БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ СӨЗДІК ҚОРЫН ДАМЫТУДЫҢ

31 
 
Лексикалық минимум арқылы сөздік қорды байыту мына бағыттарда жүргізіледі: 1) Жаңа сөз 
игерту;  2)  Бұрын  игерген,  бірақ  қолданбайтын  сөзді  белсенді  сөздігіне  айналдыру;  3)  Сирек 
қолданылатын сөздерді белсенді қолдана білуге жаттықтыру; 4) Сөздің қолданудағы ауыспалы мәнін 
стильдік  реңін,  көркемдегіш  және  бейнелегіш  құрал  ретінде  ерекшеліктерін  игеріп,  тәжірибеде 
пайдалана  білу.  Сондықтан  лексикалық  икемділіктері  мен  дағдылыарын  лексикалық  минимум 
белгілеу арқылы дамытуда мына төмендегідей белгілі қағидаларға сүйенуге болады: 
1.  Сөйлеу  икемділігі  мен  дағдысы  тіл  заңдылықтарын  игерту,  теориялық  білім  негізінде 
жүргізіледі. Бұған тіл лексикасының жүйесі туралы, оның функционалды – стилистикалық реңдері, 
сөздік құрамы т.б. туралы теориялық мәліметтер жатады; 
2. Қандай да болсын лексикалық мәлімет беру тәжірибелік мазмұнда болу қажет; 
3. Лексикалық материал туралы мәлімет баланың қатысымдық - әрекетіне қажетті болуы тиіс. 
Тіл  дамыту  үшін  лексикалық  минимумды  мынандай  мақсаттарда  қолдануға  болады: 
жаттығулар,  дидактикалық  материалдар  мен  оқу  құралдарын  жасауда  белгілі  сөздер  мен  сөз 
тіркестерін  оқушының  тілін  дамыта  есепке  алу;  мазмұндама,  диктант  мәтіндерін  құрастыруда 
ескеру;  сөздік  жұмысы,  мәтіндегі  сөзді  бөліп  көрсету,  оны  белсенді  қолдануға  қосу;  тіл  дамыту 
деңгейін бақылау т.б. 
Оқушылардың сөздік қорын дамытуда мынандай мақсаттар қойылуы тиіс:  
1.  Қоршаған  ортадағы  заттар  мен  құбылыстар  жөнінде  түсініктері  мен  білімнің  кеңейуі 
негізінде сөздік қорын молайту; 
2.  Оқушылар  сөзік  құрамдағы  сөздердің  мағынасын  анықтау,  оларды  сөйлеуде  (ауызша, 
жазбаша) қолдану, пайдалану дәрежесін белгілеу; 
3. Сөздік қорын ауыспалы мағыналы сөздермен молайту; 
4.  Оқыған  мәтіндерінде,  мұғалімнің  қолданған  сөзін  де  пайдалануға  жаттықтыру,  пассив 
сөздерді активтендіру; 
5. Сөздерді дұрыс оқып, қатесіз жазуға дағдыландыру. Ол үшін жаттығулар жүйесі мынандай 
мақсаттар  бойынша  ұйымдастырылады:  оқушыларды  сауатты  жазуға  үйрету;  мәдениетті  сөйлеуге 
баулу;  дұрыстап  оқу  нормасын  білуге  дағдыландыру;  сөздігін  байытып,  дүние  танымын  кеңейту; 
тәжірибедегі іс-шеберлігін қалыптастыру. 
Оқушылардың  сөздік  қорын  мына  сияқты  жолдармен  байытуға  болады:  қоршаған  ортаны 
байқату,  аңғарту  (табиғат  пен  адамдардың  қоғамдық  және  өндірістік  еңбегімен  таныстыру, 
экскурциялар ұйымдастыру); сыныпта және сыныптан тыс оқытуды ұйымдастыру (әңгіме мазмұнын 
талдау,  мәтінін  талдау)  ересектермен  қарым-қатынас  жасату  (кездесу  ұйымдастыру,  сұхбаттасу, 
әңгіме өткізу т.б.); грамматика мен емлені үйрету (жаттығу арқылы қалыптастыру), арнаулы тілдік 
жаттығулар жүргізу (шығарма, мазмұндама жаздыру); 
Сөздік жұмыстары басты-басты мынадай бағыттарда жүзеге асырылады:  
1. Оқушыларды қоршаған ортамен таныстыру және орта туралы танымын арттырып, ұғымын 
қалыптастыру мақсатында серуендер, саяхаттар, іскерлік ойындар ұйымдастыру; 
2.  Әр  сыныптағы  бағдарламалық  оқу  пәндеріндегі  білім  беру  арқылы  жаңа  сөздер  мен 
терминдер туралы ұғымын кеңейту; 
3.  Жаңа  тірек  сөздердің  мән,  мағынасын  түсіндіру  (синоним,  омоним,  антоним  арқылы 
салыстыру, байқап көру, талдау т.б.); 
4.  Кітап,  баспа  материалдары  мәтіндерін  ұжымды  түрде  оқу  ұйымдастыруда,  тіл  дамыту 
жаттығуларында  мәтінге  байланысты  көркемдегіш  және  бейнелегіш  сөздерге  (эпитет,  метафора, 
салыстыру т.б.) назар аударып, түсініктеме сөздік жұмысын жүргізу (түрлі сөздермен жұмыс жүргізу 
т.б.). 
1.  Сөздік  қорды  байытуда  оқушылардың  өз  беттерімен  ізденген  жазба  жұмыстары,  шағын 
шығарма,  эссе,  суретке  қарап  жазған  әңгімелері,  мақал-мәтелдері,  шешендік  сөздерді  жаттап  өсуі, 
сөздердің астарына, ауыспалы мағынасына үлкен мән беруі, тренингтер, әр түрлі тақырыпқа шағын 
баяндама жаздыру, ғылыми қоғам жұмыстарына қатыстырудың маңызы зор деп айтар едім. 
2.  Таным  қабілеттерін  дамыту.  Оқушылардың  білген  білімдерін  жаңа  тақырыпты  өту  кезінде 
пайдалана отырып одан әрі дамыту, ұжымдық жұмыста, топпен талқылауда іске асады. 
Оқушыларды  күнделік  ұстау,  бір-біріне  хат  жазу,  туған  күнге  газет  шығару,  кейбір 
авторлардың шығармаларының соңын басқаша аяқтау сияқты жұмыстар өте қатты қызықтырады. Ал 
қызығып орындаған жұмыс әрқашан да нәтиже береді. 
1.
 
