Педагогических работников по актюбинской области

102 

3.

 

Presidential Address as of 17.01.2014: ―Kazakhstan way – 2050: Common aim, common interest, common future‖ 

4.

 

The state program of education development in the Republic of Kazakhstan for 2011-2020. 

5.

 

Mutanov,  G.  K.,  Abdibekov,  U.S.,  Syrgakbayeva,  A.  S.  The  introduction  of  the  cultural  project  "Trinity  of 

languages" in universities of the RK: Problems and Solutions. -Almaty: Kazakh University, 2012. -178 p. 

6.

 

www.tengrinews.com 

 

 

«МӘҢГІЛІК ЕЛ» ҦЛТТЫҚ ИДЕЯСЫ НЕГІЗІНДЕ ҤШТІЛДІ БІЛІМ БЕРУ: ІЗДЕНІС ЖӘНЕ 

ТӘЖІРИБЕ 

 

Ешмағанбетова А.К., Куракбаева К.Е., Кайырбекова Г.К., 

Ақшат негізгі мектебінің бастауыш класс мҧғалімдері 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 

 

Қазіргі  жаһанданған,  ақпараттың  дамыған  ғасырында  болып  жатқан  тҥрлі  ҿзгерістер  мен 

жаңашылдықтар  еліміздің  экономика,  білім  беру  жҥйесіне  де  тың  ізденістерді  енгізіп  отыр.  «Жаһандық 

дағдарыстың  жалғасуының  ҽсерінен  ҽлемде  болып  жатқан  ҿзгерістер  бізді  ҥрейлендірмейді.  Біз  оларға 

дайынбыз.  Біздің  ендігі  міндетіміз  –  егемендік  жылдары  қол  жеткізгеннің  барлығын  сақтай  отырып,  ХХІ 

ғасырда  орнықты  дамуды  жалғастыру»,-  деп  Елбасымыздың  Жолдауында  айтылғандай,  еліміз  қай  салада 

болмасын  қарқынды  дамып,  ҽлемдік  кеңістікке  қарыштай  қадам  басып,  еркін  қанат  сермеуде.  Елбасы 

Н.Ҽ.Назарбаевтың  саясатының  арқасында  еліміз  береке  мен  бірліктің,  ынтымақ  пен  достықтың,  татулықтың 

ҿлкесі болып, кҿпҧлтты мемлекетке айналып отыр. Осы орайда елбасымыз Н.Ҽ.Назарбаев атап ҿткендей: «Біз - 

кҿпҧлтты қоғамбыз. Қазақстанда тҧратын барлық ҧлттар мен ҧлыстардың тілін, мҽдениетін жҽне салт-дҽстҥрін 

дамытуға барынша жағдай жасауды алдыңғы уақытта да жалғастыра беретін боламыз»,-деген еді [1]. 

Елбасымыз  Қазақстан  халқы  ассамблеясының  ХҤІІ  сессия  отырысында  Қазақстан  аймағында  тҧрып 

жатқан  халықтардың  басын  қосатын  тіл  қазақ  тілі  болуы  керек  деп  анық  атап  айтты:  «Қазақстанды,  қазақты 

достықтың киелі шаңырағына теңесек, тҥрлі этностар оның алтын арайлы шуақтары іспетті. Бҧл ретте байтақ 

мекенде  баршамызды  біріктіре  тҥсетін  ортақ  қҧндылықтар  бар.  Ол  –  біздің  талайлы  тағдырымызды 

тҧтастыратын шежірелі тарихымыз. Ол – біздің байтақ мҽдени мҧрамыз бен қазығы берік мемлекеттік тіліміз. 

Бҥгінгі білім беру жҥйесі модернизацияланған заманда кҿп тілді меңгертуге аса  назар аударылып, жан-жақты 

жол  ашылған.  «Келешекке  кемел  біліммен»,-деп  Елбасы  Н.Ҽ.Назарбаев  ҧстаным  еткендей,  келешекке  терең 

біліммен  қадам  басып,  ҽлемдік  білім  кеңістігінің  қҧпияларына  ҥңіліп,  қоғамға  бейім,  ҿз  қабілетін  таныта 

алатын,  жан-жақты  дамыған,  бірнеше  тілді  меңгерген  қҧзіретті  тҧлғаны  қалыптастыру  басты  мақсаттардың 

бірегейі  болып  отыр.  Жаһандандыру  жағдайында  қоғамдық  ҿмірдің  тілдік  саласы  елеулі  ҿзгерістерге  бейім. 

Оны саяси, экономикалық жҽне мҽдени жҥйелерінің ауысу қарқыны мен сипаты, басым жағдайда, ҽрбір жеке 

алынған  ел  ҥшін  ерекше  тілдік,  этно-мҽдени,  ҽлеуметтік  жҽне  ҿзге  де  нақты-тарихи  жағдайларға  байланысты 

болатынымен тҥсіндіруге болады. 

Қазақстанның  тілдік  ахуалына  қатысты  мҽселе  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  «Мҽңгілік  ел» 

ҧлттық идеясында нақты кҿрсетілген. Елдің жҽне оның азаматтарының бҽсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету 

мақсатымен «Тілдердің ҥштҧғырлығы» мҽдени жобасын кезеңімен іске асыру ҧсынылған, оған сҽйкес ҥш тілді 

дамыту  қажет:  мемлекеттік  тіл  ретінде  –  қазақ  тілін,  ҧлтаралық  қатынас  тілі  ретінде  –  орыс  тілін  жҽне 

жаһандық экономикаға табысты кірігу тілі ретінде – ағылшын тілін.  

«Мҽңгілік Ел» ҧлттық идеясы Президенттің Қазақстан халқына арнаған соңғы екі Жолдауында:  

1) «Мҽңгілік Ел» патриоттық актісін жасау жҽне қабылдау туралы сҿз болған «Қазақстан жолы  – 2050: 

бір мақсат, бір мҥдде, бір болашақ» (17 қаңтар, 2014 ж.). Мемлекет басшысы «Мҽңгілік Елді» ҧлттық идея деп 

атай отырып, барша қазақстандықтарды «Қазақстан – 2050» Стратегиясының негізгі бағыттарын жҥзеге асыру 

бойынша жҧмыстарға ҿз жҧмыс орнында белсене атсалысуға шақырды;  

2)  «Мҽңгілік  Ел»  жалпыҧлттық  идеясы  тек  «Қазақстан  -  2050»  Стратегиясының  идеялық  тҧғырнамасы 

ғана емес, ХХІ ғасырдағы Қазақ мемлекеті қалыптасуының мызғымас идеялық негізіне айналуы керек екендігі 

туралы сҿз болған «Нҧрлы жол – болашаққа жолдауы» (11 қараша, 2014 ж.) [2]. 

«Мҽңгілік  Ел»  ҧлттық  идеясының  негізгі  стратегиялық  бағыттарына  сҽйкес  қоғам  сҧранысына  сай 

ҧлттық  сана-сезімі  жоғары  деңгейде  қалыптасқан  кадрларды  дайындау  саласында  ҥштілділік  білім  беруді 

ҿзектілігі  артып  келеді.  «Мҽңгілік  Ел»  ҧлттық  идеясының  халық  дҽстҥрі  мен  отандық  мҥдде  туралы  толық 

тҥсінікті  қалыптастыратын,  ҽлеуметтік-мҽдени  кеңістіктегі  қазақ  болмысының  мҽн-мағынасын  ашып  беретін, 

атамекенде  еркін  де  бірдей  ҿмір  сҥретін  адамдардың  ішкі  рухани  жҽне  қоғамдық  ҿмірін  айқындайтын 

ҧстанымдар  қҧрайды.  Бҧл  нысан  қазақ  елін  тҧлғалық,  ҧлттық,  мeмлeкeттік,  қоғамдық  қҧндылықтармен 

толықтыруды  міндет  тҧтады.  «Мҽңгілік  Ел»  ҧлттық  идеясы  ҧстанымдарының  қҧндылығы:  ҧлыс  пен  ҧлттың 

қалыптасуы контекстінде қазақ халқының ҿткен жолын жҥйелі жете ҧғыну; тарихи жҽне ҽлеуметтік контексте 

қазақ мҽдениетінің даму кезеңдерін ҽдіснамалық қорытындылау; қазақ халқының қоғамдағы жҽне адамзаттық 

ҿркениеттегі  орны  мен  рҿлін  айқындау.  «Мҽңгілік  ел»  ҧлттық  идеясы  негізінде  қазақ  тілінің  дамуы  жҽне 

тілдердің  ҥш  тҧғырлылығы  жауапкершілікті  тіл  саясаты  қазақ  ҧлтын  біріктіруші  басты  факторлардың  бірі 

103 

болып  табылады.  Қазақ  тілі  –  біздің  рухани  негізіміз  жҽне  оны  барлық  салада  белсенді  пайдалана  отырып 

дамыту керек. 

Биылғы  жылғы  Елбасының  дҽстҥрлі  Жолдауынан  кейін  тіл  саясатында  да  біраз  тың  ҿзгерістер  орын 

алды.  Атап  айтқанда,  ҧлттық  терминологияны  дамыту,  мемлекеттік  тілдің  бҽсекеге  қабілеттілігін  арттыру 

тҧжырымдамасын  ҽзірлеу,  ағылшын  тілін  ҥйретудің  курстарын  ашу,  мемлекеттік  қызметке  қабылданатын 

ҥміткерлерге  мемлекеттік  тілден  тест  тапсыру,  қолданыстағы  тіл  туралы  заңнамаларға  ―Тілдердің 

ҥштҧғырлығы‖, дҽлірек айтқанда – ҥш тілдің бірлігі бойынша ҿзгерістер енгізу жҽне тағы басқалар. ―Ҥш тілдің 

бірлігі‖  мҽдени  жобасы  –  ҥш  тілді,  қазақ,  орыс  жҽне  ағылшын  тілдерін  Қазақстан  азаматтарының  бірдей 

меңгеруін  меңзегенімен,  бҧның  тҥпкі  негізі,  кҿздеген  мақсаты  –  мемлекеттік  қазақ  тілінің  халықаралық 

қолданыстағы орыс, ағылшын тілдерімен терезесін теңестіріп, ҽлемдік деңгейге кҿтеріп, жаһан тілдерімен тең 

қолданылатын  биікке  жеткізу.  Қандай  мемлекет  болмасын  оның,  ең  ҽуелі  мҽн  беріп,  ҧлықтайтын  тілі,  ҽрине, 

мемлекеттік тілі. Ҿйткені, мемлекеттік тіл ҽлемдік қауымдастықтағы мемлекеттердің сипатты белгілерінің бірі, 

ҧлттық саясатының кҿрсеткіші. «Ҥштілділік - нақты тҧлға, ҧжым, халықтың белгілі бір қоғамда қарым-қатынас 

ҥдерісінде  қажет  болған  жағдайда  ҥш  тҥрлі  тілді  алма-кезек  қолдану  қҧбылысы»,-  Б.  Хасанҧлы  анықтама 

бергендей, бҥгінде оны қолдануға жан-жақты кҥш салынуда. 

Бҧл  жағдайда  біз  басты  назарды  нақты  мҽдени  жобаның  педагогикалық  қҧрамдасына  тҥсіреміз,  ал  ол 

болса  толық  кҿлемінде  білімнің  кҿптілділігін  білдіре  алады.  Қазақстандағы  тілдік  ахуал  айналасындағы 

пікірталастың  белсенуі  оның  ҥйреншікті  болған  қостілділігіне  емес,  атап  айтқанда  тілдік  білімнің  жаңа 

межелерін  білдіретін  кҿптілділікке  байланысты.  Бҧл  межелер,  ең  алдымен,  педагогикалық  терминологияның 

білімнің кҿптілділігінің мҽні келесідей ҧғымдарды ашуына, байытылуына байланысты: 

-

 

тілдік  білім  –  қазіргі  заманның  барлық  тілдері  (туыс  жҽне  туыс  емес)  жҽне  мҽдениеті  аясындағы  білім 

(Н.Д.Гальскова, Н.И.Гез); 

-

 

шет  тілдік  білім  –  жеке  тҧлғаны  тілді  жҽне  мҽдениетті  қатар  ҿзара  байланыстырып  зерделеумен  шет  тілі 

қҧралдарымен жеке тҧлғаны дамыту (С.С. Кунанбаева); 

-

 

тілдік кҿпмҽдениетті білім – шет тілі қҧралдарымен қазіргі заманғы ана тілі жҽне зерттеліп отырған тілдердің 

кҿпмҽдениетті  қоғамдастықтарында  мҽдениеттердің  қатар  жҽне  ҿзара  дамуының  нормасы  ретінде  мҽдени 

кҿптҥрлілік туралы тҥсініктерін қалыптастыру (П.В. Сысоев); 

-

 

кҿптілді  білім  –  кҿптілді  жеке  тҧлғаны  қалыптастыруда  ҥш  жҽне  одан  астам  тілдерді  қатар  меңгеруге 

негізделген мақсатты ҥрдіс (Б.А.Жетписбаева); 

-

 

тілдік  тҧлға  –  қҧрылымдық-тілдік  кҥрделілігімен,  шынайылықты  бейнелеудегі  терең  ойымен  жҽне 

дҽлдігімен, белгілі бір мақсатқа бағынуы дҽрежесімен ерекшеленетін тілдік туындыларды (мҽтіндерді) тудыру 

жҽне қабылдауы шарт болатын адамның қабілеттері мен сипаттамаларының жиынтығы (Ю.Н.Караулов); 

-

 

екінші тілдік тҧлға – адамның мҽдениетаралық деңгейде қатынас қҧру қабілеті (И.И.Халеева); 

-

 

кҿптілді  тҧлға  –  бірнеше  тілдің  иесі:  ана  тілінің,  тҧрғын  ҽлеуметінде  қолданыста  жҥрген  тілдердің;  бір 

немесе бірнеше шет тілінің (Б.А.Жетписбаева) [3]. 

Орыс  тілін  білу  –  тарихи  артықшылығымыз.  Орыс  тілі  арқылы  қазақстандықтар  бірне-ше  ғасыр  бойы 

қосымша білім алып, ел ішінде де, шет жерлерде де ҿз дҥниетанымындары мен араласатын орталарын кеңейтіп 

жатыр.  Ағылшын  тілін  меңгеру  –  жастарға  ҽлем  танудың  кілті  болмақ.  Ағылшын  тілін  білу  біздің  жастарға 

шексіз мҥмкіндіктер ашады. Ол – жаһанданудың кепілі. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл. Еліміздің тҽуелсіздігінің 

нышаны. Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде, яғни қазақ тілі – болашақтың тілі. 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.

 

Назарбаев  Н.Ҽ.  «Қазақстан  жолы-2050:  бір  мақсат,бір  мҥдде,  бір  болашақ»  Қазақстан  халқына  жолдауы. 

Астана. 2015. 

2.

 

Назарбаев Н.Ҽ. «Нҧрлы жол-болашаққа бастар жол» Қазақстан халқына жолдауы. Астана.2015. 

3.

 

Садықов Т.С., Ҽбiлқасымова А.Е. Жоғары мектепте бiлiм берудiң дидактикалық негiздерi. -Алматы: Ғылым, 

2003.- 168 б. 

 

 

ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ САБАҒЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ БЕЛСЕНДІЛІКТЕРІН 

АРТТЫРУДАҒЫ МҦҒАЛІМ КӚШБАСШЫЛЫҒЫ 

 

Жакупова Н.Қ., 

қазақ тілі мен ҽдебиеті пҽні мҧғалімі №41 жалпы білім беретін орта мектебі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 

 

Бҥкіл ҽлемдік білім кеңістігіне  ену мақсатына сҽйкес бҥгінгі таңда Қазақстанның  білім беру саласында 

тҥбегейлі ҿзгерістер  жасалуда.  Қазіргі  жҥргізіліп  жатқан тҥрлі бағыттағы сол ҿзгерістер білім  беру жҥйесінің 

қызметін  жаңа  уақыт  талабына  сай  жетілдіруді,  педагогика  ғылымындағы  табыстарды  сын  кҿзбен  саралай 

отырып,  тҽжірибеде  кеңінен  қолдануды,  білім  алушыларды  ҿзгермелі  қоғамда  ҿмір  сҥруге  жан-жақты 

дайындауды  қажет  етеді.  Ал  мҧның  барлығы  да  мҧғалімнің  кҽсіби  шеберлігін  шыңдаумен,  оқыту  ҥдерісін 

104 

жаңаша  ҧйымдастырудың  жолдарын  таба  алу  мҥмкіндіктерін  кеңейтумен  тығыз  ҧштасып  жатыр.  Оқушының 

дара  тҧлғалық  қабілеттерін  шыңдау,  ең  алдымен,  оның  ҿздігінен  іздену,  ҿздігінен  ҽрекет  ету,  кез  келген 

жағдаятта  ҿз  бетінше  оң  шешім  қабылдай  алу  дағдыларын  дамытумен  тікелей  байланысты.  Оқыту 

технологиясы білім беру жҥйесін жетілдірудің басты тетігі екендігін соңғы кезеңдерде мектеп пҽндерін оқыту 

ҥдерісінде  кең  қанат жайған деңгейлік оқыту, дамыта  оқыту,  жобалау арқылы  оқыту, сын тҧрғысынан ойлау, 

коммуникативтік  оқыту,  жеке  тҧлғаға  бағдарлай  оқыту  жҽне  т.б.  технологиялары  ҽріптестер  арасында  кең 

қолданылып  жатыр.  Ҿйткені  осы  аталған  оқыту  технологияларының  қай-қайсысының  да  тҥпкі  мақсаты 

оқушыны ҽлеуметтендіру, оның білім, біліктерін ҿзіндік ҽрекет тҧрғысынан меңгерту болып келгені аян.  

Ҽйтсе де, бҥгінгі ҿзгермелі дҥние жағдайындағы жаңа талаптар оқушыға берілетін білімді оның ҿмірлік 

тҽжірибесіне,  тілдік  машықтарына  ҧластырып,  кҥнделікті  ҿмір  дағдысына  сіңіре  отырып  меңгертуге 

негізделген жаңа жолдарды табуды қажет ете тҥсуде. Сондықтан да оқушы бойында білім мен білікті біртҧтас 

бірлікте  дамытуға  мҥмкіндік беретін, білімнен тҽжірибе  жинақтауға, одан ҿмірлік  дағды  қалыптастыруға  жол 

ашатын  жаңа  технологиялық  жҥйені  анықтау,  оны  жҥзеге  асырудың  кешенді  моделін  зерттеу,  зерделеу,  сол 

жҥйені  білім  саласының  даму  бағытына  сҽйкестендіре  отырып  мектепке  енгізу  бҥгінгі  кҥн  тҽртібіндегі 

кҿкейкесті мҽселелердің біріне айналып отыр. Осы міндеттің орындалуының маңызды бір шарты ретінде қазір 

педагогика ғылымында біршама зерттеліп, білім сапасын кҿтеру мҥмкіндігінің кеңдігімен танылған витагендік 

оқыту технологиясын атауға болады.  

Vitaлатыншаөмір деген мағынасын білдірсе; genгректің тәжірибе деген сҿзінен шыққан. Демек витаген 

деген сҿз «адамның ҿмірлік тҽжірибесі» деген мағынаны білдіреді. Бҧл технология оқытуды Субъект-Субъект 

қатынасына  сай  ҧйымдастыруға  негізделген  жаңа  педагогикалық  парадигманың  талаптарына  толық  сҽйкес 

келуімен:  оқушылардың  ортақ  мақсатқа  бірлесе  қол  жеткізуін  қамтамасыз  етуімен,  оқушы  мен  мҧғалім 

арасындағы  қарым-қатынастың  тең  демократиялық  жағдайын  қалыптастыруымен,  оқушылардың  басты 

проблеманы  бірігіп  шешуіне,  бірлесе  тҽжірибе  жинақтауларына  жҽне  ҽр  оқушының  ҿз  тарапынан  нҽтижелі 

шешімге  жетуіне  мҥмкіндік  тудыруымен  ерекшеленеді.  Витагендік  тапсырмалар  оқушыларға  қазақ  тілін 

сапалы ҥйретуді, олардың танымын кеңейтіп, ой-ҿрісін нығайтуды, ҿз сҿзін дҽлелді жеткізуге дағдыландыруды 

кҿздейді. Мҧның ҿзі витагендік амал-тҽсілдер мен тапсырмалардың оқушылардың еркін тілдік қатынасқа тҥсу, 

танымдық,  қатысымдық,  сондай-ақ  топпен  тіл  табыса  ҽрекет  ету  қабілеттерінің  жетілуінде  маңызды  рҿл 

атқаратынын кҿрсетеді.  

Мен Кембридж бағдарламсы негізінде курстан ҿтіп келген соң топтық жҧмыс арқылы витагендік оқыту 

технологиясының мол мҥмкіндік беретініне кҿзім жетті. Осы технологияға негізделген оқыту ҥдерісінде топтық 

жҧмыста  ҽрбір  оқушы  ортақ  мақсатқа  негізделген  ҽрекеттерді  орындау  барысында  жҥзеге  асатын  тілдік 

қатынаста,  біріншіден,  ҿз  мҥддесіне  сай  тілдесімнің  мақсаты  мен  маңызын  анықтауға,  екіншіден,  сҿзінің 

қисыны мен дҽлдігін мҿлшерлеуге, ҥшіншіден, пікірін тҥсінікті, дҽлелді, дҽйекті жеткізуге дағдыландырылады. 

Ал мҧның қай-қайсысы да қатысымдық қҧзіреттіліктерді жетілдіруге іргетасын қалайды.  

Топтық жҧмыс ҿз кезегінде оқушыларды ҿздерінің оқуларына белсенді қатысуға итермелейді. Мерсердің 

(2005) тҧжырымдамасы бойынша қҧрдастар тобындағы ҿзара қарым- қатынас оқуда маңызды рҿл атқаратынын 

кҿрсетті.  Топтық  жҧмыста  келіспеушілікке  қҧрметпен  қарау,  тыңдау  қабілеттеріне  назар  аударылады.Топтық 

жҧмыста  оқушы  оқшауланып  қалмайды.  Топта  бірлескен  жҧмыс,  бір-бірін  қолдау,  топтық  рух  мадақталады. 

Топта  бірлескен  жҧмыс,  бір-бірін  қолдау,  топтық  рух  мадақталады.  нҽтижесінде  ҿз  ойы  бар  оқуға  қабілетті 

тҧлға қалыптасады. Топтық жҧмысты ҧйымдастырудың алдында кластағы оқушылардың белсенділік қызметін 

ҧйымдастыру мақсатында топ ережесін арқылы тҽртіп талабын орнаттым. Оқушылар ережеге мынадай тҽртіп 

талабын жазды: сабақтан қалмау, кешікпеу, сабаққа ҧйымшылдықпен қатысу, бір-бірінің пікірін тыңдау, бірін- 

бірі  сыйлау,  берілген  тапсырманы  нақты  орындау,  бірігіп,  белсенді  жҧмыс  атқару,  бҽсекелестікке  қабілетті 

болу.  Ҽр  топта  жҧмыстанған  оқушылардың  бір-бірімен  қатырым-қатынасы,  олардың  ҿзгере  бастағаны  кҿп 

кешікпей кҿрінді. Қабілетті оқушылар бірден кҿшбасшы болып кҿріне бастады.Ал ҥлгерімі тҿмендеу оқушылар 

да  топта  қысылмай  ойларын  ашық  айта  бастады.  Сабақта  шығарма  мҽтінін  меңгертуде,  шығарманы  оқыту 

қиындағын  шешуге  сын  тҧрғысынан  ойлаудың  Жигсо  ҽдісінің  кҿмегі  кҿп  болды.  Оқушыларға  оқулықтағы 

мҽтінді  парақтарға  жазып,жеке  –жеке  таратып  шықтым.  Ҽуелі  жеке,  содан  соң  жҧппен  оқыттым.  Басында 

оқушылар  ҿз  беттерімен  жеке  оқуға  мойынсҧнбай  оқығысы  келмеді.  Артынан  топтағы  қызу  талқыны  кҿріп, 

ҿздеріне  берілген  бҿлімді  сҧраған  кезде  оқымауға  болмайтынын  тҥсінді.  Осы  жерде  топта  ынтымақтастықта 

белсенді жҧмыс жҥргізді. Ынтымақтастық оқу- ҿзара іс-ҽрекет жасау философиясы, ал бірлескен жҧмыс соңғы 

нҽтижеге  жетуге  ықпал  етуге  бағытталған  ҿзара  ҽрекеттің  қҧрылымы  болып  табылады.  Оқушылар  ҿздеріне 

берілген тапсырмаға жауапкершілікпен қарап, басқа топ мҥшелеріне тҥсіндіру ҥшін суреттер салды, сахналық 

кҿрініс  қойды.  Тҥрлі  дҽлеледер  келтіре  отырып,  ҿмірмен  байланыстырды.  Бір-біріне  сҧрақтар  дайындап,  ҿз 

беттерімен сҧрақтар дайындап, ҿз беттерінен сҧрақтарға жауап берді. Оқушыларға жеңілден ауырға қарай сҧрақ 

қою  ҿлшемдерін  пайдаланып  отырамын,  сҧрақтар  оқушылардың  қарапайымнан  кҥрделіге  қарай  ойлау 

қабілеттерін  дамытуға  бағыталады.  Сҧрақтарды  топ  ішінде  жеке,  жҧппен  талдап,  топтық  шешім  қабылдау 

оқушыларының  қатысымдық  қҧзіреттілігін  қалыптастыру  бҥгінгі  кҥннің  ҿзекті  мҽселелерінің  бірі 

болғандықтан,  қазақ  тілін  витагендік  оқыту  технологиясы  арқылы  ҥйретудің  мҽні  арта  тҥсуде.  Ҽріптестеріме 

қазақ  тіл  мен  ҽдебиетін  меңгертуде  витагендік  оқыту  технологиясын  қолдану,  оны  мектеп  практикасына 

кеңінен  енгізудің  қажеттілгі  керек  екенін  баса  айтқым  келеді.  Қазақ  тілі  мен  ҽдебиеті  сабағына  витагенді 

105 

технологияны  қолдану  арқылы  ҿткізу  қазақ  тілі  мен  ҽдебиеті  сабағында  оқушылардың  танымдық 

белсенділіктерін арттырудағы мғҧалім кҿшбасшылығының маңызы зор. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Қазақ тілі, ҽдебиеті жҧрналы №2,2013ж. 

2. Мҧғалімге арналған нҧсқаулық 2013ж(екінші деңгей, екінші басылым). 

3. А.Ҽбілов. Интербелсенді ҽдістемені ЖОО - да қолдану мҽселелері. Алматы – 2013ж. 

4. А.Ҽбілқаев Қазақ тілін оқыту ҽдістемесі. Алматы – 1999ж. 

5. «Білім технологиялары» жҧрналы №9, 2012ж.. 

 

 

ТІЛДЕРДІ ДАМЫТУДЫҢ ӘЛЕМДІК ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ МЕН ҤШТІЛДІЛІКТІ ДАМЫТУДАҒЫ 

ОТАНДЫҚ ҤЗДІК ТӘЖІРИБЕЛЕР 

 

Жангабулова А.А., 

«Басқару мен білім беру сапасы» кафедрасының аға оқытушысы 

«Ҿрлеу» БАҦО» АҚ филиалы Оңтҥстік Қазақстан облысы бойынша ПҚБАИ 

Қазақстан Республикасы Шымкент қаласы 

 

ХХІ  ғасыр  –  ғылым  ғасыры.  Педагогикалық  ғылымды  жетілдірмейінше,  жаңа  инновациялық 

технологияларды оқу ҥрдісіне енгізбейінше біздің экономикалық ҿркендеуіміз, рухани жҽне мҽдени тҥрленуіміз 

мҥмкін  болмайтыны  анық.  Қазақстандағы  тілдердің  ҥштҧғырлылығы  туралы  ойды  Президентіміз  Нҧрсҧлтан 

Назарбаев  алғаш  рет  2006  жылдың  қазан  айында  Қазақстан  халқы  Ассамблеясының  ХІІ  сессиясында  ресми 

тҥрде мҽлімдеген. Елбасымыз Н.Ҽ.Назарбаевтың «Жаңа ҽлемдегі жаңа Қазақстан» атты халыққа Жолдауында: 

«Білім  беру  реформасы  табысының  басты  ҿлшемі  –  тиісті  білім  мен  білік  алған  еліміздің  кез  келген  азаматы 

ҽлемнің кез келген елінде қажетке  жарайтын маман болатындай деңгейге кҿтерілу болып табылады. Біз бҥкіл 

елімізде ҽлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметіне қол жеткізуге тиіспіз»- деген болатын.  

Осы  мақсатта  Қазақстан  Республикасындағы  білім  беруді  дамытудың  2011  –  2012  жылдарға  арналған 

мемлекеттік  бағдарламасының  жобасы  жасалды.  Оның  мақсаты  12  жылдық  мектепте  интеллектуалды, 

физикалық  жҽне  рухани  тҧрғыдан  дамыған  Қазақстан  Республикасының  азаматын  қалыптастыру,  тез  ҿзгеріп 

отыратын  ҽлемде  табысты  білім  алуға  деген  сҧранысын  қалыптастыру,  елдің  экономикалық  ҽл-ауқаты  ҥшін 

бҽсекеге  қабілетті  адами  капиталды  дамыту  болып  табылады  деп  кҿрсетілген.  Сондықтан  оқушыларға  қазіргі 

заманға сҽйкес кҿптілді білім беру мақсатында қазақ тілі мен ағылшын тілі пҽндерінің пҽнаралық байланысын 

оқыту процесінде жҥйелі жҥргізу керек деген тҧжырымға келді. 

Интеграция  –  ғылымдардың  жақындай  отырып  байланысуы,  ол  саралау  ҥрдісімен  қатар  жҥреді. 

Пҽнаралық  байланыстан  басталған  интеграциялық  ҥрдіс  ҽлемдік  білім  кеңістігімен  интеграциялануға  жол 

ашады.  Пҽнаралық  байланыстарды  іске  асыру  оқушылардың  біртҧтас  дҥниетанымын  қалыптастырады.  Ол  ҿз 

кезегіңде  білімдерді  мҽнді,  мағыналы  қолдануға  болатындай  жағдайға  жеткізеді.  Пҽнаралық  байланыстар 

оқушыларға  басқа  пҽндерді оқыған кездегі алған білім мен дағдыны  қолдануға  кҿмектеседі.  Бҥгінгі таңда ҥш 

тілді  оқыту  –  жас  ҧрпақтың  білім  кеңістігінде  еркін  самғауына  жол  ашатын,  ҽлемдік  ғылым  қҧпияларына 

ҥңіліп, ҿз қабілетін танытуына мҥмкіндік беретін қажеттілік. Ҥш тілде оқыту – заман талабы десек, оның негізгі 

мақсаты:  бірнеше  тілді  меңгерген,  ҽлеуметтік  жҽне  кҽсіптік  бағдарға  қабілетті,  мҽдениетті  тҧлғаны  дамыту 

жҽне  қалыптастыру.  Елбасы  Нҧрсҧлтан  Назарбаев:  «Қазақстан  халқы  бҥкіл  ҽлемде  ҥш  тілді  пайдаланатын 

мҽдениетті ел ретінде танылуға тиіс.  

Бҧлар: қазақ тілі – мемлекеттік тіл,  

орыс тілі – ҧлтаралық қарым-қатынас тілі, 

ағылшын тілі – жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі» деген болатын. 

Бір тілді меңгергенде, оның толыққанды игерілуінің алғышарттары болып табылатын: лингвистикалық, 

когнитивтік,  коммуникативтік,  этно-мҽдениеттік,  лингвоелтанушылық  біліктіліктерді  қалыптастыру  екені 

ғылыми тҥрде дҽйектелген. Шетел тілін ҥйрену арқылы сол тілді ҥйреніп отырған елдің мҽдени мҧраларымен, 

тарихымен,  ғылым  саласындағы  жетістіктерімен,  ҽдебиетімен,  ҿнерімен  танысады  жҽне  пҽнаралық 

байланыстарды  жҥзеге  асыруға  да  мҥмкіндік  жасайды.  Жалпы  орта  білім  беретін  мектепте  шетел  тілін 

практикалық  тҧрғыда  меңгеруге  ҥйреткенде,  оқушыларды  ҿзбетімен  жҧмыс  істеуге  баулу,  алған  білімін, 

икемділік  дағдыларын  шығармашылықпен  қолдана  білуге  машықтандыру  кҿзделеді.  Шетел  тілін  оқыту 

қоғамның мҧқтаждығына байланысты ҿзгеріп отырады. Қазіргі кезде шетел тілін оқыту мынадай тҿрт мақсатты 

кҿздейді: 

 

Коммуникативтік мақсат,  

 

Білімділік мақсат 

 

Тҽрбиелік мақсат 

 

Жетілдіру мақсаты 

106 

Осы  аталған  мақсаттардың  ішінде  коммуникативті  мақсат  жетекші  рҿл  атқарады,  қалған  ҥшеуі 

коммуникативтік  мақсатты  орындау  арқылы  жҥзеге  асырылады.  Белгілі  бір  тақырыптарды  оқытуда  біріккен 

сабақтарда интеграция арқылы жҥзеге асады.  

Интеграция  дегеніміз  –  пҽндердің  ҿзара  байланысын  жоғары  деңгейде  нақтылы  тҥрде  іске  асыру. 

Интеграция тҧтастықты қалыптастырып, білімді жҥйелеу мен жинақтауда ҽртҥрлі ғылымдарды біріктіреді, бір 

сабаққа  бірнеше  оқу  пҽндері  мақсатының  бірігуіне  мҥмкіндік  береді.  Оқушылардың  ҥштілде  еркін  сҿйлеу 

біліктілігін дамытуды жҥзеге асыру барысында мынадай міндеттерді шешу кҿзделеді: оқыту технологияларын 

тиімді  пайдалану;  заманауи  интерактивтік  жҽне  инновациялық  технологияларды  қолдану;  ҥштілде  қарым-

қатынас жасауға, сҿйлеуге ҥйрету; ҽр оқушының тілдік қабілетін толық ашу; сҿздік қорын молайтуда аударма 

жҽне тҥсіндірме сҿздіктерін пайдалана алу; танымдық қызығушылығын қалыптастыру.  

Ҥштілде оқыту – заман талабы десек одан кҥтілетін нҽтижеміз қандай болмақ: 

 

Ҥштілді енгізу негізінде полимҽдениетті тҧлға, бҽсекеге қабілетті маман даярланады; 

 

Президентіміз  айтқандай  ҽлемде  Қазақстан  ҥштілді  еркін  ҽрі  ерікті  қолданатын  жоғары  білімді  ел  ретінде 

танылады; 

 

Ағылшын  тілін  меңгерту  арқылы–халықаралық  қатынастың,  ғылым  мен  техниканың,  бизнеспен 

журналистиканың барлық салаларында емін-еркін жҧмыс жасай алатын ҧрпақ даярланып, тҽрбиеленеді; 

Кҿптілділік  заман  талабына  айналып  отырған  кезеңде  ана  тілімізді  ардақтай  отырып,  ҿзге  тілдерді 

білгеніміз  ҽлемдік  мҽдениетке,  ҿркениетке,  білім  кеңістігіне  еркін  кірігіп,  болашақта  алдыңғы  қатардағы 

қабілетті  дамыған  30  елдің  қатарына  енуімізге,  жаһандану  ҥрдісінде  ҿмірдің  барлық  жағынан  бҽсекелестікке 

тҿтеп беруге мҥмкіншілігіміздің артуы. 

Қорыта  айтқанда,  кҥннен  кҥнге  қарқынды  дамып  келе  жатқан  Қазақстанның  кҿптілді,  кҿпмҽдениетті 

қоғамында,  сонымен  қатар,  басқа  елдің  азаматтарымен  тіл  табысып,  табысты  қарым-қатынаста  бола  білген 

адамды  толығымен  қалыптасқан  коммуникативті  тҧлға  ретінде  қарастыруға  болады.  Осыған  орай  білім  беру 

жҥйесіндегі педагогтарға қойылатын басты талаптардың бірі — ҿмірден ҿз орнын таңдай алатын, ҿзара қарым-

қатынаста ҿзін еркін ҧстап, кез-келген ортаға тез бейімделетін, белгілі бір ғылым саласынан білімі мен білігін 

кҿрсете алатын, ҿз ойы мен пікірін айта білетін мҽдениетті жеке тҧлға қалыптастырып, бҽсекеге қабілетті маман 

тҽрбиелеу.  Кҿптілді  мемлекеттер  арасында  ҽлеуметтік-мҽдени  қатынастар  жасай  алатын,  тҥрлі  елдердің 

мҽдениеті,  ҽдебиеті,  тарихымен  танысып,  қажетін  пайдалана  отырып,  ҿзінің  елі  мен  мҽдениетін  басқаларға 

таныта алатын, санатты да саналы, кҿпмҽдениетті тҧлғаны қалыптастыру – ҿмір талабы. 

Мемлекеттік тілді – дамытамыз. 

Орыс тілін – қолдаймыз. 

Ағылшын тілін – ҥйренеміз демекпін. 

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: