Тарих 125 сұрақ Эф-22-5к1
Қазақтардың 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс жылдары Қытайға (Құлжа аймағы
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Тарих 125 с ра Эф-22-5к1
| 79. Қазақтардың 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс жылдары Қытайға (Құлжа аймағы,
Қашқария), Ауғанстанға үдере көшуінің бірінші толқыны. Казак халкына ауыр кундер тап болады. Аштык, ашаршылык, жетіспеушілік. Мунын бэрі халыктын шекаралас елдерге коныс аударуына экеп согады. Негізі казак халкынын канына сінген кошпелі омір. Бірак кешу барысынын езі оларта онайта соккан жок. Шекарадан асу улкен бір ахуалта айналып, кетеріліс болып, бірнеше мын адам каза тапты. Кытайдын Кулжа, Каштар сиякты онірлерін паналаган. Кытайта коныс аудару туралы меліметтерді табу онайырак болганымен, Аутанстанга кешу жайлы кеп мэліметпен, аныктамалармен, долелдемелермен корсетілмеген. Казактар Ауганстанда XIX гасырдын 40 жылдарында пайда болды. Ондаты казактардын алгашкы тобын Кенесары ханмен Наурызбай батырдын жасактары кураган еді. Казактардын Казакстан ауматынан тыс жерлерге коныс аудару себептері Жана заманда казак халкынын бір белігі оздерінін тарихи отанынан тыс жерлерде турып жатты. Олар бір белігі ирредента, ал екінші белігі диаспора саналды. Ирредента деп оздерінін ежелгі атамекенінде достурлі емір суріп отырган біртутас халыктын бір белігін айтады. Алайда окінішке карай, казактардын біркатар жерлері шекаралардын езгеруі, отаршыл баскыншылык сиякты окиталардын салдарынан баска мемлекеттін курамында болып шыкты. Ал диаспоралар халыктын бір елден екінші елге лажсыз коныс аударып, озге халыкпен бірге туруы болыптабылады. Казактардын Казакстаннан тыс жерлерге лажсыздан коныс аударуы XIX-XX тасырлар шебінде жиі орын алды. Ол кезде казак даласын Ресейдін еуропалык белігінен коныс аударып келген шаруалар аркылымотарлау жаппай журіп жатты. Казактардын ен жаксы, кунарлы да шурайлы жерлерін кушпен тартып алу жалгаса берді. Міне, мундай жагдайда казактардын оздерінін ежелден отыртан, достурлі кошіп-конып журген жерлерін лажсыздан тастап, кайданы бір кунарсыз, сусыз жерлерге коныс аударудан озге амалы калмады. Кептеген улт-азаттык котерілістері алусыз басып- жанышталганнан кейін казактар баска мемлекеттердін ауматына кешіп кетуге мажбур болды. Мәселен, 1916 жылы ұлт-азаттық көтерілістен соң 300 мынға жақын қазақ Қазақстан аумағын тастап Қытайға көшіп кетті жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|