Көрнекілік.  Оқушыларға  газет-журнал  бетіне  шыққан  шығармалар  қатты  әсер  етеді, 
сондықтан жоғары сынып оқушыларының әр түрлі байқауларда жазған шығармалары газетке шықса, 

32 
 
соны оқушыларға әкеп оқытамын. Олар өз ойларын ортаға салып, жазылған шығармадан әсер алып, 
өздері де осындай мақала жазуға талпынған оқушыларым да бар. 
2.
 
Оқушылар  мұғалімнен  не  күтеді?  Оқушыларды  кітаптағы  тапсырыстар,  жаттығулар,  т.б. 
қызықтырмайды. Оларға жаңа жұмыс түрін өзі ізденетіндей жағдай туғызса, ол шамасы келгенше өз 
бетімен  орындауға  тырысады.  Өз  шамасын,  күшін,  білімін  тексереді.  Орындай  алмаймын  деген 
ойдан арылады. 
3.
 
Бірігіп  жұмыс  істеу  жақсы  нәтиже  береді  дер  едім.  Оқушылар  топпен  жұмыс  істеу 
нәтижесінде  жаңа  идея,  ой  туындайды,  бірін-бірі  тыңдап,  талқыға  салу  арқылы  өздері  шешімге 
келеді.  Дұрыс  жауапты  сырттан,  ешкімнен  күтпейді.  Өздері  талқылаған  тақырып,  жаңа  материал 
оқушының есінде жақсы сақталады. 
4.
 
Көркем ойды сыртқа шығарудың құралы – тіл екенін оқушылар осылай өздері жұмыс істей 
отырып түсінеді. Түсінген сайын олардың сөйлеуге деген құлшыныстары арта түспек.  
5.
 
Оқушылармен бірге мұғалім де жұмыс істейді. Кей сәтте мұғалім жазған эссені оқып беріп, 
оларға тереңнен ой салуға болады. Кейбір бастауыш сынып мұғалімдері іс-тәжірибелерінен түйген 
түйін мына төмендегілерге саяды: 
-
 
оқушыларда тілдің теориялық біліммен бірге тәжірибелік қолданысын пайдалана білетін еп, 
дағдысы қалыптасуы керек; 
-
 
оқу  мен  жазуды  үнемі  байланысты  түрде  жүргізу  арқылы  ғана  сауатты  жазып,  мәдениетті 
сөйлеуге қол жеткізуге болады; 
-
 
тілді дамытудың барлық әдіс-тәсілдерін мұғалімдер шебер игерулері керек; 
-
 
оқушылардың тілі мен сауаттылығын дамыту – мұғалім үшін ең басты мақсат; 
-
 
оқушының  өзі  саналы  түрде  тілді,  сөздік  қорды  дамытуға  тіл  мәдениетін  сақтаға  зор  көңіл 
бөле бастаса, бұл мұғалімнің де, оқушының да үлкен жетістігі. 
Бастауыш  мектеп  оқушыларының  сөздік  қорының  деңгейі  мына  бағытта  жүргізілетіні 
анықталды: 
-берілген мәтінді мәнерлеп, лайықты интонациямен оқи білуі, орфографиялық норманы сақтай 
білуі; 
-мәтіннің  мазмұнын  саналы  түсіну,  сөйлемдегі  берілген  ойды  саналы  игере  білуі.  Мәтін 
мазмұнындағы ой-пікірлерді ажыратып, өз сөзімен айтып не жазып бере білу дағдысының деңгейі; 
-көргенін, оқығанын, естігенін жүйелі айтып не жазып беруде сөзді қолдана білу дағдысы; 
-ауызекі жауап әңгімелер мен жазбаша жұмыстарда сөздерді сұрыптап пайдалана білу машығы. 
Үшінші сынып оқушыларының ауызша және жазбаша сөйлеу тілін бақылап, талдау барысында 
оқушылардың басым көпшілігі лексикалық қателер жібергендігі анықталды. Олар: 
1.
 
Сөздің мағынасына байланысты туатын қателер; 
2.
 
Ойға қатыссыз артық сөздерді қолданудағы қателер; 
3.
 
Термин және кірме сөздерді орынсыз қолдану; 
4.
 
Тұрақты сөз тіркестеріне байланысты жіберетін қателер. 
Бастауыш сынып оқушыларының тілінде мұндай қателердің кездесуінің өзіндік себептері бар. 
Олардың ең бастысы мыналар: оқушылардың сөздік қорының тапшылығына байланысты жіберетін 
қателер, сөздің мағынасын білдірмеуден, түсінбеуден жіберетін қателер. 
Үздіксіз  жүргізілген  тиімді  жұмыстар  нәтижесінде  дидактикалық  материалдар  бастауыш 
сынып  оқушыларының  сөздік  қорларын  молайтып,  өз  ойларын  нақты  тұжырымдап  жеткізуге, 
сауатты жазуға күрделі тілдік объектілерді меңгеруге үлкен көмегін тигізеді. 
Қазақ  тілін  оқытуға  арналған  оқушының  сөздік  қорын  байытуға  ықпал  ететін  лексикалық 
білімін,  оның  ішінде  лексикология  саласын  теориялық  жағынан  дамытады.  Оқушылардың  сөздік 
қорын молайтуға арналған ұтымды әдіс-тәсілдер қазақ тілін оқыту әдістемесін жетілдіреді.  
ХХ ғасырда тілдің қоғамдық қызметі мен көлемінің дамуына сыртқы әлеуметтік факторлардың 
қызметіне мән беру деген идея әдіскерлер тарапынан қолдау тапты. Осы ретте біз тілдерге оқытудың 
жалпы  заңдылықтарын  дидактикалық  мақсатта  зерттелетінін  материал  сипатына  қарай  нақты  тілді 
оқытудың мазмұны мен әдіс, тілдік тәсілдерін зерттеу тұрғысынан біз төрт ұстанымды (принципті) 
алға  тартамыз:  бірі  –  оқушылардың  сөздік  қорын  байыту  үрдісінде  әлеуметтік  факторлардың  
ықпалын  ескеру;  екіншісі  –  актив  қордағы  лексикаға  (тілді  қолданушылардың  күллісіне  түсінікті, 
тұрақты  қолданыстағы  сөздерге)  көбірек  көңіл  бөлу;  үшіншісі  –  пассив  қордағы  лексиканы 
(күнделікті  қарым-қатынаста  қолданылмайтын,  тілді  қолданушылардың  көпшілігі  немесе  аз  ғана 
бөлігіне  таныс  сөздерді) мүлдем  назардан  тыс қалдырмау;  төртіншісі  –  оқыту  барысында  әр сөзге, 
мүмкіндігінше, лексема (әр сөздің күллі мағынасы мен формасын білдіретін лексикалық деңгейлері) 
ретінде сипаттама беруді, қажет болған жағдайда ескеру. 

33 
 
Сөздік қорды молайту үшін ұсынылған жаттығулар жүйесін қазақ тілі сабағын өту барысында 
да, сабақтан тыс уақытта да пайдалануға болады. Оқушының сөздік қоры екі түрлі жағдайда байып, 
толысып, жетіліп отырады: бірі – сөзді актив қолдану, яғни оқушының күнделікті өмірде қолданатын 
сөздері,  екіншісі  –  сөзді  пассивті  қолдану,  яғни  оқушының  бүкіл  білетін  сөздерін  қолдану.  Яғни 
үйретілген сөз оқушының сөздік қорына еніп, актив сөзге айналуы тиіс. 
Сөздік  қорын  байыта  оқыту  лингвистикалық,  психологиялық,  педагогикалық  ғылымға 
негізделіп,  сөздерді  сұрыптап,  ұсыну  арқылы  оқытудың  тиімді  тәсілдерін  пайдаланып  жүргізгенде 
нәтижелі болады. 
Оқушылардың  сөздік  қорын  байыту  жұмысы  үш  бағытта  ұйымдастырылады:  1)  Игерілуге 
тиісті материал көлемін анықтау, лексикалық минимум беру; 2) Сөздерді сөйлеу әрекетіне пайдалана 
білу  икемділіктері  мен  дағдыларын  қалыптастыру;  3)  Қарым-қатынаста,  өз  тәжірибесінде  қолдана 
білуге баулу. 
Сөздік қорды байыту үшін мынадай икемділіктер мен дағдылар жүйесі анықталды: 
а) Ұсынылған сөзді оқушылардың қабылдауы, дұрыс түсінуі; 
ә) Ол сөздің барлық мағыналық реңктері мен бояуларын игеруі; 
б)  Жаттығу  барысында  оқушылардың  сөзді  қолдана  білу  икемділігі  мен  дағдысының 
қалыптасуы; 
в) Сөйлегенде, жазу жұмысында өз бетімен еркін қолдануға машықтану. Ол үшін лексикалық 
минимум беру арқылы оқушылардың жаңа сөздің мәнін игеру, ұсынылған сөздерді пайдалана білу 
белсенділігін арттыру, сөйлеу әрекетіндегі кейбір сирек қолданылатын сөздер мен сөз тіркестерін өз 
ойын  жеткізуде  жиілендіру  арқылы  сөздік  қорын  байыту  жұмысын  мақсатты,  жоспарлы  жүргізуі 
тиіс. 
Лексикалық  икемділік  пен  дағдыны  қалыптастыра  оқуда  жаттығу  жұмыстары  мына  сияқты 
мақсаттар  бойынша  түрлендіріліп  жүргізіледі:  сөздің  мән,  мағынасын  сөйлемде,  мәтінде  саналы 
түсіне білу; сөз және сөз тіркесінің, сөйлемдердің стильдік ерекшеліктері мен реңдерін ажырата білу; 
сөйлем  мен  мәтін  құрамындағы  сөздерді  синоним  және  варианттармен  ауыстыра  білу,  олардың 
стильдік ерекшеліктерін ажырата білу мақсатында және жалпы лексикалық талдау жүргізуді игеру. 
Сөздік  жұмысы  сөздің  ұғымы  мен  мағынасын  игерту  бойынша  жүргізіледі.  Онда  сөздерді 
семантикалық  топтастыру,  мәнін  түсіндіру  (сурет,  синоним  сөздіктер  арқылы)  салыстыру  т.б.  әдіс 
тәсілдер тиімді екендігін көрсетті. 
Лексикалық білім беру арқылы балғын жастың сөздігін байыту жолдары сан алуан: қоршаған 
ортаны байқату,  аңғарту  (табиғат  пен адамдардың  қоғамдық және  өндірістік  еңбегімен  таныстыру, 
экскурциялар  ұйымдастыру),  сыныпта  және  сыныптан  тыс  оқу  (әңгіме  мазмұнын  талқылау  және 
талдау), ересектермен қарым- қатынас (әңгіме өткізу, кездесу ұйымдастыру), грамматика мен емлені 
үйрету  (жаттығу  арқылы  дағды  қалыптастыру),  арнуалы  тілдік  жаттығулар  жүргізу  (шығарма, 
мазмұнын талдау, мазмұндату) т.б. 
Мектептің  линкводидактикалық  біліміне  негізделген  сөздік  қор  –  тұлғаның  «толық  адам» 
болып қалыптасуы мен тілдік дамуының қозғаушы күші екенін бәріміз білеміз. 
Бастауыш  сынып  оқушыларының  сөздік  қорын  дамыту  1-сынып  «Сауат  ашу»  пәнінен  бастау 
алатынына көз жеткіздік. Мұнда «сөйлеу-сөйлем-сөз-буын-дыбыс» (және керісінше) жүйесі арқылы 
жүргізілген жұмыстар барысында балалардың сөздік қорын дамытуға мол мүмкіндік ашылады [2]. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1. Нұрсұлтан Назарбаев  «Қазақстан жолы-2050: Бір мақсат,  бір мүдде, бір болашақ»  Жолдау.  Астана, 2014 жыл 17 
қаңтар. BNews.kz сайты. 
2. Сауат ашу. 1-бөлім. Жалпы білім беретін мектептің 1-сыныбына арналған оқулық /Ә.Е. Жұмабаева, Г.И. Уәйісова, 
Г.Т.Сәдуақас, М.Н.Оспанбекова. – Алматы: Атамұра. 2016. 
 
 
А.С. Абеуова 
 
ИННОВАЦИОННАЯ ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ 
В ПРОФЕССИОНАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКОМ ОБРАЗОВАНИИ 
 
В мире всё больше распространяются демократические процессы, поэтому становится очевидным тот факт, что 
учащиеся  должны  быть  способны  решать  трудные  проблемы,  подходить  к  ним  критически,  иметь  альтернативные 
мнения  и  принимать  правильные  решения.  Поэтому  время  требует  от  преподавателей  качественного  изменения 
мотивации  учащихся  к  обучению,  способствующей  превращению  интереса  в  достаточно  устойчивое  личностное 
образование.Ключевые слова: «инновация», «инновационный проект», «изобретение», «реализация», «открытие». 

34 
 
 
Изучая  последнее  «Послание  Президента  РК  Назарбаева  Н.А.  к  народу»  и  Государственную 
программу  развития  профессионального  и  технического  образования  в  РК,  моё  внимание  привлёк 
материал  о  направлениях  в  развитии  профессионально-технического  образования  в  Республике 
Казахстан  на  современном  этапе.  Актуальность  этой  проблемы  очень  важна  и  интересна  для  нас, 
специалистов  ТиПО.  Перед  нами  жизнь  ставит  следующие  цели:  модернизация  системы  ТиПО  в 
соответствии  с  запросами  общества  и  индустриально-инновационного  развития  экономики, 
интеграция в мировое образовательное пространство. 
В  мире  всё  больше  распространяются  демократические  процессы,  поэтому  становится 
очевидным тот факт, что учащиеся должны быть способны решать трудные проблемы, подходить к 
ним  критически,  иметь  альтернативные  мнения  и  принимать  правильные  решения.  Поэтому  время 
требует  от  преподавателей  качественного  изменения  мотивации  учащихся  к  обучению, 
способствующей  превращению  интереса  в  достаточно  устойчивое  личностное  образование.  Ни 
преподавателей,  ни  обучающихся  не  удовлетворяет  традиционный  подход  к  обучению,  когда 
педагог, пропуская содержание урока через себя, невольно навязывает учащимся те или иные умения 
и навыки. 
Слова  о  необходимости  внедрения  инновационных  технологий  в  образовательный  процесс 
звучит  в  последние  годы  повсеместно.  В  настоящее  время  инновационная  педагогическая 
деятельность является одним из существенных компонентов образовательной деятельности любого 
учебного заведения. 
Понятие  «инновация»  означает  новшество,  новизну.  Изменения;  инновация  как  средство  и 
процесс  предполагает  введение  чего  –  либо  нового.  Применительно  к  педагогическому  процессу 
инновация  означает  введение  нового  в  цели,  содержание,  методы  и  формы  обучения  и 
воспитания, организацию совместной деятельности педагога и обучающегося. Все это настоятельно 
ставит  задачу  прояснения  понятия  инноваций  и  его  отношения  к  образовательному  процессу. 
Необходимо, прежде всего, понять, чего же мы хотим, какова цель, каковы задачи, этапы, средства и 
методы нашего проекта, в чем состоит его конечный смысл. 
Под  инновациями  в  образовании  мы  понимаем  процесс  совершенствования  педагогических 
технологий,  совокупности  методов,  приемов  и  средств  обучения.  Инновационная  деятельность 
направлена  на  разработку,  апробацию  и  внедрение  в  практику  деятельности  объединений 
современных педагогических технологий, направленных на эффективное решение тех приоритетных 
задач, которые заявляет педагогический коллектив. 
Основная  цель  современных  инновационных  технологий  –  организация  взаимосвязанной 
деятельности  преподавателя  и  обучающегося  c  учетом  принципа  индивидуализации  обучения, 
которая направленная на обеспечение планируемых результатов. 
 Инновационная  деятельность  в  современной  сфере  образования  предполагает  систему 
взаимосвязанных  видов  работ,  совокупность  которых  обеспечивает  появление  действительных 
инноваций. А именно:  
● научно-исследовательская деятельность, направленная на получение нового знания о том, как 
нечто может быть («открытие»), и о том, как нечто можно сделать («изобретение»);  
●  проектная  деятельность,  направленная  на  разработку  особого,  инструментально- 
технологического  знания  о  том,  как  на  основе  научного  знания  в  заданных  условиях  необходимо 
действовать, чтобы получилось то, что может или должно быть («инновационный проект»); 
●  образовательная  деятельность,  направленная  на  профессиональное  развитие  субъектов 
определенной  практики, на  формирование  у  каждого  личного  знания (опыта)  о  том,  что  и как  они 
должны делать, чтобы инновационный проект воплотился в практике («реализация»). Что же такое 
сегодня «инновационное образование»? – Это такое образование, которое способно к саморазвитию 
и которое создает условия для полноценного творческого развития всех своих участников в условиях 
глобализации и конкурентноспособности страны. А, что же такое «инновационная образовательная 
технология»? Это комплекс из трех взаимосвязанных составляющих:  
1.  Современное  содержание,  которое  передается  обучающимся,  предполагает  не  столько 
освоение  предметных  знаний,  сколько  развитие  компетенций,  адекватных  современной  бизнес-
практике.  Это  содержание  должно  быть  хорошо  структурированным  и  представленным  в  виде 
мультимедийных  учебных  материалов,  которые  передаются  с  помощью  современных  средств 
коммуникации.  

35 
 
2. Современные методы обучения – активные методы формирования компетенций, основанные 
на  взаимодействии  обучающихся  и  их  вовлечении  в  учебный  процесс,  а  не  только  на  пассивном 
восприятии материала.  
3. 
Современная 
инфраструктура 
обучения, 
которая 
включает 
информационную, 
технологическую, организационную и коммуникационную составляющие, позволяющие эффективно 
использовать преимущества дистанционных форм обучения.  
4.  В  настоящий  момент  в  современной  сфере  образования  применяют  самые  различные 
педагогические инновации. Это зависит, прежде всего, от традиций и статусности учреждения. Тем 
не  менее,  можно  выделить  следующие  наиболее  характерные  инновационные  технологии 
(информационно-коммуникационные  технологии,  личностно  –  ориентированные  технологии  в 
преподавании  предмета,  мониторинг  интеллектуального  развития,  воспитательные  технологии  как 
ведущий  механизм  формирования  современного  ученика,  дидактические  технологии  как  условие 
развития учебного процесса).  
1.  Информационно-коммуникационные  технологии.  Современный  период  развития  общества 
характеризуется сильным влиянием на него компьютерных технологий, которые проникают во все 
сферы  человеческой  деятельности,  обеспечивают  распространение  информационных  потоков  в 
обществе, образуя глобальное информационное пространство. Неотъемлемой и важной частью этих 
процессов  является  компьютеризация  образования.  В  настоящее  время  в  Казахстане  идет 
становление  новой  системы  образования,  ориентированного  на  вхождение  в  мировое 
информационно-образовательное  пространство.  Этот  процесс  сопровождается  существенными 
изменениями в педагогической теории и практике учебно- воспитательного процесса, связанными с 
внесением  корректив  в  содержание  технологий  обучения,  которые  должны  быть  адекватны 
современным  техническим  возможностям,  и  способствовать  гармоничному  вхождению  ребенка  в 
информационное  общество.  Большой  вклад  в  решение  проблемы  компьютерной  технологии 
обучения  внесли  российские  и  зарубежные  ученые:  Г.Р.Громов,  В.И.Гриценко,  В.Ф.Шолохович, 
О.И.Агапова,  О.А.Кривошеев,  С.Пейперт,  Г.Клейман,  Б.Сендов,  Б.  ихологические  -  В.В.Рубцова, 
В.В.  Тихомирова  и  др.  Приобщение  студентов  к  перспективным  образовательным  технологиям  и 
ориентация  их  на  творческое  и  продуктивное  использование  данных  технологий  в  своей  учебе, 
будущей  профессиональной  деятельности  и  в  процессе  самообразования  и  повышения 
квалификации. Инновационные методы предполагают: 
• активные (обучаемый выступает «субъектом» обучения (самостоятельная работа, творческие 
задания); 
•  пассивные  (обучаемый  выступает  в  роли  "объекта"  обучения  (слушает  и  смотрит); 
интерактивные  (взаимодействие),  которые  включают  групповую  дискуссию,  анализ  ситуаций 
морального выбора, разбор инцидентов из практики (метод «кейсов»).  
Под информационной технологией понимается процесс, использующий совокупность средств 
и методов сбора, обработки и передачи данных (первичной информации) для получения информации 
нового  качества  о  состоянии  объекта,  процесса  или  явления  (информационного  продукта).  Что 
необходимо для глобальной информатизации в сфере образования: 
- переподготовка преподавателей в области современных информационных технологий; 
- информатизация процесса обучения и воспитания; 
- оснащение системы образования техническими средствами информатизации; 
- создание современной национальной информационной среды и интеграция в нее учреждений 
образования; 
- создание на базе современных информационных технологий единой системы дистанционного 
образования; 
-  участие  страны  в  международных  программах,  связанных  с  внедрением  современных 
информационных технологий в образование. 
Перечисленные  возможности  компьютера  могут  способствовать  не  только  обеспечению 
первоначального  становления  личности,  но  и  выявлению,  развитию  у  него  способностей, 
формированию умений и желания учиться, созданию условий для усвоения в полном объеме знаний 
и  умений.  На  этапах  урока,  когда  основное  обучающее  воздействие  и  управление  передается 
компьютеру,  учитель  получает  возможность  наблюдать,  фиксировать  проявление  таких  качеств  у 
учащихся, как осознание цели поиска, активное воспроизведение ранее изученных знаний, интерес к 
пополнению  недостающих  знаний  из  готовых  источников,  самостоятельный  поиск.  В  то  же  время 
это  позволит  преподавателю  проектировать  собственную  деятельность  по  управлению  и 
постепенному  развитию творческого  отношения  учащихся к  учению.  Проникновение современных 

36 
 
информационных  технологий  в  сферу  образования  позволяет  педагогам  качественно  изменить 
содержание,  методы  и  организационные  формы  обучения.  Целью  этих  технологий  в  образовании 
является усиление интеллектуальных возможностей учащихся в информационном обществе, а также 
гуманизация,  индивидуализация,  интенсификация  процесса  обучения  и  повышение  качества 
обучения  на  всех  ступенях  образовательной  системы.  И.В.Роберт  выделяет  следующие  основные 
педагогические цели использования средств современных информационных технологий: 
1) интенсификация всех уровней учебно-воспитательного процесса за счет применения средств 
современных информационных технологий; 
2)  развитие  личности  обучаемого,  подготовка  индивида  к  комфортной  жизни  в  условиях 
информационного общества; 
3) формирование умений принимать оптимальное решение или предлагать варианты решения в 
сложной ситуации; 
4)  эстетическое  воспитание  за  счет  использования  компьютерной  графики,  технологии 
мультимедиа,  что  особенно  эффективно  при  таких  дисциплинах  как,  культурология, 
искусствоведение, география, этнология и др.; 
5) развитие умений моделировать задачу или ситуацию; 
6) формирование умений осуществлять экспериментально–исследовательскую деятельность.  
2.  Личностно-ориентированные  технологии  ставят  в  центр  всей  образовательной  системы 
личность индивида, обеспечение комфортных, бесконфликтных и безопасных условий ее развития, 
реализации ее природных потенциалов. На семинарском занятии или при проведении СРСП, чтобы 
занятие  прошло  содержательно  и  интересно  можно  применить  следующие  методы:  а)  «Мозговой 
штурм»,  который  включает  провокационные  вопросы,  различного  рода  кроссворды,  сконворды  и 
ребусы;  б)  Презентация,  подготовка  слайдов  и  применение  наглядных  пособий  и  интерактивной 
доски; в) обсуждение (диспуты, круглые столы); г) дебаты, дискуссии.  
3. Мониторинг интеллектуального развития. Анализ и диагностика качества обучения каждого 
учащегося при помощи тестирования, письменного (эссе, рефераты) или устного контроля.  
4.  Воспитательные  технологии  как  ведущий  механизм  формирования  современного  ученика 
реализуется  в  виде  вовлечения  учащихся  в  дополнительные  формы  развития  личности:  участие  в 
культурно-массовых  мероприятиях  по  национальным  традициям,  театре,  центрах  детского 
творчества и др.  
5.  Дидактические  технологии  как  условие  развития  учебного  процесса  ОУ.  Это  – 
самостоятельная работа с помощью учебной книги, игра, оформление и защита проектов, обучение с 
помощью 
аудиовизуальных 
технических 
средств, 
система 
«консультант», 
групповые, 
дифференцированные  способы  обучения  –  система  «малых  групп»  и  др.  Обычно  в  практике 
применяются  различные  комбинации  этих  приемов.  Через  игровые  роли  (организационно-
деятельностная  игра,  операционная  игра  сюжетно-  ролевая  игра,  дидактическая  игра)  можно 
интересно и увлекательно провести любое занятие, будь-то лекция, будь-то семинар, будь-то СРСП. 
Также активно можно применять различного рода тренинг-методы и методы интервью. 
Инновации  в  образовании,  на  мой  взгляд,  это  использование  новых,  повышающих 
эффективность способов, средств подачи информации, обучения самостоятельному поиску нужной 
информации,  проверке  ее  адекватности,  повышения  интереса  учащихся  к  новому  материалу, 
контроля за усвоением информации. 
Уже  сейчас  наши  преподаватели  повышают  свой  профессиональный  уровень  с  помощью 
различных  форм  работы  по  самообразованию  –  это  участие  в  методических  подразделениях 
колледжа:  семинарах,  конференциях,  методических  днях  и  неделях,  педагогических  чтениях, 
совещаниях  классных  руководителей,  заседаниях  предметно-цикловых  комиссий,  педагогических 
советах. Одной из эффективных форм работы является ШМП (школа молодого преподавателя), где 
опытные преподаватели выступают в роли наставников для молодых коллег.   
Творческая  работа  преподавателей  обобщается  и  систематизируется  в  создание  авторских 
программ, электронных учебников, УМК, сборников дидактического и методического характера. 
Государственная программа развития системы профессионального и технического образования 
рекомендует: 
1.
 
овладеть  новизной  (обучить  и  преподавателей  и  студентов  новым  технологиям,  новому 
типу мышления); 
2.
 
удовлетворять  рыночному  спросу  (подготовить  компетентных  конкурентоспособных 
специалистов); 
3.
 
приносить прибыль , как производителю услуг – производству, так и государству в целом.  

37 
 
Поэтому уже сейчас ведётся такая работа: 

 
обновлены  государственные  общеобязательные  стандарты  ТиПО,  образовательные 
программы; 

 
разработаны  типовые  учебные  программы  по  специальным  дисциплинам,  учебная 
литература; 

 
разработаны модульные программы для получения нескольких квалификаций, создан банк 
данных модульных программ. 
Техническое  и  профессиональное  образование,  призвано  обеспечить  экономику  страны 
профессиональными  техническими  кадрами  с  целью  дальнейшего  перехода  к  высокоэффективной 
инновационной модели. 
Таким  образом,  опыт  независимого  развития  Казахстана  наглядно  показывает,  что  состояние 
образования  во  многом  определяется  результативностью  социально-экономического  развития 
страны.  Сегодня  Казахстан  является  региональным  лидером  реализации  требований  Болонской 
конвенции. Введение новой образовательной модели позволило внедрить многоуровневую систему 
подготовки специалистов,  значительно  повысить уровень  и  качество  образования  в  целом,  сделать 
казахстанские  дипломы  конкурентоспособными.  Участие  Казахстана  в  Болонском  процессе 
предоставляет  возможность  изучения  программ  обучения  на  различных  уровнях  высшего 
образования,  обмен  передовой  практикой  в  исследованиях  и  преподавании,  внедрение 
прогрессивных  методов  управления  вузами.  Актуальным  является  формирование  единого 
образовательного  пространства  стран  СНГ  и  включения  его  в  международную  образовательную 
систему. 
Подводя  итоги  ко  всему  сказанному  выше,  хочется  отметить  положительные  инновационные 
сдвиги  в  образовательной  системе  ТиПО,  а  также  порадоваться  перспективе  намеченных  планов. 
Стоит  отметить,  что  Казахстан  первый  среди  стран  СНГ  создал  на  базе  бывшего  начального  и 
среднего профессионального образования систему технического и профессионального образования, 
что  позволяет  придать  подготовке  кадров  техническую  направленность  и  присваивать  несколько 
уровней квалификации. 
 
Литература 
1. Послание Президента Республики Казахстан – Лидера нации народу Казахстана «Единая цель, единые интересы, 
единая страна». 
2. Государственная программа развития образования Республики Казахстанна 2011-2020 годы, утверждѐнная Указом 
Президента Республики Казахстан от 7 декабря 2010 года № 1118. 
3. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. М.: Народное образование, 2006 г.  
4.  Муштавинская  И.В.  Технология  развития  критического  мышления  на  уроке  и  в  системе  подготовки  учителя. 
СПб.: КАРО. – 2008. 
 
 
Э.М. Абилбекова 
 

жүктеу/скачать 4,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: