«Педагогические инновации как условие повышения качества образования»

143 
 
 
Переход  к  обновленному  содержанию  школьного  образования  –  это,  по  существу,  реформа 
всей  национальной  системы  образования.  Современная  школа  требует  радикальных  изменений, 
позволяющих учащимся адаптироваться в динамично меняющемся мире, творчески развивать себя в 
личной  и  профессиональной  жизни,  быть  конкурентоспособным.  Выпускник  школы  должен 
обладать  навыками  самостоятельной  учебно-познавательной  и  исследовательской  деятельности, 
постоянно  приобретать  новые  знания.  Он  должен  уметь  продуктивно  использовать  в  процессе 
познания  новые  технологии,  в  том  числе  информационно  –  коммуникативные,  но  роль  книги, 
учебника  остается  главной.  Одна  из  основных  базовых  ценностей  обновленного  начального 
образования определена как «образование в течении всей жизни». Конечно, получить качественные 
знания  и  умения,  не  работая  с  книгой  и  не  умея  читать  нельзя.  И  учитывая  объем  информации, 
который  должен  усвоить  обучающийся  любого  возраста,  нужно  в  первую  очередь  научить  его 
быстро и вдумчиво читать.  
В рамках реализации Плана Нации – «100 конкретных шагов», инициированного Президентом 
Республики  Казахстан  Н.А.  Назарбаевым,  запланированы  5  шагов  в  сфере  образования, 
направленных  на  повышение  качества  человеческого  капитала  на  основе  стандартов  стран  ОЭСР. 
Один  из  них:  поэтапное  внедрение  12-летнего  образования,  обновление  стандартов  школьного 
обучения для развития функциональной грамотности [1, с.3]. 
Функциональная грамотность – способность человека вступать в отношения с внешней средой 
и  максимально  быстро  адаптироваться  и  функционировать  в  ней.  В  отличие  от  элементарной 
грамотности  как  способности  личности  читать,  понимать,  составлять  простые  короткие  тексты  и 
осуществлять простейшие арифметические действия, функциональная грамотность есть атомарный 
уровень  знаний,  умений  и  навыков,  обеспечивающий  нормальное  функционирование  личности  в 
системе  социальных  отношений,  который  считается  минимально  необходимым  для  осуществления 
жизнедеятельности личности в конкретной культурной среде. 
Функционально грамотная личность – это человек, ориентирующийся в мире и действующий в 
соответствии  с  общественными  ценностями,  ожиданиями  и  интересами.  Основные  признаки 
функционально  грамотной  личности:  это  человек  самостоятельный,  познающий  и  умеющий  жить 
среди  людей,  обладающий  определёнными  качествами,  ключевыми  компетенциями.  Способный 
изучать, искать, думать, сотрудничать, действовать. 
Базовым  навыком  функциональной  грамотности  является  читательская  грамотность.  В 
современном  обществе  умение  работать  с  информацией  (читать,  прежде  всего)  становится 
обязательным условием успешности.  
Развитию осознанности чтения необходимо уделять самое пристальное внимание, особенно на 
первой  ступени  образования.  Осознанное  чтение  является  основой  саморазвития  личности  – 
грамотно читающий человек понимает текст, размышляет над его содержанием, легко излагает свои 
мысли,  свободно  общается.  Недостатки  чтения  обусловливают  и  недостатки  интеллектуального 
развития, что вполне объяснимо. 
То,  что  скорость  чтения  напрямую  связана  с  качеством  обучения,  давно  уже  подтвердили 
исследования  известных  педагогов.  Например:  В.  А.  Сухомлинский  считал,  что  при  выходе  из  4 
класса,  ученик  должен  читать  в  среднем  150  слов  в  минуту.  В  противном  случае  наступает 
«диспропорция  между  умениями  и  знаниями»  [2].  Известный  ученый  В.  Н.  Зайцев,  обработав 
информацию, полученную при проведении многократных исследований, сделал вывод, что скорость 
чтения,  является  самым  важным  фактором,  влияющим  на  успеваемость  школьников.  Анализ 
качества  знаний  в  соответствии  с  техникой  чтения,  который  проводила  творческая  группа  В.Н. 
Зайцева в общеобразовательных школах, выявил следующую закономерность: те, кто в 5-6 классах 
учились  на  «5»  –  читали  в  среднем  130-170  слов  в  минуту,  на  «4»  –  100-140,  на  «3»  -  90  слов  в 
минуту.  В.Н.  Зайцев  делает  вывод:  «Оптимальное  чтение»  –  это  чтение  со  скоростью  разговорной 
речи,  т.  е.  в  темпе  от  120  до  150  слов  в  минуту.  Именно  к  такой  скорости  за  многие  столетия 
приспособился артикуляционный аппарат человека, именно при этой скорости достигается лучшее 
понимание прочитанного [3, с 4].  
В старших классах резко увеличивается объем информации, и нужно не только много читать и 
запоминать, но, главным образом, анализировать, обобщать, делать выводы. При неразвитом навыке 
чтения это оказывается невозможным. Осознанное чтение создает базу не только для успешности на 
уроках русского языка и литературы, но и является гарантией успеха в любой предметной области, 
основой развития ключевых компетентностей. 

144 
 
Проанализировав  качество  знаний  своих  учеников,  перешедших  в  5  класс,  одной  из  причин 
слабой успеваемости, считаю, недостаточный навык техники чтения и как следствие недостаточный 
уровень  развития  функциональной  грамотности.  Несмотря  на  то,  что  88%  учащихся  на  конец  4 
класса  выполняли  Госстандарт  по  чтению (а он  понизился  по  сравнению с  предыдущими  годами), 
после летних каникул качество чтения учащихся заметно ухудшилось. И это сразу сказалось на их 
успеваемости,  ведь  чтение  интегрировано  в  каждый  учебный  предмет.  Поэтому  набрав 
первоклассников,  я  постаралась  уделить  этой  проблеме  особое  внимание.  И  на  период  обучения 
детей с 1 по 4 класс поставила перед собой цель: развивать функциональную грамотность учащихся, 
приблизить к совершенству навыки оптимального чтения каждого ученика.  
На протяжении двух лет я ставлю перед собой следующие задачи: 
-  организовать  работу  семьи  и  школы,  направленную  на  формирования  читательского 
кругозора учащихся; 
- способствовать развитию речи и читательских интересов учащихся; 
-  использовать  творческие  упражнения  на  практике  с  учётом  индивидуальных  особенностей 
учеников; 
- личным примером воспитывать в детях любовь к чтению; 
- сотрудничать с городской и школьной библиотекой; 
- систематически проводить контроль и анализ техники чтения учащихся. 
Но реально ли научить всех детей читать быстро и осмысленно? Ведь разные ученики имеют 
разный темперамент. От этого тоже зависит техника чтения. Углубленное изучение теоретического 
аспекта  данной  проблемы,  результатов  исследований  и  опыта  работы  известных  педагогов 
позволило  сделать  вывод,  что  большинству  учащихся  вполне  доступна  скорость  оптимального 
чтения. 
Технику  чтения,  как  известно,  составляют  4  компонента  (осознанность,  беглость, 
выразительность,  правильность).  Для  развития  всех  этих  качеств:  сознательности,  беглости, 
правильности и выразительности использую специальные упражнения, которые включаю в каждый 
урок чтения. 
Эта работа дает положительный результат, вносит в урок оживление, делая его интересным и 
эмоциональным.    Положительные  результаты  дает  использование  таких  приемов,  как:  жужжащее 
чтение,  чтение  в  темпе  скороговорки,  звуковые  разминки,  таблицы  скорочтения,  чтение  первого  и 
последнего  слога  на  строке,  нахождение  второй  половины  слова,  нахождение  нужной  строки  в 
тексте, таблицы Шульте, зрительные диктанты по Т.И. Федоренко, ролевое чтение, чтение вслед за 
взрослым, выразительное чтение с переходом на незнакомую часть, многократное чтение, сравнение 
скорости  знакомого  текста  и  незнакомого,  чтение  текста  с  пропущенными  окончаниями,  чтение  в 
паре, упражнение «Буксир», игра  «Фотоглаз», систематические замеры чтения, чтение перед сном, 
методика «Анаграммы», акции: «Книжный червь», «Мудрый ежик», «Поделись книгой» [4]. 
В настоящее время первостепенное значение на уроках чтения уделяется осознанию ребенком 
содержательной  стороны  читаемого  текста.  Если  ученик  осмысленно  воспринимает  произведения 
художественной словесности, понимает их содержание, заключённое в художественных образах, то 
у  него  развивается  воображение,  творческая  фантазия,  способность  к  ассоциативному  мышлению, 
применению языковых средств, пониманию стилей общения. 
Упражнение  «Чтение  –  разведка»  заключается  в  том,  что  дети  на  максимальной  скорости 
просматривают  текст  и  находят  ответы  на  вопросы,  поставленные  перед  чтением  учителем.  Цель 
такого задания – умение ориентироваться в представленном материале и находить главное, а также 
развитие скорости чтения. 
Упражнение  «Чтение  с  постукиванием  ритма»  или  «Метроном».  Постукивая  по  столу 
карандашом, учитель задает ритм чтения, но в конце опять, же проверяет осознанность чтения текста 
учащимися с помощью вопросов и т.д.[5]. 
Опыт  работы  показывает,  что  главное  не  длительность,  а  частота  и  системность  тренировок, 
поэтому  стараюсь  по  возможности  использовать  эти  упражнения  на  всех  уроках.  Повышению 
скорости чтения способствует так же и систематическая домашняя работа.  
Для  того  чтобы  ребёнок  любил  книги,  любил  читать,  повышал  технику  чтения,  необходимы 
определённые педагогические условия. Педагогические условия – это не только те условия, которые 
создаёт  для  ребёнка  учитель  на  уроке.  Но  и  то,  что  делают  родители  для  того,  чтобы  их  ребёнок 
любил читать, читал хорошо. 
Особое  внимание  для  решения  проблемы  скорого  чтения  уделяю  работе  с  родителями.  На 
родительских собраниях постоянно напоминаю о важности оптимального чтения, рекомендую уже 
во  втором  классе  добиться  скорости  чтения  90  –  100  слов  в  минуту,  провожу  лектории  о  том,  как 
помочь  ребенку  полюбить  книгу,  сообщаю  нормы  чтения  по  четвертям,  предлагаю  упражнения  и 
приемы, позволяющие научить ребенка правильному и беглому чтению, знакомлю с мониторингом 

145 
 
техники  чтения,  где  каждый  родитель  может  сравнить  своего  ребенка  с  учащимися  класса  и 
проанализировать достаточность своей работы в этом направлении. На одном из собраний родители 
предложили  свою  помощь  в  проверке  техники  чтения,  и  эта  форма  оказалась  достаточно 
эффективной,  так  как:  родитель  может  сравнить  умения  своего  ребенка  с  умениями  других  детей, 
ребята очень хотят, чтобы именно их родители участвовали в проверке, почти все ребята стараются 
увеличить  темп  своего  чтения  и  даже  устраивают  соревнования.  Такие  замеры  мы  стараемся 
проводить  1  раз  в  неделю.  Для  контроля  чтения  в  каникулярное  время  предлагаю  вести  дневники 
чтения,  но  этот  вид  работы  подходит  не  для  всех  детей,  многие  ведут  дневник  без  желания  или 
вообще  игнорируют  задание.  Тогда  заставлять  их  это  делать  не  даст  положительного  результата. 
Занятия  чтением  должны  вызывать  у  ребенка  только  положительные  эмоции  и  создавать  хорошее 
настроение.  
Стараюсь всячески поддерживать, одобрять и хвалить, особенно неуверенного в себе ребенка. 
Использую систему поощрений, проведение выставок и представление прочитанных книг, классные 
книголюбы стараются отследить посещение учащимися школьной библиотеки. 
Очень  удачной  и  излюбленной  оказалась  форма  домашнего  каникулярного  чтения:  в  первый 
день новой четверти мы проводим отчетный урок о том, что прочитал на каникулах. Учащиеся по 
рисунку  рассказывают  о  прочитанной  книге,  ее  авторе  и  о  том,  чему  хотел  научить  автор.  После 
такого урока даже меняются книгами. 
Все методы, используемые педагогом, должны быть направлены на развитие познавательной, 
мыслительной  активности,  которая  в  свою  очередь  направлена  на  отработку,  обогащение  знаний 
каждого учащегося, развитие его функциональной грамотности. 
В  результате  контрольных  срезов  было  обнаружено,  что  навык  чтения  у  учащихся  класса 
приобрёл положительную динамику: увеличилась скорость чтения, улучшилось качество понимания 
прочитанного, а в связи с этим выразительность чтения. Однако, количество ошибок, допускаемых 
при чтении, остается большим, так как раньше ребята читали по слогам и тщательно проговаривали 
все  слоги,  а  теперь  начали  читать  целыми  словами,  стремятся  увеличить  скорость  и  стараются 
догадаться, какое слово написано, поэтому допускают много ошибок. Теперь основной задачей для 
детей  и  учителя  является  работа  по  сокращению  количества  ошибок.  Качество  чтения  к  первому 
полугодию второго класса возросло с 62,5% до 91,7%, а к концу года до 95,8%. 
 
62,5%
91,7 %
95,80%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
декабрь
май
1класс
2 класс
 
 
Диаграмма 1. Качество знаний по чтению 2014–2016 уч. г. 
 
23%
48%
58%
64%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
1 класс 1пол
1 класс 2пол
2 класс 1пол
2 класс 2 пол
 
Диаграмма 2. Чтение выше нормы 2014–2016 уч. г. 

146 
 
Проблема  обучения  чтению  в  настоящее  время  вышла  за  пределы  школьной  программы. 
Культура  чтения,  умение  извлекать  максимум  информации  из  прочитанного  –  главные  факторы, 
определяющие  функциональную  грамотность  и  успешность  развития  личности  в  целом, 
формирования  ее  нравственно-духовных  и  гражданских  качеств.  Именно  благодаря  чтению  – 
правильному, осознанному достигаются цели, поставленные перед начальным образованием. 
 
Литература 
1.
 
Инструктивно-методическое  письмо  «Об  особенностях  организации  образовательного  процесса  в 
общеобразовательных  школах  РК  в  2016-2017  учебном  году»  Астана:  Национальная  академия  образования  им.  И. 
Алтынсарина, 2016 г. 277 – с.  
2.
 
Сухомлинский В.А. «Сто советов учителю»  
3.
 
Зайцев В.Н. «Резервы обучения чтению». – М.: «Просвещение», 1991 г.-12с. 
4.
 
Бугрименко Е.А., Цукерман Г.А. Чтение без принуждения. – М.: Творческая педагогика, 1993 г. 
5.
 
Квашнина Н.С. Развитие элементов ритмического чтения. Начальная школа. 1991 г. №8. 
6.
 
Костромина С.Н., Нагаева Л.Г. «Как преодолеть трудности в обучении чтению». – М.: изд. «Ось-89», 1999 г. 
 
 
Б.Қ. Букпанова 
 
БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ОҚЫТУДЫҢ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ 
 
Оқытудың жаңа технологияларын қолданып, бастауыш сыыптарда тиімділігі тиімді пайдалану арқылы, тиімді 
пайдалану 
Кілт сөздері: ақпараттық-коммуникативтік технология, «Ойын арқылы оқыту технологиясы», «Модульдік оқыту 
технологиясы»,  «Сын  тұрғысынан  оқыту  технологиясы»,  «Білім  беруді  ізгілендіру    технологиясы  »  «Дамыта  оқыту 
технологиясы». 
 
Егеменді  еліміздің  алғы  шарттары  өркениетті  елдер  қатарына  көтерілуі  керек  болса, 
өркениетке  жету  үшін  жан  –  жақты  дамыған,  рухани  бай  тұлғаны  өсіру  керек.  Жас  ұрпақтың 
бойындағы  қабілетін  көру,оны  жетілдіру  ізденгіштік  қасиетін  дамыту  мұғалімнің  сабақ  берудегі 
ізденушілік,  шеберлік  қаблеттеріне  байланысты.  Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  халыққа  жолдаған 
жолдауында  «Біздің  міндет  жаңа  технологияларды,  идеялар  мен көзқарастарды  пайдалана  отырып, 
білім  мен  бәсекеге  қабілетті  ұрпақ  тәрбиелеу»  деп  ұстаздар  қауымының  алдына  жаңа  міндеттер 
қойды.  Қазіргі  заман  ағымы  болашақ  ұрпақтың  ой-өрісінің  шыңдалуын,  жеке  тұлға  ретінде 
қалыптасуын талап етуде. Осы орайда ұлы педагог Ушинскийдің «Бала балқытылған алтын», -деген 
қанатты сөзді еске түсіреді. Жаңа технологияның басты мақсаттарының бірі баланы оқыта отырып, 
оның  еркіндігін,  белсенділігін  қалыптастыру,  өз  бетінше  шешім  қабылдауға  дағдыландыру.  «Адам 
ұрпағымен  мың  жасайды»  -  дейді  халқымыз.  Ұрпақ  жалғастығымен  адамзат  баласы  мың  емес 
миллиондаған жылдар жасап келеді. Жақсылыққа бастайтын жарық жұлдыз  - оқу. «Надан жұрттың 
күні – қараң, келешегі тұман»,- деп М. Дулатов айтқандай, егеменді еліміздің тірегі – білімді ұрпақ. 
Сусыз, құрғақ, таса көлеңке жерге дән ексең өнбейтіні сияқты, жас ұрпақтарымызды тәрбиелемесек 
өспейді,  өнбейді.  Қазіргі  мектеп  мұғалімдерінің  алдында  тұрған  басты  міндет  –  оқушылардың 
шығармашылық  білім  дағдыларын  қалыптастыру.  Шәкәрім  Құдайбердіұлы  «Адамның  жақсы  өмір 
сүруіне  үш  сапа  негіз  бола  алады,  олар  барлығынан  басым  болатын  адал  еңбек,  мінсіз  ақыл,  таза 
жүрек.  Бұл  сапалар  адамды  дүниеге  келген  күннен  бастап  тәрбиелейді»  деп  есептейді:  Ұрпақ 
тәрбиесі  –  бұл  болашақ  тірегі,  мемлекеттік  маңызды  іс.  Міне,  өз  ұрпағының  өнегелі,  өнерлі, 
еңбексүйгіш,  абзал  азамат  болып  өсуі  үшін  халық  педагогикасының  негізгі  мақсатын 
шығармашылықпен  оқу-тәрбие  үрдісіне  тиімді  пайдалану  әрбір  ұстаздың міндеті  болып  табылады. 
Сондықтан,  ұстаз-мұғалімдер  қауымының  алдына  өте  үлкен  міндет  жүктелді.  Бүгінгі  таңда  жас 
ұрпаққа  пәнді  тиімді  ұғындырудың  бірі  –  жаңа  технология  негіздері  болып  табылады.  Бұл  үшін 
мұғалімдердің инновациялық іс-әрекеттің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі мақсат етіледі. 
Ал  жаңа  технологияны  пайдалану  міндетті  деңгейдегі  білімді  қалыптастыра  отырып  мүмкіндік 
деңгейге  жеткізеді.  Сондықтан  бастауыш  сынып  мұғалімдерінің  біліктілігін  көтеру  мен 
шығармашылық,  педагогикалық  әрекетін  ұйымдастыруда  қазіргі  педагогикалық  технологияларды 
меңгерудің  маңызы  зор.  Оқытудың  жаңа  технологиясы  дегенде,  ең  алдымен,  педагогикалық 
технология  деген  ұғымды  түсіну  керек.  Оқыту,  білім  беру  тәжірибесі  педагогикалық  үрдістің 
сапасын үнемі арттырып отыруды талап етеді. Педагогикалық технологияның тиімділігі: 
1. Оқушы өздігінен жұмыс істеуге мүмкіндік алады, соған дағдыланады; 
2. Оқушының жеке қабілеті анықталады; 
3. Іштей бір - бірінен қалмауға тырысып, талпынады; 

147 
 
4. Тапсырмалық күрделену деңгейіне сәйкес оқушының ойлау, орындау қабілеті артады. 
5. өзін - өзі тексеруге дағдыланады. 
6. Мұғалім жекелеген оқушыларға көмектесуге мүмкіндік алады. 
7. Орындау қабілетіне қарай бағаланады. 
Бастауыш  білім  –  үздіксіз  білім  берудің  баспалдағы.  Мұғалімнің  негізгі  ұстанған  мақсаты  – 
білімнің  жаңа  үлгісін  жасап,  белгілі  бір  көлемдегі  білім  мен  білік  дағдыларын  меңгерту,  оқу  мен 
тәрбие  үрдісін  ұйымдастырудың  сан  түрлі  жаңа  әдіс-тәсілдерін  іздестіру,  жаңа  технологияларды 
сабаққа  тиімді  пайдалана  білуі,  бір  сөзбен  айтқанда  –  оқу  үрдісін  дамыту.  Бұған  Елбасымыз 
Нұрсұлтан  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  жолдауында  айтылған  «ХХІ  ғасырда  білімін  дамыта 
алмаған елдің тығырыққа тірелетіні анық» деген пікірі нақты дәлел. Бүгінгі білім беру ісінің мақсаты 
– тек білім, білік дағдыларын меңгерту ғана емес, өзін - өзі дамытуға ұмтылатын, ақылды, алғыр, ой-
өрісі кең, ақпарат көздерін өз бетімен қолдана алатын, қабілетті де талантты, жастарды тәрбиелеу. 
Үнемі дамып, өзгеріп отыратын баланың ішкі болмысы мен табиғатын қалыптастыруда мұғалімнің 
ықпалы ерекше. 
Жаңа  технологияны  жүзеге  асыру,  тиімділігіне  қарай  пайдалану  үшін,  әр  мұғалім  өзінің  алдында 
отырған  оқушыларының  жас  ерекшеліктерін  ескере  отырып,  педагогикалық  мақсат  –  мүддесіне 
байланысты,  өзінің  шеберлігіне  байланысты  таңдап  алады.  Жаңа  технологияны  жүзеге  асыруда 
мұғалім  белсенділігі,  шығармашылық  ізденісі,  өз  мамандығына  деген  сүйіспеншілігі,  алдындағы 
шәкірттерін  бағалауы  ерекше  орын  алады.  Оқушы  тұлғасының  дамуына, қабілетінің  артуына  жаңа 
технологиялар айтарлықтай ықпал жасайтыны сөзсіз және бұл қазіргі таңдағы білім беру жүйесінің 
дамуындағы  елеулі  бағыт.  Сондықтан  да  болар  қазіргі  кезде  біздің  ұстаздар  да  осы  жаңа 
технологиялар  элементтерін  өздерінің  тәжірибелерінде  пайдаланып  жүр.  Қысқаша  осы 
технологияларға шолу жасайық. Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-
қатынасына  ақпараттық-коммуникациялық  технологиялардың  кеңінен  қолданысқа  еніп,  жылдам 
дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті шартқа айналып 
отыр.  Ақпараттық  қоғамның  негізгі  талабы  –  оқушыларға  ақпараттық  білім  негіздерін  беру, 
логикалық ойлау-құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны пайдалану  
дағдыларын  қалыптастыру  және  оқушы  әлеуметінің  ақпараттық  сауатты  болып  өсуі  мен  ғасыр 
ағымына бейімделе білуге тәрбиелеу, яғни ақпараттық қоғамға бейімдеу.  
Ақпараттық  технология  –  қазіргі  компьютерлік  техника  негізінде  ақпаратты  жинау,  сақтау, 
өндеу  және  тасымалдау  істерін  қамтамасыз  ететін  математикалық  және  кибернетикалық  тәсілдер 
мен қазіргі техникалық құралдар жиыны. 
Коммуникация  –  ақпаратты  тасымалдап  жеткізу  әдістері  мен  механизмдерін  және  оларды 
жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым.  
Ақпараттық-коммуникативтік  технология  жағдайындағы  жалпы  оқыту  үрдісінің  функциялары: 
оқыту,  тәрбиелеу,  дамыту,  ақпараттық  болжамдау  және  шығармашылық  қабілеттерін  дамытумен 
анықталады. 
а) электронды оқулықтар;  
ә) телекоммуникациялық технологиялар;  
б) мультимедиалық және гипермәтіндік технологиялар;  
в) қашықтықтан оқыту (басқару) Интернет.  
Оқытудың ақпараттық-коммуникативтік және интерактивтік технологиялары бағыттары:     
Ақпараттық-коммуникативтік  технологияны  оқу-тәрбие  үрдісіне  енгізуде  мұғалім  алдына  жаңа 
бағыттағы мақсаттар қойылады:  
-
 
Өз  пәні  бойынша  оқу-әдістемелік  электронды  кешендер  құру,  әдістемелік  пәндік  Web  –
сайттар ашу;  
-
 
Жалпы компьютерлік желілерді пайдалану;  
-
 
Бағдарламалау  ортасында  инновациялық  әдістерді  пайдаланып,  бағдарламалық  сайттар, 
құралдар жасау. (мультимедиалық және гипермәтіндік технологиялар).  
-
 
Қашықтықтан  оқыту  (Internet  желісі)  барысында  өздігінен  қосымша  білім  алуды 
қамтамасыз ету.  
Интерактивтік  оқыту  технологиясы  –  бұл  коллективтік,  өзін-өзі  толықтыратын,  барлық 
қатысушылардың  өзара  әрекетіне  негізделген,  оқу  процесіне  оқушының  қатыспай  қалуы  мүмкін 
болмайтын оқыту процесін ұйымдастыру.  
Интерактивтік  оқыту  –  бұл,  ең  алдымен  оқушы  мен  мұғалімнің  қарым-қатынасы  тікелей  жүзеге 
асатын  сұхбаттасып  оқыту  болып  табылады.  Сабақтағы  интерактивтік  әрекет  өзара  түсіністікке, 

148 
 
өзара  әрекетке,  қатысушының  әрқайсысына  қажет  есепті  бірлесіп  шешуге  алып  келетін  – 
ұйымдастыру және сұқбаттасып қарым-қатынас жасауды дамытуды ұсынады.  
Оқытудың  ақпараттық-коммуникациялық  және  интерактивтік  технологияларын  пайдалану  – 
педагогикалық  іс-әрекеттердің  мазмұны  мен  формасын  толықтыру  негізінде  оқыту  үрдісін 
жетілдірудің  бірден  бір  жолы.  Компьютерлік  желілерді,  интернет  жүйесін,  электрондық 
оқулықтарды,  мультимедиалық  технологияларды,  қашықтан  оқыту  технологиясын  пайдалану  оқу 
орындарында ақпаратты-коммуникациялық технологиялар кеңістігін құруға жағдай жасайды.  
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны дамыту білім берудің бір бөлігі. Соңғы жылдары 
заман ағымына сай күнделікті сабаққа компьютер, электрондық оқулық, интерактивті тақта қолдану 
жақсы  нәтиже  беруде.  Білім  беру  жүйесі  электрондық  байланыс,  ақпарат  алмасу,  интернет, 
электрондық пошта, телеконференция, On-line сабақтар арқылы іске асырылуда.  
Бүгінгі күні инновациялық әдістер мен ақпараттық технологиялар қолдану арқылы оқушының 
ойлау  қабілетін  арттырып,  ізденушілігін дамытып,  қызығушылығын  тудыру,  белсенділігін  арттыру 
ең негізгі мақсат болып айқындалады.  
Әсіресе  қашықтан  оқыту  жүйесі  жедел  қарқынмен  дамуда,  бұған  бірнеше  факторлар,  ең 
бастысы  –  білім  беру  мекемелерінің  қуатты  компьютер  техникасымен  қамтылуы,  оқу  пәндерінің 
барлық бағыттыры бойынша электрондық оқулықтар құрылуы және Интернеттің дамуы мысал бола 
алады.Бүгінгі таңда білім беруді ақпараттандыру формалары мен құралдары өте көп. Оқу процесінде 
ақпараттық  және  телекоммуникациялық  құралдар  мүмкіндігін  комлексті  түрде  қолдануды  жүзеге 
асыру  көп  функционалды  электрондық  оқу  құралдарын  құру  және  қолдану  кезінде  ғана  мүмкін 
болады. 
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында оқушылардың ақпараттық сауаттылығын, ақпараттық 
мәдениетін  және  ақпараттық  құзырлығы  сияқты  қабілеттіліктерді  қалыптастыру  мәселесі  бүгінгі 
күннің  өзекті  мәселесіне  айналып  отыр.  Математика    сабағында  ақпараттық  технологияларды 
пайдалану  арқылы  оқушылардың  ақпараттық  құзіреттілігін  қалыптастыру,  қазіргі  заман  талабына 
сай ақпараттық технологияларды, электрондық оқулықтарды және Интернет ресурстарды пайдалану 
оқушының білім беру үрдісінде шығармашылық қабілетін дамытуға мүмкіндік береді.  
Оқушылардың  ақпараттық  құзырлылығы  мен  ақпараттық  мәдениетiн  қалыптастыру  қазiргi 
таңда  үздiксiз  педагогикалық  бiлiм  беру  жүйесiндегi  ең  көкейтестi  мәселелердiң  бiрiне  айналып 
отыр.  
Сабақта ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың тиімділігі:  
•
 
оқушының өз бетімен жұмысы;  
•
 
аз уақытта көп білім алып, уақытты үнемдеу;  
•
 
білім-білік дағдыларын тест тапсырмалары арқылы тексеру;  
•
 
шығармашылық есептер шығару;  
•
 
қашықтықтан білім алу мүмкіндігінің туындауы;  
•
 
қажетті ақпаратты жедел түрде алу мүмкіндігі;  
•
 
экономикалық тиімділігі;  
•
 
іс-әрекет, қимылды қажет ететін пәндер мен тапсырмаларды оқып үйрену;  
•
 
қарапайым  көзбен  көріп,  қолмен  ұстап  сезіну  немесе  құлақ  пен  есту  мүмкіндіктері 
болмайтын  табиғаттың  таңғажайып  процестерімен  әр  түрлі  тәжірибе  нәтижелерін  көріп,  сезіну 
мүмкіндігі;  
•
 
оқушының ой-өрісін дүниетанымын кеңейтуге де ықпалы зор.  
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар жеке тұлғаның құзыреттілігін дамыту құралы:  
Қазіргі білім беру ісінің басты шарттарының бірі болып оқушының өзіне керекті мәліметті өзі 
іздеп  табуына  үйретіп,  олардың  өз  оқу  траекторияларын  өзінің  таңдай  білуі  есептеледі.  Менің 
ойымызша,  ақпараттық-білім  беру  ортасын  жобалаудағы  басты  мақсат  оқушының  өздігінен  оқуға 
талаптандыру, яғни ізденімпаздыққа үйрету болып саналады.  
Оқыту  технологисы  оқыту  мазмұнын  жүзеге  асыру  жолындағы  алға қойған  мақсатқа  жетудің 
тиімділігін  қамтамасыз  ететін  оқытудың  әдіс,  құрал  және  түрлерінің  жүйесі  болып 
табылады.Педагогикалық технологиы үш аспектіде қаралады: ғылыми, процессуалды –сипаттамалы, 
процессуалды  –әрекеттік.  Осындағы  жолмен  педагогикалық  технология  оқытудың  рационалды 
жолдарын зерттеуші ғылыми ретінде, принциптер мен зерттеуші қызметін атқарады. 
Баланы  қызықтыра  тәрбиелеп  басқару  оқушының  білімге,  ғылымға  деген  құлшынысын  күшейтеді, 
өркендеуіне  өте  қажет  шығармашылық  қасиеттерін  ашады.  Білімнің  сапалы  болуы  тікелей 
мұғалімге,  оның  білім  дәрежесі  мен  іздену  шеберлігіне  байланысты.  Педагогикалық  технология 
дегеніміз  –  оқытушының  өзін  –өзі  ұстай  білуі,  байқағыштығы,  алғырлығы,  сөзге  шешендігі. 

149 
 
Педагогикалық технология ақпаратты өңдеу, сақтау, беру әдістері мен құралдарының табыстарына 
байланысты  дамудың  барлық  мүмкіндіктеріне  ие  бола  алатын  әлеуметтік  технологияның  маңызды 
компоненті  болып  табылады.  Сонымен  технология  деп  белгіленген  мақсатты  тиімді  орындау  үшін 
материалды түрлендіру процестері мен әдістерінің жиынтығы, кешеді бірлігін айтуға болады. 
Педагогикалық технологияда алғаш рет анықтама берген ғалымдардың бірі – орыс ғалымы В.П. 
Беспалько.  Ол  «педагогикалық  технологияны  практикада  іске  асатын  нақты  педагогикалық  жүйе, 
жоба» деп көрсеткен. 
Б.Т. Лихачев «Педагогикалық технологияны оқу үрдісіне белгілі бір мақсат көздей отырып әсер 
ететін  педагогикалық  нәтижеге  жетелейтін  бірліктердің  жүйесі»  ретінде  көрсетеді,  оның  үнемі 
өзгеріп отыратындығын айтады. 
Қазақстандағы  Ж.А.  Қараевтың,  Ә.Жүнісбектің  және  тағы  басқа  ғалымдардың    оқыту 
технологиялары белсенді түрде қолданылуда. 
Бастауыш саты  – оқушының интелектілік дамуының іргетасы, оқу әрекетінің қалыптасуының 
қуатты  кезеңі.  Бала  мектеп  жасына  жеткенімен,  олардың  есте  сақтау  қаблеті  әлсіз,  қабылдауы 
тұрақсыз  бытыраңқы  келеді.  Не  нәрсені  болса  да  білуге  құмар,  қолымен  ұстап  көзбен  көргенді 
ұнатады.Сондықтан  да  сабақта  көрнекіліктерді,  ойын  элементтерін  қолданып  оқыту  процесін 
қызықты  ұйымдастыру  қажет.  Бастауыш  сыныпта  қолданылатын  технологиялар:  «Ойын  арқылы 
оқыту  технологиясы»,  «Модульдік  оқыту  технологиясы»,  «Сын  тұрғысынан  оқыту  технологиясы», 
«Білім беруді ізгілендіру  технологиясы » «Дамыта оқыту технологиясы». 
Ойын 
арқылы 
оқыту 
технологиясы. 
Дидактикалық, 
тәрбиелік, 
дамытушылық, 
әлеуметтендірушілік  мақсатқа  жету.  Ойындық  іс-әрекеттің  психологиалық  механизмі  жеке  бастық 
өзіндік    талап  талғамдарына  сүйенеді.Баланың  бойындағы  білімдік,  танымдық,  шығармашылық 
қасиеттерін аша түсуді көздейді. 
Модульдік  оқыту  технологиясы.  Оқытудың  тұтас  технологиясын  жобалау,  алға  қойған 
мақсатқа  жетуді  көздейтін  педагогикалық  үрдіс  түзу,  мұғалімге  нәтижені  талдап,  түсіндіріп  бере 
алатындай жүйені таңдау және құру. Оқушылармен жүргізілетін қиындықтың алдын алу және түзету 
жұмысының жүйесін жасау. Бұл технологияның тағы бір ерекшелігі дарынды балалармен  тұрақты 
және  жүйелі  жұмыс  істеу  мүмкіндігі  болып  табылады.Оқу  модулі  қайта  жаңғыртушы  оқу  циклі 
ретінде құрылымды бөліктен: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қортынды бөлімнен тұрады. Сын 
тұрғысынан  ойлау технологиясы. 
«Оқу  мен  жазу  арқылы  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту»  (СТО)  бағдарламасы  қазіргі  таңда 
білімді, білгенін өмірге пайдалана алатын шәкірт тәрбиелеуде алатын орны ерекше. 
Сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту  бағдарламасы  –  әлемнің  түпкір-түпкірінен  жыйылған  білім 
берушілердің  бірлескен  еңбегі,  ал  бағдарламаның  негізі  Ж.  Пиаже  ,  Л.С.  Выготский  теорияларын 
басшылыққа алады. 
Сын тұрғысынан  ойлау стратегиясы бойынша жүргізілетін жұмыста оқушылардың: 
1. Өзбетінше тұжырым жасау,қортындыға келу. 
2. Ұқсас құбылыстар арқылы арасынан тиімдісін таңдай білу. 
3. Проблеманы шеше білу. 
4. Пікір таласты жүргізе білуге қабілеті қалыптасады. 
Сын тұрғысынан  ойлаудың маңыздылығын ың нәтижесі: 
1.  Әдіс түрлері. 
2.  Белсенді практикалық іс-әрекетте болуы 
3.  Басқалармен қарым-қатынас жасай білу,қорғай білу. 
4.  Қажет болса өз көзқарасын өзгерту. 
5.  Топтық тұжырымға келе білу. 
6.  Топ алдына шығып,өз тұжырымын айта білу. 
Деңгейлеп  саралап  оқыту  технологиясы.  Деңгейлеп  саралап  оқыту  технологиясы    дамыта 
оқыту  идеясын  жүзеге  асыруға  ,елестету  мен  есте  сақтауын  ,  белсенділігін  дамытып  ,білім 
сапасының артуыны көмектеседі. 
Деңгейлік  тапсырмалардың  ауқымы  өте  кең.Оқулықтағы  жаттығулар  өтілген  ережелер  бойынша 
қайталау,  пысықтау  бекіту  жұмыстарына  арналған  тілдік  ,  грамматикалық  жұмыстар  жүйесі. 
Деңгейлік  тапсырмалар  құрамына  мәтіндер  ,  тренингтер  жүйесі  қамтылады  .  Бұлар  оқытудың 
деңгейіне сәйкес оқушыны саралап оқытуға ыңғайлы,әрі оқу бағдарламасы бойынша оқушының жас 
ерекшелігі мен білім деңгейіне сай құрылады. 
Бұл  технология  оқушының  да  ,мұғалімнің  де  белсенді  шығармашылық    қызыметін  дамытуға 
бағыттайды. 
Ақпараттық технологияларды пайдаланудың артықшылықтары мынадай:  

150 
 
1. Олар оқытудағы тақырып шеңберіндегі немесе белгілі бір уақыт аралығында айтылуға тиіс 
мәліметтер көлемін ұлғайтады.  
2.  Білімге  бір  –  бірінен  үлкен  ара  қашықтықта  орналасқан  әр  түрлі  оқу  орнында  отырып  қол 
жеткізуге  болады.  Жоғары  сынып  оқушыларын  емтихандар  мен  ҰБТ  даярлауға  арналған 
жаттықтыру бағдарламаларын пайдалану; 
3.  Оқытудың  жүйесінің  көп  денгейлі  жетілдіруі  олардың  таралымдалуы  мен  оқу  сапасын 
арттырады.  
4. Оқушы өз бетінше немесе өзге оқушылармен топтасып бірге жұмыс істеуге мүмкіндік алады.  
5. Оқушының танымдық іс-әрекеттері күшейіп, өзіндік жұмыстарды тез орындау мүмкіндіктері 
артады.  
Осылайша оқыту құралдарының бірі – электрондық оқулық. Ол оқушыларды даралай оқытуда 
жаңа  информацияларды  жеткізуге,  сондай-ақ  игерілген  білім  мен  біліктерді  тесттік  бақылауға 
арналған программалық құрал.  
Білім беру жүйесінде электронды оқулықтарды пайдаланып, үлкен табыстарға жетуге болады. 
Электронды  оқулықтарды  пайдалану  барысында  оқушы  екі  жақты  білім  алады:  біріншісі  -пәндік 
білім,  екіншісі  -  компьютерлік  білім.  Электронды  оқулықтарды  пайдалану  оқушының  өз  бетінше 
шығармашылық жұмыс жасауына, теориялық білімін практикамен ұштастыруына мүмкіндік береді. 
Электронды оқулық арқылы оқушы көптеген қосымша материал ала алады, осы алған мәліметтерін 
компьютерден көргендіктен есінде жақсы сақтайды, өз бетінше жұмыс жасау қабілеті қалыптасады. 
Осылайша  жас  ұрпақты  оқытуда  инновацияны  пайдаланудың  –  шығармашылық  жетістіктің  негізгі 
көзі.  
Ақпараттық технологиялар орталарын пайдаланудың мақсаттары:  
1.  Ақпараттық  технологияларды  қолдану  негізінде  оқу-тәрбие  процесінің  барлық  деңгейін 
жетілдіру:  
- оқыту процесінің ықпалы мен сапасын арттыру,  
- пәнаралық байланысты тереңдету,  
- қажетті ақпаратты іздеуді оңайлату және көлемін ұлғайту.  
2. Оқушы тұлғасын дамыту, ақпараттық қоғамда өмір сүруге даярлау.  
- коммуникативтік қабілеттерді дамыту,  
-  күрделі  жағдайда  оңтайлы  шешім  немесе  шешу  нұсқаларын  қабылдау  дағдыларын 
қалыптастыру.  
- компьютерлік графика, мультимедиа технологияссын пайдалану арқылы эстетикалық тәрбие 
беру,  
- ақпараттық мәдениетті қалыптастыру, ақпаратты өңдей білу:  
3. Қоғамның әлеуметтік тапсырысын орындау:  
- Ақпараттық сауаты бар тұлғаны даярлау;  
- компьютерлік орталарды пайдаланушыны даярлау:  
Оқыту үрдісінде компьютерлік технологияларды пайдадалану келесі мақсаттарға бағытталады:  
-  компьютерлік  технологиялардың  мүмкіндіктерін  іске  асыру  арқылы  оқыту  үрдісінің 
ықпалдығы мен сапасының деңгейін көтеру:  
- танымдық әрекеттердің белсенділігін арттыратын ынталарды қамтамасыз ету:  
-  қазіргі  заманғы  ақпарат  өңдеу  орталарын  пайдалану  негізінде  пәнаралық  байланысты 
тереңдету. 
Сабақ АКТ-ны қолданумен өту үшін не істеу керек? 
Мұғалім  –  сабақтағы  негізгі  әрекетті  тұлға.  Сондықтан  компьютер  мен  мультимедиалық 
құралдарды оқытудың тек инструменті (құрал-сайманы) ретінде қарастыру керек. Бұл инструменттің 
көмегі өте мәнді. 
 

жүктеу/скачать 4,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: