай еркін шешіле сӛйлеуге, аз сӛзге кӛп мағына сыйғызып, сырлы сӛйлеуге, мақал-
мәтелдерді, ұтымды сӛздерді қолдана білуге баулу – болашақ ұстаз тәрбиелеудегі біздің міндетіміз [3]. 
 
1. Тәжібаева С.Ғ. Жоғарғы және арнаулы оқу орындарында тәрбие жұмысын ұйымдастыру (оқу әдістемелік 
құралы). – Актобе, 2001 – 248 б. 
2. Технология воспитания здорового образа жизни в процессе формирования нравственно-волевой сферы лично-
сти студентов (методическое пособие). – Алматы: КазГосЖенПИ, 2002 – 82 с. (в соавторстве: Пралиев С.Ж.). 
3.  Тәжібаева  С.Ғ.  Жоғары  оқу  орындарында  тәрбие  жұмысын  ұйымдастыру  әдістемесі.  –  Алматы:  Ғылым, 
2004 – 180 б. 
 
Резюме 
Данная статья посвящена формированию этнокультургого воспитания студентов, во внеучебной деятельности в 
ВУЗа определены формы, методы и направления работы куратора в воспитательном процессе ВУЗа. 
 
Summary 
The given article is devoted to the formation of ethno-cultural education of students in nonlearning activity of the higher 
educational institutions. Forms, methods and trends of curator's work in educational process defined and analyzed. 
 
ЖАЛПЫ МЕКТЕПТЕГІ 12 ЖЫЛДЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҤЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ФАКТОРЫНА 
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КӚЗҚАРАС 
 
Ә.Ж. Тастанов – п.ғ.к., проф., м.а., 
«Дене мәдениеті және бастапқы әскери дайындық» факультетінің деканы, 
А.С. Игісінов – оқытушы 
 
Егемен  еліміз  демократия  жолымен  алға  жүріп,  әлемде  ӛзіне  лайықты  орын  алу  үшін  еңбектеніп 
келеді. Бүгінде жастар қоғамның қозғаушы күші ретінде озық идеялармен қаруланып, еліміздің дамып, 
ӛркендеуіне  лайықты  үлестерін  қосуда.  Болашақта  ел  тізгінін  ұстайтын,  еліміздің  әлемдік  деңгейдегі 
бәсекеге  қабілетті,  экономикасы  дамыған,  ӛркениет  кӛшінен  лайық  орын  алатын,  еліміздің  қарқынды 
дамуына ӛзіндік үлес қосатын қоғамның негізгі белсенді күші жастар екені сӛзсіз. 
Егеменді еліміздің тірегі – білімді ұрпақ. ХХІ ғасыр білімділер ғасыры болмақ. Жаңа кезеңге бет бұру 
оңай емес. Ол үшін болашақ ұрпақты тәрбиелеу керек. Бүгінгі таңда Егеменді еліміздің ең басты мақсаты 
жан-жақты  дамыған,  алдыңғы  қатарлы  елдермен  теңесу;  оған  жетудің  басты  жолдарының  бірі  әлемдік 
білім кеңістігінен орын алу болып табылады. Мұның ӛзі ұлттық білім беру жүйесінің даму бағыттарын 
айқындап, оны тың арнаға, жаңа санаға кӛтеру қажеттілігін міндеттейді. Сондықтан да мектептегі және 
жоғары оқу орындарындағы білім мазмұнын жетілдіру, оқыту процесін ізгілендіру, инновациялық техно-
логияларды ӛмірге әкелу, жан-жақты дамыған рухани бай, ӛз елін, халқын жанымен сүйетін тұлға қалып-
тастыру мәселесі кезек күттірмей шешуді және оны іс жүзіне асыруды қажет етіп отыр.  
Сондықтан қазіргі кезде мектептерде және жоғары оқу орындарындағы білім беру мақсаттары жаңа 
арнаға бет бұруды. Дәстүрлі оқытуда білім беру және олардың бойына білік, дағды қалыптастыру бірінші 
орында тұрса, қазіргі кезде білім парадигмасы бірте-бірте ӛзгеруде, білімді жеке тұлғаға қарай бағыттау, 
тіпті болашақ мұғалімнің ӛзінің ӛзін-ӛзі тануы және ӛзін-ӛзі дамытуы, ӛзін-ӛзі тәрбиелеуіне қарай бағыт-
тау алғашқы орынға шықты. Сондықтан мектептегі әрбір оқушының дарынын ашу тұрғысынан болашақ 
және  қазіргі  мұғалімдер  қауымына  тың  міндеттер  жүктеліп,  жоғары  оқу  орындарындағы  әрбір  пәннің 
мақсат-міндеттері қайта қарастырылуда.  
Қазіргі  таңда  жастарды  бiлiмге  бағыттау  аса  маңызды  мәселе  болып  отыр.  Елбасы:  «Қазақстанның 
болашағы – бүгiнгi жастар. Сiздер оларға қалай бiлiм берсеңiздер, Қазақстан сол деңгейде болады» деп, 
ӛзінің  Назарбаев  Университетіндегі  «Қазақстан  білім  қоғамы  жолында»  атты  интерактивті  дәрісінде 
айтқан болатын. 
Білім мазмұны мен материалдық-техникалық базасын жаңарту, білім сапасын арттыру, әлемдік білім 
беру кеңістігінде ықпалдастыру – білім беруді дамытудың стратегиялық объективті заңдылығы.  
Қазақстан  Республикасында  әлеуметтік-экономикалық  жағдайдың  ӛзгеруінен  жоғарғы  динамикалы 
жаһандану  дәуірінде  ойлау  мен  қарым-қатынастың  қарқынды  дамуы,  сондай-ақ  адамның  интеллектісі 
мен әл-ауқатының ӛзгертуіне байланысты он екі жылдық оқуға ӛту мәселесі туындаған.  

Вестник КазНПУ имени Абая, Серия «Начальная школа и физическая культура», №1 (36), 2013 г. 
 
38 
Сондықтан бүгінгі күнде еліміздің халықаралық әлемдегі елдер мен халықтардың ӛзара тарихи байла-
нысының  дамуы  арқасында  экономика,  мәдениет  пен  ғылымның  әлемдік  деңгейге  бет  бұруы,  ұлттық 
деңгейде  қалуды  кӛтермеуі,  ғылыми  білімнің  түрлі  салаларында  әлемдік  іс-тәжірибені  оқып-үйретудің 
қажеттілігін  қанағаттандыру  үшін  дамудың,  жаңарудың  жаңа  түрін  12  жылдық  оқу  бағдарламасын 
басшылыққа алудың болашақта тиімділігі ӛте зор деп есептейміз.  
Ертенгі  келер  ұрпақтың  білім  деңгейінің  сапалы,  тиімді  болуына  ықпал  етіп,  қоғамның  алға  қарай 
жылжуына  әрбір  қоғам  мүшесі  сапалы  түрде  ӛз  үлестерін  қосулары  қажет.  Қай  елдің  болмасын  ӛсіп-
ӛркендеуімен қатар, ӛркениетті елдер қатарынан ӛзіндік орнын алуы оның ұлттық білім жүйесінің деңге-
йіне, даму бағытына тікелей байланысты болады.  
ХХІ  ғасыр  қоғам  жастарына  білім  беруде,  жаңаруда  ӛсіп  келе  жатқан  ұрпақтың  сапалы  да  зерделі 
болып  ӛсуіне,  білім  берудің  әлеуметтік  рӛлін  кӛтерумен,  болашақ  қоғамның  жаңа  парагдигмаларын  
анықтаумен ӛзара тығыз байланысты.  
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының мектептері мен жоғарғы оқу орындарын Еуропа елдерінің 
деңгейімен салыстыруға болады. Себебі, әлемдік тәжірибеге сәйкес 12 жылдық оқуға есептелген жалпы 
орта білім берудің бағдарламасын біздің оқушыларымыз 11 жыл ішінде меңгеруде. 
Білім беру реформасы қазір әлемнің кӛптеген дамыған елдерінде жүріп жатыр. Оларда міндетті оқыту 
проблемасына  кӛбірек  кӛңіл  бӛледі,  соған  байланысты  біздерде  12  жылдық  оқуға  мектеп  жағдайында 
міндетті оқу мәселесі дұрыс шешудің мүмкіндігі бар. Жалпы орта білім берудің басты мақсаты – әлемдік 
білім беру стандартына сәйкес келетін білім берудің жоғарғы сапасын қамтамасыз ету. 
12 жылдық орта білім берудің шешуге тиісті мәселесінің бірі – оқулықтар мен оқу бағдарламаларын 
жасау, білім беру мазмұнын қалыптастыру, жалпы және жаңа теориялық түсінік деңгейі мен оқу матери-
алдарының практикалық іс жүзіне асуын қамтамасыз ету.  
Психологиялық  тұрғыдан  алғанда,  12  жылдық  оқуға  бейімдеудің  басты  факторы  мен  формасы  оқу 
процесінің тиімді жолдарымен қатар, баланың жасерекшелігіне қарай таным процестерін қалыптастыра 
отырып, жаңа міндеттерге бейімделуі мен сабақты меңгеруінің негізгі факторы болып табылады. 
Білім беру парадигмасының ӛзгеруі қазіргі мектеп жағдайында білім берудің тұлғалық бағдарланған 
стратегиясына  бағытталған.  Қазіргі  жастардың  әлеуметтік  мүдделеріне  баса  назар  аудара  отырып, 
олардың  болашағы  жоспарлы,  тиімді  түрде  жүзеге  асырылуына  әлеуметтік  деңгейде  білім  алуларына 
жағдай жасау керек. Жаңа оқу жүйесінің тиімділігі оқушыларды жоғарғы мектеп жүйесінде білім алуға 
даярлау арқылы белгілі бір мамандықты, кәсіпті таңдау, сапалы білім алу формаларын таңдауға жол ашу. 
Сол арқылы жас ұрпақтың бойынан табылатын түпкілікті құзыреттілік айқындалды. Атап айтсақ: құнды-
лық бағдарлы құзірет, жалпы мәдени құзірет, оқу-танымдылық құзірет, ақпаратты технологиялық құзірет, 
әлеуметтік еңбек құзіреті.  
Қазақ халқының ұлттық деңгейде ӛз алдына дербес ел болып ӛркениетті елдердің қатарында кӛрінуі, 
үшінші мың жылдықта білім берудің салаларына ғылым мен технологияның тұрақты дамуын қамтамасыз 
ету, жас ұрпақтың білім алуына жағдай жасаудың тиімді айғағы десек те болады. 
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың биылғы «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің 
жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы ӛткенді саралай отырып, Қазақстан жастары үшін, 
алдағы уақытта атқаратын міндеттерін белгілеп берді. Сондай-ақ, ел дамуының жаңа кезеңі мен тәуелсіз-
діктің үшінші онжылдығына бет бұрған тұста қоғамдағы ең ірі әлеуметтік топ – жастарға деген Прези-
денттің сенімі мен қамқорлығы олардың білім мен ғылымға деген құштарлығын одан әрі күшейтті. 
Қорыта айтқанда, еліміздің болашағына үлес қосып, оны жаңа биікке кӛтеретін дара тұлғалар бүгінгі 
жастар екенін ескерсек, олардың тұлға болуға жетерлік білімнің негізін қалауға бастауыш мектеп қабыр-
ғасы мен жоғарғы оқу орындарында дұрыс жағдай жасасақ, әлеуметтік жағдайымыз жақсарып экономи-
камыз ӛркендеуге мүмкіндік туады. 
 
1.
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  –  Елбасы  Н.Ә.  Назарбаевтың  «Қазақстан-2050»  стратегиясы 
қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты»  атты  Қазақстан  халқына  Жолдауы.  Егемен  Қазақстан, 
14.12.2012 ж. 
2.
 
Омар Б. Білімді жас – ел ертеңі. Егемен Қазақстан, жұма, 8 ақпан, 2013 ж. 
3.
 
Тастанова А.Ж. Білім беру жүйесінде инновациялық технологияның маңызы. – Алматы // «Арай журналы». 
2009 - №5 – 19-20 бб. 
4.
 
Қалысбаева Ж.З. Оқушылардың дарындылығы шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары. – Алматы 
// «Педагогика мәселелері» журналы. 2011 - №3 – 41 б.  
 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, №1 (36), 2013 ж. 
39 

жүктеу/скачать 1,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: